Novosibirsk Tarlan-tora Aleksandrovskiy (1893-1895) Novo-Nikolayevskiy (1895-1903) Novo-Nikolayevsk (1903-1926)
Şehir
Новосибирск (Rusça)
Bayrak Arma
Novosibirsk Oblastının Rusya'daki konumu
Novosibirsk Nijniy Novgorod'un oblasttaki konumu
Ülke	Rusya
Oblast	Novosibirsk
Kuruluş	1893
İdare
• Tür	Şehir Meclisi
• Belediye Başkanı	Anatoliy Lokot (Yedinaya Rossiya)
Yüzölçümü
• Toplam	466.5 km²
Rakım	150 m
Nüfus  (2017)
• Toplam	1,602,915
• Yoğunluk	3170.2/km²
Zaman dilimi	UTC+07.00 (MSK)
Alan kodu	54
Plaka kodu	54, 154
Resmî site http://www.novo-sibirsk.ru/

Novosibirsk (Rusça: Новосибирск, Sıbırca: Tarlan-tora), Novosibirsk Oblastı ve Sibirya Federal Bölgesi'nin başkenti ve 2018 nüfus sayımına göre Sibirya'nın en kalabalık, bütün Rusya'nın ise Moskova ve Sankt-Peterburg'dan sonra 1.612.833 kişilik nüfusuyla en kalabalık üçüncü kentidir.^[1] Şehir, Güneybatı Sibirya'da Obi Nehri kıyısında yer almaktadır.

Novosibirsk, 1893 yılında, Novosibirsk Demiryolu Köprüsü'nün inşa edildiği, geleceğin Trans-Sibirya Demiryolunun Obi Nehri geçiş noktasında kuruldu. Başlangıçta Novonikolayevsk olarak adlandırılan şehir, hızla büyük bir ulaşım, ticaret ve sanayi merkezi haline geldi. Şehir, Rus İç Savaşı sırasında harap olmuş ancak erken Sovyet döneminde toparlanmış ve1926'da bugünkü adını almıştır. II. Dünya Savaşı'nın patlak vermesinin ardından şehir, Rusya'nın batısından taşınan birçok fabrikaya ev sahipliği yapmış, bu da onu Sibirya'nın en büyük sanayi merkezlerinden biri haline getirmiştir.

Novosibirsk, çok sayıda Rus şirketine, neo-Bizans mimarisinde inşa edilmiş Alexander Nevsky Katedrali'ne, Novosibirsk Opera ve Bale Tiyatrosu'na ve Novosibirsk Hayvanat Bahçesine ev sahipliği yapmaktadır. Sibirya'nın en işlek havalimanı olan Tolmachevo Havalimanı şehre hizmet vermektedir.^[2]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Novosibirsk, Çat Tatarlarının yerlisi olduğu bir bölgede kurulmuştur.

Rus kasabası, 30 Nisan 1893'te büyük Sibirya nehri Obi'nin üzerinden geçen bir Trans-Sibirya Demiryolu köprüsünün inşa edileceği yerde kuruldu.^[3] 1895'te hem Aziz Nikolay'a hem de Çar II. Nikolay'a ithafen Novonikolayevsk (Новониколаевск) olarak isimlendirildi.^[4] 1696'da kurulan yakınlardaki Krivoşçekovskaya köyünün yerini aldı. 1897 baharında tamamlanan köprü, yeni kurulan şehri bölgesel bir ulaşım merkezi haline getirdi. 20. yüzyılın başlarında Türkistan-Sibirya Demiryolu'nun tamamlanmasıyla şehrin önemi daha da arttı. Yeni demiryolu Novonikolayevsk'in doğrudan Orta Asya ve Hazar Denizi'ne bağlanmasını sağlamış oldu.^[5]

Köprünün açılışı sırasında nüfusu 7.800 kişi olan yerleşim yeri daha sonra hızla gelişti. Novonikolayevsk'teki ilk banka 1906'da açıldı. 1915 yılına gelindiğinde şehirde toplam beş banka faaliyet gösteriyordu. 1907'de, nüfusu 47.000'i aşan Novonikolayevsk'e, özerk yönetim için tam haklara sahip kasaba statüsü verildi. Ekim Devrimi öncesi dönemde Novonikolayevsk'in nüfusu 80.000'e ulaştı. Sibirya'nın en büyük ticaret ve sanayi merkezlerinden biri haline gelen şehir, istikrarlı ve hızlı bir ekonomik büyümeye sahipti. Önemli bir tarımsal işleme endüstrisine,^[6] bir elektrik santraline, demir dökümhanesine, emtia piyasasına, birkaç bankaya ve ayrıca ticaret ve nakliye şirketlerine sahipti. 1917'de şehirde yedi Ortodoks kilisesi ve bir Roma Katolik Kilisesi, birkaç sinema, kırk ilköğretim okulu, bir lise, bir öğretim okulu ve Romanov Evi orta okulu vardı. 1913'te Novonikolayevsk, Rusya'da zorunlu ilköğretimi başlatan ilk yerlerden biri oldu.^[5]

1917-1923 Rus İç Savaşı şehre önemli ölçüde zarar verdi. Savaş zamanı salgınları, özellikle tifüs ve kolera, şehirde binlerce can aldı. Obi Nehri Köprüsü de savaş sırasında yıkıldı. Şehir tarihinde ilk kez Novonikolayevsk'in nüfusu azalmaya başladı. Novonikolayevsk Sovyet İşçi ve Asker Vekilleri Aralık 1917'de şehrin kontrolünü ele geçirdi. Mayıs 1918'de Çekoslovak Lejyonu devrimci hükûmete karşı isyan etti ve Beyaz Orduyla birlikte Novonikolayevsk'i ele geçirdi (26 Mayıs 1918). Kızıl Ordu şehri 1919'da işgal etti ve İç Savaşın geri kalanı boyunca da elinde tuttu.^[5]

1921'de Lenin'in Yeni Ekonomik Politika döneminin (1921-1928) başlangıcında şehir yeniden inşa edilmeye başlandı. Şehir, Tomsk Guberniyası'nın bir parçası haline geldi ve 23 Aralık 1919'dan 14 Mart 1920'ye kadar idari merkezi olarak hizmet etti.13 Haziran 1921 ve 25 Mayıs 1925 tarihleri arasında NovonikolayevskGuberniyası'nın başkentliğini yaptı. Şehir bugünkü adını 12 Eylül 1926'da aldı.^[7] Novosibirsk, Rusçada kabaca "Yeni Sibirya (kasabası)" anlamına geliyor. Şehir, günümüzde Novosibirsk Oblastı'nın idare merkezidir.

Joseph Stalin'in sanayileşme politikası çerçevesinde Novosibirsk, Sibirya'nın en büyük sanayi merkezlerinden biri haline geldi. Ağır madencilik ekipmanlarının üretiminde uzmanlaşan 'Sibkombain' tesisi de dahil olmak üzere birçok büyük sanayi tesisi bu dönemde kuruldu. Ek olarak, bir metal işleme tesisi, bir gıda işleme tesisi ve diğer sanayi kuruluşları ve fabrikaların yanı sıra yeni bir elektrik santrali inşa edildi. 1932-33'teki büyük Sovyet kıtlığı, 170.000'den fazla köylünün mülteci olarak Novosibirsk'e göçüyle sonuçlandı. Bu mülteciler, şehrin kenar mahallelerindeki kışlalara yerleştirildiler ve şehirde gecekonduların oluşmasına yol açtılar.^[5] Oldukça hızlı bir şekilde büyümesi ve sanayileşmesi, Novosibirsk'in "Sibirya'nın Şikagosu" olarak anılmasına yol açtı.^[8]

1941 ve 1942 yıllarında Sovyet hükûmeti, 50'den fazla önemli fabrikanın Almanlar tarafından yok edilme riskini azaltmak için bunları batı Rusya'dan Novosibirsk'e taşıdı. Aynı zamanda şehir Kızıl Ordu için önemli bir tedarik üssü haline geldi ve savaştan kaçan 140.000'den fazla mülteciye de ev sahipliği yaptı.

2 Eylül 1962'de Novosibirsk'in nüfusu bir milyona ulaştı. Şehir, o zamanlar dünyanın bir milyondan fazla nüfusa ulaşan en genç şehriydi. Novosibirsk'in bu dönüm noktasına ulaşması yetmiş yıldan az sürdü.^[9]

Novosibirsk metrosu inşaatı 1979 yılında başlamış ve 1985'te şehirdeki ilk metro hattı açılmıştır.^[5]

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl boyunca iklimde pek bir değişiklik gözlenmez. Geniş sahalara yayılan hafif yağmurlar görülür. Kışları sert geçer. Kar yağışları ve soğuk etkisini gösterir. Yaz aylarının kısa geçmesine rağmen yeterli güneşlenme olanağı bulunur. Ortalama güneşlenme süresi 2077 saattir.

İklim verileri :^[10]

• Yıllık Ortalama Sıcaklık: 0,2 °C
• En Soğuk Ayın Ortalama Sıcaklığı(Ocak): -18,8 °C
• En Sıcak Ayın Ortalama Sıcaklığı(Temmuz): 19,0 °C
• Ortalama Yağış Miktarı: 425 mm

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir, 10 coğrafik bölgeye ayrılır.

• Derjinskiy (Держинский)
• Kalininskiy (Калининский)
• Kirovskiy (Кировский)
• Leninskiy (Ленинский)
• Oktyabrskiy (Октябрьский)
• Pervomayskiy (Первомайский)
• Sovyetskiy (Советский)
• Tsentralnıy (Центральный)
• Zayel'tsovskiy (Заельцовский)
• Jeleznodorojnıy (Железнодорожный)

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Günümüzde Novosibirsk, otomotiv ve madencilik endüstrisi açısından çok büyük bir merkezdir.

Nüfus Verileri[değiştir | kaynağı değiştir]

Novosibirsk'te nüfusun yıllara göre dağılımı:

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Çelyabinsk,Rusya
• Kaliningrad,Rusya
• Milwaukee,ABD
• Pavlodar Eyaleti, Kazakistan

Fotoğraflarla Novosibirsk[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Novosibirsk arması
• 
  Kuzey Çemski bölgesinden nehir manzarası
• 
  Nikolay şapeli
• 
  Aleksandr Nevski Katedrali
• 
  Novosibirsk metro köprüsü
• 
  Obi Denizi (Novosibirsk Baraj Gölü)
• 
  Obi nehri üzerindeki fıskiyeler
• 
  Novosibirsk'te havai fişek gösterisi
• 
  Novosibirsk'in havadan fotoğrafı
• 
  Novosibirsk'in uydu görüntüsü
• 
  NOVAT- Novosibirsk Opera ve Bale Tiyatrosu
• 
  Novosibirsk'te sokak yemekleri
• 
  1930'lu yıllarda Novosibirsk
• 
  Novosibirsk'te gün batımı
• 
  Novosibirsk Tren Garı

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Akademgorodok

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]