Kafein

Kafein
Adlandırmalar
	IUPAC adı 1,3,7-trimethyl-1H-purine-2,6(3H,7H)-dione; 3,7-dihydro-1,3,7-trimethyl-1H-purine-2,6-dione
	Diğer adlar Tein, Matein ve Guaranin
Tanımlayıcılar
CAS numarası	58-08-2 ;
3D model (JSmol)	Etkileşimli görüntü;
ChEBI	CHEBI:27732;
ChemSpider	2424;
DrugBank	DB00201;
ECHA InfoCard	100.000.329
KEGG	D00528;
PubChem CID	2519;
UN numarası	3G6A5W338E
CompTox Bilgi Panosu (EPA)	DTXSID0020232 ;
	InChI InChI=1S/C8H10N4O2/c1-10-4-9-6-5(10)7(13)12(3)8(14)11(6)2/h4H,1-3H3;
	SMILES CN1C=NC2=C1C(=O)N(C(=O)N2C)C;
Özellikler
Kimyasal formül	C8H10N4O2
Molekül kütlesi	194,19 g mol−1
Yoğunluk	1.23
Erime noktası	235
Kaynama noktası	178 Süblimleşir
Farmakoloji
	Farmakokinetik:
Biyoyararlanım	%99
Proteine bağlanma	%25-36
Biyolojik yarı ömür	Yetişkin: 3-7 saat; Çocuk: 65-130 saat
Boşaltım	Üre (%100)
	Aksi belirtilmediği sürece madde verileri, Standart sıcaklık ve basınç koşullarında belirtilir (25 °C [77 °F], 100 kPa).
	Bilgi kutusu kaynakları

Kafein, matein veya guaranin olarak da bilinen bir alkaloiddir. Kahvede, çayda, yerba mate'de, guarana'da ve, az miktarda, kakao içinde bulunur. Kafeinin karakteristik, yoğun bir acı tadı vardır. Kola gibi bazı gazlı içeceklere tat vermesi için eklenmektedir.

İlk olarak Alman kimyager Friedlieb Ferdinand Runge tarafından 1819'da bulunmuştur. Aynı zamanda kafein ismini kimya literatürüne geçirmiştir. Kahveden yararlanarak bu ismi vermiştir.^[3]

Kafein, merkezî sinir sistemine etki ederek, beyne giden ve beyinden gelen mesajları hızlandırır ve uyarıcı etkisi yapar.^[4] Emilimi büyük oranda ince bağırsaktandır.^[5]

Kafein birçok bitkide değişik miktarlarda bulunmaktadır. Fasulyelerde, yapraklarda ve 60 çeşit bitkide bulunur. Analeptik bir moleküldür.

Bilinen kuru çay, %10 luk Pb(CH₃COO) (kurşun asetat) ya da Ca₂CO₃ ile birlikte kaynatıldıktan sonra ayırma hunisinde kloroform ile ekstrakte edilir kalan alt faz alınıp içindeki kloroform uçurulur ve kalan sıvı süblimasyon yöntemi ile saflaştırılarak kafein elde edilebilir.

Kafein aşırı tüketildiğinde veya hassas ruh hâlinde olan insanlarda anksiyete krizlerine neden olabilir.^[6] Ayrıca melatonin salgısını azaltarak insanlarda uyuyamama sorunu da yaratabilir.

Temel farmakolojik özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Merkezî sinir sisteminde (MSS) psikotropik etki uyarıcıdır.
Solunum sistemi uyarıcısıdır.
Kalp atış hızı artırıcıdır.
Hafif diüretik etkisi vardır.

Kullanım amaçları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kafeinin en büyük kullanımı uyarıcı olarak kullanılmasıdır. İnsanlar, uyanık kalmak için kahve ve kafein içeren diğer içecekleri tüketirler.

Kafein, ilaç olarak da kullanılır. Sıklıkla baş ağrısı için kullanılır. Bazen prematüre (çok erken doğan) bebeklerin nefes almasına, solunuma yardımcı olmak için kullanılır. Bu tedavinin kısa süreli riski, tedavi edilen bebeklerin normalden daha az kilo alması gibi görünmektedir.^[7]

Kafein bazen bir kişinin menenjit olup olmadığını görmek için yapılan bir test olan lomber ponksiyon sonrası kişilere verilir.

Kafein başlangıçta açlığı hafiflettiği için kilo kaybı için kullanılmıştır. Kafein, yanlış kullanıldığında çok tehlikeli bir ilaç olabilir.

Kafein; Excedrin, Midol ve Anacin gibi birçok reçetesiz ilaçta bulunur. Diğer ağrı kesicilerle birlikte kullanıldığında, kafein baş ağrısı ve krampları hafifletmeye yardımcı olabilir.

Kafeinin spor performansına etkisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kafeinin yaygın kullanım alanlarından biri de spor performansını arttırmaktır. Tarih boyunca pek çok kez performansı ve dayanıklılığı arttırmak için kullanılmıştır. Kafein bu konuda kullanılan uyarıcılardan belki de en yaygınıdır.^[8] ABD'de kişi başı günlük ortalama 200 mg kafein tüketimi düşmekte; bu sayı, nüfusun %10'luk bir kısmında günlük 1000 mg'ı aşabilmektedir.^[8]

Kafeinin performans artışına etkisi ilk olarak 1970'li yıllarda David Costill tarafından yürütülen çalışmalar ile fark edilmiştir. Deney sırasında 5 –13 mg/kg kafein verilen grupta ağırlık direncinde yüksek bir artış gözlemlense de istenmeyen yan etkiler oluştu. Aynı şekilde 3 mg/kg kafein verilen grupta, herhangi bir ciddi yan etkiye rastlanmadan ergojenik etkiyle beraber dayanıklılık, güç artışı gözlemlendi.^[2]

Kafein, vücutta kortizol hormonlarının salgılanmasının artması ve kandaki adrenalin miktarlarının yükselmesi ile performansa etki ediyor.^[9] Adrenalinin salgılanması ile beraber kalp atış hızı yükseliyor, nefes alış veriş sayısı hızı artıyor, kanda serbest yağ asidioranı yükseliyor ve daha çok yağ yakılıp enerji üretimi arttırılmış oluyor.^[2]

Olimpiyatlar sırasında kafein kullanımına IOC (Uluslararası Olimpiyat Komitesi) tarafından sınırlama getirilmiştir. Aynı şekilde uluslararası müsabakalar kafein kullanımını sınırlandırmaktadır.^[8]

Guaranin[değiştir | kaynağı değiştir]

Guaranin, kafeinin yakın akrabasıdır. Sinir sistemi üzerinde etkilidir. Guarana adlı bitkide bolca bulunur.

Tannin[değiştir | kaynağı değiştir]

Tannin, kafein ile benzer özellikler taşıyan ve sinir sistemi üzerinde etkileri bulunan bir maddedir. Çay içinde bulunan etkin maddedir. Vücutta su kaybını artırma özelliği vardır.

Matein[değiştir | kaynağı değiştir]

Matein, kafeinin stereoizomeri olduğu öne sürülen kimyasaldır. Yerba matte adlı bitkide olduğu söylenmektedir. Kimyasal olarak kafeinin stereoizomeri olamayacağından bu iddia yanlıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel

U.S. Food and Drug Administration (A.B.D. Yiyecek ve İlaç Başkanlığı)15 Eylül 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Tel. 1-(800)-532-4440
American Cancer Society (Amerikan Kanser Derneği)12 Mart 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Tel. 1-(800)-227-2345
International Food Information Council (Uluslararası Gıda Bilgi Konseyi) Tel. 1-(202)-296-6540
The Consumers Union Report on Licit and Illicit Drugs, Caffeine-Part 18 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Part 216 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Caffeine: ChemSub Online13 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Mayo Clinic staff (3 Ekim 2009). "Kahve, çay, soda vb. kafein içeriği". Mayo Clinic. 16 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2012.
eMedicine Caffeine-Related Psychiatric Disorders2 Aralık 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Özel

^ "Caffeine". International Occupational Safety and Health Information Centre (CIS). 31 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2019.
^ ^a ^b ^c "Arşivlenmiş kopya". 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2016.
^ "caffeine". 26 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
^ "CoffeeScience.org". 7 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.
^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020.
^ Schmidt, B; Roberts, RS; Davis, P; Doyle, LW (18 Mayıs 2006). "Caffeine therapy for apnea of prematurity". New England Journal of Medicine. 354 (20): 2112-21. doi:10.1056/NEJMoa054065. PMID 16707748. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2023.
^ ^a ^b ^c "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2016.
^ https://www.researchgate.net/profile/Bernard_Weiss/publication/9561044_Weiss_B_Laties_VG_Enhancement_of_human_performance_by_caffeine_and_the_amphetamines_Pharmacol_Rev_14_1-36/links/560d7e3c08ae96742010d0c9.pdf ^{[yalın URL]}

[1] "Caffeine". International Occupational Safety and Health Information Centre (CIS). 31 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2019.

[:1-2] "Arşivlenmiş kopya". 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2016.

[3] "caffeine". 26 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.

[4] "CoffeeScience.org". 7 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2008.

[5] "Arşivlenmiş kopya". 14 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2015.

[6] "Arşivlenmiş kopya". 27 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ekim 2020.

[7] Schmidt, B; Roberts, RS; Davis, P; Doyle, LW (18 Mayıs 2006). "Caffeine therapy for apnea of prematurity". New England Journal of Medicine. 354 (20): 2112-21. doi:10.1056/NEJMoa054065. PMID 16707748. 30 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Mart 2023.

[:0-8] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 17 Haziran 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ağustos 2016.

[9] ttps://www.researchgate.net/profile/Bernard_Weiss/publication/9561044_Weiss_B_Laties_VG_Enhancement_of_human_performance_by_caffeine_and_the_amphetamines_Pharmacol_Rev_14_1-36/links/560d7e3c08ae96742010d0c9.pdf ^{[yalın URL]}

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

g t d Uyarıcılar
Adamantan	Adapromin Amantadin Bromantan Memantin Rimantadin
Adenozin antagonistleri	8-Kloroteofilin 8-Siklopentilteofilin 8-Fenilteofilin Aminofilin Kafein CGS-15943 Dimetazan İstradefilin Paraksantin SCH-58261 Teobromin Teofilin
Alkilaminler	Siklopetamin Sipenamin Siprodenat Heptaminol İzometepten Levopropilheksedrin Metilheksanamin Oktodrin Propilheksedrin Tuaminoheptan
Ampakin	CX-516 CX-546 CX-614 CX-691 CX-717 IDRA-21 LY-404,187 LY-503,430 Nooglutyl Org 26576 PEPA S-18986 Sunifiram Unifiram
Arilsikloheksilamin	Benosiklidin Dietisiklidin Esketamin Etisiklidin Gasiklidin Ketamin Fensiklamin Fensiklidin Rolicyclidine Tenosiklidin Tiletamin
Benzazepin	6-Br-APB SKF-77434 SKF-81297 SKF-82958
Katinonlar	3-Florometkatinon 3,4-DMMC 4-BMC 4-CMC 4-Metilbüfedron 4-Metilkatinon 4-MEAP 4-Metilpentedron Amfepramon Benzedron Buphedrone Bupropion Bütilon Cathinone Dimetilkatinon Ethcathinone Etilon Flefedron Büyücü İzoetkatinon Mephedrone Methcathinone Methedrone Metilendioksikatinon Metilon Mexedrone N-Etilbuphedrone N-Etilheksidron Pentedron Pentilon Phthalimidopropiofenone
Kolinerjikler	A-84,543 A-366,833 ABT-202 ABT-418 AR-R17779 Altiniklin Anabasine Arecoline Bradaniklin Kotin Kisisin Diyaniklin Epibatidin Epiboksidin GTS-21 İsproniklin Nikotin PHA-543,613 PNU-120,596 PNU-282,987 Pozaniklin Rivanikline Sazetidin A SIB-1553A SSR-180,711 TC-1698 TC-1827 TC-2216 Tebanikline UB-165 Vareniklin WAY-317,538
Kasılmalar	Anatoksin-a Bikülün DMCM Flurotil Gabazin Pentetrazol Pikrotoksin Striknin Thujone
Eugeroik	Adrafinil Armodafinil CRL-40,940 CRL-40,941 Fluorenol Modafinil
Oksazolin	4-Metilaminoreks Aminorex Klominoreksi Siklazodon Fenozolon Fluminorex Pemolin Tozalinon
Fenetilaminler	1-(4-Metilfenil)-2-aminobütan 1-Metilamino-1-(3,4-metilendioksifenil) propan 2-Floroamfetamin 2-Florometamfetamin 2-OH-PEA 2-Fenil-3-aminobutan 2,3-MDA 3-Floroamfetamin 3-Floroethamfetamin 3-Metoksiamfetamin 3-Metilamfetamin 4-Floroamfetamin 4-Florometamfetamin 4-MA 4-MMA 4-MTA 6-FNE AL-1095 Alfetamin a-Etilfenetilamin Amfekloral Amfepentoreks Amidefrin 2-Amino-1,2-dihidronaftalin 2-Aminoindan 5-(2-Aminopropil) indol 2-Aminotetralin Acridorex Amfetamin (Dekstroamfetamin, Levoamfetamin) Amfetaminil Arbutamin β-Metilfenetilamin β-Fenilmetamfetamin Benfluorex Benzfetamin BDB BOH 3-Benzhidrilmorfolin BPAP Kamfetamin Katin Klorfentermin Silobamin Sinamedrin Clenbuterol Klobenzoreks Cloforex Klortermin Sipenamin Deprenyl Denopamin Dimetoksiamfetamin Dimetilamfetamin Dobutamin DOPA (Dekstrodopa, Levodopa) Dopamin Dopeksamin Droksidopa EBDB Efedrin Epinefrin Epinin Etafedrin Etilnorepinefrin Etilamfetamin Etilefrin Famprofazon fencamfamin Fencamin Fenetillin Fenfluramin (Dexfenfluramin, Levofenfluramin) Fenproporex Feprosidin Fludorex Formetorex Furfenorex Gepefrin Hekzapradol HMMA Hordenine 4-Hidroksiamfetamin 5-İyodo-2-aminoindan İbopamin İndanilampetamin İofetamin İzoetarin İzoprenalin Deprenyl (Selegilin) Lefetamin Lisdeksamfetamin Lofofin Metilendioksi metilfenetilamin Metilendioksi hidroksiamfetamin MBDB MDA (tenamfetamin) MDBU MDEA MDMA (midomafetamin) MDPR MDPEA Mefenorex Mefentermin Metanefrin Metaraminol Mezokarb Metamfetamin(Dekstrometamfetamin, Levometamfetamin) Metoksamin Metoksifenamin MMA Metoksifenamin MMDA MMDMA MMMA Morforex N,alfa-Dietilfeniletilamin N,N-Dimetilfenetilamin Naftilamfetamin Nisoksetin Noradrenalin Norepinefrin Norfenefrin Norfenfluramin Normetanefrin Norpsödoefedrin Oktopamin Orsiprenalin Ortetamin Oxifentorex Oksilofrin PBA PCA PCMA PHA Pentorex Fenatin Fenprometamin Phentermin Fenilalanin Fenilefrin Fenilpropanolamin Pholedrine PIA PMA PMEA PMMA PPAP Prenilamin Propilamfetamin Psödoefedrin Ropinirol Salbutamol (Levosalbutamol) Sibutramin Sildenafil Solriamfetol Sinefrin Teodrenalin Tiflorex Tranilsipromin Tiramin Tirozin Ksilopropamin Zilofuramin
Fenilmorfolinler	3-Florofenmetrazin Fenbutrazat Fenmetramid G-130 Manifaksin Morazon Morforex Oksaflozan PD-128,907 Fendimetrazin Fenmetrazin 2-Fenil-3,6-dimetilmorfolin Psödofenmetrazin Radafaksin
Piperazin	2C-B-BZP 3C-PEP BZP CM156 DBL-583 GBR-12783 GBR-12935 GBR-13069 GBR-13098 GBR-13119 MeOPP MBZP oMPP Vanokserin
Piperidin	1-Benzil-4-(2-(difenilmetoksi)etil)piperidin 2-Benzilpiperidin 2-Metil-3-fenilpiperidin 3,4-Diklorometilfenidat 4-Benzilpiperidin 4-Florometilfenidat 4-Metilmetilfenidat Desoxypipradrol Difemetorex Difenilpiralin Etilnaftidat Etilfenidat Metilnaftidat İzopropilfenidat JZ-IV-10 Metilfenidat (Deksmetilfenidat) Nocaine Fasetoperan Piprol Propilfenidat SCH-5472
Pirolidin	2-Difenilmetilpirolidin 4-Cl-PVP 5-DBFPV α-PPP α-PBP α-PCYP α-PHiP α-PHP α-PHPP α-PVP α-PVT Difenilprolinol DMPVP FPOP FPVP MDPPP MDPBP MPBP MPHP MPPP MOPVP MOPPP İndapirofenidon MDPV Nafiron PEP Picilorex Prolintan Pirovaleron
Rasetam	Oxiracetam Fenilpiracetam Fenilpiracetam hidrazid
Tropan	4-florotropakokain 4'-Florokokain Altropane (IACFT) Brasofensine Doping CFT (WIN 35.428) β-CIT (RTI-55) Cocaethylene Kokain Dikloropan (RTI-111) Difloropin FE-β-CPPIT FP-β-CPPIT Ioflupane (¹²³I) Norkokain PIT PTT RTI-31 RTI-32 RTI-51 RTI-112 RTI-113 RTI-120 RTI-121 (IPCIT) RTI-126 RTI-150 RTI-177 RTI-229 RTI-336 RTI-354 RTI-371 RTI-386 Salisilmetilekgonin Tesofensin Troparil (β-CPT, WIN 35,065-2) Tropoksan WF-23 WF-33
Triptaminler	4-HO-αMT 4-Metil-αET 4-Metil-αMT 5-Kloro-αMT 5-Floro-αMT 5-MeO-αET 5-MeO-αMT 5-MeO-DIPT 6-Floro-αMT 7-Metil-αET αET αMT
Diğer	2-MDP 3,3-Difenilsiklobütanamin Amfonelik asit Amineptin Amifenazol Atipamezol Atomoksetin Bemegride Benzidamin BTQ BTS 74,398 Sentanafadin Siklazindol Klofencilan Kropropamid Krotetamit D-161 Desipramin Diklofensin Dimetokain Efaroksan Etamivan Fenisorex Fenpentadiol Gamfexine Gilutensin GSK1360707F GYKI-52895 Hekzasiklonat İdazoksan İndanorex İndatralin JNJ-7925476 Lazabemid Leptacline Lomevactone LR-5182 Mazindol Meklofenoksat Medifoksamin Mefeksamid Metannetamin Methastiridon Metiyopropamin Naftilaminopropan Nefopam Niketamid Nomifensin O-2172 Okzaprotilin PNU-99,194 PRC200-SS Rasajilin Rauwolscine Rubidyum klorür Setazindol Tametralin Tandamin Tiyopropamin Tiyotinon Trazyum UH-232 Yohimbin

Matein nedir?, Matein anlamı nedir?, Matein ne demektir?