Gabriel García Márquez
2002'de Márquez
Doğum	6 Mart 1927(1927-03-06) Aracataca, Magdalena, Kolombiya
Ölüm	17 Nisan 2014 (87 yaşında) Meksika
Takma ad	Gabo
Meslek	Romancı, gazeteci, yayımcı, siyasi aktivist, kısa hikâye yazarı
Milliyet	Kolombiyalı
Vatandaşlık	Kolombiya
Eğitim	Kolombiya Ulusal Üniversitesi (Universidad Nacional de Colombia - UNAL)
Dönem	1955 - 2014
Tür	Büyülü gerçekçilik
Önemli eser	Yüzyıllık Yalnızlık (1967) Kırmızı Pazartesi (1981) Kolera Günlerinde Aşk (1985)
Önemli ödülleri	Nobel Edebiyat Ödülü (1982)
Etkiledikleri Will Self, Salman Rüşdi
Etkilendikleri William Faulkner, Sofokles, Franz Kafka, Juan Rulfo, Vladimir Nabokov, Günter Grass, Dostoevsky, G.K. Chesterton
İmza

Gabriel García Márquez veya tam adıyla Gabriel José de la Conciliación García Márquez (d. 6 Mart 1927 - ö. 17 Nisan 2014), tüm Latin Amerika'da Gabo lakabıyla bilinen Nobel Edebiyat Ödüllü Kolombiyalı yazar, romancı, hikâyeci ve oyun yazarıdır.

20. yüzyılın en önemli yazarlarından birisi olarak nitelendirilen Márquez, 1972 yılında Neustadt Uluslararası Edebiyat Ödülü'nü ve 1982 yılında da Nobel Edebiyat Ödülü'nü^[1] kazanmıştır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Montessori eğitim modelini benimsemiş bir anaokulunda eğitim gördü. Sucre'ye geldikten sonra, Gabriel'in resmi eğitimine başlamasına karar verildi ve Río Magdalena'nın ağzındaki bir liman kenti olan Barranquilla'da bir staja gönderildi. Orada, mizahi şiirler yazan ve mizahi çizgi romanlar çeken ürkek bir çocuk olma konusunda bir üne kavuştu. Atletik faaliyetlerde ciddi ve az ilgi duyduğu için sınıf arkadaşları tarafından "El Viejo" olarak anılmıştır.

García Márquez, 1940'tan itibaren Colegio jesuita San José'de (bugün Instituto San José'de) lise yıllarını tamamladı ve ilk şiirlerini Juventud'daki okul dergisinde yayınladı. Daha sonra, Hükûmet tarafından verilen bir burs sayesinde Gabriel, Bogotá'ya okumaya gönderildi. Başkentten bir saat uzaklıktaki Liceo Nacional de Zipaquirá'ya taşınarak, orta öğrenimini burada tamamladı.^[2] Kendi imkanlarıyla okumaya çalıştığı Hukuk Fakültesindeki eğitimini yazar kariyeri için yarıda bıraktı.

Genç yaşından itibaren, hiç çekinmeden dış politika ve Kolombiya'yı eleştirdi. 1958 senesinde Mercedes Barcha ile evlendi ve Rodrigo García ve Gonzalo García isimli iki çocuğu oldu.^[3] Meksikalı yazar ve gazeteci Susana Cato'yla evlilik dışı ilişkilerinden doğan Indira Cato adında bir de kızı vardır. Marquez'in yaşamı boyunca varlığını gizlemiş olan kızının kimliği kendisinden sonra hayatını kaybedecek olan eşi Mercedes Barcha'nın(2020) ardından yakınları tarafından duyurulmuş.^[4][5]

García Márquez, yazar olarak başladı ve beğeni toplamış kurgusal olmayan çalışmalar ve kısa hikâyeler yazdı. En iyi bilinen romanları Yüzyıllık Yalnızlık (1967), Başkan Babamızın Sonbaharı (1975), Kırmızı Pazartesi (1981) ve Kolera Günlerinde Aşk (1985) olmuştur. En önemlisi sıradan ve gerçekçi durumların aksine sihirli öğeleri ve olayları kullanan Büyülü Gerçekçilik olarak adlandırılmış bir edebiyat tarzı yaygınlaşırken, eserleri önemli eleştirel beğenileri ve geniş bir ticari başarı elde etti. Bazı eserlerinde Macondo (doğduğu şehir olan Aracataca'dan esinlenerek) ismi verilen kurgusal bir köyü anlatır ve çoğunda yalnızlık teması işlendiği gözlemlenir.

17 Nisan 2014 tarihinde Meksika'daki evinde 87 yaşında hayatını kaybetti.^[6] Ölümünden sonra, Kolombiya Cumhurbaşkanı Juan Manuel Santos, onu "bugüne kadar yaşamış en büyük Kolombiyalı" olarak lanse etmiştir.^[7]

Yazarın kişisel arşivi ölümünün ardından ailesi tarafından Amerika'nın Austin kentinde bulunan Teksas Üniversitesi'ne satıldı. Arşivde, Marquez'in kitaplarından onun el yazısı ile orijinal kopyaları ve Graham Greene, Gunter Grass ve Carlos Fuentes gibi yazarlarla yaptığı yazışmalara ait mektuplar da bulunmaktadır.^[8] Teksas Üniversitesinden yapılan açıklamada arşiv için 2,2 milyon dolar ödendiği belirtilmiştir.^[9] Marquez’in külleri, 2015 yılının Aralık ayında Meksika'dan Karayipler’deki Cartagena kentine getirileceği bildirilmiştir.^[10] Nitekim açıklandığı gibi yazarın küllerinin bir kısmı Cartagena'ya taşınmış, kalan kısmı ise Meksiko şehrinde bırakılmıştır.^[11]

2015 yılında The Washington Post'un bulduğu arşivlere göre; FBI'ın 24 yıl boyunca (1961'den 1985'e kadar) Marquez'i takip ettiği ortaya çıktı. Takibin sebebinin Marquez'in Kübalı haber ajansı Prensa Latina'nın kuruluşuna yardımcı olması, olduğu söyleniyor. Marquez'in 1982'de Nobel Edebiyat Ödülü almasına rağmen, 3 yıl daha takip edildiği bildirildi.^[12]

Stili[değiştir | kaynağı değiştir]

Her kitapta farklı bir yol çizmeye çalışıyorum... . Biri tarzı seçmiyor. Bir tema için en iyi stilin ne olacağını araştırabilir ve keşfetmeye çalışabilirsiniz. Ama üslubu konuya göre, zamanın ruh haline göre belirler. Uygun olmayan bir şey kullanmaya çalışırsanız, işe yaramaz. Sonra eleştirmenler bunun etrafında teoriler kurarlar ve benim görmediğim şeyleri görürler. Ben sadece bizim yaşam tarzımıza, Karayiplerin yaşamına yanıt veriyorum.^[13]

García Márquez, okuyucunun hikaye geliştirmede daha katılımcı bir role zorlanması için görünüşte önemli ayrıntıları ve olayları dışarıda bırakmasıyla dikkat çekti. Örneğin, Albay'a Kimse Yazmaz'da ana karakterlere isim verilmez. Bu uygulama, önemli olayların sahne dışında gerçekleştiği ve izleyicinin hayal gücüne bırakıldığı Antigone ve Oidipus Rex gibi Yunan trajedilerinden etkilenir.

Gerçekçilik ve Büyülü Gerçekçilik[değiştir | kaynağı değiştir]

Gerçeklik, García Márquez'in tüm eserlerinde önemli bir temadır. İlk çalışmaları hakkında (Yaprak Fırtınası hariç), "Kimse Albay'a Yazmaz, Kötü Saatte ve Koca Ana'nın Cenazesi, Kolombiya'daki yaşamın gerçekliğini yansıtıyor ve bu tema kitapların rasyonel yapısını belirliyor. bunları yazdığınıza pişman olmayın, ancak çok durağan ve dışlayıcı bir gerçeklik görüşü sunan önceden tasarlanmış bir tür literatüre aittirler."

Diğer çalışmalarında gerçeğe daha az geleneksel yaklaşımlarla daha çok deney yaptı, böylece "en korkunç, en sıra dışı şeyler ölü bir ifadeyle anlatılıyor". Sıkça alıntılanan bir örnek, Yüzyıllık Yalnızlık'ta çamaşırları kurutmak için asarken bir karakterin cennete fiziksel ve ruhsal yükselişidir. Bu eserlerin tarzı, Kübalı yazar Alejo Carpentier tarafından tarif edilen ve büyülü gerçekçilik olarak etiketlenen "muhteşem krallığa" uyuyor. Edebi eleştirmen Michael Bell, García Márquez'in stili için alternatif bir anlayış önerir, çünkü sihirli gerçekçilik kategorisi, ikiye ayırma ve egzotikleştirme olduğu için eleştirilir, "gerçekten tehlikede olan şey, duygusallığa kapılmadan gündüz dünyasına açık kalabilen psikolojik bir esnekliktir. modern kültürün kendi iç mantığıyla zorunlu olarak marjinalleştirdiği veya bastırdığı bu alanların dürtüleri." García Márquez ve arkadaşı Plinio Apuleyo Mendoza, çalışmalarını benzer şekilde tartışıyorlar.

Kitaplarınızdaki gerçekliği ele alma biçiminiz... büyülü gerçekçilik olarak adlandırıldı. Avrupalı okuyucularınızın genellikle hikayelerinizin sihrinin farkında olduklarını ancak arkasındaki gerçeği göremediklerini hissediyorum... Bunun nedeni kesinlikle onların akılcılığının, gerçeğin domates ve yumurta fiyatlarıyla sınırlı olmadığını görmelerini engellemesidir.^[14]

Türkçeye çevrilmiş eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Roman, novella ve öykü[değiştir | kaynağı değiştir]

• Yaprak Fırtınası, 1955 (La hojarasca)
• Albaya Mektup Yazan Kimse Yok,1961 (El coronel no tiene quien le escriba)
• Hanım Ana'nın Cenaze Töreni,1962 (Los funerales de la Mamá Grande)
• Şer Saati,1962 (La mala hora)
• Yüzyıllık Yalnızlık,1967 (Cien años de soledad)
• Sevgiden Öte Sürekli Ölüm,1970 (Muerte constante mas alla del amor )
• Mavi Köpeğin Gözleri,1973 (Ojos de perro azul)
• Başkan Babamızın Sonbaharı,1975 (El Otoño del patriarca)
• İyi Kalpli Erendira ile İnsafsız Büyükannesinin İnanılmaz ve Acıklı Öyküsü,1978 (La increíble y triste historia de la cándida Eréndira y de su abuela desalmada)
• Kırmızı Pazartesi,1981 (Cronica De Una Muerte Anunciada)
• Kolera Günlerinde Aşk,1985 (El amor en los tiempos del cólera)
• Labirentindeki General,1989 (El general en su laberinto)
• On İki Gezici Öykü, 1992 (Doce cuentos peregrinos)
• Aşk ve Öbür Cinler, 1994 (Del amor y otros demonios)
• Benim Hüzünlü Orospularım, 2004 (Memoria de mis putas tristes)

Edebiyat dışı[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bir Kayıp Denizci,1970 (Relato de un náufrago)
• Latin Amerika'nın Yalnızlığı,1982
• Marquez'le Konuşmalar Plinio Apuleyo Mendoza ile birlikte,1982 (El olor de la guayaba. Conversaciones con Plinio Apuleyo Mendoza)
• Şili'de Gizlice (Miguel Littin'in Serüveni),1986 (La aventura de Miguel Littín clandestino en Chile)
• Bir Kaçırılma Öyküsü,1996 (Noticia de un secuestro)
• Anlatmak İçin Yaşamak,2002 (Vivir para Contarla)

Diğer eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Un día después del sábado, 1955
• Monólogo de Isabel viendo llover en Macondo, 1968.
• Cuando era feliz e indocumentado, 1973.
• Chile, el golpe y los gringos, 1974.
• Ojos de perro azul, 1974.
• El otoño del patriarca, 1975.
• Todos los cuentos (1947-1972), 1976.
• Textos costeños, 1981.
• Viva Sandino, 1982.
• El olor de la guayaba, 1982.
• El secuestro, 1982.
• El asalto: el operativo con el que el FSLN se lanzó al mundo, 1983.
• Erendira, 1983.
• Kızıl Oidipus, senaryo 1996
• Erendira, senaryo

Ayrıca yazarın Aralık 1982 de Stokholm'de yaptığı Latin Amerika'nın Yalnızlığı başlıklı Nobel edebiyat ödülü töreni konuşması da dahil olmak üzere bazı yazılar Turhan Ilgaz tarafından çevirisi yapılan Marquez'le Konuşmalar (Metis Yayınları, Aralık 1983) içinde yer almıştır.

Vikipedi'nin kardeş projelerinden hakkında daha fazla bilgi edinin
	Commons'ta dosyalar
	Vikisöz'de alıntılar

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]