Pablo Neruda
Doğum	12 Temmuz 1904 Parral, Şili
Ölüm	23 Eylül 1973 (69 yaşında) Santiago, Şili
Meslek	Şair, diplomat, siyasi figür
Milliyet	Şilili
Dönem	1922-1973
Önemli ödülleri	Nobel Edebiyat Ödülü (1971)
Evlilikler	Delia del Carril (1943–1966) Matilde Urrutia (1966–1973)
Etkiledikleri Isabel Allende
Etkilendikleri Jan Neruda

Pablo Neruda veya doğum adıyla Ricardo Eliezer Neftalí Reyes Basoalto (d. 12 Temmuz 1904; Parral, Şili - ö. 23 Eylül 1973, Santiago), Şilili yazar ve şairdir.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Şili'de demiryolu işçisi bir baba ve öğretmen bir annenin çocuğu olarak dünyaya geldi.^[1] Annesini çok küçükken kaybetti. 13 yaşındayken yerel "La Mañana" gazetesindeki bazı makalelerle katkıda bulunmaya başladı. 1920'de "Selva Austral" isimli edebiyat dergisinde "Pablo Neruda" adıyla yazmaya başladı. Şair, bu takma ismi Çek şair Jan Neruda'da anısına seçmişti. Daha sonra bu isim yasal adı olarak kalmıştır. İlk kitabı Crepusculario 1923 yılında yayınladı. Sonraki sene şairin en tanınmış ve pek çok dile çevrilmiş olan eserlerinden Yirmi Aşk Şiiri ve Umutsuz Bir Şarkı (Veinte poemas de amor y una canción desesperada) basıldı. Edebi çalışmalarına devam ederken, bir yandan da Santiago'daki Şili Üniversitesi'nde Fransızca ve pedagoji okudu. 1927-1935 arası hükûmetin elçisi oldu ve Burma, Seylan, Java, Singapur, Buenos Aires, Barselona ve Madrid'te görev yaptı. Bu dönemde yazdığı şiirler ezoterik sürrealist şiir kitabı "Residencia en la tierra"da (1933) toplanmıştır.

İspanya İç Savaşı ve García Lorca'nın ölümü onu çok etkiledi ve önce İspanya sonra da Fransa'da Cumhuriyetçi harekete katılmasına neden oldu. Bu sırada şiirlerini topladığı Kalbimdeki İspanya (España en el corazón (1937)) üzerine çalışmaya başladı. Kalbimdeki İspanya iç savaş sırasında cephede basılması açısından önemlidir. Aynı yıl ülkesine dönen Neruda'nın daha sonraki eserlerini siyasi ve sosyal konular üzerine oluşturmuştur.

1939'da Paris'te İspanyol göçmenler için konsolosluk görevine getirildi. Meksika'daki konsolosluk görevi sırasında Canto General de Chile'yi yazdı. Bu eserde bütün Güney Amerika kıtasının doğası, insanları ve tarihi yazgısı epik şiir şeklinde anlatılmaktadır. Eser, 1950'de Meksika'da basılırken, Şili'de de el altından yayınlandı. Yaklaşık 250 şiirin yer aldığı eser, on kadar dile çevrildi ve bu çeviriler yüzünden Neruda elçilik yaptığı ülkelerde zorluklar yaşadı.

1943'te Şili'ye dönen Neruda, 1945'te senatör seçildi ve Şili Komünist Partisi'ne katıldı. 1947'de Başkan González Videla'nın grevdeki madencilere yönelik baskıcı protestolarını protesto ettiği için, 2 yıl boyunca kendi ülkesinde kaçak yaşadı. 1949'da yurt dışına çıktı ve 1952'ye kadar çeşitli ülkelerde bulundu. Bu dönemde yazdığı eserler politik aktivitelerinin damgasını taşır. Örneğin Las uvas y el viento (1954) Neruda'nın sürgündeki günlüğü gibidir.

Yaşamı boyunca güçlü siyasi duruşuyla tanınan Neruda, ülkesindeki ve İspanya'daki faşizme karşı durmuştur. 1970 yılında Şili başkanlığına aday gösterilmiş, ancak daha sonra başkan seçilen Salvador Allende'yi desteklemiştir. Allende seçilince Neruda'yı Şili'nin Fransa elçisi olarak görevlendirdi. 1971 yılında edebiyat dalında Nobel Ödülü aldı. 1972 yılında sağlık sorunları nedeniyle elçilik görevini bırakarak Şili'ye döndü.

Kendisi Nâzım Hikmet adına Barış Ödülü almıştır. Bir kongrede Nazım Hikmet ile ilgili 'Onun (Nazım Hikmet'in) yanında biz şair bile olamayız' diyerek Nazım Hikmet'i övmüştür.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

24 Eylül 1973'te prostat kanserinden hayatını kaybettiği açıklanmış olsa da ölümünün kendi dünya görüşüne karşıt olan 1973 Şili Darbesi'nin hemen ardından olması sürekli olarak sorgulanmıştır. Şili Hükûmeti, 2015 yılı Kasım ayında yapılan bilgilendirme neticesinde Neruda'nın ölümünün doğal yollardan olmayabileceğini kabul etmiştir.^[2] Cenazesinin kitlesel bir şekilde kaldırılması darbeyle başa gelmiş olan cunta yönetimi tarafından yasaklanmış olsa da, sokağa çıkma yasağını tanımayan binlerce kişi cenazeye katılmıştır.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Crepusculario (Alacakaranlık Kitabı), 1923
• Veinte poemas de amor y una canción desesperada (Yirmi Aşk Şiiri ve Umutsuz Bir Şarkı), 1924
• Tentativa del hombre infinito. – Santiago : Nascimento, 1926
• Anillos / Pablo Neruda, Tomás Lago. – Santiago : Nascimento, 1926
• El habitante y su esperanza. – Santiago : Nascimento, 1926
• El hondero entusiasta. – Santiago : Empresa Letras, 1933
• Residencia en la tierra : 1925-1931. – Santiago : Nascimento, 1933
• Residencia en la tierra : 1925-1935. – Enl. ed. – Madrid : Cruz & Raya, 1935 ­. – 2 vol.
• España en el corazón. – Santiago : Ercilla, 1937
• Las furias y las penas. – Santiago : Nascimento, 1939
• Canto general de Chile : Fragmentos. – Mexico City : Privately published, 1943
• Tercera residencia : 1935-1945. – Buenos Aires : Losada, 1947
• Alturas de Macchu Picchu. – Santiago : Librería Neira, 1947
• Canto general. – Mexico City : Talleres Gráficos de la Nación, 1950
• Los versos del capitán. – Napol : Naples: L'Arte Tipografica, 1952
• Las uvas y el viento. – Santiago : Nascimento, 1954
• Odas elementales. – Buenos Aires : Losada, 1954
• Nuevas odas elementales. – Buenos Aires : Losada, 1956
• Obras completas. – Buenos Aires : Losada, 1957. – Enl. ed. 1962, 2 vol. – Enl. ed. 1967. – Enl. ed. 1973, 3 vol.
• Tercer libro de las odas. – Buenos Aires : Losada, 1957
• Estravagario. – Buenos Aires : Losada, 1958
• Navegaciones y regresos. – Buenos Aires : Losada, 1959
• Cien sonetos de amor. – Santiago : Editorial Universitaria, 1959 (100 Aşk Sonesi)
• Canción de gesta. – Havana : Casa de las Américas, 1960
• Las piedras de Chile. – Buenos Aires : Losada, 1961
• Cantos ceremoniales. – Buenos Aires : Losada, 1961
• Plenos poderes. – Buenos Aires Losada, 1962
• Memorial de Isla Negra. – Buenos Aires : Losada, 1964. – 5 vol.
• Arte de pájaros. – Santiago : Sociedad de Amigos del Arte Contemporáneo, 1966
• Una casa en la arena. – Barcelona : Lumen, 1966
• Fulgor y muerte de Joaquín Murieta : bandido chileno injusticiado en California el *23 de julio de 1853. – Santiago : Zig-Zag, 1967
• La barcarola. – Buenos Aires : Losada, 1967
• Las manos del día. – Buenos Aires : Losada, 1968
• Fin de mundo. – Santiago : Sociedad de Arte Contemporáneo, 1969
• Aún. – Santiago : Nascimento, 1969
• Maremoto. – Santiago : Sociedad de Arte Contemporáneo de Santiago, 1970
• La espada encendida. – Buenos Aires : Losada, 1970
• Las piedras del cie. – Buenos Aires : Losada, 1970
• Geografía infructuosa. – Buenos Aires : Losada, 1972
• Incitación al nixonicidio y alabanza de la revolución chilena. – Buenos Aires : Losada, 1973
• La rosa separada. – Buenos Aires : Losada, 1973
• El mar y las campanas. – Buenos Aires : Losada, 1973
• Jardín de invierno. – Buenos Aires : Losada, 1974
• 2000. – Buenos Aires : Losada, 1974
• El corazón amarillo. – Buenos Aires : Losada, 1974
• Libro de las preguntas. – Buenos Aires : Losada, 1974 (Sorular Kitabı)
• Elegía. – Buenos Aires : Losada, 1974
• Defectos escogidos. – Buenos Aires : Losada, 1974
• Confieso que he vivido. – Barcelona : Seix Barral, 1974 (Yaşadığımı İtiraf Ediyorum)
• Cartas a Laura. – Madrid : Ediciones Cultura Hispánica del Centro Iberoamericano de Cooperación, 1978
• Para nacer he nacido. – Barcelona : Seix Barral, 1978
• El río invisible : poesía y prosa de juventud. – Barcelona : Seix Barral, 1980
• Cuadernos de Temuco : 1919-1920 / edición y prólogo de Víctor Farías. – Buenos Aires : Seix Barral, 1996
• Yo acuso : discursos parlamentarios (1945-1948) / edición a cargo de Leonidas Aguirre Silva. – Bogotá : *Editorial Oveja Negra, 2002

Neruda'yla ilgili eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kitap[değiştir | kaynağı değiştir]

• Neruda'nın Postacısı, Şilili yazar Antonio Skármeta'nın ilk kez Berlin'deyken 1982 yılında tiyatro oyunu olarak yazdığı, 1985 yılında da roman tarzında yeniden yayımladığı eser. Özgün adı önce Ardiente Paciencia olan eser, daha sonra roman olarak El Cartero de Neruda adıyla da yayımlandı. İngilizce dilinde "The Postman" olarak çıktı.
• Ateşli Sabır, yukarıdaki romanın Türkçede drama tarzında çıkmış versiyonu
• Hayalperest, Pam Muñoz Ryan tarafından yazılan Peter Sis tarafından resimlenen roman. Pablo Neruda'nın çocukluk ve gençlik anılarından esinlenilen romanın özgün adı The Dreamer (2010).

Film[değiştir | kaynağı değiştir]

• Postacı (film, 1994), İngiliz yönetmen Michael Radford'un 1994 yılında yukarıdaki romandan uyarladığı sinema filmi. Özgün adı Il Postino

Müzik[değiştir | kaynağı değiştir]

• Yunan besteci Mikis Theodorakis Neruda'nın en ünlü şiirlerinden biri olan "Canto General"'i müzik formuna getirdi.
• Kanadalı Rock grubu Red Rider 1983 tarihli LP/CD albümlerine Neruda adını verdiler.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]