Bayezid Paşa

Bayezid Paşa
Bayezid Paşa
Osmanlı Başveziri
	Görev süresi; 1413 - Temmuz 1421
Hükümdar	I. Mehmed; II. Murad
Yerine geldiği	Osmancıklı İmamzade Halil Paşa
Yerine gelen	I. Çandarlı İbrahim Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum	Amasya
Ölüm	Temmuz 1421; Sazlıdere

Bayezid Paşa (Amasyalı Bayezıd Paşa) Osmanlı Devleti'nin Fetret Devri'nde, 1413'te Sultan I. Mehmed Çelebi saltanatında sadrazam olmuş; devleti toparlama süreci içinde yanında bulunmuş ve sonra da II. Murad döneminde Düzmece Mustafa'ya Sazlıdere'de yenilip teslim olup onun emriyle öldürüldüğü Temmuz 1421'e kadar başvezirlik yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Amasyalı Yahşi Bey'in oğludur.^[1] Amasya'da doğduğu için lakabı Amasyalı olmuştur. Sarayda yetişmiştir. I. Bayezid döneminde bazı askeri görevler yapmıştır. Çelebi Mehmet'in Amasya'da sancak beyliği yaptığı dönemde onun baş danışmanlarından biri olmuştur.

Yıldırım Bayezid'in Timur'a esir düştüğü 1402 Ankara Savaşında, 15 yasındaki genç Şehzade Mehmed'i Timur'un kuşatmasından kurtararak Amasya'ya getirmeyi başarmıştır. Beyazıd Paşa, Mehmed Çelebi'nin Amasya'da Osmanlı birliğini yeniden kurmaya çalıştığı, kendileri de sultan sıfatıyla çeşitli merkezlerde üslenmiş kardeşlerine karşı mücadele verdiği dönemde onun hizmetinde bulunmuştur.

Mehmed Çelebi'nin 1412 yılında Bursa'ya girerek I. Mehmed adıyla Osmanlı Hükümdarı olmasından sonra da Vezir olmuş ve Karamanoğulları Beyliği üzerine yapılan bir seferde önemli hizmetlerine karşılık ayrıca Rumeli beylerbeyi olarak atanmış, bu iki vazifeyi ölümüne kadar muhafaza etmiştir.^[1]

Beyazıd Paşa gayretleriyle Şeyh Bedreddin isyanlarını bastırmış olan devlet adamıdır. Bu isyan hareketleri Şeyh Bedrettin liderliğinde Rumeli'de Deliorman bölgesinde, Karaburun’da Börklüce Mustafa, Manisa’da da Börklüce’nin sağ kolu Torlak Kemal önderliğinde gelişmekteydi. Eflak hükümdarının da desteğiyle Tuna’nin güneyine geçen Şeyh Bedrettin asileri çevresinde toplayarak kuvvetlerini arttırmıştı.^[2]

Börklüce Mustafa’nın da beş bin kişiyle İzmir sancakbeyini yenmesi üzerine isyan ciddileşti. Saruhan sancak beyinin de Börklüce’ye yenilmesi üzerine Sultan I. Mehmed harekete geçti ve veliaht şehzade Murat ve vezir-i azam Beyazıd Paşa'yı Börklüce’nin üzerine gönderdi. Hayli şiddetli geçen Karaburun yarımadası çarpışmalarında Beyazıd Paşa isyancıların çoğunu imha etti, esirleri de idam ettirdi. Bizzat Börklüce Mustafa da idam edildi. Manisa civarında Torlak Kemal ile 3000 asi de yakalanıp öldürüldü. Anadolu’daki isyan bastırıldıktan sonra Şeyh Bedrettin'in yanındakilerin çoğu kaçtılar.^[2]

Beyazıd Paşa, Rumeli’ye geçerek, Şeyh Bedrettin ve taraftarlarını Deliorman’da küçük bir çarpışmadan sonra kolaylıkla yakaladı. Şeyh Bedrettin'i kardeşi Mustafa Çelebi’ye karşı Rumeli’ye geçmiş bulunan Sultan I. Mehmed'nin bulunduğu Serez’e yolladı. Sultan Şeyh Bedrettin'i Heratlı Mevlana Haydar başkanlığındaki mahkemede yargılatarak, 1420'de Serez çarşısında astırdı. Böylece, Mustafa Çelebi hadisesi ile aynı zamanda vuku bulan ve Osmanlı Devleti'ni çok zor duruma sokan bu ayaklanmalar, Beyazıd Paşa'nın sayesinde ortadan kaldırıldı.^[2]

I. Mehmed'in ölümünden sonra, oğlu II. Murad tahta geçti, ancak bu arada Vezir olan Beyazıt Paşa padişahın ölümünü, onun vasiyeti üzerine, oğlu şehzade Murad gelinceye kadar kırk gün süreyle gizledi ve böylece çıkması muhtemel bir fitneyi önledi.^[2]

Mayıs 1421'de tahta geçen II. Murat zamanında da Beyazıd Paşa Vezir mevkiini korumuştur. I. Mehmed'in ölümünün duyulmasından sonra serbest bırakılan ve hemen meşru hükümdarla mücadeleye başlayan Şehzade Mustafa'nın (Düzmece Mustafa) üzerine gönderilmiştir. Beylerbeyi olarak, kuvvetleriyle Rumeli'ye geçerek Mustafa Çelebi'ye karşı koymuştur.^[1]

İki taraf, bugün Keşan'in bir köyü olan Saros Körfezi kıyısındaki Sazlıdere mevkiinde karşılaştığında, muharebe esnasında elindeki kuvvetler Mustafa Çelebi tarafına geçince, Beyazıd Paşa teslim olmuştur. Fakat kendisine itimat edilmeyerek Mustafa Çelebi'nin yanındaki İzmiroğlu Cüneyt Bey'in ısrarlarıyla (Temmuz 1421'de) boynu vurulmuştur.^[2]

Mezarı Sazlıdere'dedir.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Amasya'da birer camii, imaret ve medrese yaptırmış ve 1418 tarihli vakfiyeleri vardır.^[3] Oğlu İsa Bey ümeradan olup Bursa'da mescidi ve imareti vardır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Bayezid Paşa Medresesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c Yayın Kurulu, "Beyazıd Paşa" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.1 s.302, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.
^ ^a ^b ^c ^d ^e Sakaoğlu, Necdet, (1999) Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak say.70
^ Vakıflar Umum Müdürlüğü, Mücedded Anadolu 19, S. 244 ila 249

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi say.9.
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (2003) Osmanlı Tarihi I. Cilt: Anadolu Selçukluları ve Anadolu Beylikleri Hakkında bir Mukaddime ile Osmanlı Devleti'nin Kuruluşundan İstanbul'un Fethine Kadar, Ankara:Türk Tarih Kurumu 2003 (8. Baskı) ISBN 975-16-0011-1 s.364-365, 378-379, 543, 553-554
Yayin Kurulu, "Beyazid Paşa" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlilar Ansiklopedisi, C.1 s.302, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.

Siyasi görevi
Önce gelen: Osmancıklı İmamzade Halil Paşa	Osmanlı Başveziri 1413 - Temmuz 1421	Sonra gelen: I. Çandarlı İbrahim Paşa

[yasamyapıt-1] Yayın Kurulu, "Beyazıd Paşa" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, C.1 s.302, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Yayıncılık A.Ş. ISBN 975-08-0071-01.

[sakaoğlu-2] Sakaoğlu, Necdet, (1999) Bu Mülkün Sultanları, İstanbul:Oğlak say.70

[3] Vakıflar Umum Müdürlüğü, Mücedded Anadolu 19, S. 244 ila 249

[1]

[2]

[3]

g t d Fetret Devri
Arka Plan	Osmanlı İmparatorluğu kuruluş dönemi I. Murad I. Bayezid Konstantiniyye Kuşatması (1397-1402) Niğbolu Muharebesi Timur Ankara Muharebesi
Olaylar	İzmir Kuşatması Graçaniça Muharebesi Gelibolu Antlaşması Ermeni-beli Muharebesi Ulubat Muharebesi Karesi Muharebesi Eyüp Muharebesi Edirne Muharebesi Konstantiniyye Kuşatması (1411) Selymbria Antlaşması İnceğiz Muharebesi Çamurlu Muharebesi
Osmanlı şehzadeleri ve liderleri	I. Mehmed Süleyman Çelebi İsa Çelebi Musa Çelebi Mustafa Çelebi Çandarlı Ali Paşa Osmancıklı İmamzâde Halil Paşa Bayezid Paşa Evrenos Bey Paşa Yiğit Bey Mihaloğlu Mehmed Bey Turahan Bey Şeyh Bedreddin
Komşu hükümdarlar ve liderler	Cüneyd Bey (Aydın) II. Manuil (Bizans İmparatorluğu) VII. İoannis (Bizans İmparatorluğu) Demetrios Laskaris Leontares (Bizans İmparatorluğu) Nâsıreddin Muhammed Bey (Dulkadir) II. Yakub Bey (Germiyan) Philibert de Naillac (Hospitalier Şövalyeleri) Íñigo de Alfaro (Hospitalier Şövalyeleri) İsfendiyar Bey II. Mehmed (Karaman) Stefan Lazareviç (Sırbistan) Curac Brankoviç (Sırbistan) I. Mircea (Eflak)

Amasyalı Beyazıd Paşa anlamı nedir