Özdemiroğlu Osman Paşa
Özdemiroğlu Osman Paşa (solda) ve III. Murad
Osmanlı Sadrazamı
Görev süresi 28 Temmuz 1584 - 29 Ekim 1585
Hükümdar	III. Murad
Yerine geldiği	Kanijeli Siyavuş Paşa
Yerine gelen	Hadim Mesih Mehmed Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum	1526 Kahire, Mısır Eyaleti
Ölüm	29 Ekim 1585 Şenb-i Gazan, İran
Milliyeti	Türk[1]
Evlilik(ler)	Şavhal'ın Yeğeni
İlişkiler	Özdemir Paşa (Babası)
Dini	İslam
Askerî hizmeti
Bağlılığı	Osmanlı İmparatorluğu
Branşı	: Osmanlı Ordusu
Rütbesi	Serdar
Çatışma/savaşları	1578-1590 Osmanlı-Safevî Savaşı Çıldır Muharebesi Meşaleler Muharebesi Koyungeçidi Muharebesi Tiflis'in Zaptı Alvar Muharebesi Aras Han Muharebesi Tebriz Kuşatması (1585)

Özdemiroğlu Osman Paşa (1526 - 29 Ekim 1585), III. Murad saltanatı döneminde, 1584-1585 yılları arasında sadrazamlık yapmış Osmanlı devlet adamı. Kızıl Deniz çevresinde beylerbeyi olmuştur. Kafkasya'da elde ettiği başarılar ile Kafkas Fatihi unvanını almıştır.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

1526'da Kahire'de doğmuştur. Babası Özdemir Paşa, Memlûklüler döneminde Mısır'a yerleşen bir Dağıstan Türk^[2] ailesine mensup olup, Osmanlı İmparatorluğu hizmetinde yetişerek Kızıl Deniz'de Portekizlilere karşı Hadım Süleyman Paşa seferlerine iştirak ettikten sonra, Habeş Eyaleti'nde beylerbeyliği görevini ifa etti. Annesi ise Mısır'da bulunan Abbasi halifeleri soyundandır.^[3]

Özdemiroğlu Osman Paşa 20 yaşına girmeden Osmanlı Devleti idari görevlerine tayin edilmiştir. Önce Mısır Beylerbeyliğine bağlı bazı sancaklarda sancak beyliği yaptı. 1561'de Mısır "emirhaçlığına " tayin edildi. Babası ölünce, onun yerine yedi yıl Habeşistan Beylerbeyi görevi yaptı.^[3] 14 Ocak 1569'da Yemen eyaleti Yemen Beylerbeyliği ve Sana Beylerbeyliği olarak ikiye bölündü. Sana Beylerbeyliği'ne Özdemiroğlu Osman Paşa atandı. Bu sırada Yemen'de Zeydi "İmam Topal Mütahhar" isyanı çıktı ve bu isyanı bastırmak isteyen Yemen Beylerbeyi Murat Paşa, isyancılar tarafından öldürüldü. Bu isyanı bastırmak için Sana ve Yemen beylerbeylikleri tekrar birleştirilerek kurulan Yemen Eyaleti, Özdemiroğlu Osman Paşa'ya verildi.^[3] İsyanı bastırmak için serdarlık ise önce Lala Mustafa Paşa'ya verildi ve Özdemiroğlu Osman Paşa ona yakınlığı ile bilinmeye başladı. Fakat sonra Lala Mustafa Paşa ile arası iyi olmayan Koca Sinan Paşa Yemen'e serdar olarak gönderildi. Bu iki rakip paşa arasında mücadele içinde Lala Mustafa Paşa taraftarı olarak bilinen Özdemiroğlu Osman Paşa Yemen'de öldürüleceğinden korkarak İstanbul'a kaçtı. Fakat Koca Sinan Paşa tarafından aleyhinde Yemen'den yazılar gönderildiği için zamanın sadrazamı Sokollu Mehmet Paşa İstanbul'da ona soğuk davrandı.

Lala Mustafa Paşa'nın ricaları ile bir müddet sonra bazı Anadolu sancak beyliği ve sonra valiliklerde bulundu. 1573'te ise Diyarbakır Beylerbeyliği'ne getirildi. Bu görevdeyken, İran'la savaş için serdar seçilen Lala Mustafa Paşa maiyetine verildi. Burada gösterdiği beceriden ve komuta ettiği alayının mükemmelliğinden dolayı isim yaptı. Çıldır Muharebesi'nde büyük kahramanlık gösterip Şirvan'ın ele geçmesinde büyük katkı yaptı. Bu başarılardan dolayı 1578'de yeni ele geçirilip kurulan Şirvan Beylerbeyliği görevi verildi.^[4][5]

Bundan sonra beş yıl bu idari görevle Kafkasya'da İran Şahları orduları ile mücadelelerde uğraştı. Şirvan, Azerbaycan, Dağıstan ve Gürcistan'da Osmanlı egemenliğini kurup güçlendirdi. Şirvan beylerbeyi iken cesareti ve yüksek ve komuta ve kontrol becerisi ile İran Şahlığının kendine karşı gönderdiği büyük orduları yendi. 9 Eylül 1578'de İran birliklerini Koyungeçidi Muharebesi'nde büyük bozguna uğrattı.

Özdemiroğlu'nun bundan sonra Kafkasya'da geçen beş yıllık idari görevi sürekli İranlılarla mücadele içerisinde geçti. Şirvan, Azerbaycan, Dağıstan ve Gürcistan'da Osmanlı hakimiyetini pekiştirdi.

Kırım Hanı Mehmed Giray’ın yardımı ile Karabağ, Mugan ve Kızılağaç’a kadar bütün kuzey Azerbaycan'ı yağma ve tahrip etti. Kırım Hanı Mehmed Giray’a daha ileri gitmeyi teklif ettiyse de Mehmed Giray, bunu kabul etmeyerek Kırım’a döndü. Şirvan, İranlıların eline geçti. Kefe Beylerbeyi Cafer Paşa kumandasında yardımcı kuvvetler gelince İmam Kuli Han'ı Meşale Savaşı'nda yendi. Bu savaştan sonra Şirvan kesin olarak Osmanlı egemenliği altına geçti.

8 Mayıs 1583'te yetmiş bin kişilik İran ordusunu Meşaleler Muharebesi'nde büyük bir bozguna uğrattı.

1584 yılında Kafkas cephesinden Kefe'ye döndü ve Osmanlı İmparatorluğu'na isyan eden Kırım Hanı II. Mehmed Giray'ı Kılıç Ali Paşa komutasındaki Osmanlı Donanması'nın yardımıyla mağlup etti ve II. İslam Giray'ı tahta çıkararak Kırım Hanlığı üzerindeki Osmanlı hakimiyetini yeniden kurdu.

27 Ekim 1585'te hastalığı nedeni ile Tebriz'den ayrıldı. Şenb-i Gazan'a kadar ağır hastalığı dolayısıyla tahtırevanla taşındı. Bu mevkide üzerine bir Safevi ordusu geldi. Burada yapılan Şenb-i Gazan Muharebesi'ni de Osmanlı ordusu kazanıp İran ordusu püskürtüldü. Aralık 1585'te Şenb-i Gazan'da kaldığı bir gece durumu daha da ağırlaştı. Daha sonra aynı kentte, 59 yaşında iken hayata gözlerini yumdu. Vasiyetine uyularak naaşı Diyarbakır'a getirildi ve burada beylerbeyi iken yaptırdığı türbeye gömüldü.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Özdemiroğlu Osman Paşa İstanbul'da Sultan Selim civarında bir medrese yaptırmıştır. Ama sonradan Kösem Sultan buna bir minare de ekleyip bu medreseyi camiye dönüştürmüştür.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Özdemiroğlu_Osman_Paşa biyografisi 5 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Buz,Ayhan (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap ISBN978-975-254-278-5
• Uzunçarşılı, İsmail Hakkı, (1954) Osmanlı Tarihi III. Cilt, 2. Kısım , XVI. Yüzyıl Ortalarından XVII. Yüzyıl Sonuna kadar), Ankara: Türk Tarih Kurumu (Altıncı Baskı 2011 ISBN 978-975-16-0010) say.343-345
• Tektaş, Nazım. (2009), Sadrâzamlar - Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı. İstanbul:Çatı Kitapları. ISBN 9789758845000

Siyasi görevi
Önce gelen: Kanijeli Siyavuş Paşa	Osmanlı Sadrazamı 28 Temmuz 1584 - 29 Ekim 1585	Sonra gelen: Hadim Mesih Mehmed Paşa