Vanuatu Ripablik Blong Vanuatu (Bislamaca) République de Vanuatu (Frans.) Republic of Vanuatu (İng.) Vanuatu Cumhuriyeti
Bayrak Arma
Slogan Long God yumi stanap
Millî marş Yumi, Yumi, Yumi
Başkent ve en büyük şehir	Port Vila
Resmî dil(ler)	Bislamaca, İngilizce, Fransızca
Hükûmet	Cumhuriyet
• Başkan Nikenike Vurobaravu • Başbakan Charlot Salwai
Yasama organı	Parlamento
Tarihçe
• Fransa ve Britanya'dan 30 Temmuz, 1980
Yüzölçümü
• Toplam	12.189 km2 (162.)
• Su (%)	0
Nüfus
• 2020 tahminî	307.815[1] (181.)
• 2016 sayımı	272.459[2]
• Yoğunluk	19,7/km2 (188.)
GSYİH (SAGP)	2020 tahminî
• Toplam	795 milyon $ (181.)
• Kişi başına	2.649 $ (160.)
GSYİH (nominal)	2020 tahminî
• Toplam	864 milyon $ (183.)
• Kişi başına	2.879 $ (127.)
Gini (2010)	37.6 orta
İGE (2019)	0.609 orta · 140.
Para birimi	Vanuatu vatu (VUV)
Zaman dilimi	UTC+11
Telefon kodu	678
İnternet alan adı	.vu

Vanuatu ya da resmî adıyla Vanuatu Cumhuriyeti, Güney Büyük Okyanus'ta yer alan bir ada ülkesidir. Volkanik kökene sahip olan takımada, Avustralya'nın 1750 km doğusunda, Yeni Kaledonya'nın 500 km kuzeyinde, Fiji'nin batısında, Solomon Adaları'nın güneydoğusunda, Yeni Gine adası yakınlarında bulunur.

Vanuatu'nun ilk sakinleri Melanezyalılar idi, Avrupalılar adaları 1606'da Fernandes de Queirós liderliğindeki İspanyol kâşiflerin Espiritu Santo'ya varmasıyla keşfetti. 1880'lerde Fransa ve Birleşik Krallık adalarda hak iddia etti ve 1906'da takımadayı bir Britanya-Fransız Kondominyumu ile, Yeni Hebridler adı altında yönetmek üzere bir antlaşma imzaladılar. 1970'lerde bir bağımsızlık hareketi oldu ve 1980 yılında Vanuatu Cumhuriyeti bağımsızlığına kavuştu.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Vanuatu'nun tarihöncesi dönemi belirsizdir, arkeolojik kanıtlar adaya 4000 yıl kadar önce Avustronezya dillerini konuşan insanların geldiğini gösterir. MÖ 1300-1100 yıllarına tarihlenen çömlek kırıkları bulunmuştur.^[3]

Vanuatu takımadası Avrupalılar tarafından 1606 yılında Portekizli kâşif Pedro Fernandes de Queirós'un İspanyol İmparatorluğu adına gelip Espiritu Santo adasını keşfetmesi ile bulunmuştur. Terra Australis veya Avustralya'ya vardıklarını düşünen kaşifler, ulaştıkları yeri La Austrialia del Espiritu Santo (Kutsal Ruhun Güney Toprakları) olarak adlandırdı. 1768'de Louis Antoine de Bougainville adaları yeniden keşfedene kadar Avrupalılar geri dönmediler. 1774'te, Kaptan James Cook, adaları Yeni Hebridler olarak adlandırdı, bu ad bağımsızlığa kadar kullanılmaya devam etti.^[3]

1825 yılında tüccar Peter Dillon, Erromango adasında sandal ağacı varlığını keşfetti. Bu, adalara 1830 yılında göçmenler ile Polinezyalı işçiler arasında gerçekleşen bir çatışma ile biten bir göçmen akınını başlattı. 1860'larda, Avustralya, Fiji, Yeni İspanya ve Samana Adları'ndaki sömürgeciler, işçi talebi yüzünden "blackbirding" adını verdikleri bir işçi ticaretini başlattı. Bu ticaretin zirve noktasında, pek çok adanın erkek nüfusunun yarısından fazlası adalar dışında çalışmaktaydı. Parçalar halinde olan kanıtlar, adaların günümüzdeki nüfusun keşif öncesi nüfuslarından büyük oranda daha az olduğunu göstermektedir.^[3]

19. yüzyılda Katolik ve Protestan misyonerler adalara geldi. Pamuk üretimi yapmak için arazi arayan yerleşimciler de geldi. Uluslararası pamuk fiyatları çökünce, çiftçiler kahve, kakao, muz ve en başarılısı olan Hindistan cevizine yöneldiler. İlk başlarda, Avustralya'dan gelen Britanyalılar adalarda çoğunluğu oluşturmaktaydı, 1882 yılında Yeni Hebridler Kaledonya Şirketi'nin kurulmasından sonra ise, Fransızlar adaya gelmeye başladı ve yüzyıl sona erdiğinde adalarda Britanyalıların iki katı Fransız nüfus oluştu.^[3]

Adadaki Fransız ve Britanya çıkarlarının birbirine karışması, adaların iki ülkeden birinin topraklarına katılması isteğini doğurdu; fakat 1906'da Fransa ve Birleşik Krallık adaları birlikte yönetmek üzere anlaştılar. Fransız-Britanya Kondominyumu olarak adlandırılan bu eşsiz yönetim, sadece mahkemelerle birbirine bağlanan iki farklı yönetimden oluşuyordu. Melanezyalıların iki güçten herhangi birinin vatandaşlığına girmesi ise yasaklanmıştı.^[3]

Coğrafî Yapısı ve İklimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Avustralya'nın 1750 km doğusunda Yeni Kaledonya'nın 500 km kuzeydoğusunda Fiji'nin batısında ve Solomon Adalarının güneyinde Pasifik Okyanusu'nda (Büyük Okyanus) yer alan adalar grubudur.

Yüzölçümü 12.200 km² olup, toplam sahil şeridi 2.528 km'dir. Tropikal iklime sahiptir. Adaların genelinde dağlar ve volkanik özellikli ovalar yer alır. Ülkenin en yüksek noktası Tabwemasana 1.877 m'dir.

Ülke yeraltı kaynakları bakımından fakirdir. Manganez çıkartılır ve işlenerek ihraç edilir.

Halk ve Sosyal Hayat[değiştir | kaynağı değiştir]

Vanuatu'nun nüfusu 208,869 (Temmuz 2006 verileri) kişidir. Ülkenin en büyük şehri başkent Port Vila'dır. Nüfusun büyük çoğunluğunu Ni-Vanuatu (%98.5) halkı oluşturmaktadır. Kalan %1.5 oranını ise Yeni Zellandalı ve Avustralyalılar oluşturur. Ülkenin %36,7'si Presbyterian, %15'i Anglikan, %15'i Roma Katolikleri, %7,6'sı yerel dinlere, %19,5'i ise diğer dinlere inanmaktadır. Ülkede, İngilizce ve Fransızca resmi dil olup halkın çoğunluğu yerel dilleri konuşur. Ülkedeki okur-yazar oranı (15 yaş ve üzeri için) nüfusun %74'tür.

Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülkenin resmi adı Vanuatu Cumhuriyeti, eski adı Yeni Hebridler'dir. Cumhuriyet ile yönetilmektedir. 30 Temmuz 1980 yılında ülke ortak yönetim olan Fransa ve Birleşik Krallık'tan koparak bağımsızlığını ilan etmiş ve aynı tarihte meclis anayasasını kabul etmiştir. Başkan ve 40 üyeli meclis, 5 yılda bir halk tarafından seçilir.

Başkent Port Vila'dır. Toplam 6 bölgede idari edilir. Malampa, Penama, Sanma, Shefa, Tafea, Torba'dır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Vanuatu Turizm Ofisi4 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Vanuatu Devleti