Jamaika

Jamaika
Jamaica
Jamaika Jamaica
	Bayrak Arma
	Slogan; "Out of Many, One People"
	Millî marş; "Jamaica, land we love"; ; Kraliyet marşı; "God Save the King"
Başkent; ve en büyük şehir	Kingston; 17°59′K 76°48′B / 17.983°K 76.800°B
Resmî dil(ler)	İngilizce
Ulusal Dil	Jamaican Patois
Etnik gruplar	%91,2 Siyahi; %6,2 Çok ırklı; %2,6 diğer;
Demonim	Jamaikalı
Hükûmet	Monarşi
• Monarşi
• Monarşi	III. Charles
• Genel Vali	Patrick Allen
• Başbakan	Andrew Holness
Tarihçe
• Birleşik Krallık'tan
• Birleşik Krallık'tan	6 Ağustos 1962
• Su (%)	1,5
Nüfus
• 2018 tahminî	2.726.667 (141..)
• 2011 sayımı	2.697.983
• Yoğunluk	266/km2
GSYİH (SAGP)	2020 tahminî
• Toplam	27,855 milyar $ (132.)
• Kişi başına	10.221 $ (109..)
GSYİH (nominal)	2020 tahminî
• Toplam	14,228 milyar $ (127.)
• Kişi başına	5.221 $ (89.)
Gini (2016)	▼ 35; orta
İGE (2019)	0.734; yüksek · 101.
Para birimi	Jamaika doları (JMD)
Zaman dilimi	UTC-5
Trafik akışı	sol
Telefon kodu	+1-876
İnternet alan adı	.jm

Jamaika, Amerika kıtasında, Küba'nın güneyinde, Büyük Antiller'de yer alan bir Karayip ada ülkesidir.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Kristof Kolomb, Jamaika'ya 5 Mayıs 1494 yılında ulaştı ve adayı "gözlerin gördüğü en güzel ada" olarak tarif etti.^[7] Adaya Santiago adını verdi ancak adanın yerlilerce kullanılan adı Xaymaca, Jamaica şeklinde kullanılmaya devam etti.^[7] Adaya yerleşen İspanyol sömürgeciler yerli Taino halkını neredeyse tamamen yok etti.^[7] Adalar 1655 yılında İngiliz işgaline uğradı ve kolonileştirildi. İspanyolların bir kısmı kaçtı, kaçmayanlar İngilizler tarafından uzaklaştırıldı.^[7] İngiliz sömürgeciler çok az sayıdaydı ancak şeker üretiminde çalıştırmak üzere, çok sayıda Afrikalı köle getirdiler.^[7] Günümüzde de Jamaika halkının büyük çoğunluğu Afrika kökenlidir. Jamaika 1962'de Birleşik Krallık'tan bağımsızlığını kazandı ancak İngiliz Milletler Cemiyetinin üyesi olarak kaldı.^[7]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Yüzölçümü, 10.990 km²'dir. Sahil şeridi, 1.022 km dir. İkliminde; tropikal, sıcak, nemli hava etkindir; iç kısımlarda ise ılıman iklim görülür. Arazisi çoğunlukla dağlıktır, kıyıda dar ovalar vardır. En alçak noktası, Karayip Denizi (0 m), en yüksek noktası, Mavidağ'dır (2.256 m).

Jamaika Karayipler'de üçüncü büyük adasıdır. 17° ve 19° kuzey paralelleri ile 76° ve 79° batı meridyenleri arasına yerleşmiştir. Mavi Dağlar dahil dağlar, içerilere hakimdir ve dar kıyı ovaları ile çevrilidir.^[8] Baş kasaba ve şehirlerde kuzey kıyısında sermaye güney kıyısında Kingston, Portmore, Spanish Town, Mandeville, Ocho Ríos, Port Antonio, Negril ve Montego Bay şehirleri bulunur.^[9] Kingston Limanı, dünyanın yedinci büyük doğal limanıdır.^[10] Karasal sucul ve deniz ekosistemlerinin çeşitli arasında kuru ve ıslak kireçtaşı ormanları, yağmur ormanları, nehir kıyısı ormanlık, sulak alanlar, mağaralar, nehirler, seagrass yatak ve mercan resifleri bulunmaktadır.^[11]

Ülkede tropikal, sıcak, nemli hava etkindir. İç kısımlarda ılıman iklim görülür.

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

2.9 milyon kişilik Jamaika nüfusunun^[12] büyük bir kısmını (y. %92) Afrika kökenli siyahiler oluşturur. İngilizce resmî dildir ancak halkın büyük çoğunluğu İngilizce bazlı bir kreyol dil olan Jamaika Patoisi konuşmaktadır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Din[değiştir | kaynağı değiştir]

Jamaika Karayip ülkeleri arasında din çeşitliliği en fazla olan yerlerden biridir. Jamaika'da nüfusun yaklaşık %70'i Hristiyan; %10'u Rasta, Müslüman, Hindu, Yahudi, Bahai ve diğerleri; %21 kadarı da dinsizdir.

Hristiyanları şu gruplar oluşturmaktadır: Tanrı'nın Kilisesi %24, Yedinci Gün Advenisti: %11, Pentekostal: %10, Baptist: %7, Anglikan: %4, Katolik: %2, Birleşik Kilise: %2, Metodist: %2, Yehova Şahitleri: %2, Moravi: %1, Brethren: %1, diğer Hristiyanlar: %3.

Nüfusun yaklaşık %10'unu oluşturan diğer dinler ise şunlardır (yaklaşık rakamlar): Rastafariler 24.000, Müslümanlar 5000, Hindular 1500, Yahudiler 350, Bahailer 300.

Siyaset[değiştir | kaynağı değiştir]

Jamaika bir parlamenter demokrasi ve anayasal monarşi ülkesidir. Devlet başkanı Jamaika Kralı olup (şu anda III. Charles), yerel olarak Jamaika Genel Valisi tarafından temsil edilmektedir. Genel vali Jamaika Başbakanı ve tüm Bakanlar Kurulu tarafından aday gösterilir ve daha sonra resmi olarak hükümdar tarafından atanır. Kabine üyelerinin tamamı başbakanın tavsiyesi üzerine genel vali tarafından atanır. Hükümdar ve genel vali, belirli anayasal kriz durumlarında kullanmak için yedek güçleri dışında, büyük ölçüde törensel roller üstlenir. Hükümdarın konumu uzun yıllar Jamaika'da devam eden bir tartışma konusudur; şu anda her iki büyük siyasi parti de bir cumhurbaşkanı ile cumhuriyete geçmeye kararlıdır.

Jamaika'nın mevcut anayasası 1962'de Jamaika yasama organının iki partili bir ortak komitesi tarafından hazırlandı.1962 tarihli Birleşik Krallık parlamentosunun Jamaika bağımsızlığını veren Jamaika Bağımsızlık Yasası ile yürürlüğe girdi.

Jamaika Parlamentosu Temsilciler Meclisi (Aşağı Ev) ve Senato'dan (Yukarı Ev) oluşan iki meclislidir. Meclis üyeleri (Parlamento Üyeleri veya milletvekilleri olarak bilinir) doğrudan seçilir ve genel valinin en iyi kararında, üyelerinin çoğunluğunun güvenini en iyi şekilde yönetebilen Temsilciler Meclisi üyesi House, genel vali tarafından başbakan olarak atanır. Senatörler başbakan ve Muhalefet Parlamentosu Lideri tarafından ortak olarak aday gösterilir ve ardından genel vali tarafından atanır.

Jamaika Yargısı, İngiliz hukukundan ve İngiliz İngiliz Milletler Topluluğu emsallerinden türetilen ortak bir hukuk sistemi üzerinde çalışmaktadır. Nihai temyiz mahkemesi, Privy Council Yargı Komitesi'dir, ancak 2000'li yıllarda parlamento Karayip Adalet Divanı'nın yerini almaya çalışmıştır.

Jamaika geleneksel olarak iki partili bir sisteme sahipti ve iktidar çoğunlukla Halkın Ulusal Partisi (PNP) ile Jamaika İşçi Partisi (JLP) arasında değişiyordu. Mevcut idari ve yasama yetkisine sahip olan parti, 2016 itibarıyla tek sandalyeli parlamenter çoğunluğa sahip olan Jamaika İşçi Partisi'dir.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Erken çocukluk - Temel, Bebek ve özel okul öncesi işletilmektedir. Yaş grubu: 2-5 yıl.

Birincil - Kamuya ve özel sektöre ait (Özel olarak adlandırılan Hazırlık Okulları). Yaş grubu: 3-12

Ortaöğretim - Kamuya ve özel sektöre ait. Yaş grubu: 10-19 yıl.

Jamaika'da yüksek okul, tek cins ve karma eğitim kurumları vardır. Birçok okul, İngiliz Batı Hint Adaları boyunca kullanılan geleneksel İngilizce dilbilgisi okul modeli uygulamaktadır. Öğrenciler daha sonra üniversiteye başlamaktadır.

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Jamaika hem devlet teşebbüsleri ve özel sektör işletmeleri ile bir karma ekonomidir. Jamaika'da ekonominin başlıca sektörleri tarım, madencilik, imalat, turizm, finans ve sigorta hizmetleridir. Ülkeye döviz girmesindeki en önemli katkı, turizm ve madencilikten sağlanır. Yaklaşık 1,3 milyon yabancı turist her yıl Jamaika'yı ziyaret eder.

1980'lerin başından beri Jamaika'da özel sektör faaliyetlerinin teşvik edilmesi ve kaynak tahsisinde piyasa güçlerinin rolünü artırmaya yönelik yapısal reformların uygulanması için çalışmalar yapılmaktadır. 1991 yılından bu yana hükûmet, enflasyonu düşürmek ve yabancı yatırım kısıtlamaların kaldırılmayı amaçlamıştır. Kur dalgalı döviz kontrolleri kaldırarak ekonomik liberalleşme ve istikrar programı izlemiştir. Jamaika, dünya boksit ihracatında Avustralya, Çin, Brezilya ve Gine’nin ardında beşinci büyük konumundadır. 2006 yılının ilk çeyreğinde, Jamaika ekonomisi bir büyüme dönemi geçirmiştir.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Çeşitli müzik türlerinden reggae, ska, mento, rocksteady, dub, dancehall ve ragga Jamaika kökenlidir. Jamaika’da reggae ve ska ile, punk rock ülke gelişiminde önemli bir rol oynadı. The Notorious B.I.G. ve Heavy D gibi bazı rapçiler, Jamaika asıllıdır. Diğer birçok dünyaca ünlü sanatçılar Bob Marley, Damian Marley, Lee "Scratch" Perry, Peter Tosh, Bunny Wailer, Big Youth, Jimmy Cliff, Dennis Brown, Desmond Dekker, Beres Hammond, Beenie Man, Shaggy, Grace Jones, Shabba Ranks, Super Cat,Buju Banton, Sean Paul, ben Wayne, Bounty Killer Jamaika doğumludur.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Jamaika'da LGBT hakları

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Data Query Total Population by sex (thousands)". UNITED NATIONS/DESA/POPULATION DIVISION. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2018.
^ "Population Usually Resident in Jamaica, by Parish: 2011". Statistical Institute of Jamaica. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2019.
^ "Data Query – Population density (persons per square km), as of 1 July". UNITED NATIONS/DESA/POPULATION DIVISION. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2018.
^ ^a ^b ^c ^d "World Economic Outlook Database, October 2018". IMF.org. International Monetary Fund. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2019.
^ "The World Factbook". CIA.gov. Central Intelligence Agency. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2019.
^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f "Jamaica." 19 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica.com
^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 30 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 17 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2015.
^ "Arşivlenmiş kopya". 9 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2015.
^ ""World Population prospects – Population division 5 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Retrieved 9 November 2019.

[esa.un.org-1] "Data Query Total Population by sex (thousands)". UNITED NATIONS/DESA/POPULATION DIVISION. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2018.

[2] "Population Usually Resident in Jamaica, by Parish: 2011". Statistical Institute of Jamaica. 26 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2019.

[esa2.un.org-3] "Data Query – Population density (persons per square km), as of 1 July". UNITED NATIONS/DESA/POPULATION DIVISION. 19 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2018.

[imf.org-4] "World Economic Outlook Database, October 2018". IMF.org. International Monetary Fund. 6 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2019.

[5] "The World Factbook". CIA.gov. Central Intelligence Agency. 8 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2019.

[UNHDR-6] Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.

[Britannica-7] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f "Jamaica." 19 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Britannica.com

[8] "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 30 Kasım 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2015.

[9] "Arşivlenmiş kopya". 18 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2015.

[10] "Arşivlenmiş kopya". 17 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2015.

[11] "Arşivlenmiş kopya". 9 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Haziran 2015.

[12] ""World Population prospects – Population division 5 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi."". population.un.org. United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division. Retrieved 9 November 2019.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

g t d Trafik Akışının Sol Olduğu Ülkeler
Avrupa	Ağrotur ve Dikelya Guernsey Birleşik Krallık İrlanda ² Malta ² Man Adası Jersey
Amerika	Anguilla Antigua ve Barbuda Bahamalar Barbados Bermuda Britanya Virjin Adaları Cayman Adaları Dominika Falkland Adaları Grenada Guyana Jamaika Montserrat Saint Kitts ve Nevis Saint Lucia Saint Vincent ve Grenadinler Surinam Trinidad ve Tobago Turks ve Caicos Adaları Virjin Adaları
Asya	Bangladeş Bhutan Brunei Endonezya Hong Kong Hindistan Japonya Kıbrıs Cumhuriyeti¹ ² Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti¹ ³ Makao Malezya Maldivler Nepal Pakistan Singapur Sri Lanka Tayland
Afrika	Botsvana Esvatini Güney Afrika Cumhuriyeti Güney Georgia ve Güney Sandwich Adaları Kenya Lesotho Malavi Mauritius Namibya Saint Helena Seyşeller Tanzanya Uganda Zambiya Zimbabve
Okyanusya	Avustralya Doğu Timor Fiji Kiribati Nauru Niue Papua Yeni Gine Pitcairn Adaları Samoa Solomon Adaları Tonga Tuvalu Yeni Zelanda
Bağımlı ülkeler italik yazılmıştır. ¹Tamamı Asya'da olmasına rağmen kültürel özellikleri Avrupa'ya benzediğinden Avrupa Birliği'ne üyedir. ²Avrupa Birliği'ne üye. ³Sınırlı tanınmış olan devlet.

Jamaika nedir?, Jamaika anlamı nedir?, Jamaika ne demektir?