Kuzey Mariana Adaları

Kuzey Mariana Adaları
*Commonwealth of the Northern Mariana Islands* (İng.)
*Sankattan Siha Na Islas Mariånas* (Çamorroca)
*Commonwealth Téél Falúw kka Efáng llól Marianas* (Karolince)
**Kuzey Mariana Adaları Milletler Topluluğu**
Kuzey Mariana Adaları Commonwealth of the Northern Mariana Islands (İng.); Sankattan Siha Na Islas Mariånas (Çamorroca); Commonwealth Téél Falúw kka Efáng llól Marianas (Karolince); Kuzey Mariana Adaları Milletler Topluluğu
	Bayrak Arma
	Millî marş; Gi Talo Gi Halom Tasi (Çamorroca); Satil Matawal Pacifiko (Karolince); (Türkçe: Denizin ortasında)
Başkent	Saipan
Resmî dil(ler)	İngilizce, Çamorroca, Karolince
Hükûmet	Siyasî yapıya dahil olmayan A.B.D. dış bölgesi
• Başkan
• Başkan	Joe Biden
• Genel vali	Arnold Palacios
Tarihçe
• ABD'ye bağlı olmadan önce
• ABD'ye bağlı olmadan önce	Pasifik Adaları Vesayet Bölgesi
• Ülke statüsü referandumu	17 Haziran 1975
• Bölge olarak kabulü	4 Kasım 1986
Yüzölçümü
• Toplam	464 km2
Nüfus
• 2022 tahminî	51,475
• 2020 sayımı	47,329
Para birimi	Amerikan doları (USD)
Zaman dilimi	UTC+10
Telefon kodu	+1-670
İnternet alan adı	.mp

Kuzey Mariana Adaları ya da resmî adı ile Kuzey Mariana Adaları Milletler Topluluğu, Büyük Okyanus'un kuzey kesiminde Amerika Birleşik Devletleri'ne bağlı ancak Amerika Birleşik Devletleri'nin ada bölgeleri'ne dâhil olarak A.B.D.'nin yapısına entegre olmayan sadece siyasi birlik içerisinde olan Okyanusya adalar topluluğudur. Kuzey Mariana adalarının başkenti Saipan'dır.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Adayı 1521 yılında ilk gözlemleyen Avrupalı olan Portekizli Ferdinand Macellan, adayı Islas de Ladrones (Türkçe: Hırsızlar Adası) olarak adlandırmıştır. Macellan'ın bu ismi vermesindeki neden, ada üzerinde yaşayan yerlilerin gemilerden bir şeyleri alıp götürmesi olarak ifade etmiştir.^[2] 1667 yılında İspanya adına el konulan adaya, İspanya kraliçesi Avusturyalı Maria Anna onuruna Las Marianas adı verilmiştir.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Mariana Adaları toplam olarak on beş adadan oluşmakta olup, bu adaların sadece üçünde yerleşim bulunmaktadır. Adalar konum olarak Japonya'nın güneyi ile Guam'ın kuzeyinde yer almaktadır. Adalar, Guam ile birlikte Mariana Takımadaları'nı oluşturmaktadır. Ülkenin güney kesiminde yer alan adalar basamaklı terasların gözlemlenebileceği kireç taşından oluşmaktadır. Adanın kuzey kesiminde yer alan adalar ise volkanik adalardır. Günümüzde de Anatahan, Pagan ve Agrihan adaları aktif volkanik adalardır. Adalar topluluğunun en yüksek noktasını Agrihan adasında bulunan Agrihan Dağı'dır. Agrihan Dağı'nın en tepe noktası 965 metre yüksekliktedir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk Avrupalı olarak Ferdinand Macellan tarafından 1571 yılında keşfedilen ada, Macellan tarafından Islas de Ladrones (Türkçe: Hırsızlar Adası) olarak adlandırmıştır. 1667 yılında adalara İspanya adına el konmuş ve Las Marianas adı verilmiştir.

İspanya-Amerika Savaşı'nın ardından adaların güney bölümünü A.B.D.'ye bırakan İspanya, 1899 yılında imzalanan Alman-İspanyol Antlaşması ile adaların kuzey kesimini Alman İmparatorluğu'na sattı. Bölgenin kuzeyi Almanya'ya katılması sonucu Alman Yeni Ginesi'nin bir parçası haline geldi. Ekim ve Kasım 1899'da adaya gelen Alman savaş gemileri, adada Alman bayrağını göndere çekerek, bölgenin yönetimini resmen ele aldı.^[3]

I. Dünya Savaşı'nın ardından Milletler Cemiyeti tarafından Japon İmparatorluğu'na verilerek, bu ülkeni bir mandası olan Güney Pasifik Mandası'nın bir parçası haline geldi. II. Dünya Savaşı'nda düzenlenen Mariana ve Palau adaları seferi kapsamında A.B.D. hakimiyeti altına giren adalar, savaşın bitmesinin ardından Birleşmiş Milletler tarafından tamamen A.B.D. idaresine bırakıldı. A.B.D., 1978 yılında Guam hariç adalara Kuzey Mariana adı ile A.B.D. ile entegre bölge statüsünü verdi.

Kuzey Mariana, 1975 yılından bu yana Milletler Topluluğu üyesi konumunda olup, 1986 yılından bu yana da içişlerinde bağımsızdır.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Mariana'da son olarak 2020 yılında gerçekleştirilen resmi sayım sonuçlarına göre 47,329 nüfus tespit edilmiştir. Bu güncel olarak son resmî sayım konumunda olup, 2022 tahmini sayım sonuçlarına göre 51,475 nüfus belirlenmiştir. Ülke nüfusunun büyük çoğunluğu başkent Saipan'da yaşamaktadır.

Kuzey Mariana orta yaş bir nüfusa sahip olup, 2020 tahmini verilerine göre nüfusun %41,30'u 0-24 yaş aralığındadır. Ülkenin %7,23'ü 65 yaş ve üzerindedir.^[1]

0-14 yaş: %25.02 (erkek 6,937/kadın 5,934)
15-24 yaş: %16.28 (erkek 4,518/kadın 3,857)
25-54 yaş: %37.44 (erkek 9,934/kadın 9,325)
55-64 yaş: %14.01 (erkek 3,921/kadın 3,286)
65 yaş ve üzeri: %7.23 (erkek 1,988/kadın 1,733)

Şehirde yaşayanların oranı 2022 verilerine göre %92 düzeyindedir. Ada ülkesi nüfusunun yıllık artış oranı 2022 tahmini verilerine göre eksi düzeyde olup, -%0,35 düzeyindedir.^[1]

İdarî yapılanma[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Mariana Adaları, idarî açıdan dört belediye bölgesine ayrılmıştır. Başkent Saipan'ın bulunduğu adanın kuzeyinde kalan ve Kuzey Adalar olarak adlandırılan 11 adanın bulunduğu tüm adalar Kuzey Adalar Belediyesi adı altında tek bir idarî bölge oluştururken, Güney Adalar olarak ifade edilen Saipan, Tinian (Aguijan ile birlikte) ve Rota adaları diğer üç belediye bölgelerini oluşturmaktadır.

Adalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Mariana'ya bağlı olan adalar şu şekildedir:

Nr.	Ada	Yüzölçümü (km²)	Nüfus (Resmî sayım 2010)	Rakım (m)	Zirve noktası
Kuzey Adalar (1 Belediye)
1	Farallon de Pajaros (Urracas)	2,55	nüfus yok	360
2	Maug Adaları	2,13	nüfus yok¹⁾	227	(Kuzey Adalar)
3	Asuncion	7,31	nüfus yok	891	Asuncion
4	Agrigan (Agrihan)	43,51	nüfus yok²⁾	965	Mount Agrigan
5	Pagan	47,23	nüfus yok³⁾	579	South Pagan Volcano
6	Alamagan	11,12	nüfus yok	744	Alamagan
7	Guguan	3,87	nüfus yok	301
8	Zealandia Bank	0,002	nüfus yok	2
9	Sarigan	4,97	nüfus yok⁴⁾	549
10	Anatahan	31,21	nüfus yok²⁾	787
11	Farallon de Medinilla	0,85	nüfus yok	81
Güney Adalar (3 Belediye)
12	Saipan	115,39	48.220	474	Mount Tagpochau
13	Tinian	101,01	3.136	170	Kastiyu (Lasso Hill)
14	Aguijan (Agiguan)⁵⁾	7,09	nüfus yok	157	Alutom
15	Rota	85,38	2.527	491	Mount Manira
	Kuzey Mariana	463,63	53.883	965	Mount Agrihan
¹⁾Japonya işgali 1939 - 1944
²⁾1990 yılında volkanik hareketler nedeniyle ada boşaltıldı
³⁾1981 yılında volkanik hareketler nedeniyle ada boşaltıldı
⁴⁾daha önce nüfus vardı (1935 yılında 21, 1968 yılında ise sadece 2 kişi)
⁵⁾Tinian belediyesine bağlı

Ülkenin Kuzey Adaları olarak adlandırılan tüm adaları yaşanan volkanik patlamalar nedeniyle 1980'li yıllardan itibaren tahliye edildi. Kuzey Adalar belediyesinin geleneksel idarî merkezi olan Pagan'daki Shomushon olmasına rağmen, adanın tamamen tahliye edilmesi nedeniyle belediye başkanı geçici olarak Saipan'da ikamet etmektedir.

Adalar topluluğu içerisinde adaların konumunda enler de şu şekildedir:

en kuzey noktası – Farallon de Pajaros
en doğu noktası – Farallon de Medinilla
en güney noktası – Puntan Malikok, Rota
en batı noktası - Farallon de Pajaros

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c "Kuzey Mariana Adaları hakkında bilgiler". 24 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.
^ "Ferdinand Macellan hakkında bilgiler". 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.
^ Gerd Hardach: Bausteine für ein größeres Deutschland: Die Annexion der Karolinen und Marianen 1898–1899. In: Zeitschrift für Unternehmensgeschichte, Jg. 33 (1988), Nr. 1, Sayfa 1–21

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Atlas'da Kuzey Mariana Adaları

[CIA-1] "Kuzey Mariana Adaları hakkında bilgiler". 24 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2022.

[2] "Ferdinand Macellan hakkında bilgiler". 4 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Mayıs 2020.

[3] Gerd Hardach: Bausteine für ein größeres Deutschland: Die Annexion der Karolinen und Marianen 1898–1899. In: Zeitschrift für Unternehmensgeschichte, Jg. 33 (1988), Nr. 1, Sayfa 1–21

[1]

[2]

[3]

g t d Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri ve bölgeleri
Eyaletler	Alabama Alaska Arizona Arkansas Batı Virginia Colorado Connecticut Güney Dakota Kuzey Dakota Delaware Florida Georgia Güney Karolina Hawaii Idaho Illinois Indiana Iowa Kaliforniya Kansas Kentucky Kuzey Karolina Louisiana Maine Maryland Massachusetts Michigan Minnesota Mississippi Missouri Montana Nebraska Nevada New Hampshire New Jersey New Mexico New York Ohio Oklahoma Oregon Pensilvanya Rhode Island Teksas Tennessee Utah Vermont Virginia Washington Wisconsin Wyoming
Federal bölge	Washington, DC
Ada bölgeleri	Amerikan Samoası Guam Kuzey Mariana Adaları Porto Riko Amerika Birleşik Devletleri Virjin Adaları
Küçük dış adalar	Baker Adası Howland Adası Jarvis Adası Johnston Atolü Kingman Resifi Midway Adası Navassa Adası Palmyra Atolü Wake Adası

g t d Okyanusya'daki bölge ve ülkeler
Bağımlı topraklar italiklerle yazılmışlardır.
Avustralasya	Avustralya • Christmas Adası • Cocos Adaları • Norfolk Adası • Yeni Zelanda
Melanezya	Endonezya (Maluku Adaları) • Fiji • Papua Yeni Gine • Solomon Adaları • Vanuatu • Yeni Kaledonya
Mikronezya	Guam • Kiribati • Kuzey Mariana Adaları • Marshall Adaları • Mikronezya Federal Devletleri • Nauru • Palau
Polinezya	Amerikan Samoası • Cook Adaları • Fransız Polinezyası • Niue • Pitcairn Adaları • Samoa • Tokelau • Tonga • Tuvalu • Wallis ve Futuna

Kuzey Mariana Adaları nedir?, Kuzey Mariana Adaları anlamı nedir?, Kuzey Mariana Adaları ne demektir?