Ança Manastırı

Ança Manastırı
	Ança Kilisesi kalıntıları. Niko Marr’ın 1904'teki gezisinden bir fotoğraf.
Temel bilgiler
Konum	İncilli, Ardanuç, Artvin (il)
Koordinatlar	41°11′32″K 42°06′35″D / 41.19222°K 42.10972°D
İnanç	Doğu Ortodoks Kilisesi
Mezhep	Gürcü Ortodoks Kilisesi
Durum	Harabe
Mimari
Mimari tür	Gürcü mimarisi
Tamamlanma	9. yüzyıl

Ança Manastırı (Gürcüce: ანჩის მონასტერი; okunuşu: “ançis monast’eri”), tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin ilinin Ardanuç ilçesine bağlı ve eski adı Anca olan İncilli köyünde Orta Çağ'da inşa edilmiş Gürcü Ortodoks manastırıdır. Ança Manastırı, Tao-Klarceti bölgesindeki beş Gürcü piskoposluğundan biri olan Ança Piskoposluğu’nun da merkeziydi.^[1]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Ança Manastırı üzerine en eski bilgi Grigol Handzteli’nin Yaşamı’ (951) adlı elyazmasında yer alır. Buna göre Ança Kilisesi 9. yüzyıl başlarında inşa edilmiştir. Ança Manastırı Klarceti’nin önemli din ve kültür merkezlerinden biriydi. Ança Manastırı 1550’lerde Osmanlı Devleti’nin eline geçmesine karşın dinsel faaliyet 17. yüzyılın ortalarına kadar sürmüş, ancak cemaati giderek azalmıştır. Bundan dolayı Kraliçe Tamar'ın (1184-1213) isteğiyle hazırlanmış olan ünlü İsa triptiki Ança ikonası 1664'te buradan alınarak Tiflis’e götürülmüştür. Tiflis’te bu triptikin konduğu kilise bugün Ança İkonu Kilisesi (Ançishatis Eklesia) adıyla anılmaktadır. Rus idaresi sırasında Tao-Klarceti bölgesini gezen Gürcü bilim insanı Dimitri Bakradze Ança Manastırı’nı harap halde bulmuştu. Doğubilimci Nikolay Marr'ın 1904 yılındaki araştırma gezisi sırasında da Ança Kilisesi yıkılmış ve taşları köydeki yapılarda kullanılmıştı.^[2]

Kalıntılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Klarceti ve Şavşeti bölgesinde 1904 yılında araştırma gezsisi yapan Nikolay Marr'ın verdiği bilgiye göre kilisenin taşlarının bir kısmı Aziz Seyidoğlu adlı kişinin evinin inşasında kullanılmıştı. Evin güney ve batı duvarları tamamen kilisenin taşlarından örülmüştü. Evin inşasında kullanılan taşların bir kısmında süslemeler de vardı.^[2] Kilisenin süslemeleri, cephe duvarları taşları köyün camisinin inşasında da kullanılmıştır.^[3] Nitekim caminin güney duvarında kilisenin penceresinin alınlık taşı bulunmaktadır. Kahverengimsi bu taşta dairesel örgü motifler yer alır. Caminin doğu duvarında üç sıra halinde kahverengimsi düzgün kesme taşlar da kiliseden alınmıştır. Ança Kilisesi’nin taşları köydeki evlere de dağılmıştır. Pintigil mahallesinde 20 numaralı evin köşesinde örgü motifli bir taş tespit edilmiştir. Samanlığın kapı süvesi olarak yine örgü motifli bir taş kullanılmıştır. 11 numaralı evin ahırının duvaının alt kısmında pembe taştaki örgü motifler zarar görmüştür.^[4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Mine Kadiroğlu - Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, 2010, s. 178, ISBN 9789944579216
^ ^a ^b Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezisi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები), Batum, 2015, s. 277 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ISBN 9789941434112.
^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 128, ISBN 9789941478178.
^ 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 90. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"ანჩისხატის ისტორია" (Ança İkonu Tarihi) 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
"ტაო-კლარჯეტის ეკლესია-მონასტრები" (Tao-Klarceti Kilise ve Manastırları)
"Cultural Tourism in a Digital Era: First International Conference - The Ancha Icon of Savior" 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Mine Kadiroğlu - Bülent İşler, Gürcü Sanatının Ortaçağı, 2010, s. 178, ISBN 9789944579216

[dspace.nplg.gov.ge-2] Niko Mari, Şavşeti ve Klarceti Gezisi Günlükleri (შავშეთსა და კლარჯეთში მოგზაურობის დღიურები), Batum, 2015, s. 277 9 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., ISBN 9789941434112.

[3] Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 128, ISBN 9789941478178.

[4] 2015 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (Gürcüce), Tiflis, 2016, s. 90. 6 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-9123-9-9

[1]

[2]

[3]

[4]

Ança Kilisesi nedir?, Ança Kilisesi anlamı nedir?, Ança Kilisesi ne demektir?