Vanuatu

Vanuatu
*Ripablik Blong Vanuatu* (Bislamaca)
*République de Vanuatu* (Frans.)
*Republic of Vanuatu* (İng.)
Vanuatu Cumhuriyeti
Vanuatu Ripablik Blong Vanuatu (Bislamaca) ; République de Vanuatu (Frans.) ; Republic of Vanuatu (İng.); Vanuatu Cumhuriyeti
	Bayrak Arma
	Slogan; Long God yumi stanap
	Millî marş; Yumi, Yumi, Yumi;
Başkent; ve en büyük şehir	Port Vila
Resmî dil(ler)	Bislamaca, İngilizce, Fransızca
Hükûmet	Cumhuriyet
• Başkan
• Başkan	Nikenike Vurobaravu
• Başbakan	Charlot Salwai
Yasama organı	Parlamento
Tarihçe
• Fransa ve Britanya'dan
• Fransa ve Britanya'dan	30 Temmuz, 1980
Yüzölçümü
• Toplam	12.189 km2 (162.)
• Su (%)	0
Nüfus
• 2020 tahminî	307.815 (181.)
• 2016 sayımı	272.459
• Yoğunluk	19,7/km2 (188.)
GSYİH (SAGP)	2020 tahminî
• Toplam	795 milyon $ (181.)
• Kişi başına	2.649 $ (160.)
GSYİH (nominal)	2020 tahminî
• Toplam	864 milyon $ (183.)
• Kişi başına	2.879 $ (127.)
Gini (2010)	37.6; orta
İGE (2019)	0.609; orta · 140.
Para birimi	Vanuatu vatu (VUV)
Zaman dilimi	UTC+11
Telefon kodu	678
İnternet alan adı	.vu

Vanuatu ya da resmî adıyla Vanuatu Cumhuriyeti, Güney Büyük Okyanus'ta yer alan bir ada ülkesidir. Volkanik kökene sahip olan takımada, Avustralya'nın 1750 km doğusunda, Yeni Kaledonya'nın 500 km kuzeyinde, Fiji'nin batısında, Solomon Adaları'nın güneydoğusunda, Yeni Gine adası yakınlarında bulunur.

Vanuatu'nun ilk sakinleri Melanezyalılar idi, Avrupalılar adaları 1606'da Fernandes de Queirós liderliğindeki İspanyol kâşiflerin Espiritu Santo'ya varmasıyla keşfetti. 1880'lerde Fransa ve Birleşik Krallık adalarda hak iddia etti ve 1906'da takımadayı bir Britanya-Fransız Kondominyumu ile, Yeni Hebridler adı altında yönetmek üzere bir antlaşma imzaladılar. 1970'lerde bir bağımsızlık hareketi oldu ve 1980 yılında Vanuatu Cumhuriyeti bağımsızlığına kavuştu.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Vanuatu'nun tarihöncesi dönemi belirsizdir, arkeolojik kanıtlar adaya 4000 yıl kadar önce Avustronezya dillerini konuşan insanların geldiğini gösterir. MÖ 1300-1100 yıllarına tarihlenen çömlek kırıkları bulunmuştur.^[3]

Vanuatu takımadası Avrupalılar tarafından 1606 yılında Portekizli kâşif Pedro Fernandes de Queirós'un İspanyol İmparatorluğu adına gelip Espiritu Santo adasını keşfetmesi ile bulunmuştur. Terra Australis veya Avustralya'ya vardıklarını düşünen kaşifler, ulaştıkları yeri La Austrialia del Espiritu Santo (Kutsal Ruhun Güney Toprakları) olarak adlandırdı. 1768'de Louis Antoine de Bougainville adaları yeniden keşfedene kadar Avrupalılar geri dönmediler. 1774'te, Kaptan James Cook, adaları Yeni Hebridler olarak adlandırdı, bu ad bağımsızlığa kadar kullanılmaya devam etti.^[3]

1825 yılında tüccar Peter Dillon, Erromango adasında sandal ağacı varlığını keşfetti. Bu, adalara 1830 yılında göçmenler ile Polinezyalı işçiler arasında gerçekleşen bir çatışma ile biten bir göçmen akınını başlattı. 1860'larda, Avustralya, Fiji, Yeni İspanya ve Samana Adları'ndaki sömürgeciler, işçi talebi yüzünden "blackbirding" adını verdikleri bir işçi ticaretini başlattı. Bu ticaretin zirve noktasında, pek çok adanın erkek nüfusunun yarısından fazlası adalar dışında çalışmaktaydı. Parçalar halinde olan kanıtlar, adaların günümüzdeki nüfusun keşif öncesi nüfuslarından büyük oranda daha az olduğunu göstermektedir.^[3]

19. yüzyılda Katolik ve Protestan misyonerler adalara geldi. Pamuk üretimi yapmak için arazi arayan yerleşimciler de geldi. Uluslararası pamuk fiyatları çökünce, çiftçiler kahve, kakao, muz ve en başarılısı olan Hindistan cevizine yöneldiler. İlk başlarda, Avustralya'dan gelen Britanyalılar adalarda çoğunluğu oluşturmaktaydı, 1882 yılında Yeni Hebridler Kaledonya Şirketi'nin kurulmasından sonra ise, Fransızlar adaya gelmeye başladı ve yüzyıl sona erdiğinde adalarda Britanyalıların iki katı Fransız nüfus oluştu.^[3]

Adadaki Fransız ve Britanya çıkarlarının birbirine karışması, adaların iki ülkeden birinin topraklarına katılması isteğini doğurdu; fakat 1906'da Fransa ve Birleşik Krallık adaları birlikte yönetmek üzere anlaştılar. Fransız-Britanya Kondominyumu olarak adlandırılan bu eşsiz yönetim, sadece mahkemelerle birbirine bağlanan iki farklı yönetimden oluşuyordu. Melanezyalıların iki güçten herhangi birinin vatandaşlığına girmesi ise yasaklanmıştı.^[3]

Coğrafî Yapısı ve İklimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Avustralya'nın 1750 km doğusunda Yeni Kaledonya'nın 500 km kuzeydoğusunda Fiji'nin batısında ve Solomon Adalarının güneyinde Pasifik Okyanusu'nda (Büyük Okyanus) yer alan adalar grubudur.

Yüzölçümü 12.200 km² olup, toplam sahil şeridi 2.528 km'dir. Tropikal iklime sahiptir. Adaların genelinde dağlar ve volkanik özellikli ovalar yer alır. Ülkenin en yüksek noktası Tabwemasana 1.877 m'dir.

Ülke yeraltı kaynakları bakımından fakirdir. Manganez çıkartılır ve işlenerek ihraç edilir.

Halk ve Sosyal Hayat[değiştir | kaynağı değiştir]

Vanuatu'nun nüfusu 208,869 (Temmuz 2006 verileri) kişidir. Ülkenin en büyük şehri başkent Port Vila'dır. Nüfusun büyük çoğunluğunu Ni-Vanuatu (%98.5) halkı oluşturmaktadır. Kalan %1.5 oranını ise Yeni Zellandalı ve Avustralyalılar oluşturur. Ülkenin %36,7'si Presbyterian, %15'i Anglikan, %15'i Roma Katolikleri, %7,6'sı yerel dinlere, %19,5'i ise diğer dinlere inanmaktadır. Ülkede, İngilizce ve Fransızca resmi dil olup halkın çoğunluğu yerel dilleri konuşur. Ülkedeki okur-yazar oranı (15 yaş ve üzeri için) nüfusun %74'tür.

Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

Ülkenin resmi adı Vanuatu Cumhuriyeti, eski adı Yeni Hebridler'dir. Cumhuriyet ile yönetilmektedir. 30 Temmuz 1980 yılında ülke ortak yönetim olan Fransa ve Birleşik Krallık'tan koparak bağımsızlığını ilan etmiş ve aynı tarihte meclis anayasasını kabul etmiştir. Başkan ve 40 üyeli meclis, 5 yılda bir halk tarafından seçilir.

Başkent Port Vila'dır. Toplam 6 bölgede idari edilir. Malampa, Penama, Sanma, Shefa, Tafea, Torba'dır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Vanuatu Population (2020) - Worldometer". www.worldometers.info. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020.
^ "2016 Post-TC Pam Mini-Census Report". vnso.gov.vu. Government of Vanuatu. 21 Temmuz 2017. 20 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2017.
^ ^a ^b ^c ^d ^e "Background Note: Vanuatu" 13 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. U.S. Department of State (April 2008). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Vanuatu Turizm Ofisi4 Kasım 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Vanuatu Devleti

[1] "Vanuatu Population (2020) - Worldometer". www.worldometers.info. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2020.

[2] "2016 Post-TC Pam Mini-Census Report". vnso.gov.vu. Government of Vanuatu. 21 Temmuz 2017. 20 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Aralık 2017.

[cp-3] "Background Note: Vanuatu" 13 Mayıs 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. U.S. Department of State (April 2008). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.

[1]

[2]

[3]

g t d Okyanusya'daki bölge ve ülkeler
Bağımlı topraklar italiklerle yazılmışlardır.
Avustralasya	Avustralya • Christmas Adası • Cocos Adaları • Norfolk Adası • Yeni Zelanda
Melanezya	Endonezya (Maluku Adaları) • Fiji • Papua Yeni Gine • Solomon Adaları • Vanuatu • Yeni Kaledonya
Mikronezya	Guam • Kiribati • Kuzey Mariana Adaları • Marshall Adaları • Mikronezya Federal Devletleri • Nauru • Palau
Polinezya	Amerikan Samoası • Cook Adaları • Fransız Polinezyası • Niue • Pitcairn Adaları • Samoa • Tokelau • Tonga • Tuvalu • Wallis ve Futuna

g t d Uluslararası Frankofoni Örgütü'ne üye ve gözlemci ülkeler
Üyeler	Arnavutluk Andorra Belçika Fransız Topluluğu Benin Bulgaristan Burkina Faso Burundi Cibuti Çad Kongo Demokratik Cumhuriyeti Dominika Ekvator Ginesi Ermenistan Fas Fildişi Sahili Fransa Fransız Guyanası Guadeloupe Martinik St. Pierre ve Miquelon Gabon Gana¹ Gine Gine-Bissau Haiti İsviçre Kanada New Brunswick Québec Kamboçya Kamerun Kıbrıs Cumhuriyeti¹ Komorlar Kongo Cumhuriyeti Kuzey Makedonya Laos Lüksemburg Lübnan Madagaskar Mali Mauritius Mısır Moritanya Moldova Monako Nijer Orta Afrika Cumhuriyeti Romanya Ruanda St. Lucia São Tomé ve Príncipe Senegal Seyşeller Togo Tunus Vanuatu Vietnam Yeşil Burun Adaları Yunanistan
Gözlemciler	Avusturya Çekya Gürcistan Hırvatistan Letonya Litvanya Macaristan Mozambik Polonya Sırbistan Slovakya Slovenya Tayland Ukrayna
¹ Ortak üye.

Vanuatu nedir?, Vanuatu anlamı nedir?, Vanuatu ne demektir?