Trabzon Nedir?
Trabzon Nedir?, Trabzon Nerededir?, Trabzon Hakkında Bilgi?, Trabzon Analizi? Trabzon ilgili Trabzon ile ilgili bilgileri sitemizde bulabilirsiniz. Trabzon ile ilgili daha detaylı bilgi almak ve iletişime geçmek için sayfamıza tıklayabilirsiniz. Trabzon Ne Anlama Gelir Trabzon Anlamı Trabzon Nedir Trabzon Ne Anlam Taşır Trabzon Neye İşarettir Trabzon Tabiri Trabzon Yorumu
Trabzon Kelimesi
Lütfen Trabzon Kelimesi İle ilgili Daha Fazla Bilgi Almak İçin Kategoriler Sayfamıza Bakınız. Trabzon İlgili Sözlük Kelimeler Listesi Trabzon Kelimesinin Anlamı? Trabzon Ne Demek? ,Trabzon Ne Demektir? Trabzon Ne Demektir? Trabzon Analizi? , Trabzon Anlamı Nedir?,Trabzon Ne Demektir? , Trabzon Açıklaması Nedir? ,Trabzon Cevabı Nedir?,Trabzon Kelimesinin Anlamı?,Trabzon Kelimesinin Anlamı Nedir? ,Trabzon Kelimesinin Anlamı Ne demek?,Trabzon Kelimesinin Anlamı Ne demektir?
Trabzon Bu Kelimeyi Kediniz Aradınız Ve Bulamadınız
Trabzon Kelimesinin Anlamı Nedir? Trabzon Kelimesinin Anlamı Ne demek? , Trabzon Kelimesinin Anlamı Ne demektir?
Demek Ne Demek, Nedir? Tdk'ye Göre Anlamı
Demek kelimesi, dilimizde oldukça kullanılan kelimelerden birisidir. TDK'ye göre, demek kelimesi anlamı şu şekildedir:
Söylemek, söz söylemek - Ad vermek - Bir dilde karşılığı olmak - Herhangi bir ses çıkarmak - Herhangi bir kanıya, yargıya varmak - Düşünmek - Oranlamak - Ummak, - Erişmek - Bir işe kalkışmak, yeltenmek - Saymak, kabul etmek - bir şey anlamına gelmek - öyle mi, - yani, anlaşılan - inanılmayan, beklenmeyen durumlarda kullanılan pekiştirme veya şaşma sözü
Trabzon Bu Kelimeyi Kediniz Aradınız Ve Bulamadığınız İçin Boş Safyadır
Demek Kelimesi Cümle İçerisinde Kullanımı
Eskilerin dediği gibi beşer, şaşar. - Muşmulaya döngel de derler.
Kamer `ay` demektir. - Küt dedi, düştü. - Bu işe herkes ne der? - Güzellik desen onda, zenginlik desen onda. - Bundan sonra gelir mi dersin? - Saat yedi dedi mi uyanırım. - Kımıldanayım deme, kurşunu yersin. Ağzını açayım deme, çok fena olursun. - Yarım milyon dediğin nedir? - Okuryazar olmak adam olmak demek değildir. - Vay! Beni kovuyorsun demek, pekâlâ! Trabzon - Demek gideceksin.
Demek Kelimesi Kullanılan Atasözü Ve Deyimler
- dediği çıkmak - dediğinden (dışarı) çıkmak - dediğine gelmek
- dedi mi - deme! - demediğini bırakmamak (veya koymamak) - deme gitsin - demek istemek , - demek ki (veya demek oluyor ki) , - demek olmak , - dememek - der oğlu der - deyip de geçmemek - diyecek yok - dediği çıkmak , {buraya- - dediğinden (dışarı) çıkmak - dediğine gelmek i, - dedi mi , {buraya- - deme! - demediğini bırakmamak (veya koymamak) - deme gitsin , - demek istemek - demek ki (veya demek oluyor ki) - demek olmak - dememek - der oğlu der - deyip de geçmemek - diyecek yok
Trabzon
Trabzon Nedir? Trabzon Ne demek? , Trabzon Kelimesi İle ilgili Daha Fazla Bilgi , Almak İçin Kategoriler Sayfamıza Bakınız. İlgili Sözlük Kelimeler Listesi
Trabzon Kelimesinin Anlamı? Trabzon Ne Demek? Trabzon Ne Demektir? ,Trabzon Analizi? Trabzon Anlamı Nedir? Trabzon Ne Demektir?, Trabzon Açıklaması Nedir? , Trabzon Cevabı Nedir? , Trabzon Kelimesinin Anlamı?
— Şehir — | |
Yukarıdan aşağıya: Sümela Manastırı,
Ayasofya Müzesi, Uzungöl, Gülbahar Hatun Türbesi, Yeni Cuma Camii, Boztepe'den Trabzon'un görünümü |
|
Trabzon'un Türkiye'deki konumu | |
Trabzon haritası | |
Ülke | Türkiye |
---|---|
İl | Trabzon |
Yönetim | |
- Vali | Aziz Yıldırım |
- Belediye Başkanı | Ahmet Metin Genç (AK Parti) |
Nüfus (2023) | |
- Toplam | 824.352 |
Zaman dilimi | TRS (+03.00) |
Posta kodu | 61000 |
Alan kodu | 462 |
Plaka kodu | 61 |
İnternet sitesi: Trabzon Büyükşehir Belediyesi |
Trabzon (Romeika: Τραπεζούντα, Trapezounta, Lazca: Ťrabuzeni), Trabzon ilinin merkezi olan şehridir. Karadeniz Bölgesi'nin Doğu Karadeniz Bölümü'nde yer alan ilin Karadeniz'e kıyısı bulunur. Günümüzde Karadeniz Bölgesi'nin Samsun'dan sonra ikinci büyük kentidir. 12 Kasım 2012 tarihinde kabul edilen büyükşehir yasa tasarısı ile büyükşehir belediyesi olmuş ve merkez ilçe kaldırılarak Ortahisar ilçesi kurulmuştur. Trabzon iki il ile birlikte de "şehzadeler şehri" olarak anılır. Evliya Çelebi Trabzon için şöyle demiş: "Bu şehre küçük İstanbul denilse yeridir. İrem bağları gibi süslü bir şehirdir burası.'' Fatih Sultan Mehmed ise Trabzon'u kuşattığı vakit şöyle söylemiştir: ''Trabzon fethedilmeden İstanbul fethedilmiş sayılmaz.''[1]
7 Eylül 2010 tarih ve 27695 sayılı resmi gazetede yayımlanan karar ile birlikte 7 belde ve 29 köy tüzel kişilikleri kaldırılarak belediye sınırlarına dahil edilmiştir.[2]
Şehir tarih boyunca Osmanlıca: طرابزون, Antik Yunanca: Τραπεζοῦς, Latince: Trapezus, Ermenice: Տրապիզոնի, Cenevizce: Trabisonda, Pontus Rumcası: Τραπεζούντα Trapezounta ve Lazca: T'rapuzani ya da T'amtra[9][10] olarak adlandırılmıştır.
Bölgede çeşitli dönemlerde yapılan arkeolojik kazı ve yüzey taramalarında Yontma Taş (Alt Paleolitik dönem) Çağı'na ait Acheulien ve Mousterien tipi (el baltaları, kazıyıcılar, yonga aletler), Orta Taş Çağı (Mezolitik)'e ait mağaralar Kalkolitik Çağ'a ait yerleşim izlerine rastlanmıştır. Bronz Çağı'nda Karadeniz kıyısında Kaşkalar adlı domuz besleyen ve kendir eken savaşçı bir halkın varlığı Hitit kaynaklarında bildirilmektedir.[11]
Eusebius'a göre şehrin kuruluş tarihini MÖ 756 olmakla birlikte bu iddia Trabzon'u İstanbul, Roma hatta, genel kanıya göre Trabzon ve diğer Doğu Karadeniz kolonizasyonunu gerçekleştiren Sinop'tan daha eski bir kent yapmaktadır. Bu durum gerçekse Sinoplular var olan bir kenti MÖ 630 tarihinden sonra yeniden kolonize etmiş olmalıdırlar.
Anabasis'te geçen "Pontos Euksenios kıyısındaki bu şehir Sinope'nin Lazların ataları olan Kolhis ülkesindeki kolonisidir" ifadesi daha sonra Arrian ve Peripleus tarafından da onaylanmıştır.[12]
Trabzon şehrinden ilk defa MÖ 400 yılında şehri gören Atinalı Xenophon tarafından bahsedilmiştir.[13] Merkezinde Yunanların çevre köylerinde bugünkü Lazların (Tzanlar) ataları olan Kolhislilerin ve yaşadığı Trabzon, Antik çağ ve sonrasında Zigana geçidi üzerinden Ermenistan ve Euphrates Fırat) civarında üretilen ticari malların takas edildiği ticaret merkezi ve dış ülkelere satıldığı bir ihraç limanı özelliğindeydi. Pontus İmparatoru Mithridatis'in Roma İmparatorluğu ile giriştiği bir dizi savaşı kaybetmesinin ardından Anadolu topraklarının yanı sıra Trabzon da Roma hakimiyetine girmiştir.
Pompeius'a karşı mücadelesinde Mithridatis'e destek vermeyen Trabzon, Roma döneminde ödüllendirilerek serbest şehir statüsü kazandırılmıştır.[14] Bizzat kente gelen Arrian, Trapezus'un Roma döneminde Güney Karadeniz'deki en önemli liman kenti olduğunu belirtmiştir. Roma İmparatoru Hadrianus döneminde restore edilen kent, Trajan döneminde Pontus Kapadokyası eyaletinin başkenti olmuş ve kente yeni bir liman inşa edilmiştir.[15] Gallienus döneminde bir Germen kabilesi olan Gotlar tarafından yağmalanmış,[16] I. Justinianus döneminde tekrar onarılsa da şehir eski görkemli günlerine dönememiştir. Bizans'ın 6. yüzyılda Sasanilerle yapılan savaşlar, 7. yüzyılda da Arap akınları nedeniyle şehir yeniden önem kazandı. Daha sonra yeni kurulan Haldia Bölgesinin ana kenti oldu.[13] İstanbul'un Latinler tarafından işgali sırasında Komninos Hanedanı tarafından 1204 yılında kurulan Trabzon İmparatorluğu'nun başkenti oldu.[17]
Komninos Hanedanı'ndan Aleksios Latin işgali nedeniyle Trabzon'a gelerek teyzesi Gürcü Kraliçesi Tamar'ın desteğiyle kendini Roma İmparatoru ilan etmişse de Batı özellikle Vatikan, Trabzon İmparatorunu küçümseyerek "Laz hükümdarı" olarak tanımlamıştır.[18] Trabzon imparatorları başlangıçta diğer Bizans (Doğu Roma) imparatorları gibi çift başlı (aetos) figürünü sembol olarak kullanmışlarsa da Latin işgalinin sona ermesi ve Konstantinopolis'te yeniden yasal yönetimin iktidarı ele geçirmesiyle, bir çatışmaya sebebiyet vermemek için bugün Trabzon Ayasofya kapısının üzerinde rölyefi bulunan tek başlı kartal sembolünü tercih etmişlerdir. Cenevizliler ile Venedikliler, Moğollar ile Osmanlılar hatta çeşitli Türkmen (Akkoyunlu kabile federasyonuna mensup) klanları ile denge politikası sürdürerek, varlığını sürdürebilen bu zengin liman kenti, İstanbul'un fethinden sekiz yıl sonra 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından Karadeniz'deki çeşitli beylikler, İtalyan kolonileri ve Kırım'la birlikte ele geçirilerek İpek yolunun stratejik anahtarının Osmanlı hakimiyetine girmesi sağlanmıştır.
I. Bayezid'in 1398'de Samsun yöresini almasından sonra Trabzon Krallığı, Osmanlı Devleti'ne yıllık vergi ödemek zorunda bırakılmıştır. David Komninos iktidarı döneminde (1458-1461) vergi ödemeyi durdurarak, önceden ödediklerini de Akkoyunlu Devleti Sultanı Uzun Hasan aracılığıyla geri istemiş, ayrıca Osmanlılara karşı Avrupa'daki büyük devletlere ittifak önerisinde bulunmuştur. Bunun üzerine Fatih Sultan Mehmet 23 Mart 1461'de Edirne'den sefere çıkmış ve bir süre denizden kuşatılan şehir, Trabzon kralı David Komninos'un Veli Mahmud Paşa'nın yakını olan başmabeyincisi Yorgi Amiruki'nin aracılığıyla direnmeden teslim olmuştur.
Osmanlı idaresine geçen Trabzon sancak haline getirilmiştir. Bir süre müstakil olarak idare edilen sancak daha sonra Rum Eyaleti'ne bağlandı. Sancak merkezinin Trabzon olması nedeniyle sancakta şehrin adıyla anıldı. Osmanlı yönetimine geçmesiyle şehirde yaşayanların bir kısmı İstanbul, Edirne ve diğer şehirlere gönderilirken,[19] Trabzon'a da Çepniler ve diğer Türkmen toplulukları yerleştirilmiştir.[20]
1470 yılında sancak beyliği küçük yaşta Şehzade Abdullah'a verilmiş; Abdullah, annesi Şirin Hatunla birlikte 1479 yılına kadar Trabzon'da yaşamıştır. Yavuz Sultan Selim de şehzadeliği sırasında (1491-1512) Trabzon'da Sancak Beyi olarak bulunmuş, sonradan Kanuni unvanı alacak olan oğlu Sultan Süleyman burada doğmuştur.
Trabzon sancağı 1582 yılında merkezi Batum olan Lazistan Sancağı ile birleştirilerek eyalete dönüştürülmüş ve Trabzon bu yeni idari birimin merkezi olmuştur.[21]
Trabzon, Osmanlı döneminde de gerek Doğu Anadolu ve İran'ın gerekse Baharat yolu'nun Batı'ya açıldığı liman kenti olarak stratejik önemini sürdürmüş dahası İran ve Kafkasya seferlerinde askeri üs noktası olarak kullanılmıştır. 1486 tahrir kayıtlarında şehirde yaşayan Müslüman halkın; çeşitli Anadolu şehrinden sürgün edilerek şehre yerleştirilen 201 hâne ile kendi istekleriyle şehre yerleşen elli altı hâneden oluştuğu belirtilmiştir. Aynı tahrir kayıtlarına göre şehirde yaşayan halkın; %65,16'sı Rumlar, %19,22'si Müslüman, %12,49'u Ermeniler, %3,13'ü ise Ceneviz ve Venedikliler'in oluşturduğu Latinler'den oluşmaktaydı. Bunun yanı sıra şehirde 400 yeniçeri, 203 kale muhafızı ile idareciler ve maiyetindeki insanlarda bulunmaktaydı.
1523 tahririnde şehirdeki Müslüman nüfusun azaldığı görülürken, tahminen 7000 kişinin yaşadığı şehrin yaklaşık %14,3'ü Müslümanlardan oluşmaktaydı. 1553 kayıtlarında şehrin nüfusu azalırken (6100), Müslüman nüfus sayısındaki yüksek artış sonucu nüfusun %47'sini Müslümanlar oluşturmaktaydı. 1583 tahririnde 10.500 kişinin yaşadığı tahmin edilen şehrin yaklaşık; %53,6'sı Müslüman, %32,5 Rum, %5,8 Ermeni ve geri kalanı da Katolik tebaadan oluşmaktaydı.
Celali ayaklanmaları, Kazancık cemaati gibi soyguncu aşiretler, yolsuzluk yapan sancak beyleri, bölgeyi arpalık olarak kullanan beylerbeyleri (Ahmet Paşa, 1603 gibi), 1624, 1625, 1631 yıllarındaki Kazak yağmaları ve 18. ve 19. yüzyılda Rizeli Tuzcuoğlu Memiş Ağa ve Sürmeneli Deli Ahmet Ağa gibi ayanlıktan gelme yerel derebeylerin ayaklanmaları bu dönemin önemli olaylarıdır. Diğer yerel ayanlarında desteğini alan Tuzcuoğulları 18 Ağustos 1816'da şehri ele geçirmiş, şehir yağmalamaya ve tahribata maruz kalmıştır.
1859-1864 yılları arasında Kuzey Kafkasya'da süregelen Kafkas-Rus savaşı, Çerkes ve Abhaza halklarının yenilgisi ile sonuçlanmış ve şehre çok sayıda göçmenin yığılmasına yol açmıştır. Dönemin raporlarına göre, sadece Kasım 1863-Temmuz 1864 arasında Trabzon limanına 180.000 göçmen gelmiştir.[22] Doğal olarak büyük bir afete dönüşen göç, salgın hastalıklar, açlık ve toplum içinde kaynaşmalara yol açmıştır. Çok kısa bir zaman içinde Trabzon ve Akçakale limanları ve çevresindeki yerleşim yerleri adeta rezervasyonlara dönüşmüştür. Bu dönem sırasında salgın hastalıklardan korkarak kaçan yerel halk yaylalara geçmiş ve şehirde yeni göçmenlerle, devlet görevlilerinden başka sadece kaçamayacak durumda olanlar kalmıştır.
1867 yılında Trabzon'da büyük bir yangın çıkmış, birçok kamu binası da bu sırada yanmış ve kent daha sonra yeniden düzenlenmiştir. 1868 yılında vilayet olmuş, merkez sancağı dışında Lazistan, Gümüşhane, Canik Sancakları da buraya bağlanmıştır. I. Dünya Savaşı sırasında, Ruslar Trabzon'a saldırır (14 Nisan 1916). Türk nüfusun boşalttığı şehre 18 Nisan'da Rus ordusu girmiş ve Trabzon 24 Şubat 1918'e kadar Rus hakimiyetinde kalmıştır.
1917'de Rusya'da “Bolşevik Devrimi” sonrasında Çarlık yönetiminin yıkılmasını takip eden süreç sonrasında Rus ordusu Trabzon'dan çekilmiştir. Öte yandan, batıdan doğuya doğru kayan ve Karadağ'da toplanan Türk milis güçleri, Akçaabat'a inerek Yüzbaşı Kahraman Bey'in komutasında üç koldan Trabzon'a doğru yürürler ve 24 Şubat 1918 tarihinde Trabzon'a girer. Bu olayların yaşanmasından sonra Trabzon'da nüfusun az bir kısmını oluşturan Rum ve Ermeniler şehirden çıkarılmıştır.
I. Dünya Savaşı sırasında 17 gemilik Rus donanması tarafından topa tutulan, 1916-1918 yılları Rus işgaline uğrayan kentin Hristiyan Rum nüfusu, savaşın bitiminden sonra mübadele ile Yunanistan'a gönderilmiştir. Canlı bir ticaret kenti olan Trabzon'un köklü Rum ve Müslüman ailelerden oluşan eşrafı aktif olarak siyasetle uğraşmaktaydı. Barutçuzade Faik Ahmet Bey'in sahibi olduğu İstikbal gazetesi yerel sermaye ve aydınların düşüncelerini kamuoyuna duyurdukları en önemli haber kaynağıydı. Mondros Mütarekesi'nin ardından bölgede bir Pontus Devleti'nin kurulması hatta daha çok destek bulan bir proje olarak yeni kurulacak Ermenistan'a liman kenti olarak verilmesi gündeme geldiğinde Trabzonlular 12 Şubat 1919 tarihinde Trabzon Muhafaza-i Hukuk-u Milliye Cemiyeti'ni kurarak Osmanlı Devleti'ne bağlılığın korunması için mücadele etmeye karar vermişlerdi. Erzurum Kongresi'ne kalabalık bir heyetle katılan Trabzon heyeti ile kongreyi düzenleyenler arasında başkanlık seçimi ve kongrenin niteliği konusunda bazı pürüzler çıkmıştır. Görüş ayrılıkları derinleşince Heyet-i Temsiliye'nin Trabzonlu üyeleri Sivas Kongresi'ne katılmamışlardı. Saltanat yanlısı Trabzon valisi Galip Bey'in tutuklanması ve Türkiye Komünist Fırkası başkanı Mustafa Suphi ve 18 arkadaşının Trabzonlu kayıkçıların reisi Kahya Yahya tarafından 28-29 Ocak 1921 katli Cumhuriyet öncesi dönemin son olaylarındandır.
1831 Osmanlı nüfus sayımına göre Trabzon merkez kazada 6.300, Vakfıkebir 19.512, Polathane'de (Akçaabat) 8.432, Yümerek'te (Yomra) 6.775, Tonya'da 1.910, Sürmene'de 12.985, Of'ta 18.940 erkek yaşamakta olup buna Trabzon sancağındaki 11.473 reaya eklenince toplam 86.327 erkek yaşamaktaydı.[23] 1903 Trabzon Vilayet Salnamesi'ne göre Trabzon vilayetinde 972.981'i İslam, 185.784'ü Rum Ortodoks, 50.233'ü Ermeni Gregoryen, 1.506'sı Katolik, 1.140'ı Protestan olmak üzere 1.211.644 kişinin yaşadığı görülmektedir.[24]
Türkiye Cumhuriyeti'nin 81 ilinden biri olan Trabzon, Doğu Karadeniz Bölgesi'nde yer almakta ve 4.685 km2lik yüzölçümüyle ülke topraklarının %0,6'sını oluşturmaktadır. İlin Cumhuriyet dönemindeki sınırları kültürel ve tarihsel bir düşünceyle değil tamamen idari yapı ve merkezlere uzaklıklar baz alınarak çizilmiştir.
Kent, 1923 yılında yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti devletinin 61. il merkezi olarak yerini almış, 1926 yılında ilk Halk Kütüphanesi ve Ziraat Bankası, 1929'da Visera Hidroelektrik santrali, 1938'de Trabzon içme suyu tesisleri, 1942'de Trabzon Lisesi, 1947'de Trabzon Numune Hastanesi, 1949'da Göğüs Hastalıkları Hastanesi, 1954'te Trabzon limanı, 1957'de Trabzon Havaalanı, 1958'de SSK Hastanesi, 1964'te Ayasofya Müzesi, 1967'de çimento fabrikası açılmış, 1976 yılında Trabzonspor futbol takımı Türkiye 1. Ligi şampiyonluğunu kazanarak bu unvanı İstanbul'dan Anadolu'ya taşımayı başaran ilk futbol takımı olmuştur.
Atatürk, Cumhuriyet döneminde Trabzon'a üç kez gelir: 1924, 1930 ve 1937 yıllarında. İlk geldiği 15 Eylül 1924 günü, Trabzonlularca “Atatürk Günü” olarak kabul edilir ve bu kendisine bir telle bildirilir.
1949 yılında 5442 sayılı İl İdaresi Kanunu uygulamasıyla Anadolu'da bulunan 78 bin civarındaki yerleşim adından 28 bin kadarının adı Türkçe olmadığı gerekçesiyle değiştirilmiş olup büyük bölümü Romeika olan Trabzon köy adları da değiştirilerek yerlerine Türkçe isimler konulmuştur.
2012 yılında çıkarılan 6360 sayılı kanun ile Trabzon'da sınırları il mülki sınırları olan büyükşehir belediyesi kuruldu ve 2014 Türkiye yerel seçimlerinin ardından büyükşehir belediyesi çalışmalarına başladı.[25]
Yıl | Toplam | Şehir | Kır |
---|---|---|---|
1927[26] | 60.685 | 24.587 | 36.098 |
1935[27] | 82.940 | 29.682 | 53.258 |
1940[28] | 90.160 | 32.789 | 57.371 |
1945[29] | 90.432 | 29.824 | 60.608 |
1950[30] | 99.619 | 33.990 | 65.629 |
1955[31] | 117.768 | 42.110 | 75.658 |
1960[32][a] | 94.632 | 53.039 | 41.593 |
1965[33] | 113.254 | 65.516 | 47.738 |
1970[34] | 132.362 | 80.795 | 51.567 |
1975[35] | 156.057 | 97.210 | 58.847 |
1980[36] | 175.295 | 108.403 | 66.892 |
1985[37] | 216.219 | 142.008 | 74.211 |
1990[38] | 216.605 | 143.941 | 72.664 |
2000[39] | 283.233 | 214.949 | 68.284 |
2007[40] | 292.513 | 228.826 | 63.687 |
2008[41] | 283.509 | 220.860 | 62.649 |
2009[42] | 292.254 | 230.399 | 61.855 |
2010[43] | 297.710 | 234.063 | 63.647 |
2011[44] | 305.231 | 239.704 | 65.527 |
2012[45] | 312.060 | 243.735 | 68.325 |
2012 yılında Trabzon büyükşehir statüsü kazanıp ilin tamamı büyükşehir sınırlarına girmiştir ve merkez ilçenin ismi Ortahisar olarak değiştirilmiştir.
Trabzon iklimi | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
En yüksek sıcaklık (°C) | 25,9 | 28,2 | 35,2 | 37,6 | 37,8 | 35,9 | 37,0 | 34,8 | 33,2 | 33,8 | 30,3 | 26,4 | 37,8 |
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 10,9 | 11,0 | 12,2 | 15,6 | 19,2 | 23,5 | 26,2 | 26,8 | 24,0 | 20,1 | 16,5 | 13,1 | 18,2 |
Ortalama sıcaklık (°C) | 7,5 | 7,4 | 8,5 | 11,9 | 16,0 | 20,4 | 23,2 | 23,5 | 20,4 | 16,5 | 12,7 | 9,6 | 14,8 |
Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | 4,7 | 4,4 | 5,6 | 8,8 | 13,0 | 17,2 | 20,1 | 20,6 | 17,5 | 13,6 | 9,8 | 6,7 | 11,8 |
En düşük sıcaklık (°C) | −7 | −6,1 | −5 | −2 | 5,2 | 9,2 | 13,5 | 13,8 | 8,5 | 3,4 | −1,6 | −3,1 | −7 |
Ortalama yağış (mm) | 79,0 | 61,0 | 58,5 | 57,2 | 52,7 | 50,7 | 34,4 | 45,5 | 78,1 | 116,4 | 96,1 | 80,6 | 810,2 |
Kaynak: Meteoroloji Genel Müdürlüğü[46] |
Trabzon halkı, adet, yaşam tarzı, gelenek ve görenek bakımından kendine ve yöreye özgü özellikler taşımaktadır. Trabzon'da çeşitli Türk boyları yaşamaktadır. Çepniler Şalpazarı ve Beşikdüzü başta olmak üzere Düzköy, Vakfıkebir, Akçaabat, Çarşıbaşı, Of, Sürmene ve Araklı'nın bazı köylerinde yaşamakta olup, Şalpazarı'nda Türkmen gelenekleri hala devam etmektedir. Osmanlı döneminde Trabzon'un da içinde bulunduğu Ordu-Giresun-Trabzon-Gümüşhane bölgesine "Vilayet-i Çepni" de denmekteydi. Ayrıca Evliya Çelebi, eserinde Trabzon bölgesi için "20.000 Çepni Türkmen çadırının bulunduğu yer." olarak bahsetmektedir. Fatih zamanında Oğuzlar'ın Avşar boyundan olan Karamanoğullarından gelen Türkmenler ile Halep-Irak bölgesinden gelen Türkmenler de Trabzon'a yerleştirilmişlerdir. Trabzon, Osmanlı'nın dağılmasından sonra Kırım Türkleri tarafından da yerleşim yeri olarak seçilmiştir. Bölgedeki Rum nüfus 1923 yılında Yunanistan ve Türkiye arasında yapılan "Nüfus Mübadelesi" ile gönderilmiştir. Ancak bir kısmı Müslüman olmuş fakat zaman içerisinde Türkleşmiştir. Ufak bir kısmı ise Pontus Rumcası konuşmaktadır.
Şalpazarı, Ağasar vadisindeki Çepniler yöreye 13.-14. yüzyıllar arasında yerleştiler. Dede Korkut masallarında bahsi geçen folklorik birikime ve Trabzon'un diğer yörelerinden kolayca ayrılabilen Türkmen diyalektine rastlanır.
Trabzon halkı, bugün Azerbaycan'ın Şeki bölgesiyle büyük benzerlikler gösteren bir Türkçe kullanmaktadır. Trabzon'un batısındaki konuşmalarda genellikle Çepni ağzı yaygınken, Trabzon'un doğusu ve merkezinde Kuzeydoğu ağzı konuşulmaktadır.[47] Trabzon'da ayrıca sayısı tam bilinmemekle beraber 5.000 civarında olduğu tahmin edilen konuşucu tarafından da Romeika (Antik Roma Dili/Rumca) konuşulmaktadır.
Trabzon bölgesinde giyim, batı ve doğu bölgesi olarak ikiye ayrılabilir. Batı bölgesi genelde daha çok Türkmen özelliği gösterirken doğu bölgesi daha çok Transkafkas giyim özelliği gösterir. Kadınlarda fistanlar daha çok büyük çiçeklerle süslü, renkli ve bolca işlemelidir. Erkekler ise bölgenin yerel giysisi olan zıpka, kukula, körüklü üçlüsünü kullanmaktadır.
Başta iki ucu üzerinden sarık gibi dolanarak uzun kulaklı bir düğümle bağlanan ve kukula adı verilen siyah başlık vardır. Üstte beyaz mintan ve üzerine siyah aba yelek vardır. Altta bacak arası körüklü bacak kısmı dar zipka adı verilen siyah şalvar vardır.
İçte kamis adı verilen yakasız Trabzon bezinden gömlek, başta keşan peştamal, alltta etek veya üçetek elbise (zibun) ve rengi yöreden yöreye değişen peştamal vardır. Üstte fermene veya kadife adı verilen yelek vardır.
Başta tepelik, Tapla, Koursi, hotoz adı verilen gümüş ya da altın sırmalı yuvarlak tepelik. İçte kamis, üzerine zibun (üçetek) belde peştamal, lahor veya trablus.
Köylü ya da şehirli olsun Trabzon kadını (Rize ve Artvin sahilinde yaşayan Lazlar gibi) kesinlikle şalvar giymemektedir. Tek istisna Şalpazarı bölgesinde olup Çepni kadınları şalvar giymekte ve ucu püsküllü kırmızı ya da pembe belbağı takmaktadır.
Trabzon bölgesinin geleneksel çalgıları şimşir kaval, kemençe, davul-zurna ve yörede zimpona, dankiyo adlarıyla da bilinen tulumdur. Sayısız çeşidi olup kadın ve erkekler tarafından toplu oynanan geleneksel dansların adı ise horondur. Kolbastı oyunu 1930 yılında Trabzon'un Faroz mahallesinde başlamıştır. Farozlu balıkçıların kendi aralarında oynadığı bir oyundur.
Trabzon ilinde tiyatro etkinlikleri Trabzon Belediye Tiyatrosu ve Trabzon Devlet Tiyatrosu tarafından yürütülmektedir. Halk eğitim merkezlerinde amatörce tiyatro, müzik ve halk oyunları çalışmaları yapılmaktadır. Müzik alanında çalışmalar yapan Devlet Klasik Türk müziği Topluluğu'nun yanı sıra karikatür ve resim çalışmaları Belediye Sergi Salonu'nda sergilenmektedir. Şehirde Royal, Lara, Avşar ve Paribu Cineverse sinemaları bulunmaktadır.
Samsun-Batum arasında yer alan bölge mutfağının ayırıcı temel besinleri karalahana, mısır, hamsi ve çay olup bu üçlünün çorbasından ekmeğine dek sayısız kombinasyonu bulunmaktadır. Bölgeye özgü yemeklerden en karakteristik olanları şunlardır:
Roma İmparatorluğu ve Osmanlı döneminde eyalet merkezi olmuş, Orta Çağ'da bir Rum imparatorluğuna başkentlik yapmış kent doğal güzelliklerinin yanı sıra pek çok tarihi yapıyı barındırmaktadır. Bunların en önemlileri:
Şehirde 2000 yılında başlayan Uluslararası Karadeniz Tiyatro Festivali düzenlenmektedir.[50]
1967'de kurulan Trabzonspor, profesyonel futbol ligleri tarihinde şampiyon olan 6 kulüpten biri ve şampiyon olmayı başaran ilk Anadolu kulübüdür.
2021-2022 sezonu sonunda, Trabzonspor Süper Lig’de 38 yıl sonra şampiyon olmuştur. Trabzon'un 3. Lig takımlarından 1461 Trabzon FK 2. Lige çıkarken, 1461 Trabzon küme düşmüştür. Ofspor ve Yomraspor ligde kalmıştır. 3 takımı BAL'da yer almıştır. Kadın Futbol 1. Ligdeki takımı Trabzon İdmanocağı 2. Lige düşmüştür. Trabzon'un voleybol ve hentbol liglerinde 3 takımı liglere katılmıştır.
2018-2019 Ziraat Türkiye Kupası'nda Ofspor ve 1461 Trabzon FK katıldıkları 2.turda elenmişlerdir. Yomraspor 4.turda Antalyaspor 'a, 1461 Trabzon 5.turda Ümraniyespor'a elenmiştir. Trabzonspor da çeyrek finalde ayni takıma elenmiştir.
2018-19 Basketbol Erkekler Süper Ligi'nde yer alan Trabzonspor, lig başlamadan çekilmiştir.[51]
Önemli spor tesisleri: Akyazı Stadyumu (41.460), Hayri Gür Spor Salonu (7.500), M.Akif Ersoy Olimpik Yüzme Havuzu (1.400). EYOF 2011 Avrupa Gençlik Olimpik Oyunları öncesinde yeni spor tesisleri de yapılmıştır: Beşirli Tenis yerleşkesi (4.500), Yomra Jimnastik Salonu (2.500), Söğütlü Atletizm Sahası (7.200).
Osmanlı İmparatorluğu'nun son döneminde Trabzon'da eğitim kuruluşu olarak sekiz medrese, eğitim süresi dört yıl olan beş adet ilkokul, bir adet sanat yurdu, bir adet askeri rüştiye, bir adet idadi ve bir adet Darülmuallimin bulunmaktaydı. Günümüzde Trabzon ilinde; 815 ilköğretim okulu, 86 lise ve dengi okul ile 20 Mayıs 1955 tarihinde öğretime açılan Karadeniz Teknik Üniversitesi, 2011 yılında öğretime açılan Özel Avrasya Üniversitesi ve 18.05.2018 tarihli ve 30425 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan 7141 sayılı kanun ile Trabzon Akçaabat'ta kurulan Trabzon Üniversitesi bulunmaktadır. Bu yapısıyla Karadeniz Bölgesinde üç üniversiteye sahip ilk kent olma niteliğini kazanmıştır.
Gazeteler[52][değiştir | kaynağı değiştir]
|
Radyolar[değiştir | kaynağı değiştir]
|
TV kanalları[değiştir | kaynağı değiştir]
|
Activision imzalı dünyaca ünlü savaş oyunu serisi Call of Duty'nin Soğuk Savaş dönemini anlatan Call of Duty: Black ops Cold War oyununun bazı sahneleri Trabzon'da geçmektedir.[54][55]
Trabzon'da şehir içi ulaşım modern otobüslerle ve minibüslerle sağlanmaktadır. Ulaşımda nakit para ve "Trabzon Kart" isimli akıllı kartla ödeme sistemi kullanılmaktadır. Antik Çağdan itibaren Trabzon kenti, özellikle Roma İmparatoru Hadrianus'un yaptırdığı limandan sonra denizcilik açısından önemli bir merkez olmuş, cumhuriyet döneminde de yakın zamana dek denizyolları ulaşım ve ticarette önemini korumuştur. Karadeniz Sahil Yolu ve yapımı tamamlanmak üzere olan otoban yolunun hizmete açılması ile Samsun ile Sarp sınır kapısı arasında yolculuğun kalitesi artarak ağırlık karayollarına geçmiştir. Trabzon il merkezinden başlayarak, Zigana geçidi üzerinden Gümüşhane'ye oradan Kop geçidini aşarak Erzurum'a bağlanan yol ise eski önemini kaybetmiştir.