VI. Mithridatis

VI. Mithridatis
VI. Mithridatis
Pontus Kralı
Hüküm süresi	MÖ 120-63
Önce gelen	V. Mithridatis
Sonra gelen	II. Farnekes
Doğum	MÖ 135
Ölüm	MÖ 63; Sinop
Babası	V. Mithridatis
Annesi	VI. Laodice

VI. Mithridatis veya Mithridatis Eupator^[a] veya Büyük Mithridatis (Yunanca Μιθριδάτης, MÖ 135 – MÖ 63), Pontus kralı olarak Anadolu'da MÖ 120 - MÖ 63 yıllarında hüküm sürdü.

Roma Cumhuriyeti'ne karşı savaşan en başarılı ve zeki düşmanların başında sayılır. Roma Cumhuriyetinin dönemindeki en başarılı komutanları olan Sulla, Lucullus ve Pompey ile Mithridatis Savaşları adı verilen savaşlarda üç kez karşılaşmıştır.

Mithridatis Savaşları[değiştir | kaynağı değiştir]

Birinci Mithridatis Savaşı, MÖ 88 - MÖ 84 yılları arasında Sulla'nın ordusu ile Mithridatis arasında gerçekleşmiştir. Sulla, zafer kazandığı birkaç çarpışmanın ardından, Roma'da rakibi olan general Gaius Marius'un güç kazandığı haberini almış ve hızlı bir barış antlaşması ayarlayarak Roma'ya dönmüştür. İki tarafın da üstünlük sağlayamadığı bu savaşın sonunda Sulla, Lucius Licinius Murena'yı Anadolu'daki kuvvetlerinin başına bırakmıştır. Mithridatises, kısa süreceğini öngördüğü bu barış dönemini ordusunu kuvvetlendirmek için kullanmıştır.

İkinci Mithridates Savaşı, Murena'nın MÖ 83 yılında Mithridatis'a saldırmasıyla başlamıştır ve iki yıl sürmüştür. Bu savaşta büyük bir zafer kazanan Mithridatis, lehine olan bir barış antlaşması elde etmiştir.

İkinci Mithridates Savaşı'ndan on yıl sonra, Roma'nın Bitinya'yı (Günümüzdeki Bursa ve Zonguldak arasındaki bölge) ilhak etme kararı almasının ardından Üçüncü Mithridatis Savaşı başlamıştır. On yıl süren bu savaşta önce Lucullus ve ardından Pompey Mithridatis'ın karşısına çıkmıştır. Mithridatis, önceleri Pontus krallığı civarında muhabereler kazansa da sonunda Pompey'e ağır şekilde yenilmiştir. Bu yenilginin ardından en önemli müttefiki olan Ermenistan kralı 2. Tigranes'in desteğini de kaybeden Mithridatis ve Gürcistan üzerinden o sırada oğlunun yönetiminde olan Azov bölgesine kaçmak zorunda kalmıştır.

Antik Sikkeleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Pontos [Πόντος] Krallığında en çok sikke darbı VI. Mithradates döneminde darb edilmiştir ve bölgedeki kentlerin çoğu Hellenistik Dönem’de Pontos [Πόντος] kralı VI. Mithradates döneminde antik sikke darbı yapmıştır. Mithridates VI'dan önce Pontos [Πόντος] sikkeleri çok nadirdir. Pontos [Πόντος] bölgesinde Kraliyet ve Şehir sikkeleri arasında farklılık vardır. Kraliyet sikkeleri altın ve gümüş olarak darb edilmiş olup şehirlerin darb etmiş olduğu antik sikkeler bronz olup sikkelerin arka yüzlerinde darb edilmiş olduğu antik kentin adı görülmektedir. Kral VI. Mithradates'e ait Stater sikkeler ön yüzlerde diadem'li Mithridates VI portresi, arka tiplerde Dionysos çelengi içinde hilal ve yıldız ile birlikte otlayan geyik ve BAΣIΛEΩΣ MIΘPAΔATOY EYΠATOPOΣ/BASILEOS MITHRADATOU EUPATOROS lejantları görülmektedir. Mithridates VI Eupator'a ait Tetradrahmi kategorisinde olan gümüş antik sikkelerin ön yüzlerinde diadem'li Mithridates VI portresi, arka tiplerde Dionysos çelengi içinde hilal ve yıldız ile birlikte otlayan geyik ve BAΣIΛEΩΣ MIΘPAΔATOY EYΠATOPOΣ/BASILEOS MITHRADATOU EUPATOROS lejantları görülmektedir. MÖ 96-88 sikkelerinde arka tiplerde geyik yerine Pegasos tasviri bulunmaktadır. Mithridates VI, Büyük İskender'in koruması ve Trakya Kralı Lysimachos [Λυσίμαχος,] adına da sikke darb ettirmiştir. Bu tip Stater sikkeler ön yüzlerde VI. Mithradates'in özellikleriyle tanrılaştırılmış Büyük İskender portresi, arka tiplerde Athena Nikephoros tahtta oturmakta elinde baykuş ve çevresinde BAΣΙΛΕΩΣ ΛΥΣIMAXOY/BASILEOS LYSIMACHOS lejantları görülmektedir. Pontos kralı Mithridates VI, Büyük İskender adına da Tetradrahmi kategorisinde olan gümüş antik sikke darbı yaptırmış ve sikke ön yüzlerde Herakles [Büyük İskender] portresinin yerine Herakles olarak kendi portresini ekletmiş, arka yüzde ise tahtta oturan Zeus ve BAΣIΛEΩΣ AΛEΞAN∆POY/BASILEOS ALEKSANDROU lejantları görülmektedir.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Üçüncü Mithridatis savaşı kaybetmesinin ardından Anadolu'da barınma şansı kalmadığını anlayan Mithridatis, o güne değin müttefiki olan 2. Tigranes'in sığınma talebini reddetmesinin ardından bugünkü Gürcistan üzerinden, oğlunun idaresindeki Azov bölgesine gitmiştir. Ülkedeki iktidarı direnişle karşılaşmadan ele geçirmesinin ardından savaş hazırlıklarına karşı çıkan oğlu Machares'i idam ettirmiştir.

MÖ 63. yılında babasına karşı isyan çıkaran 2. Farnakes'in eline düşmemek için sarayında intihar etmiştir. Ömrü boyunca geliştirdiği ve adını verdiği zehre karşı bağışıklık kazanma yöntemi olan Mitridatizm ustası olduğu için, kendini zehirleme çabaları boşa çıkmış ve kendini yakın korumasına öldürtmek zorunda kalmıştır.

VI. Mithridatis zamanında Pontus topraklarının gelişimi
Koyu pembe renk devraldığı toprakları, pembe renk fethettiği yerleri, yeşil renk ise müttefiki Ermenistan topraklarını gösterir

Pontus Kralları[değiştir | kaynağı değiştir]

I. Mithridatis Ktistes Kral 281 (302-266 MÖ)
Ariobarzanes (266-250 MÖ)
II. Mithridatis (250-220 MÖ)
III. Mithridatis (220-195 MÖ)
I. Farnekes (195-170 MÖ)
IV. Mithridatis (170-150 MÖ)
V. Mithridatis (150-121 MÖ)
VI. Mithridatis (121-63 MÖ)
II. Farnekes (Tek Bosporus Kralığı) (63-47 MÖ)
VII. Mithridatis (47-46 MÖ)
Dareios (39-37 MÖ)
I. Polemon (37-8 MÖ)
Pythodoris (MÖ 8-MS 23)
Antonia Tryphaina (MS 22 veya 33 - 38)
II. Polemon (38-64)

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Eupator, asilzade anlamındadır

Resmî unvanlar
Önce gelen: V. Mithridatis	Pontus Kralı MÖ 120-63	Sonra gelen: II. Farnekes

[1] Eupator, asilzade anlamındadır

[a]

g t d Helenistik hükümdarlar
Argead Hanedanı	II. Filip İskender (III. Aleksandros) III. Filip IV. Aleksandros
Antigonus Hanedanı	I. Antigonos Monoftalmos I. Demetrios Poliorketes II. Antigonus Gonatas II. Demetrius Aetolikus III. Antigonus Doson V. Filippos Perseus
Ptolemaios Hanedanı	I. Ptolemaios Soter II. Ptolemaios Filedelfos Ptolemaios Keravnos Meleager III. Ptolemaios Evergetes IV. Ptolemaios Filopater V. Ptolemaios Epifanes I. Kleopatra (Naip) VI. Ptolemaios Filometor VII. Ptolemaios Neos Filopator II. Kleopatra Filopator Soter VIII. Ptolemaios Fiskon IX. Ptolemaios Latiros X. Ptolemaios Aleksander III. Berenike XI. Ptolemaios Aleksander XII. Ptolemaios V. Kleopatra IV. Berenike XIII. Ptolemaios XIV. Ptolemaios XIV VII. Kleopatra Filopator XV. Ptolemaios Sezarion
Seleukos Hanedanı	I. Seleukos Nikator I. Antiohos II. Antiohos II. Seleukos Kallinikus III. Seleukos Ceraunus III. Antiohos Magus IV. Seleukos Filopator IV. Antiohos Epifanes V. Antiohos Eupator I. Dimitrios Soter I. Aleksandros Balas II. Dimitrios Nikator VI. Antiohos Dionisus Diodotus Trifon VII. Antiohos Sidetes II. Dimitrios Nikator II. Aleksandros Zabinas Kleopatra Tea V. Seleukos Filometor VIII. Antiohos Gripus IX. Antiohos VI. Seleukos Epifanes Nikator X. Antiohos Eusebes Filopator III. Demetrius Eucaerus XI. Antiohos Epifanes Filadelfus I. Filip Filadelfus XII. Antiohos Dionysus VII. Seleukos Kybiosaktes XIII. Antiohos Asiatikus II. Filippos Filoromaeus
Lisimahos	Lisimahos
Antipater Hanedanı	Kassander IV. Filip V. Aleksandros II. Antipater Antipater Etesias Sosthenes
Attalos Hanedanı	Filetairos I. Eumenis I. Attalos II. Eumenis II. Attalos III. Attalos III. Eumenis
Greko-Baktriya Hanedanı	I. Diodotus II. Diodotus I. Nikodemus I. Demetrius II. Euthidemus I. Antimahus Pantaleon Agatokles II. Demetrius I. Eukratides Plato II. Eukratides I. Heliokles
Hint-Yunan Hanedanı	I. Demetrius I. Antimahus Pantaleon Agathokles I. Apollodotus II. Demetrius II. Antimahus I. Menander I. Zoilos Agathokleia Lisias I. Strato Antialkidas II. Heliokles Poliksenios III. Demetrios Filoksenios Diomedes Amintas Epander Theofilos Peukolaos Thraso Nikivas II. Menander Artemidoros Hermaeus Archebios Telefos II. Apollodotus Hippostratos Dionisios II. Zoilos Apollofanes II. Strato
Bitinya kralları	I. Zipoitis I. Nikomidis II. Zipoites Etazeta (taht naibi) Ziaelas I. Prusias II. Prusias II. Nikomedes III. Nikomedes IV. Nikomedes
Pontus kralları	I. Mithridatis Ariobarzanis II. Mithridatis III. Mithridatis I. Farnakis IV. Mithridatis V. Mithridatis VI. Mithridatis II. Farnakis Dareios I. Polemon Pitodorida II. Polemon
Kommagene kralları	Ptolemaios II. Sames I. Mithridates Kallinikos I. Antiohos II. Mithridates II. Antiohos III. Mithridates III. Antiohos IV. Antiohos
Kapadokya kralları	I. Ariarathis II. Ariarathis III. Ariarathis IV. Ariarathis V. Ariarathis VI. Ariarathiss VII. Ariarathis VIII. Ariarathis IX. Ariarathis X. Ariarathis
Bosporos kralları	I. Mithridates Farnakes Asandros ve Dynamis II. Mithridates Asandros ve Dynamis Scribonius'un Dynamis'le ortak yönetim teşebbüsü Dynamis ve Polemon Polemon ve Pythodorida Aspurgus III. Mithridates ve Gipaipyreos III. Mithridates I. Kotis

VI. Mithridates nedir?, VI. Mithridates anlamı nedir?, VI. Mithridates ne demektir?