III. Gordianus
İmparator III. Gordianus'un büstü
32. Roma İmparatoru
Hüküm süresi	22 Nisan - 29 Temmuz 238 (Sezar olarak Pupienus ve Balbinus ile); 29 Temmuz 238 - 11 Şubat 244 (yalnız)
Önce gelen	Pupienus ve Balbinus
Sonra gelen	Arap Philip
Doğum	20 Ocak 225
Ölüm	11 Şubat 244 Zaitha
Eş(ler)i	Sabina Tranquilina
Tam adı Marcus Antonius Gordianus Pius
Hanedan	Gordiani Hanedanı
Annesi	Antonia Gordiana

Marcus Antonius Gordianus Pius, (20 Ocak 225 - 11 Şubat 244) 238 - 244 arası (III. Gordianus olarak bilinen) Roma İmparatoru. I. Gordianus'un kızı ve II. Gordianus'un kızkardeşi Antonia Gordiana'nın oğludur. Babasını adı bilinmemektedir ve kendi adını 238'de dedesinden almıştır.

Yükselişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Alexander Severus'un, Roma eyaleti Germania Inferior'nın başkenti Moguntiacum'da (şimdi Mainz) öldürülmesinin ardından, Maximinus Thrax Roma Senatosu ve halkın çoğunluğunun güçlü muhalefetine rağmen imparatorluğunu ilan etti. Yanıt olarak Roma bir isyanı göze aldı ve Gordianus'un dedesi ve dayısı I. ve II. Gordianus, Afrika'da müşterek imparatorluklarını ilan ettiler.

İsyanları, Numidya valisi ve Maximinus Thrax'ın sadık destekçilerinden Cappellianus tarafından, bir ay içerisinde bastırıldı. I.ve II. Gordianus öldü ancak hatıraları halkın belleğinde, barışsever, edebiyat adamları ve Maximinus'un zalimliğinin kurbanları olarak sevgiyle anıldı.

Bu sırada, Maximinus Roma'ya doğru ilermekteydi ve Senato Pupienus ve Balbinus'u müşterek imparatorlar olarak seçti. Bu senatörler çok popüler insanlar değillerdi ve Roma halkı hala I. Gordianus'un yazgısının şokundaydı. Bu durumda Senato genç Gordianus'u Marcus Antonius Gordianus olarak yeniden adlandırdı ve Sezar konumuna yükselterek imparatorluk varisi yaptı. Pupienus ve Balbinus, Maximinus'u aslında tam olarak birkaç Roma Lejyonunun özellikle de Maximinus'u öldüren II. Parthica'nın ihaneti sayesinde bozguna uğrattı. Ancak onların müşterek imparatorlukları popüler kargaşalarla, askeri rahatsızlıklar ve Roma'yı 238 Haziran'ında yakıp kül eden büyük bir yangınla başladı. 29 Temmuz'da Pupienus ve Balbinus, Praetorian muhafızlar'ca öldürüldü ve Gordianus tek başına imparatorluğunu ilan etti.

Saltanatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaşından dolayı, İmparatorluk yönetimi Roma senatosu ile ilişkileri kontrol eden aristokrat aileler tarafından sürdürüldü. 240'ta Sabinianus Afrika eyaletinde isyan etti ancak durum hemen kontrol altına alındı. 241'de Gordianus, yeni "praetorian prefect"'i Timesitheus'un kızı Furia Sabina Tranquillina ile evlendi. Praetorian muhafızların başı ve İmparatorun kayınpederi olarak Timesitheus, kısa bir süre sonra de facto olarak Roma İmparatorluğunu yöneticisi haline geldi.

3. yüzyıl'da, Roma sınırları, Cermen kabilelerin Ren ve Tuna nehirlerini, Sasani Krallığınında Fırat'ı geçerek saldırılarını artırması sonucu zayıflamaya başladı. Perslerin Shapur I komutasında Mezopotamya'yı işgal etmesi üzerine genç imparator Janus Tapınağı'nın kapılarını Roma tarihinde son defa açtırdı ve doğuya büyük bir ordu gönderdi. Sasani'ler (243) Resaena Muharebesi'nde bozguna uğratıldılar ve Fırat nehrinin gerisine sürüldüler. Sefer başarılıydı ve orduya katılmış olan Gordianus kayınpederi açıklanamayan bir şekilde öldüğünde düşman topraklarına bir işgali planlıyordu. Timesitheus olmadan seferin ve İmparatorun güvenliği riskliydi.

Arap Philip olarak da bilinen Marcus Julius Philippus, bu dönemde İmparatorun yeni Praetorian Prefect'i oldu ve sefere devam edildi. 244 başlarında Persler karşı saldırıya geçtiler. Pers kaynaklarına göre savaş bugünkü Felluce (Irak) yakınlarında yapıldı ve Roma'nın büyük bozgunu ve III. Gordianus'un ölümüyle sonuçlandı. Roma kaynakları bu savaştan bahsetmez ve Gordion'un uzakta Fırat'ın akıntısında boğulduğunu iddia eder. Antik kaynaklar sık sık Zaitha (Qalat es Salihiyah Suriye) de halefi Philip tarafından öldürüldüğünü söylese de Gordianus'un ölüm nedeni bilinmemektedir.

Gordianus'un genç ve iyi yapısı, dedesi ve amcasın ölümleri ve başka bir gaspçının ellerinde son bulan kendi trajik yazgısı ona Romalıların ölümsüz takdirini bahşetmiştir. Yeni imparatorun muhalefetine rağmen Gordianus, ölümünden sonra halkın isyanını önlemek için Senato tarafından tanrılaştırıldı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Meckler, Michael, "Gordian III (238-244 A.D.)", De Imperatoribus Romanis 27 Mayıs 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Wikimedia Commons'ta III. Gordianus ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Resmî unvanlar
Önce gelen: Pupienus ve Balbinus	Roma İmparatoru 238 - 244	Sonra gelen: Arap Philip