Bu maddedeki bilgilerin doğrulanabilmesi için ek kaynaklar gerekli. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Giresun" il – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Aralık 2022) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Giresun
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İl sınırları haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Karadeniz Bölgesi
İdare
• Vali	Enver Ünlü[1]
Yüzölçümü
• Toplam	6.934 km²
Nüfus [2]
• Toplam	429.984
• Kır	159.369
• Şehir	270615
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	454
Resmî site Giresun Valiliği Giresun Belediyesi

Giresun, fındığı ile tanınan ve Karadeniz Bölgesi'nin doğusunda yer alan il. Kirazın bütün dünyaya buradan yayıldığı kabul edilir. Karadeniz'e kıyısı olan Giresun doğudan batıya Trabzon, Gümüşhane, Erzincan, Sivas ve Ordu illeriyle çevrilidir. Trafik numarası 28'dir. Yerli halkın çoğunluğunu Çepniler oluşturur. 1500'lü yıllardaki Osmanlı Tahrir Defterlerinde yöreye Vilayet-i Çepni de denmektedir.

Giresun ili, Mustafa Kemal'in 19 Mayıs 1919'da Samsun'a çıktıktan sonraki dönemde olan kişisel muhafızlarının (Topal Osman ve Silah Arkadaşları) memleketi olan bir ildir. Şehir, Aksu ve Batlama vadileri arasında denize doğru uzanan bir yarımada üzerinde kurulmuştur, tam karşısında Karadeniz'in bir adası olan Giresun Adası (Aretias) vardır. Giresun ili 1920 yılına kadar Trabzon iline bağlı kalmış, bu tarihte müstakil sancak, 1923 yılında ise il olmuştur. 1923 yılında Giresun ili; merkez, Tirebolu ve Görele ilçesi ile bunlara bağlı Bulancak, Keşap ve Espiye bucaklarından ibaretti. 1933 yılında Şebinkarahisar'ın illiğinin kaldırılması ile Şebinkarahisar ve Alucra ilçeleri de Giresun'a bağlanmıştır. 1934 yılında Bulancak, 1945 yılında Keşap, 1957 yılında Espiye, 1958 yılında Dereli, 1960 yılında Eynesil, 1987 yılında Piraziz ve Yağlıdere, 1992 yılında Çanakçı, Güce, Doğankent ve Çamoluk ilçelerinin kurulması ile ilçe sayısı 16 olmuştur.

İsminin kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]

Giresun isminin kökeni hakkında üç rivayet vardır. Rivayetlerden birincisi; "Kerasus" kelimesinden gelmektedir. Birinci rivâyete göre bu isim, "Kerasus"ta bol miktarda yetişen kirazdan gelmiştir. İkinci rivâyete göre ise; Giresun denize doğru uzanan bir yarımadanın üzerine kurulmuştur. Bu yarımadanın şekli de boynuza benzemektedir. İşte bu sebepten Yunancada boynuz anlamına gelen "Keras"dan türemiştir. Üçüncü rivayet ise Spartaküs isyanını bastıran ünlü Romalı General Kerasus'a atfen verilmiş olmasıdır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Giresun, bir Miletos kolonisi olarak kurulmuştur. Yunanca adı "Kerasus"dur. İsminin, yabani kiraz ağaçlarından dolayı "Kiraz diyarı" olabileceği söylenir.

Giresun, 1397 yılında Türkmen beyi Emir Oğlu Süleyman Bey tarafından fethedilerek Türk yurdu haline getirilmiş olup, Eski Türklerde adı Vilayet-i Çepni'dir. Vilayet-i Çepni güneyde Gümüşhane/Koyulhisar, Gürgentepe; doğuda Beşikdüzü Abdal Musa (Sis) dağının etekleri, Kürtün hattı iç kesimlere yayılan bölgedir. Türkmen boylarından olan Çepnilerin buraya Horasan'dan tarihi İpek Yolu'nun Gümüşhane, Kürtün civarındaki gümüş madenlerinin ve limanların güvenliğini sağlamak üzere gönderilmiş olabileceği belirtilmektedir.

Giresun Çepnileri makamı Güvendi yaylasında bulunan Güvenç Abdal'ın müridleriydiler. Giresun merkezi, 1397 yılından bu yana düşman işgali görmemiştir.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Giresun yeryüzü şekilleri bakımından engebeli bir görünüşe sahiptir ve dağlar, vadiler ve dik kıyılar geniş yer kaplamaktadır. Karadeniz kıyısı boyunca uzanan oldukça dar ve alçak düzlüklerden oluşan bir kıyı şeridi ile güneyde Kelkit Çayı Vadisi arasını kaplayan Giresun Dağları şehrin yeryüzü şekillerinin çatısını meydana getirir. Kıyıdan 50–60 km içeride, kıyıya paralel olarak yükselen bu dağların ortalama yüksekliği 2000 metredir.

Bazı yerlerde 3000 m’yi aşan Giresun Dağları’nın en önemli yükseltileri şunlardır: Abdal Musa Tepesi (3.331 m), AkılBaba 3300, Cankurtaran Tepesi (3.278 m), Gâvur Dağı Tepesi (3.067 m), Küçükkor Tepesi (3.044 m), Karagöl Dağları üzerindeki Karataş Tepesi (3.107 m) ve Kırkkızlar Tepesi (3.040 m). Kıyıya paralel olarak yükselen bu dağlar üzerinde, kıyı ile iç kesimler arasındaki ulaşım, Şehitler (2.350 m), Eğribel (2.200 m) geçitlerinden, Kurtbeli Mevkii’nden (1760 m) ve ilçelerin yayla yollarından sağlanır.

Şebinkarahisar, Alucra ve Güce ilçelerini içine alan ve daha az engebeli olan güney kesiminde ortalama yükseklik 1000-1500 metre civarında olup arazi Kelkit Vadisi'ne doğru eğimlidir.

Giresun’un güneyini kuşatan dağlar kuzeye ve güneye doğru alçalarak belirli yerlerde düzlükler oluşturur. 1750-2200 metre yükseklikteki bu düzlüklerde pek çok yayla vardır. Giresun Dağları üzerindeki bu yaylaların başlıcaları Kümbet, Kulakkaya, Bektaş, Tamdere, Karagöl, Eğribel, Kazıkbeli, Çakrak, Paşakonağı, Karaovacık ve Sisdağı yaylalarıdır. Espiye ilçesinin düzenlemiş olduğu yayla şenlikleri vardır.

Yönetim[değiştir | kaynağı değiştir]

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümeni’ni seçer.^[3][4]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Giresun Valisi, 1973-Korgan doğumlu Mehmet Fatih SERDENGEÇTİ’dir. Ağustos 2023/376 sayılı kararla İçişleri Bakanlığı Personel Genel Müdürü iken atanmıştır.

Giresun Belediye Başkanı, 1972-Dereli doğumlu Av. Aytekin Şenlikoğlu (AK Parti), 31 Mart 2019 seçimlerinde %48,86 oy oranıyla seçilmiştir.^[5]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Giresun İl Genel Meclisi üye sayısı, 28 AK PARTİ, 7 CHP ve 5 MHP olmak üzere 40’tır.^[6]

2018 Genel seçimleri sonucu, Giresun'u temsilen TBMM'ye AKP'den 3 milletvekili (Cemal Öztürk, Kadir Aydın, Sabri Öztürk) ve CHP'den 1 milletvekili (Necati Tığlı) seçilmiştir.^[7]

İlçeler[değiştir | kaynağı değiştir]

2016 TÜİK verilerine göre ilde merkez ilçe ile beraber 16 ilçe, 8 belde ve 551 köy vardır.

İlçeler:

• Alucra
• Bulancak
• Çamoluk
• Çanakçı
• Dereli
• Doğankent
• Espiye
• Eynesil
• Görele
• Güce
• Keşap
• Merkez
• Piraziz
• Şebinkarahisar
• Tirebolu
• Yağlıdere

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri^[8])

Giresun ili nüfusu: 461.712'dir. Bu nüfusun % 67,41'ü şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 7.025  km²'dir. İlde  km²'ye 66 kişi düşmektedir. (Bu sayı Merkezde 383’dür.) İlde yıllık nüfus artış oranı %2,35 olmuştur. Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Alucra (% 20,40)- Doğankent(-% 2,66)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 16 İlçe, 24 belediye, bu belediyelerde 199 mahalle ve ayrıca 553 köy vardır.

İlin yıllara göre nüfusları[değiştir | kaynağı değiştir]

Giresun il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1927[11]	165.033	40		%13     21.145 143.888     %87
1935[12]	260.154	29	%58	%13     33.175 226.979     %87
1940[13]	279.236	28	%7	%13     35.610 243.626     %87
1945[14]	283.626	30	%2	%11     32.590 251.036     %89
1950[15]	299.555	29	%6	%12     34.770 264.785     %88
1955[16]	334.297	32	%12	%12     40.603 293.694     %88
1960[17]	381.453	32	%14	%15     59.090 322.363     %85
1965[18]	428.015	32	%12	%18     75.069 352.946     %82
1970[19]	451.679	34	%6	%20     90.906 360.773     %80
1975[20]	463.587	36	%3	%23     108.838 354.749     %77
1980[21]	480.083	37	%4	%26     127.111 352.972     %74
1985[22]	502.151	40	%5	%32     160.995 341.156     %68
1990[23]	499.087	40	-%1	%44     219.114 279.973     %56
2000[24]	523.819	41	%5	%54     283.316 240.503     %46
2007[25]	417.505	45	-%20	%58     240.367 177.138     %42
2008[26]	421.766	45	%1	%56     235.647 186.119     %44
2009[27]	421.860	45	%0	%58     242.584 179.276     %42
2010[28]	419.256	46	-%1	%59     245.381 173.875     %41
2011[29]	419.498	45	%0	%59     248.547 170.951     %41
2012[30]	419.555	45	%0	%59     248.957 170.598     %41
2013[31]	425.007	45	%1	%59     251.811 173.196     %41
2014[32]	429.984	45	%1	%63     270.615 159.369     %37
2015[33]	426.686	44	-%1	%65     275.554 151.132     %35
2016[33]	444.467	44	%4	%66     292.614 151.853     %34
2017[33]	437.393	44	-%2	%66     290.637 146.756     %34
2018[33]	453.912	44	%4	%61     277.674 176.238     %39
2019[33]	448.400	44	-%1	%67     299.792 148.608     %33
2020[33]	448.721	44	%0	%67     302.259 146.462     %33
2021[33]	450.154	44	%0	%68     305.453 144.701     %32
2022[33]	450.862	44	%0	%68     305.453 144.701     %32

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Yöre halkı büyük şehirlere göçe başladığından beri eski gelenekleri az da olsa terk etme yolunu tutmuştur. Ancak büyük çoğunluk eski Karadeniz, göreneklerine bağlıdır. Bu gelenek ve görenekler çoğunlukla eski söylentilere dayanır. Karadeniz kültürü etkisini hala göstermektedir sözlü olarak. Müzik ve folklorde bunu görmek mümkündür.

Her yıl Mart ayının 14'ünde yılbaşı tutulur. O sabah erkenden kalkılır, deniz veya akarsudan su alarak eve gelinir ve sağ ayak ile eşikten geçilerek eve girilir. Su evin dört bir tarafına serpilir. Eğer hayvanlar varsa onların üzerine de serpilir. O gün kimse evine uğursuz gelir diye misafir kabul etmez, ancak ayağı denenmiş birisi varsa o eve çağrılır. Gelen kişi sağ ayağını içeriye atar, "Yeni yılınız hayırlı olsun, martınızı bozuyorum" der, o gece evde ısırgan veya paça pişirilir, içine yeşil boncuk atılır. Bunları yerken boncuk kimin ağzına gelirse o yıl bu şahıs ekine başlar, aile içerisinde bol rızıklı kabul edilir.

Yine Mart'ın 14'ünde gün tutulur. Mart'ın 14'ü, Mart'ın 15'i, Nisan 16'sı, Mayıs vb. aylar olarak adlandırılır. O günlerdeki havanın durumuna göre o ayların nasıl geçeceği hakkında fikir yürütülür.

5-6 Mayıs'ta Eski Türkmen adeti olan Hıdrellez tutulur. Bugün Hızır ve İlyas'ın bir araya geldiğine ve artık kış ayının bitip güzel günlerin geleceğine inanılır ve Göktanrı'ya en yakın yerlerde yani yüksek tepelerde kutlamalar yapılır. Akşamdan 3-5 genç kızlar niyet tutarak bir gül ağacının dibine yüzüklerini gömerler. Sabahleyin mani okuyarak onları çıkarırlar. Söylenen maninin manasına göre talihlerini denerler.

Ramazan'da çocuklar Dımbılçı denen bir grup oluşturup maniler söyleyerek iftardan sonra evlerin kapılarını çalarlar ve hediyeler toplarlar.

Cenazelerde talkım veriler kırk ve elli ikinci günlerde dualar okutulur. Eski zamanlarda zengin ve hatırlı şahısların mezarlarının başında ilk 3 veya 7 geçe kandil yakılırdı. Şehrin birçok yerlerinde Kutsal ocak yerleri bulunur. Ocak yerlerinde Dilekler tutulur, hastalara şifa, dertlere devalar aranır. Ateş kutsaldır, su dökülmez.

Ulaşım[değiştir | kaynağı değiştir]

Giresun'da şehir içi ulaşım dolmuşlar ile sağlanır. Şehirler arası yolculuklarda terminallerden kalkan otobüsler mevcuttur ve hemen hemen her şehre otobüs bulmak mümkündür. Ordu-Giresun Havalimanı'ndan kalkan uçaklar ile şehirler arası yolculuk ve uluslararası yolculuk yapılabilmektedir. Ayrıca Ordu'ya her 20 dakikada bir, Trabzon'a her yarım saat başı dolmuş bulunmaktadır.

Konum[değiştir | kaynağı değiştir]

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı[34]	Önceden bağlı olduğu ilçe	Alanı km²	Rakım m	Merkeze km[35]	Ulaşan Yollar[35]
Giresun Merkez			376	14		/ -19,
Alucra	Cumh.önce		1.138	1.477	148	-01, 28-23
Bulancak	1934	Merkez	774	15	15	/ -19
Çamoluk	1990	Alucra	444	1.062	187	-01=>
Çanakçı	1990	Görele	142	176	79	-20 (Görele)=>
Dereli	1958	Merkez	849	282	32	-01
Doğankent	1990	Tirebolu	110	195	79	-01
Espiye	1957	Tirebolu	248	9	34	/ -19,
Eynesil	1960	Görele	51	9	76	/ -20,
Görele	Cumh.önce		237	11	63	/ -20
Güce	1990	Tirebolu	351	342	52	-19=>
Keşap	1945	Merkez	197	11	13	/ -19,
Piraziz	1987	Bulancak	127	3	25	/ -19,
Şebinkârahisar	1933		1.396	1.372	116	-02, -01
Tirebolu	Cumh.önce		259	13	46	/ -19, -01
Yağlıdere	1987	Espiye	327	104	46	-19 (Espiye)=>
GİRESUN	Cumh.önce		7.025

Üniversiteler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Giresun Üniversitesi

Spor[değiştir | kaynağı değiştir]

2021-22 Sezonundan itibaren, Giresunspor Süper Lig'de tekrar mücadeleye başlamıştır. Hentbol kadınlar 1.ligde Görele Belediyesi Giresun GSK süper lige çıkmıştır. Voleybol kadınlarda 1957 Espiyespor 2.lige çıkmıştır. BAL 'da 1926 Bulancakspor ve Görelespor ligde kalmışlardır. Voleybol erkekler 1.ligde Bulancak Belediyesi küme düşmüştür. Futbol kadın 3.ligde 1 takım, basketbol, voleybol, hentbol bölgesel liglerinde toplam 6 takım daha vardır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Giresunspor, 5.turda Fenerbahçe'ye elenmiştir. Hentbol Kadınlar Türkiye Kupası'nda Görele Belediyespor, 2.tur grubunda elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Çotanak Stadyumu (spor kompleksi)(22.028 ), 19 Eylül Spor Salonu (1.500), Giresun Olimpik Kapalı Yüzme Havuzu (1.500).

Kardeş şehirler^[36][değiştir | kaynağı değiştir]

• Sagae, Japonya (21.11.1989)
• Taganrog, Rusya (10.10.1995)
• Şeki, Azerbaycan (12.03.2001)
• Urmiye, İran (07.02.2008)
• Kalmar, İsveç (05.03.2008)
• Gemlik, Türkiye (18.02.2009)
• Tekirdağ, Türkiye (06.12.2012)
• Çanakkale, Türkiye (05.11.2014)
• Batonyterenye, Macaristan (04.02.2015)
• Polatlı, Ankara(14.09.2015)
• La Louviere, Belçika (03.02.2016)
• Ulgi, Moğolistan (03.02.2016)
• Alba, İtalya (02.02.2017)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Giresun ilindeki yerleşim yerleri listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Giresun (il) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Giresun Valiliği1 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Giresun Belediyesi 3 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Meclis Tutanaklarıyla Giresunun İl Oluşu 3 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.