Fındık

Fındık
Fındık
	Corylus avellana
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Plantae
Şube:	Spermatophyta
Sınıf:	Magnoliopsida
Takım:	Fagales
Familya:	Betulaceae
Cİns:	Corylus; L., Sp. Pl.: 998 (1753).

Fındık, huşgiller (Betulaceae) familyasından Corylus cinsini oluşturan çalı ve ağaç türlerinin ortak adı.

Morfolojik özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Basit, yuvarlak, yapraklarının kenarları çift dişli, ucu sivridir. Çiçekler yapraklardan hemen önce ilkbaharda açar. Bir evciklidir. Erkek çiçekler kedicik şeklinde 5–12 cm uzunluğunda sarı renklidir. Dişi çiçekler çok küçüktür, kış boyunca tomurcuklarda gizlenir, 1 – 3 mm uzunluğunda kırmızı renklidir. Nuks meyve 1-2-3 cm uzunluğunda 1–2 cm çapındadır, kabuğun etrafını tamamen veya kısmen kuşatan bir kadehcik bulunur. Kadehciğin şekil ve yapısı fındık türlerinin teşhisinde önemlidir.

Boyu en fazla 5 metre, ortalama boyu 3 metre, yazın yapraklı ve kış aylarında yaprak döken bir ağaçtır. Basit yapraklı ve yaprak kenarları çift dişlidir.

Sürgünler: bir önceki yılın sürgünleri kahverengi olurken, yeni sürgünleri sarı ila gri arasında renge sahiptir.

Çiçeklenme zamanı Türkiye'de Mart - Nisan ayları, Çiçek rengi: Sarı tonlarında Çiçek süresi: Mayıs sonuna kadardır.

Yaşama elverişli en düşük rakım 10 metre üzeri, bilinen en yüksek rakımı 1600 metredir.

Türkiye'de yaşadığı şehirler: Adana, Afyonkarahisar, Artvin, Bartın, Balıkesir, Bitlis, Düzce, Erzurum, Giresun, Hatay, Isparta, İstanbul, Kastamonu, Kırklareli, Kütahya, Ordu, Rize, Samsun, Sakarya, Sinop, Tokat, Trabzon, Tunceli, Zonguldak.

Türler[değiştir | kaynağı değiştir]

Amerika fındığı (Corylus americana)
Adi fındık (Corylus avellana)
California fındığı (Corylus californica)
Çin fındığı (Corylus chinensis)
Kafkas fındığı (Corylus colchica)
Ağaç fındığı (Corylus colurna)
Gagalı fındık (Corylus cornuta)
Farges fındığı (Corylus fargesii)
Himalaya fındığı (Corylus ferox)
- Corylus ferox var. ferox
- Corylus ferox var. tibetica
Asya fındığı (Corylus heterophylla)
- Corylus heterophylla var. heterophylla
- Corylus heterophylla var. sutchuenensis
- Corylus heterophylla var. thunbergii
Lambert fındığı (Corylus maxima)
Yunnan fındığı (Corylus yunnanensis)
Jacquemont fındığı (Corylus jacquemontii)
Japon fındığı (Corylus sieboldiana)
- Corylus sieboldiana var. brevirostris
- Corylus sieboldiana var. mandshurica
- Corylus sieboldiana var. sieboldiana
Wang fındığı (Corylus wangii)
Corylus × colurnoides (C. avellana × C. colurna'nın melezi)
Corylus × vilmorinii (C. avellana × C. chinensis'nin melezi)

Yetişme koşulları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kışların ılık geçtiği nemli ve humuslu toprağı sever. Yıllık 1000–2000 mm kadar yağış ister.

Fındığın faydaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Çok iyi bir enerji kaynağıdır, vücuda güç ve enerji verir, beden ve zihin yorgunluğunu giderir. Fındık, kalp ve damar sağlığı açısından çok faydalıdır. Kolesterolü düşürür, kalp ritmini ayarlamaya yardımcı olur. Düzenli olarak her gün fındık yemek kalp krizi geçirme riskini azaltmakta çok etkilidir. Kansızlığa iyi gelir, vücut ve kemik gelişimini destekler. Hamilelerin hem kendileri için hem de doğacak çocukları için fındık yemeleri çok faydalıdır. Cinsel gücü arttırır, varislere iyi gelir. Fındık, soğuk algınlığı ve akciğer hastalıklarına da faydalıdır. Ayrıca, cildi güzelleştirdiği bilinmektedir. En önemli özelliği ise kansızlığa çok iyi gelmesidir.

Zararlıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'de fındığın en önemli zararlıları olarak, karamuk oluşturup fındığın iç bağlamamasına ya da lekeli olmasına sebep olarak ekonomik zararı dokunan iki böcek türü vardır: Yarım kanatlılar takımından fındık yeşil kokarcası (Palomena prasina) ile kın kanatlılar takımından Fındık kurdu (Curculio nucum). Ayrıca Balaninus nucum da önemli bir fındık zararlısı olarak bilinmektedir. Bu konuda 1915'te bir Osmanlı Ermeni ziraatçisi olan Antreasyan'ın önemli çalışmaları bulunmaktadır.^[1]

Dünyada fındık üretimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Başlıca üretici ülkelerin yıllara göre kabuklu fındık üretim miktarını gösteren tablo (ton).^[2]^[3]

Ülke	2008	2009	2010	2011	2012	2013	2014!^[4] width="50"\|2015	Ortalama
Türkiye	800.791	500.000	600.000	430.000	660.000	549.000	412.000	646.000	588.974
İtalya	125.000	85.000	87.200	140.000	85.000	120.000	100.000	125.000	102.525
Azerbaycan	40.000	30.000	25.000	55.000	45.000	35.000	25.000	50.000	34.848
Gürcistan	35.000	27.000	40.000	30.000	40.000	30.000	35.000	40.000	28.424
ABD	36.280	42.600	24.500	35.000	36.000	35.000	36.300	43.500	34.045
İspanya	26.000	18.000	20.000	22.000	16.000	19.500	19.500	20.000	21.000
Diğerleri	5.900	20.000	27.000	27.000	27.000	25.000	25.000	45.000	31.988
TOPLAM	1.068.971	722.600	823.700	739.000	909.000	813.500	660.773	969.000	841.804

Ayrıca Çin, İran, Şili, Avustralya ve Fransa da fındık üretiminde önemli ülkelerdendir. Listedeki ülkelerin yanında küçük miktarlarda üretim yapan diğer ülkeler şunlardır: Polonya, Yunanistan, Belarus, Hırvatistan, Tacikistan, Özbekistan, Rusya, Kamerun, Portekiz, Moldova, Ukrayna, Tacikistan, Tunus, Slovakya, Slovenya, Suriye, Kıbrıs, Arjantin, Avusturya, Estonya, Yeni Zelanda ve Romanya.^[5]

Dünya fındık ticareti[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünyada ticarete konu olan fındığının büyük kısmı (%91) Avrupa ülkeleri tarafından satın alınır ve çoğunlukla (%80) şekerleme ve çikolata sanayinde kullanılır. 2000-2008 yılları arasında %85'i Türkiye tarafından satılan ortalama 540 bin ton kabuklu fındık ticareti gerçekleşmiştir. İtalya, Almanya, Amerika Birleşik Devletleri ve İspanya, Türkiye dışındaki önemli ihracatçı ülkelerdir. Hollanda, Belçika, Lüksemburg, Avusturya, Birleşik Krallık, İrlanda, İsviçre, Bulgaristan, Macaristan ve Kanada, fındık üretmemesine karşın ithal ettiği ürünü ihraç eden ülkelerdendir.^[6]

Dünyada en fazla fındık satın alan ülkeler şunlardır; Almanya, İtalya, Fransa, İsviçre, Belçika, Lüksemburg, Rusya, Avusturya, Hollanda, Birleşik Krallık, ABD, İspanya, Polonya, Yunanistan, Danimarka.

Türkiye son 30 yılda ortalama olarak 400.000 ton kabuklu fındığa eşdeğer 200 bin ton iç fındık ihracatı yapmıştır. Son yıllarda fındık üretiminin artmasına bağlı olarak bu miktarda artmaktadır.^[7] ile 2010-11 sezonunda 527 bin ton kabuklu fındığa karşılık gelen 263 bin ton ihracat gerçekleştirilmiştir. 2011-2012 sezonu ihracatımız ülke gruplarına göre: %74 AB ülkeleri, %10 diğer Avrupa ülkeleri, %9,5 deniz aşırı ülkeler, %6 diğer ülkeler şeklindedir. Ülkeler bazında ihracat: %21 Almanya, %17 İtalya, %14 Fransa, %4 Polonya ve %4 Kanada şeklindedir.^[6]

Türkiye fındığını %58 oranında iç fındık, %17 işlenmiş bütün fındık, %25 ileri işlenmiş fındık olarak ihraç eder.

Türkiye Cumhuriyeti Ticaret Bakanlığına göre:^[8] Fındık ihracatı tarımsal ihracatın %15-20'sini, genel ihracatın %2'sini oluşturur. 380 bin aile, 700 bin hektar alanda fındık üreterek, 3 milyon kişiye geçim imkânı sunar. 2012/13 sezonunda 600 bin ton kabuklu fındığa eşdeğer ihracat yapılmış ve Cumhuriyet tarihi rekoru olan 1,8 milyar dolar gelir elde edilmiştir.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Erkek çiçek
Dişi çiçekler
Olgunlaşmamış fındık çotanağı
Fındık tanesi ve içi
İkiz fındık
Farelerin yediği fındıklar
Fındık tanesinin çimlenmesi (yabani fındık oluşur)
Kabuğundan ayrılmış taze fındık
İkiye bölünmüş taze fındık
Dişi çiçeğin kesiti
Fındık ocağı
Sivri fındık ve fındık kurdu larvası
Ağaç fındığı (Corylus colurna)
Amerika fındığı (Corylus americana)
Kabuklu fındıklara yakın çekim
Tombul fındık
Görele tombul (yağlı) fındığı

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Çay (bitki)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Sezai BALCI-Mevlüt KAYA, Nişan Antreasyan, Fındık Ziraati ve Ticareti, Serüven Kitap, İstanbul, 2015.
^ "Türkiye'de Fındık Üretimi" (PDF). 2012 Fındık Sektör Raporu. tmo.gov.tr. 2013. 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Nisan 2014.
^ "DÜNYADA FINDIK SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ" (PDF). tmo.gov.tr. Erişim tarihi: 15 Kasım 2014. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "DÜNYA ÜRETİM" (PDF). GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI. Şubat 2016. 29 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ekim 2016.
^ Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (Ocak 2013). "Dünya Üretimi" (PDF). 2012 fındık Raporu. gtb.gov. 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Nisan 2014.
^ ^a ^b Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (Ocak 2013). "İhracat" (PDF). 2012 fındık Raporu. gtb.gov. 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Nisan 2014.
^ "Fındık Gübresi". 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
^ [1] 7 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ticaret Bakanlığı Basın açıklaması

[1] Sezai BALCI-Mevlüt KAYA, Nişan Antreasyan, Fındık Ziraati ve Ticareti, Serüven Kitap, İstanbul, 2015.

[tmo.gov.tr-2] "Türkiye'de Fındık Üretimi" (PDF). 2012 Fındık Sektör Raporu. tmo.gov.tr. 2013. 7 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Nisan 2014.

[3] "DÜNYADA FINDIK SEKTÖRÜNÜN GÖRÜNÜMÜ" (PDF). tmo.gov.tr. Erişim tarihi: 15 Kasım 2014. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[201_5_YILI_FINDIK_RAPORU-4] "DÜNYA ÜRETİM" (PDF). GÜMRÜK VE TİCARET BAKANLIĞI. Şubat 2016. 29 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 29 Ekim 2016.

[5] Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (Ocak 2013). "Dünya Üretimi" (PDF). 2012 fındık Raporu. gtb.gov. 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Nisan 2014.

[koop.gtb.gov.tr-6] Gümrük ve Ticaret Bakanlığı (Ocak 2013). "İhracat" (PDF). 2012 fındık Raporu. gtb.gov. 7 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 3 Nisan 2014.

[findikgubresi.com-7] "Fındık Gübresi". 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.

[8] [1] 7 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ticaret Bakanlığı Basın açıklaması

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Fındık nedir?, Fındık anlamı nedir?, Fındık ne demektir?