Adana
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İl sınırları haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	Akdeniz Bölgesi
İl merkezi	Adana
İdare
• Vali	Yavuz Selim Köşger
Yüzölçümü
• Toplam	13.844 km²
Nüfus [1]
• Toplam	2.165.595
• Kır	-
• Şehir	2165595
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl plaka kodu	01
Resmî site T.C. Adana Valiliği

Adana, Türkiye'nin bir ilidir. Merkezi Adana olan ilin 2023 yılı verilerine göre nüfusu 2.270.298'dir ve bu nüfusla ülkenin en kalabalık yedinci ili konumundadır. Yüzölçümü 13.844 km^2'dir. İlde km^2'ye 163 kişi düşmektedir. En yüksek Seyhan ilçesinde 1.785 kişi düşmektedir. 5'i merkez olmak üzere 15 ilçeye ayrılır. Bu ilçelerde 831 mahalle bulunmaktadır. Adana; kuzeyinde Kayseri, doğusunda Osmaniye, kuzeydoğusunda Kahramanmaraş, güneydoğusunda Hatay, kuzeybatısında Niğde ve batısında Mersin illeri ve güneyinde Akdeniz ile çevrilidir.^[2]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Adana, Anadolu yarımadasının güneyinde ve Akdeniz kıyısında yer alan 36°30-38°25 kuzey enlemleri ile 34°48-36°41 doğu boylamları arasında ve Akdeniz Bölgesi’nde yer almaktadır. Adana, tarihte Batılılar tarafından daha çok Kilikya olarak bilinen Çukurova'ya bir giriş kapısı olarak hizmet eden Akdeniz'in kuzeydoğu kenarında bulunmaktadır. Bu geniş düzlük Toros Dağları'nın güneydoğusu boyunca uzanır.

Adana'dan Çukurova'nın batısındaki Tarsus'a giden yol Toros Dağları eteklerindeki tepelerden geçer. Sıcaklık, her yükseltiyle beraber düşer, çünkü yol yaklaşık olarak 4000 m'lik bir rakıma ulaşır ve kayalıklı bir geçit olan Gülek Boğazı'ndan geçer ve İç Anadolu Bölgesi düzlüklerine doğru devam eder.

Adana'nın kuzeyini hidroelektrik santrali ve 1956 yılında yapımı tamamlanan Seyhan haznesi kuşatır. Baraj hidroelektrik kuvveti için yapılmış olup alçak Çukurova düzlüğünü sulamak amaçlıdır. Ovaya dökülen şehrin iki sulama kanalı, şehir merkezi boyunca doğudan batıya doğru geçer. Yüreğir Ovasını sulama amaçlı yapılan başka bir kanal da bulunmaktadır.

Adana; kuzeyinde Kayseri, doğusunda Osmaniye, kuzeydoğusunda Kahramanmaraş, güneydoğusunda Hatay, kuzeybatısında Niğde ve batısında Mersin illeri ve güneyinde Akdeniz ile çevrilidir. Güneyi 160 km'yi bulan Akdeniz kıyılarıyla sınırlanan ilin yüzölçümü 14.125 km²’dir.

Adana, Orta Toroslar’ın bir bölümü ile Amanos Dağları tarafından çevrilidir. Toroslar -batıdan doğuya- Uzunyayla’ya kadar uzanır. Bu dağlarda 3000 metreyi geçen yüksekliklerin yanı sıra sert yamaçlara ve derin vadilere rastlanır. Toroslar’ın bu bölümünde İç Anadolu Bölgesi’ni güneye bağlayan en önemli geçit olan Gülek Boğazı bulunur.

Toros ve Amanoslar ile Akdeniz arasında kalan alana ise Çukurova denir. Misis Dağları pek yüksek olmayan görünümleri ile Çukurova’yı ikiye böler. Güneyde kalan bölüme "Aşağı Ova" kuzeyde kalan bölüme ise "Yukarı Ova" denir.

İl sınırları dahilinde irili ufaklı birçok akarsu bulunmasına rağmen Seyhan ve Ceyhan nehirleri Adana’nın en önemli akarsularıdır.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Adana il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1927[3]	227.718	22		%36     81.951 145.767     %64
1935[4]	383.645	11	%68	%29     109.839 273.806     %71
1940[5]	375.777	11	-%2	%32     118.506 257.271     %68
1945[6]	418.740	10	%11	%33     139.493 279.247     %67
1950[7]	508.518	9	%21	%33     166.696 341.822     %67
1955[8]	628.505	5	%24	%38     238.327 390.178     %62
1960[9]	760.803	5	%21	%44     334.039 426.764     %56
1965[10]	902.712	5	%19	%47     422.298 480.414     %53
1970[11]	1.035.377	5	%15	%51     525.668 509.709     %49
1975[12]	1.240.475	5	%20	%57     706.186 534.289     %43
1980[13]	1.485.743	5	%20	%57     842.845 642.898     %43
1985[14]	1.725.940	5	%16	%66     1.142.201 583.739     %34
1990[15]	1.934.907	4	%12	%70     1.350.339 584.568     %30
2000[16]	1.849.478	6	-%4	%76     1.397.853 451.625     %24
2007[17]	2.006.650	5	%8	%80     1.611.262 395.388     %20
2008[18]	2.026.319	5	%1	%87     1.763.351 262.968     %13
2009[19]	2.062.226	5	%2	%88     1.805.145 257.081     %12
2010[20]	2.085.225	5	%1	%88     1.836.432 248.793     %12
2011[21]	2.108.805	5	%1	%88     1.864.591 244.214     %12
2012[22]	2.125.635	5	%1	%89     1.886.624 239.011     %11
2013[23]	2.149.260	6	%1	Şehir ve kır ayrımı kaldırılmıştır.
2014[24]	2.165.595	6	%1
2015[25]	2.183.167	6	%1
2016[25]	2.201.670	6	%1
2017[25]	2.216.475	6	%1
2018[25]	2.220.125	6	%0
2019[25]	2.237.940	6	%1
2020[25]	2.258.718	6	%1
2021[25]	2.263.373	7	%0
2022[25]	2.274.106	7	%0
2023[25]	2.270.298	7	-%0

Not: 1996 yılında Osmaniye ilinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

Güncel Nüfus Değerleri (TÜİK 6 Şubat 2024 verileri^[26])

Adana İl Nüfusu: 2.270.298'dir (2023 sonu). İlin yüzölçümü 13.844 km²'dir. İlde km²'ye 164 kişi düşmektedir. (Yoğunluğun en fazla olduğu ilçe: 1774 kişi ile Seyhan'dır) İlde yıllık nüfus  % 0,17 oranında azalmıştır. 6 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre 15 ilçe ve belediye, bu belediyelerde toplam 831 mahalle bulunmaktadır. Nüfus en çok artan ilçe: Feke (%8,88) Nüfusu en çok azalan ilçe: Çukurova (-%3,92)

Konum[değiştir | kaynağı değiştir]

Konum Bilgileri
İlçe	Kuruluş Yılı[28]	Önceden bağlı olduğu ilçe	Alanı km2	Rakım mt.	Merkeze km[29]*	Ulaşan Yollar[29]
Çukurova	2008	Seyhan	250	120	8	/ , -19
Sarıçam	2008	Yüreğir	770	61	19	-04,
Seyhan	1986	Merkez	444	28	4	/ , -19
Yüreğir	1986	Merkez	835	26	5	-19, -05
Aladağ	1987	Karaisalı	1.340	858	99	-04=>
Ceyhan	Cumh.önce		1.426	31	47	/ , -20, -05
Feke	Cumh.önce		1.218	558	119	-03,
İmamoğlu	1987	Kozan	445	78	44	-04
Karaisalı	Cumh.önce		1.165	257	52	Adana Batı K5=>
Karataş	1957	Merkez	862	11	49	-06
Kozan	1926		1.903	137	68	-03, -01
Pozantı	1954	Karaisalı	899	786	114	/ / -17
Saimbeyli	Cumh.önce		989	971	153	-02
Tufanbeyli	1958	Saimbeyli	851	1.415	191	-02=>
Yumurtalık	1959	Ceyhan	447	10	81	-05
ADANA	Cumh.önce		13.844	25

*Metropol ilçelerin merkeze uzaklıkları, kaymakamlık ile valilik arasındaki uzaklıktır.

İlçeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Adana'da toplam 15 ilçe bulunmaktadır.

Seyhan Nehri'nin batı kanadında yer alan Seyhan ilçesi şehrin kültür ve iş merkezidir. D-400 devlet yolu (şehir sınırları içerisinde Turhan Cemal Beriker Bulvarı olarak da kabul edilir) şehri kuzey ve güney olmak üzere ikiye bölen ekonomk bir sınır gibidir. Seyhan'nın D-400 karayolunun kuzeyinde kalan kısmı, şehrin ekonomik olarak gelişmiş yeridir. D-400 boyunca, oteller, kültür merkezleri, ticaret ve iş binaları sıralanmaktadır. D-400'ün güneykısmında kalan şehrin eski merkezi geleneksel ve modern mağazaların şehir sakinlerine sunulduğu pazar alanıdır. Buranın güneyi ise düşük gelirle sakinlerin tercih ettiği bir yerleşim alanıdır.

Çukurova, Seyhan ilçesinin kuzeyinde ve Seyhan Havzası'nın güneyinde bulunan modern bir yerleşim alanıdır. İlçe, şehrin kuzeyindeki 3000 hektarlık az verimli araziyi değerlendirmek için dağınık şehri bu araziye yönlendirmek amacıyla 1980'lerin ortalarında planlanmıştır. Yeni Adana olarak isimlendirilen proje göl sahili boyunca uzanan villaları ve yeni açılan Turgut Özal, Süleyman Demirel ve Kenan Evren bulvarları boyunca boy gösteren çok katlı apartman dairelerini bünyesinde barındırmaktadır.^[30]

Yüreğir ilçesi, nehrin doğu yakasında bulunmakta olup düşük gelirli birçok yerleşim alanına ve büyük ölçekteki sanayii bölgelerine ev sahipliği yapmaktadır. Nehir üzerinde yapılan yeni köprüler ve ilçe sınırları içerisine metro hattının döşenmesiyle beraber Yüreğir gittikçe önem kazanmaya başlamıştır. Adana Adalet Bakanlığı yeniden ilçeye dönmüş ve Kazım Karabekir mahallesine 47.5 hektarlık sağlık kampüsü yapılması planlanmaktadır.^[31] Sinanpaşa, Yavuzlar, Köpürülü ve Kışla mahallelerini modern yerleşim alanlarına dönüştürecek kampsamlı kentsel imar planı ilçede uygulanmaktadır.^[32]

Sarıçam ilçesi, Yüreğir'in kuzeydoğusunda bulunmaktadır ve 2008 yılında Adana şehriyle birleştirilen eski belediyelerden oluşmaktadır. Sarıçam'daki bazı büyük kurum ve kuruluşlar şunlardır: Çukurova Üniversitesi, İncirlik Hava Üssü ve Organize Sanayi Bölgesi.

Karaisalı, Seyhan Havzası'nın kuzeyinde, şehir merkezinin dışında bulunan küçük bir ilçedir. İlçenin büyük çoğunluğu kırsal alanda olup Seyhan nehri boyunca uzanan eğlence alanlarına ve kuzeydeki yüksek alanlarda yazlıklara ev sahipliği yapar.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• T.C. Adana Valiliği