Ruhsal bozukluk

Ruhsal bozukluk
Ruhsal bozukluk
Diğer adlar	Psikiyatrik bozukluk, psikolojik bozukluk, akıl hastalığı, ruhsal bozukluk, sinir krizi
Uzmanlık	Psikiyatri
Nedenleri	Genetik ve çevresel faktörler
Tedavi	Psikoterapi, ilaçlar
İlaç	Antidepresan
Sıklık	%18 (ABD)

Ruhsal bozukluk,^[1] akıl hastalığı ya da mental bozukluk, sıkıntı, bilişsel işlevlerin bozulması, atipik davranış ve/veya maladaptif davranış ile tanımlanan akıl sağlığı durumlarından birini ifade eder. Mental bozuklukların tanım, değerlendirme ve sınıflandırmaları farklılık gösterebilir; bununla birlikte, Hastalıkların ve Sağlıkla İlgili Sorunların Uluslararası İstatistiksel Sınıflaması (ICD) ve Mental Bozuklukların Tanısal ve Sayımsal Elkitabında (DSM) yer alan kriterler konunun uzmanları tarafından yaygın biçimde kabul görmektedir. Bu çerçevede tanı kategorileri duygudurum veya duygulanım bozuklukları, kaygı bozuklukları, psikotik bozukluklar, yeme bozuklukları ve kişilik bozukluklarını içerebilir.^[2]

Ruhsal bozuklukların nedenleri genellikle belli değildir. Zihinsel bozukluklar genellikle bir kişinin nasıl davrandığı, hissettiği, algıladığı veya düşündüğünün bir kombinasyonu ile tanımlanır. Bu genellikle sosyal bağlamda, beynin belirli bölgeleri veya işlevleriyle ilişkilendirilebilir. Ruhsal bozukluk teşhisi yapılırken kültürel ve dini inançların yanı sıra sosyal normlar da dikkate alınmalıdır.^[3]

Ruhsal bozukluk hizmetleri psikiyatri hastanelerinde veya ruh sağlığı merkezlerinde verilir ve değerlendirmeler, psikiyatristler, psikologlar, psikiyatri hemşireleri ve klinik sosyal hizmet uzmanları gibi ruh sağlığı uzmanları tarafından, psikometrik testler gibi çeşitli yöntemler kullanılarak, ancak genellikle gözlem ve sorgulamaya dayanılarak gerçekleştirilir. Tedaviler çeşitli ruh sağlığı uzmanları tarafından verilmektedir. Psikoterapi ve psikiyatrik ilaç tedavisi iki ana tedavi seçeneğidir. Diğer tedaviler arasında yaşam tarzı değişiklikleri, sosyal müdahaleler, akran desteği veya kendi kendine yardım etme bulunur. Çok az vakada, istem dışı gözaltı veya tedavi olabilir. Önleme programlarının çoğu zaman depresyonu azalttığı gösterilmiştir.^[4]

2019'da dünya genelinde yaygın zihinsel bozukluklar arasında yaklaşık 264 milyonu etkileyen depresyon, yaklaşık 45 milyonu etkileyen bipolar bozukluk, yaklaşık 50 milyonu etkileyen bunama ve yaklaşık 20 milyon insanı etkileyen şizofreni ve diğer psikozlar yer alıyor. Nörogelişimsel bozukluklar ise genellikle bebeklik veya çocukluk döneminde ortaya çıkan zihinsel engellilikleridir ve otizm spektrum bozukluklarını içerir. Toplumda ayrımcılık, çeşitli sosyal hareketlere yol açarak, zihinsel bozukluklarla ve ilişkili acıya katkıda bulunabilir. Değişik sosyal hareketler böyle insanlara karşı anlayışı arttırmaya ve böyle insanların sosyal dışlanmalarına engel olmaya çalışmaktadır.^[5]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Bolton, Derek (7 Şubat 2008). What is Mental Disorder?: An Essay in Philosophy, Science, and Values (İngilizce). OUP Oxford. ISBN 978-0-19-856592-5.
^ "Mental Disorders". medlineplus.gov. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2021.
^ Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5. Internet Archive. Arlington, VA : American Psychiatric Association. 2013. ISBN 978-0-89042-554-1.
^ Jacka, Felice N. (21 Şubat 2017). "Nutritional Psychiatry: Where to Next?". EBioMedicine. 17: 24-29. doi:10.1016/j.ebiom.2017.02.020. ISSN 2352-3964. PMC 5360575 $2. PMID 28242200. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2021.
^ "Mental disorders". www.who.int (İngilizce). 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2021.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Psikoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Hastalık ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Bolton, Derek (7 Şubat 2008). What is Mental Disorder?: An Essay in Philosophy, Science, and Values (İngilizce). OUP Oxford. ISBN 978-0-19-856592-5.

[2] "Mental Disorders". medlineplus.gov. 27 Temmuz 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2021.

[3] Diagnostic and statistical manual of mental disorders : DSM-5. Internet Archive. Arlington, VA : American Psychiatric Association. 2013. ISBN 978-0-89042-554-1.

[4] Jacka, Felice N. (21 Şubat 2017). "Nutritional Psychiatry: Where to Next?". EBioMedicine. 17: 24-29. doi:10.1016/j.ebiom.2017.02.020. ISSN 2352-3964. PMC 5360575 $2. PMID 28242200. 27 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2021.

[5] "Mental disorders". www.who.int (İngilizce). 30 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 12 Mart 2021.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Psikoloji
Genel	Tarih Felsefe Psikolog
Psikoloji temel bilimi	Anormal Duygusal sinirbilim Duygusal bilim Davranışsal genetik Davranışsal nörobilim Davranışçılık Bilişsel/Bilişselcilik Bilişsel sinirbilim Sosyal Karşılaştırmalı Kültürler arası Kültürel Gelişimsel Farklı Ekolojik Evrimsel Deneysel Gestalt Zekâ Matematiksel Ahlaki Nöropsikoloji Algı Kişilik Pozitif Psikodilbilim Psikofizyoloji Niceliksel Sosyal Teorik
Uygulamalı psikoloji	Anomalistik Uygulamalı davranış analizi Değerlendirme Klinik Koçluk Topluluk Tüketici Danışmanlık Kritik Eğitim İnsan faktörleri ve ergonomi Feminist Adli Sağlık Endüstriyel ve organizasyonel Hukuk Medya Tıbbi Askeri Müzik İş sağlığı Pastoral Politika Psikometri Psikoterapi Din Okul Spor ve egzersiz İntiharoloji Sistemler Trafik
Yöntemler	Hayvan deneyleri Arşiv araştırması Davranış epigenetiği Vaka Analizi İçerik analizi Deneyler İnsan deneyleri Röportajlar Nörogörüntüleme Gözlem Psikofizik Nitel araştırma Niceliksel araştırma Kendini rapor eden envanter İstatistiksel anket
Psikologlar	Wilhelm Wundt (1832–1920) William James (1842–1910) Ivan Pavlov (1849–1936) Sigmund Freud (1856–1939) Edward Thorndike (1874–1949) Carl Jung (1875–1961) John B. Watson (1878–1958) Clark L. Hull (1884–1952) Kurt Lewin (1890–1947) Jean Piaget (1896–1980) Gordon Allport (1897–1967) J. P. Guilford (1897–1987) Carl Rogers (1902–1987) Erik Erikson (1902–1994) B. F. Skinner (1904–1990) Donald O. Hebb (1904–1985) Ernest Hilgard (1904–2001) Harry Harlow (1905–1981) Raymond Cattell (1905–1998) Abraham Maslow (1908–1970) Neal E. Miller (1909–2002) Jerome Bruner (1915–2016) Donald T. Campbell (1916–1996) Hans Eysenck (1916–1997) Herbert A. Simon (1916–2001) David McClelland (1917–1998) Leon Festinger (1919–1989) George A. Miller (1920–2012) Richard Lazarus (1922–2002) Stanley Schachter (1922–1997) Robert Zajonc (1923–2008) Albert Bandura (1925–2021) Roger Brown (1925–1997) Endel Tulving (1927–2023) Lawrence Kohlberg (1927–1987) Noam Chomsky (b. 1928) Ulric Neisser (1928–2012) Jerome Kagan (1929–2021) Walter Mischel (1930–2018) Elliot Aronson (b. 1932) Daniel Kahneman (b. 1934) Paul Ekman (b. 1934) Michael Posner (b. 1936) Amos Tversky (1937–1996) Bruce McEwen (1938–2020) Larry Squire (b. 1941) Richard E. Nisbett (b. 1941) Martin Seligman (b. 1942) Ed Diener (1946–2021) Shelley E. Taylor (b. 1946) John Anderson (b. 1947) Ronald C. Kessler (b. 1947) Joseph E. LeDoux (b. 1949) Richard Davidson (b. 1951) Susan Fiske (b. 1952) Roy Baumeister (b. 1953)
Listeler	Danışma konuları Disiplinler Kuruluşlar Anahat Psikologlar Psikoterapiler Araştırma yöntemleri Düşünce okulları Zaman Çizelgesi Konular

g t d Psikiyatri
Alt uzmanlıklar	Bağımlılık psikiyatrisi Biyolojik psikiyatri Çocuk ve ergen psikiyatrisi Bilişsel nöropsikiyatri Kültürler arası psikiyatri Gelişimsel engelli Tanımlayıcı psikiyatri Yeme bozuklukları Acil psikiyatri Adli psikiyatri Geriatrik psikiyatri İmmüno-psikiyatri Liyezon psikiyatrisi Askerî psikiyatri Narkoloji Nöropsikiyatri Palyatif tıp Ağrı ilacı Psikoterapi Uyku ilacı
Genel	Davranışsal tıp Klinik sinirbilim Psikiyatri hakkındaki tartışmalar Antipsikiyatri Biyopsikiyatri tartışması Elektrokonvülsif terapi İnsülin şok tedavisi Psikiyatrinin siyasi istismarı Psikiyatrik kurtulanlar hareketi Görüntüleme genetiği Nörogörüntüleme Nörofizyoloji Pentilentetrazol Psikiyatri felsefesi Psikiyatrik epidemiyoloji Psikiyatrik genetik Ruh ve sinir hastalıkları hastanesi Psikiyatr Psikanaliz Psiko-onkoloji Psikofarmakoloji Psikosomatik Psikocerrahi
Listeler	Danışma konuları Nörolojik durumlar ve rahatsızlıklar Psikiyatrik ilaçlar tedavi edilen duruma göre psikiyatrik ilaçların listesi Psikiyatrik kurtulanlar hareketi Psikiyatristlerin Psikoterapiler
Kuruluşlar	Amerikan Çocuk ve Genç Psikiyatri Birliği Amerikan Psikiyatri ve Nöroloji Kurulu Amerikan Nöropsikiyatri Derneği Amerikan Psikiyatri Birliği Psikiyatrik İstismara Karşı Kampanya Çin Psikiyatri Derneği Demokratik Psikiyatri Avrupa Psikiyatri Birliği Küresel Psikiyatri Girişimi Hong Kong Psikiyatristler Koleji Rusya Bağımsız Psikiyatri Birliği Hint Psikiyatri Derneği Ulusal Ruh Sağlığı Enstitüsü Philadelphia Derneği Kraliyet Avustralya ve Yeni Zelanda Psikiyatristler Koleji Kraliyet Psikiyatristler Koleji Tayvan Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Derneği Psikiyatrinin Siyasal Amaçlı Kullanımını Araştırma Komisyonu Dünya Psikiyatri Birliği

g t d Hastalık grupları
Bulaşıcı hastalık Paraziter hastalık
İyi huylu tümör Kanser
Endokrin hastalıkları Malnütrisyon Metabolik bozukluk Bağışıklık bozukluğu
hematolojik hastalık
Ruhsal bozukluk Ruh sağlığı
Nörolojik bozukluk Göz hastalığı Kulak hastalığı
Kardiyovasküler hastalıklar Lenfatik hastalık
Solunum yolu hastalıkları
Çene-yüz bozukluğu Gastrointestinal hastalık
Ürolojik hastalık Kadın genital hastalığı Meme hastalığı Erkek genital hastalığı
Gebelik komplikasyonları Obstetrik doğum komplikasyonu Doğum sonrası bozukluk
Deri hastalıkları
Kas-İskelet sistemi bozukluğu Yumuşak doku bozukluğu Bağ dokusu hastalığı Kemik hastalıkları Kondropati
Doğuştan bozukluk Fetal hastalık

Akıl hastalığı nedir?, Akıl hastalığı anlamı nedir?, Akıl hastalığı ne demektir?

Akıl hastalığı nedir?, Akıl hastalığı anlamı nedir?, Akıl hastalığı ne demektir?

Ruhsal bozukluk

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]