Paul Ekman

Paul Ekman
Paul Ekman
	Paul Ekman
Doğum	15 Şubat 1934; Washington, DC
Meslek	Psikolog
Milliyet	Amerika
Dönem	20-21. yy
Tür	Araştırma-psikoloji
Konu	Psikanaliz
Resmî site
	http://www.paulekman.com/

Paul Ekman (d. 15 Şubat 1934), insan duyguları ve bunların yüz ifadeleri (mimikler) üstündeki etkileriyle ilgili yaptığı çalışmalarıyla öncü olan bir psikologdur.

Ekman'ın araştırmasının temeli insan davranışlarının ve durumlarının zaman içerisindeki gelişiminin araştırılmasına dayanmaktadır.

2009 Yılının en çarpıcı televizyon şovlarından Fox Life ve Dizimax kanallarında gösterilmekte olan Lie to Me (Bana Yalan Söyle) adlı dizide aktör Tim Roth tarafından canlandırılan Cal Lightman adlı karakter, genel hatlarıyla Paul Ekman'ın hayatı ve çalışmalarından esinlenerek yaratılmıştır.

Biyografisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Paul Ekman 1934'te bir çocuk doktorunun oğlu olarak Washington, DC'de Dünya'ya geldi. Çocukluğu, New Jersey, Oregon ve California arasında geçmiştir.

Lisans eğitimini Chicago ve New York üniversitelerinde tamamlamıştır. Doktorasını ise 1958'de Langley Porter Nöropsikiyatri Enstitüsünde bir yıl staj yaptıktan sonra Adelphi Üniversitesi'nden almıştır.

Kendisine 1971'de Ulusal Akıl Sağlığı Enstitüsü (UASE) tarafından (National Institute of Mental Health (NIMH)) Araştırmacı Bilim İnsanı ödülü verilmiştir. Bu nişanı daha sonra 1976, 1981, 1987, 1991 ve 1997'de tekrar tekrar almıştır. 40 yılı aşkın bir süre UASE, Ekman'ın çalışmalarını burslar, ödüller ve maddi kaynak sağlamak gibi çeşitli şekillerde desteklemiştir.

2001'de Ekman John Cleese ile birlikte BBC için The Human Face (İnsan Yüzü) belgeselini hazırlamışlardır.

2004'te California Üniversitesi Psikiyatri Departmanında profesör olarak emekli oldu. 1960 - 2004 arasında Langley Porter Psikiyatri Enstitüsünde görev yaptı.

11 Mayıs 2009 tarihli Time dergisinde en çok iz bırakan 100 insan arasında adı anılmıştır.

Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ekman'ın, yüz ifadeleri (mimikler) konusundaki çalışmalarının esin kaynağı, psikolog Silvan Solomon Tomkins'in (1911 – 1991) aynı konu üstünde yaptığı çalışmaları olmuştur. Ekman, Margaret Mead gibi bazı antropologların iddialarının aksine yüz ifadelerinin kültürel kökenli olmadığını, aksine tüm yüz ifadeleri ve mimiklerin evrensel olduğunu ortaya çıkarmıştır.

Üstelik bu durumun sadece insanlarda değil, insanlarla aynı evrimsel köklere sahip tüm canlılarda (ör. primatlar) aynı şekilde olduğunu göstermiştir. İlk aşamada gözlemlenen en temel evrensel yüz ifadeleri (mimikler) şöyle olmuştur; kızgınlık (sinirlenme), iğrenme (tiksinme), korku, zevk, üzüntü ve şaşırma olmuştur. Bunların dışında, aşağılama (hor görme) ifadesi diğerlerine göre daha zayıf belirginliğe sahip olmasına rağmen evrensel kabul edilen bir başka ifade olarak tespit edilmiştir.

Dr. Maureen O'Sullivan ile birlikte yürüttükleri daha önceleri Diojen Projesi olarak adlandırdıkları Büyücüler Projesi (İng.Wizards Project) adlı çalışma sırasında Ekman, insan yüzünde, eğitilmemiş veya doğuştan yeteneğe sahip olmayan kişilerin göremediği mikro ifadeler (yüz ifadeleri) (İng.Microexpressions) bulunduğunu ve bunların gözlemlenmesi sayesinde yalan tespiti çalışmalarına yeni bir bakış açısı getirilebileceğini savunmuştur.

İleriki safhalarda, tüm sınıf ve mesleklerden oluşan 15.000 denekle yürütmüş olduğu testlerin sonucunda, aralarından sadece 50 kişi tamamen eğitimsiz olarak tam başarılı yalan tespiti yapabildikleri görülmüştür. Bu doğal yetenekli bireylere Doğruluk Büyücüleri (Truth Wizards) denilmiştir.

Bununla birlikte, Yüz Hareketleri Tanımlama Sistemi (YHTS) (Facial Action Coding System (FACS)) adını verdiği bir sınıflandırma sistemi geliştirmiştir. Bu sistemin amacı insan yüzüyle oluşturulabilecek tüm ifadelerin belli kodlar vererek sınıflandırmaktır.

Ayrıca Ekman, sözel olmayan iletişim paternleri üstüne çok miktarda araştırma yapmış ve yayımlamıştır. Özellikle yalan tespiti konusunda yapmış olduğu çalışmalar sadece yüzle sınırlı kalmamış, vücudun geri kalanını da kapsamıştır.

Bütün fiziksel ve sözel olmayan belirteçlerin dışında, sözel belirteçlerin de yalan tespiti konusunda nasıl yorumlanacağı üzerinde de çalışmıştır. Monika Lewinsky skandalıyla ilgili röportajında, eğer Bill Clinton'u ben sorgulasaydım yalanını hemen yakalardım demiştir, bunu da Bill Clinton'un Monika Lewinsky'den bahsederken kendinden uzaklaştırıcı lisan kullanmasını tespit ederek desteklemiştir.

Ekman'ın çalışmaları, sosyal olarak, yalanın nasıl ve neden söylendiği ve insanların yalan yakalamak konusundaki ilgisizliği konularının incelenmesine büyük katkı sağlamıştır. Katkıları arasında altürizm (diğergamlık), şefkat ve barışçıl insan ilişkilerinin kökenleri hakkında yaptığı bilimsel araştırmalar da vardır.

Şu anda Paul Ekman, tüm bu çalışmalarına ek olarak görsel bilişim araştırmacısı Dimitris Metaksas ile birlikte görsel yalan tespit cihazı üstünde de çalışmaktadır.

Çalışmalar sırasında kültürler arası araştırmaların temellendirilebilmesi için dış kirlenmeye çok az maruz kalmış izole bir kültüre sahip olan Papua Yeni Gine yerlilerinden referans alınmıştır. Bu çalışmanın sonucunda tüm insan halklarında, her bireyde aynı olan temel yüz ifadeleri, mikro mimikler şöyle bir listede sıralanmıştır:

Kızgınlık (sinirlenme)
İğrenme (tiksinme)
Korku
Mutluluk
Üzüntü (keder)
Şaşkınlık

Fakat 90'lı yıllara gelindiğinde araştırmalarını sürdüren Ekman bu mikro ifade listesini genişletmiştir:

FACS ve F.A.C.E Eğitimleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Paul Ekman insan yüzünün incelenmesi ve yüz ifadelerinin anlamlandırılmasının öğretilmesi için 2 çalışma programı geliştirmiştir. Bu programlar; FACS - Facial Action Coding System ve F.A.C.E - Facial Expression.Awareness.Compassion.Emotions'dır.

FACS eğitimi insan yüzü tarafından yapılabilecek tüm hareket varyasyonlarının tek tek AU0'lara (hareket birimleri; İng. AU - Action Unit) ayrılması ve kodlanması amacıyla yapılan bir çalışmadır. FACS eğitimi, 1978 yılından beri bireylerin kendi kendilerini eğitebilecekleri bir kullanım kılavuzu şeklinde meraklılara ve eğitim göreceklere sunulmaktadır. Şu anda CD temelli bir el kitabı olarak temin edilebilmektedir.

F.A.C.E eğitimi ise insan yüzündeki hareket kombinasyonlarından duyguların ve hislerin yakalanması için yapılan bir çalışmadır. Bu eğitim iki ayrı eğitim aracı vasıtasıyla verilmektedir.

Bu araçlar; Mikro ifade eğitim aracı METT (Micro-expression Training Tool) ve gizli ifade eğitim aracı SETT (Subtle-expression Training Tool)'dır.

Eğitimlerin ve araçların tamamı bireylerin kendi kendilerini eğitebilecekleri şekilde dizayn edilmiştir ve Paul Ekman'ın şirketinin internet sayfası üzerinden meraklılara belli ücretler karşılığında tedarik edilmektedirler.

Şu anda dünyada yaygın olarak Paul Ekman International tarafından ESaC (Emotional Skills and Competencies - Duygusal Beceriler ve Yetkinlikler) ve ETaC (Evaluating Truthfulness and Credibility - Gerçekliği ve Güvenilirliği Değerlendirmek) adlı eğitimler verilmektedir. Türkiye'de Paul Ekman International eğitimlerinin yetkili temsilcisi Sola Unitas Akademi 23 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. dir.

Aldığı Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

1983 - Fakülte Araştırma Lektörü, California Üniversitesi, San Francisco
1991 - Üstün Bilimsel Katkı Ödülü - Temel araştırmalarda Amerikan Psikoloji Birliği'nin en büyük ödülü.
1994 - Beşeri Çalışmalar Onursal Doktoru, Chicago Üniversitesi
1998 - William James Emsal Ödülü, Amerikan Psikoloji Derneği
2001 - Amerikan Psikoloji Derneği tarafından 20. yüz yılın en iz bırakan psikologlarından biri olarak belirlendi.
2008 - Beşeri Çalışmalar Onursal Doktoru, Adelphi Üniversitesi
2009 - TIME Dergisi 2009'un en iz bırakan 100 insanı arasında seçildi.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Emotional Awareness: Overcoming the Obstacles to Psychological Balance and Compassion (Times Books, 2008) ISBN 0-8050-8712-5
Unmasking the Face ISBN 1-883536-36-7
Emotions Revealed: Recognizing Faces and Feelings to Improve Communication and Emotional Life (Times Books, 2003) ISBN 0-8050-7516-X
Telling Lies: Clues to Deceit in the Marketplace, Politics, and Marriage ISBN 0-393-32188-6
What the Face Reveals (with Rosenberg, E. L., Oxford University Press, 1998) ISBN 0-19-510446-3
The Nature of Emotion: Fundamental Questions (with R. Davidson, Oxford University Press, 1994) ISBN 0-19-508944-8
Darwin and Facial Expression: A Century of Research in Review ISBN 0-12-236750-2
Facial Action Coding System/Investigator's ISBN 99936-26-61-9
Why Kids Lie: How Parents Can Encourage Truthfulness ISBN 0-14-014322-X
Handbook of Methods in Nonverbal Behavior Research ISBN 0-521-28072-9
Face of Man ISBN 0-8240-7130-1
Emotion in the Human Face ISBN 0-08-016643-1
Handbook of Cognition and Emotion (Sussex, U.K. John Wiley & Sons, Ltd., 1999)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

İngilizce Wikipedia'dan konuyla alakalı bazı başlıklar

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

http://www.paulekman.com/about-ekman/25 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Interview^{[ölü/kırık bağlantı]}
Official site*24 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
A biography from Lifeboat Foundation site
Article: The Naked Face
Interview (History Channel transcript) 28 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Interview (Financial Times)^{[ölü/kırık bağlantı]}
Greater Good Magazine: Interview between Ekman and daughter Eve on parent-child trust 16 Mart 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Recording of a conversation with Daniel Goleman
Detecting Deception, American Psychological Association 1 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Wikimedia Commons'ta Paul Ekman ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.

Paul Ekman nedir?, Paul Ekman anlamı nedir?, Paul Ekman ne demektir?