Demokratik merkeziyetçilik

Lenin, Komintern'de konuşma yaparken, 7 Ağustos 1920

Demokratik merkeziyetçilik, siyasi bir partide çeşitli kararların alınması amacıyla yapılan tartışmalar sırasında, her konunun herhangi kısıtlama olmaksızın tartışılabileceğini fakat çoğunlukça hemfikir olunan bir kararın alınmasından sonra bu kararın uygulanmasında birlik sağlanması gerektiğini savunan Marksist-Leninist ilkeyi ifade eden terimdir.^[1] Bu ilke, dünyadaki pek çok komünist partinin parti genel çizgisi olarak kabul görmüştür.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Lenin önderliğindeki Bolşevikler, Rusya'daki Çarlık rejimini kitlesel bir işçi devrimiyle devirmeyi amaçlayan disiplinli bir işçi partisini örgütlemeye ve gerçekleşecek bir ayaklanmaya önderlik edebilecek bir parti oluşturmayı amaçlamışlardır. Bu temellerde kurulan Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi, Merkez Komite nezdinde demokratik merkeziyetçilik ilkesi çerçevesinde sıkı sıkıya bağlıydı. Lenin, bu ilkeyi "Tartışmada özgürlük, eylemde birlik"" şeklinde özetlemiştir.^[1] Buna karşın, Menşeviklerin uyguladığı parti programları daha esnekti ve diğer siyasi partilerle daha kolay iş birliği yapıyorlardı.^[2] Bolşevikler ise özellikle liberal partilerle iş birliği yapmayacak, diğer sosyalist partilerle de tanımlı ittifaklara girecektir.

Ekim Devrimi'nin başarısından sonra güçlenen Bolşevikler, dünyadaki tüm işçi hareketleriyle birlikte hareket etmek amacıyla örgütlenmeye gitmişlerdir. Bu amaçla Mart 1919'da kurulan Komünist Enternasyonal (Komintern), demokratik merkeziyetçilik ilkesini de içinde barındıran 12 maddeyi, yeni kurulan Enternasyonal'e katılma temelinde tüm sosyalist partilere göndermiştir. Buna göre; dünyadaki tüm devrimciler öncelikle kendi ülkelerinde faaliyet göstermeliydi, fakat demokratik merkeziyetçilik ilkesi uyarınca, gereken yerde Komintern müdahil olabilecekti.^[3]

Hakkında[değiştir | kaynağı değiştir]

Demokratik merkeziyetçilik, özetle şu ilkeleri kapsar;^[4]

Parti üyeleri ve parti organlarının tamamının seçimle işbaşına gelmesi
Parti organlarının kendi parti örgütlerine, faaliyetleri hakkında periyodik olarak hesap vermeleri
Sıkı bir parti disiplini ve çoğunluğun verdiği kararlara azınlığın bağlı kalması
Yüksek parti organlarının verdiği tüm kararların kesinlikle alt organlar ve bütün parti üyeleri için bağlayıcı olduğu

Lenin, 1901 yılında yayınlanan ünlü Ne Yapmalı eserinde, demokratik merkeziyetçilik ilkesini detaylıca anlatmıştır. Buna göre; bu ilkenin isminden de anlaşılacağı üzere, iki yönü bulunmaktadır. Birincisi; demokrasi yönü, ikincisi ise; merkeziyetçilik yönüdür. Lenin'e göre bu iki yön kopmaz bir biçimde birbirine bağlıdır ve proletarya partisi için vazgeçilmezdir. Bu ilkeye göre demokratik yön, koşullara göre değişebilir, yani, daraltılabilir veya genişletilebilir. Bu ilke kapsamında parti örgütleri aşağıdan yukarıya doğru seçim esasına göre kurulur ve parti, kongrelerini, toplantılarını açık bir şekilde yapar. Merkeziyetçilik yönü ise daima ön plandadır. Partinin, Merkez Komite özelinde bir merkezi önder organa sahip olmasını ve azınlığın çoğunluğa, her bir örgütün merkeze, alt örgütlerin ise üst örgütlere bağlı olmasını savunur. Parti, her iki ilkeyi birbirine karıştırmadan uygun biçimde hayata geçirmekle yükümlüdür.^[5]

Demokratik merkeziyetçilik; iktidar olan partinin her organında, fabrika, işyeri, okul, semt, tüm çalışma, örgütlenme birim ve alanlarındaki organlarının da yaşantı ve işleyişinin düzenleyicisidir. Parti temel organları olan fabrika ve işyeri organlarının çalışma ve iç yaşamı da, kolektif demokratik bir örgüt ve organ yaşantısıdır. Ve parti yaşantısının temeli ve esası da, bu parti organlarının yaşantısıdır.^[6]

Eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Marksist-Leninist fikirlere karşıt görüşler hemen hemen her dönem bu ilkeye karşı çıkmışlardır. Dolayısıyla bu durum sosyalist fikirlerin ortaya çıkış tarihi kadar eskidir. Birinci Enternasyonal dönemindeki (1864) anarşistler ve Ekim Devrimi öncesinde Rusya'daki Menşevikler karşı çıkan gruplara örnektir.

Demokratik Merkeziyetçilik ilkesinin uluslararası komünist hareketin yönetiminde de kullanılmasıyla Komintern'e verilen bu müdahil olma yetki ve sorumluluğu, Ekim Devrimi'nden hemen sonra Sultan Galiyev gibi ulusal komünist isimler^[7] ile özellikle 1960'lardan itibaren "Avrupa Komünizmi" gibi çeşitli sosyalist/komünist akımlar tarafından da eleştirilmiştir.^[8]

Günümüzde ise liberalizm ve sosyal demokrasi yanlıları bu ilkeye karşı çıkan başlıca kesimlerdir.^[9]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Lenin, V.İ. (1906). "Report on the Unity Congress of the RSDLP (RSDİP Birlik Kongre Raporu)" 14 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Menşevikler 1917 yılında Geçici Hükümet'te de yer alacak ve Temmuz Günleri sırasında işçi ayaklanmasına karşı tavır alacaklardır.
^ Chamberlin W.H. (1929) Soviet Russia: A Living Record and a History 22 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., bölüm 11
^ "SBKP (B) Kısa Tarihi" (PDF). İnter Yayınları. s. 125. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2015.
^ Lenin, Ne Yapmalı, Sol Yayınları, s. 131. ISBN 975-7399-18-3
^ "Demokratik Merkeziyetçi Parti Yaşantısı Üzerine", Özgürlük Dünyası, 274. sayı
^ Sultangaliyev, Mirseyit; (yayına hazırlayan Özgür Erdem) (2006). Bütün Eserleri. İstanbul: İleri Yayınları. ISBN 9789756288795.
^ Buci-Glucksmann Christine. "Avrupa Komünizmi." Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi. 5. cilt. İstanbul: İletişim Yayınları, 1988, s. 1582-1583.
^ Steger, Manfred B. The Quest for Evolutionary Socialism: Eduard Bernstein And Social Democracy. Cambridge, England, UK; New York, New York, USA: Cambridge University Press, 1997. s. 146.

[Lenin-1] Lenin, V.İ. (1906). "Report on the Unity Congress of the RSDLP (RSDİP Birlik Kongre Raporu)" 14 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[2] Menşevikler 1917 yılında Geçici Hükümet'te de yer alacak ve Temmuz Günleri sırasında işçi ayaklanmasına karşı tavır alacaklardır.

[3] Chamberlin W.H. (1929) Soviet Russia: A Living Record and a History 22 Temmuz 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., bölüm 11

[4] "SBKP (B) Kısa Tarihi" (PDF). İnter Yayınları. s. 125. 11 Nisan 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2015.

[5] Lenin, Ne Yapmalı, Sol Yayınları, s. 131. ISBN 975-7399-18-3

[6] "Demokratik Merkeziyetçi Parti Yaşantısı Üzerine", Özgürlük Dünyası, 274. sayı

[7] Sultangaliyev, Mirseyit; (yayına hazırlayan Özgür Erdem) (2006). Bütün Eserleri. İstanbul: İleri Yayınları. ISBN 9789756288795.

[8] Buci-Glucksmann Christine. "Avrupa Komünizmi." Sosyalizm ve Toplumsal Mücadeleler Ansiklopedisi. 5. cilt. İstanbul: İletişim Yayınları, 1988, s. 1582-1583.

[9] Steger, Manfred B. The Quest for Evolutionary Socialism: Eduard Bernstein And Social Democracy. Cambridge, England, UK; New York, New York, USA: Cambridge University Press, 1997. s. 146.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

g t d Komünist deyişbilim ve terminoloji
Felsefe ve politikalar (Marksist)	Altyapı ve üstyapı Aşamalı devrim teorisi Bilimsel sosyalizm Burjuvazi Burjuva milliyetçiliği Burjuva sosyalizmi Çin-Sovyet ayrılığı Devrimci dalga Diyalektik Dünya devrimi Emeğin araçları Emperyalizm Komünizm Kuramcı Küçük burjuvazi Lümpen proletarya Metabolik çatlak Metalaştırma Parti sekreteri Proleter devrim Proletarya diktatörlüğü Proleter enternasyonalizm İlkel sermaye birikimi Sınıf mücadelesi Süper emperyalizm Tarihsel materyalizm Uyumlu Sosyalist Toplum Ücretli kölelik Altyapı ve Üstyapı Sosyalist hukuk Bütün ülkelerin işçileri, birleşin!
Ekonomik ve sosyolojik (Marksist ekonomi)	Sermaye Sermaye birikimi İlkel sosyalist birikim Kapitalist üretim biçimi Kapitalist krizler Meta Meta üretimi Materyalizm Üretim araçları Üretim biçimi Üretici güçler Üretim ilişkileri Özgür üreticiler birliği Emek süreci teorisi Değer yasası Artı değer Kullanım değeri Mübadele değeri Herkesin katkısına göre Herkesten yeteneğine göre, herkese ihtiyacına göre! Değer Toplumsal bakımdan gerekli emek süresi Kamulaştırma Kullanım amaçlı üretim Sosyalist üretim biçimi Egemen sınıf Basit meta üretimi Sınıfsız toplum Çin değerleri ile sosyalizm‎ Stahanovizm
Komünizm (Marksizm-Leninizm / Stalinizm)	Marksizm-Leninizm Kadro Merkez komitesi Demokratik merkeziyetçilik Tasfiyecilik İkili iktidar Halk demokrasisi Halk düşmanı Fokoculuk Kentsel gerilla savaşı Parti genel çizgisi Yeni sınıf Politbüro Politik iyileştirme Halk cephesi Devrimci terör Birleşik cephe Öncü parti Devrimci durum Sosyal faşizm Reel sosyalizm Revizyonizm Sovyet demokrasisi Tek ülkede sosyalizm Sosyalist vatanseverlik
Troçkizm	Deforme işçi devletleri Yozlaşmış işçi devleti Toplumsal devrim Yeni sınıf Sürekli devrim Bürokratik kolektivizm
Maoizm	Antagonist çelişki Bir İkiye Bölünür Çin Kültür Devrimi Dört Eski Halk cumhuriyeti Halk savaşı Halkın demokratik diktatörlüğü Kağıttan kaplan Kapitalist yolcular Kızıl siyasi üs Mücadele oturumu Sosyal-emperyalizm Üç Dünya Teorisi Yeni Demokrasi
Anarşizm	Kitle grevi Teorik/taktiksel birlik Karşılıklı yardımlaşma Özyönetim Federasyon
Antikomünizm terminoloji	Gladio Karşı devrim Kızıl bebek bezi Kızıl Tehlike Kontrgerilla

g t d Vladimir Lenin
Bibliyografya Konuşmaları
Eserler	"Halkın Dostları" Kimlerdir ve Sosyal-Demokratlara Karşı Nasıl Savaşırlar? (1894) Ekonomik Romantizmin Bir Karakterizasyonu (1897) Rusya'da Kapitalizmin Gelişmesi (1899) Ne Yapmalı? (1902) Bir Adım İleri, İki Adım Geri (1904) Demokratik Devrimde Sosyal-Demokrasinin İki Taktiği (1905) Materyalizm ve Ampiryokritisizm (1909) Felsefe Defterleri (1913) Marksizmin Üç Kaynağı Ve Üç Öğretisi (1913) Ulusların Kendi Kaderini Tayin Hakkı (1914) Sosyalizm ve Savaş (1915) Emperyalizm, Kapitalizmin En Yüksek Aşaması (1916) Marksizmin Bir Karikatürü ve Emperyalist Ekonomizm (1916) Bolşevikler İktidarı Ellerinde Tutabilecekler mi? (1917) Devlet ve Devrim (1917) Proleter Devrimi ve Dönek Kautsky (1918) "Sol" Komünizm, Bir Çocukluk Hastalığı (1920) Vasiyeti (1922-23)
İlgili konular	Barış Kararnamesi Bolşevizm Demokratik merkeziyetçilik Devrimci durum Ekim Devrimi Emperyalizm İkili iktidar İşçi Sınıfının Kurtuluşu İçin Mücadele Birliği Komintern Komünizm Lenin Anıtı (Volga-Don Kanalı) Lenin Barış Ödülü Lenin Nişanı Lenin'in Mozolesi Lenin'in vurulması Marksizm-Leninizm Marksizm Mühürlü Tren Nisan tezleri Proletarya diktatörlüğü Rus İç Savaşı Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi Sosyalizm Sovyetler Birliği Komünist Partisi Sovyetler Birliği Temmuz Günleri Toprak Kararnamesi Heykelleri Ukrayna'daki anıtlarının tahribatı Yeni Ekonomi Politikası Öncü parti

Demokratik merkeziyetçilik nedir?, Demokratik merkeziyetçilik anlamı nedir?, Demokratik merkeziyetçilik ne demektir?

Demokratik merkeziyetçilik

Demokratik merkeziyetçilik Nedir?

Demokratik merkeziyetçilik nedir?, Demokratik merkeziyetçilik anlamı nedir?, Demokratik merkeziyetçilik ne demektir?

Demokratik merkeziyetçilik

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Hakkında[değiştir | kaynağı değiştir]

Eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]