Çin'deki Kültür Devrimi sırasında, "Dört Eski" veya "Dört Eski Şey" (basitleştirilmiş Çince: 四旧; geleneksel Çince: 四舊; pinyin: sì jiù) terimi, öğrencilerin önderliğindeki bir grup devrimci olan Kızıl Muhafızlar tarafından, ortadan kaldırmaya çalıştıkları komünizm öncesi Çin kültürünün yönlerini ifade etmek için kullanıldı. Bunlar arasında Eski Fikirler, Eski Kültür, Eski Adetler ve Eski Alışkanlıklar (Çince: Jiù Sīxiǎng 旧思想, Jiù Wénhuà 旧文化, Jiù Fēngsú 旧风俗 ve Jiù Xíguàn 旧习惯).^[1] Dört Eski'yi yok etme kampanyası, Kültür Devrimi'nin başlamasından kısa bir süre sonra, 19 Ağustos 1966'da ("Kızıl Ağustos" olarak bilinir) Pekin'de başlamıştır. Bu dönemde Pekin'de bir katliam da yaşanmıştır.^[2]

Terminoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

"Dört Eski" kavramı, 1966 yılında People's Daily'de Chen Boda tarafından kaleme alınan "Tüm Canavarları ve Şeytanları Süpürün" başlıklı bir başyazıda ortaya atılmıştır. Başyazıda, Dört Eski'nin sömürücü sınıflar tarafından desteklenen ve binlerce yıldır insanların zihinlerini zehirleyen proletarya karşıtı gelenekleri, kültürleri, alışkanlıkları ve fikirleri temsil ettiği belirtiliyordu. Bununla birlikte, hangi spesifik geleneklerin, kültürlerin, alışkanlıkların ve fikirlerin Dört Eski olarak kabul edildiği hiçbir zaman belirtilmemiştir. Bu terim daha sonra Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi tarafından 8. Ulusal Kongresinde ve Lin Biao tarafından kitlesel bir mitingde onaylandı. Kızıl Bayrak dergisi ve Kızıl Muhafız yayınları aracılığıyla yaygınlaştı. Dört Eski'nin yok edilmesi genellikle "Dört Yeni" - yeni gelenekler, yeni kültür, yeni alışkanlıklar ve yeni fikirler - inşa etme hedefiyle eşleştirildi. Çin kültürünün Çin'in ekonomik geri kalmışlığından sorumlu olduğu ve reforme edilmesi gerektiği inancı, 1919'daki Dördüncü Mayıs Hareketi'nde bazı emsallere sahipti ve Çin'i işgalleri sırasında Japonlar tarafından da desteklendi.^[3]

Kampanya[değiştir | kaynağı değiştir]

"Dört Eskiyi Yok Et ve Dört Yeni Yetiştir" kampanyası, Kültür Devrimi'nin "Kızıl Ağustos" döneminde 19 Ağustos'ta Pekin'de başlatıldı. Kampanyanın amacı geleneksel Çin kültürünü ve geleneklerini yıkmak ve bunların yerine devrimci idealleri yerleştirmekti. Kampanya kapsamında sokak ve mağaza isimleri devrimci çağrışımlar yapacak şekilde değiştiriliyor, konuşmalar yapılıyor, büyük posterler asılıyor ve kampanyaya direnen insanlar taciz ediliyordu. Daha sonraki aşamalarda Çin mimarisinin, edebiyatının, resimlerinin ve tapınaklarının tahrip edilmesini de içeriyordu.^[4] Konfüçyüs Mezarlığı Kasım 1966'da bir grup Kızıl Muhafız tarafından tahrip edildi ve 76. nesil Dük Yansheng'in cesedi mezarından çıkarılarak sarayın önüne çıplak bir şekilde asıldı.^[5] Kampanya aynı zamanda sanatçıların ve diğer kültür profesyonellerinin zulme uğramasına ve "Dört Eski "nin bir parçası olarak görülen varlıklı insanların evlerinin ve mallarının tahrip edilmesine yol açtı. Bununla birlikte, batı enstrümanlarının ve balesinin Pekin operasına entegre edilmesi ve sıtma ilacı artemisinin geliştirilmesi gibi bazı kültürel ilerlemeler bu dönemde gerçekleşti.^[3] Başbakan Zhou Enlai Kızıl Muhafızlar için daha barışçıl bir davranış kuralları oluşturmaya çalıştı, ancak aşırı solcular Kang Sheng, Jiang Qing ve Zhang Chunqiao buna karşı çıktı. Buna rağmen Pekin'in adının "Doğu Kızıl Şehirdir" olarak değiştirilmesini ve Tian'anmen Meydanı'nın önündeki Çin muhafız aslanlarının Mao heykelleriyle değiştirilmesini engellemeyi başardı. Akademisyenler kampanyanın hedeflerinin muğlak olduğunu ve Parti tarafından durumu kontrol altına almak için öğrenci aktivizmini daha az ilgili hedeflere yönlendirmek için kullanıldığını ileri sürmüşlerdir.^[6][7]

• 
  Yongle İmparatoru'nun bu heykeli aslen taşa oyulmuş ve Kültür Devrimi'nde yıkılmıştı. Yerinde metal bir kopya var.
• 
  8. yüzyıl Budist keşiş Huineng'in kalıntıları Kültür Devrimi sırasında saldırıya uğradı.
• 
  Konfüçyüs Mezarlığı, Kasım 1966'da Kızıl Muhafızlar tarafından saldırıya uğradı.
• 
  Aslen Suzhou'daki zengin bir imparatorluk görevlisinin bahçeli evinden Kültür Devrimi sırasında hasar görmüş bir friz.

hasar değerlendirmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Komünist parti tarafından hasarın gerçek maliyetini bildiren hiçbir resmi istatistik üretilmemiştir. 1978 yılına gelindiğinde, Kültür Devrimi'nin yol açtığı pek çok ölüm ve yıkım hikâyesi Çin'den dışarı sızmış ve dünya çapında bilinir hale gelmişti.^[8]

restorasyon[değiştir | kaynağı değiştir]

1990'larda başlayan ve 21. yüzyılda da devam eden, Kültür Devrimi sırasında yıkılan veya hasar gören kültürel alanların restore edilmesi ve yeniden inşası için büyük bir yeniden inşa çabası devam etmektedir. Bu durum, Çin kültürel eserlerine olan ilgi ve talebin yeniden canlanmasıyla aynı döneme denk gelmiştir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]