Victor Hess

Victor Francis Hess
Victor Francis Hess
	Victor Francis Hess
Doğum	24 Haziran 1883; Peggau, Avusturya
Ölüm	17 Aralık 1964 (81 yaşında); Mount Vernon, ABD
Milliyet	Avusturyalı-Amerikalı
Mezun olduğu okul(lar)	Graz Üniversitesi
Ödüller	1936 Nobel Fizik Ödülü
Kariyeri
Dalı	Fizikçi
Çalıştığı kurumlar	Graz Üniversitesi, Innsbruck Üniversitesi, Fordham Üniversitesi

Victor Francis Hess (d. 24 Haziran 1883 – ö. 17 Aralık 1964), kozmik ışınları keşfi ile 1936 Nobel Fizik Ödülü’nü kazanmış Avusturyalı-Amerikalı fizikçidir.^[1]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Victor Francis Hess 24 Haziran 1883’te Avustralya’nın bir şehri olan Peggau’da, Vinzenz Hess ve Serafine Edle von Grossbauer-Waldstätt çiftinin oğlu olarak dünyaya geldi. Orta okulunu 1893-1901 yılları arası Graz spor okulunda okudu. 1901-1905 yılları arasında Graz Üniversitesi’nde lisans eğitimi tamamladı ve 1910 yılında aynı üniversitede doktora yaptı. 1910-1920 yılları arası Stefan Meyer’in asistanı olarak Viyana Bilim Akademisi’nde Radyum Araştırma Enstitüsünde çalıştı. 1920 yılında Marie Bertha Warner Breisky ile evlendi.

Hess, 1921 yılında izin alarak New Jersey’de bulunan; Birleşmiş Milletler Radyum Kurumu’nda çalışmak üzere Amerika’ya seyahat etti. 1923’te Graz Üniversitesi’ne geri döndü. İki yıl sonra yetkili deneysel fizik profesörü olarak atandı. Innsbruck Üniversitesi Hess’i 1931 yılında Radyoloji Enstitü’sine yönetici profesör olarak atadı. 1938 yılında Nazi zulmünden kaçmak için karısıyla birlikte Amerika’ya taşındı. Aynı yıl Fordham Üniversitesi’ne fizik profesörü olarak atandı. 1944 yılında Amerikan vatandaşlığına kabul edildi. 1955 yılında karısı nedeniyle öldü. Aynı yıl karının son dönemlerinde hemşiresi olan Elizabeth M. Hoenke ile evlendi.

1946’da “Benim İnancım” adı altında inanç ve bilim arasındaki ilişki ve neden Tanrı’ya inandığı hakkında bir yazı yazdı. 1958 yılında Fordham Üniversitesi’nden emekli oldu. 17 Aralık 1964 tarihinde New York’ta Parkinson hastalığı yüzünden öldü.

Kozmik Işın[değiştir | kaynağı değiştir]

1911 ve 1913 yılındaki çalışmaları, 1936 yılında Hess’e Nobel Fizik ödülünü kazandırdı. Uzun yıllar boyunca, bilim insanları atmosferdeki radyasyonun iyonlaşma seviyesini ölçmekte sıkıntılar yaşıyordu. O günlerdeki varsayım radyasyonun dünyadan uzaklaştıkça azalacağı ve radyasyon kaynağının arttığı yönündeydi. Radyasyonun yaklaşık değerlerinin ölçülmesi için elektroskoplar kullanılırdı, fakat atmosferin üst kısımlarında radyasyonun yeryüzündeki değerinden daha yüksek olabilirdi. Hess hassasiyeti arttırılmış cihazı ile beraber balonla yükselip çözmeye karar verdi. 1911-12 yılları arasında 5.3 km irtifada sistemli olarak radyasyon seviyesini ölçtü. Hayatını tehlikeye atıp bu uçuşları gece gündüz demeden devam ettirdi.

Hess’in özenle gerçekleştirdiği çalışması Viyana Bilim Akademisinde yayınlandı. Çalışmaya göre radyasyon seviyesi 1 km irtifaya kadar azalıyordu, fakat sonrasında büyük ölçüde bir artış gösteriyordu. İrtifa 5 km’ye ulaştığında ise radyasyon seviyesi deniz seviyesin dekinin neredeyse iki katına çıkıyordu. Radyasyonun uzaydan atmosfere nüfuz ettiği kanısına vardı. Bu keşfi radyasyona “kozmik ışın” ismini veren Robert Andrews Millikan tarafından onaylandı. Hess’in bu keşfi parçacık ve nükleer fizikteki yeni keşiflerin önünü açtı. Carl David Anderson pozitron ve müon’u keşfetti. Hess ve Anderson kozmik ışınlar keşfi ile 1936 Nobel ödülünü paylaştılar.

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

Lieben ödülü (1919)
Abbe Anı Ödülü
Carl Zeiss Enstitüsü Abbe Madalyası, Jena(1932)
Nobel Fizik Ödülü (1936)
Avustralya Bilim ve Sanat Nişanı(1959)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Victor F. Hess, Physicist, Dies. Shared the Nobel Prize in 1936. Was Early Experimenter on Conductivity of Air. Taught at Fordham Till 1958". New York Times. 19 Aralık 1964. 6 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2012. ... under his supervision, the United States Radium Corporation in New Jersey. ... Dr. Hess married Marie Bertha Warner Breisky in 1920; she died in 1955. ...

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Biyografi ve Nobel konuşması (nobelprize.org)14 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[obit-1] "Victor F. Hess, Physicist, Dies. Shared the Nobel Prize in 1936. Was Early Experimenter on Conductivity of Air. Taught at Fordham Till 1958". New York Times. 19 Aralık 1964. 6 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2012. ... under his supervision, the United States Radium Corporation in New Jersey. ... Dr. Hess married Marie Bertha Warner Breisky in 1920; she died in 1955. ...

[1]

g t d Nobel Fizik Ödülü sahipleri
1901-1925	Wilhelm Röntgen (1901) Hendrik Lorentz / Pieter Zeeman (1902) Henri Becquerel / Pierre Curie / Marie Curie (1903) John William Strutt (1904) Philipp Lenard (1905) J. J. Thomson (1906) Albert Michelson (1907) Gabriel Lippmann (1908) Guglielmo Marconi / Ferdinand Braun (1909) Johannes Diderik van der Waals (1910) Wilhelm Wien (1911) Gustaf Dalén (1912) Heike Kamerlingh Onnes (1913) Max von Laue (1914) Lawrence Bragg / William Bragg (1915) Charles Barkla (1917) Max Planck (1918) Johannes Stark (1919) Charles Édouard Guillaume (1920) Albert Einstein (1921) Niels Bohr (1922) Robert A. Millikan (1923) Manne Siegbahn (1924) James Franck / Gustav Hertz (1925)
1926-1950	Jean Perrin (1926) Arthur Compton / Charles Wilson (1927) Owen Richardson (1928) Louis de Broglie (1929) C. V. Raman (1930) Werner Heisenberg (1932) Erwin Schrödinger / Paul Dirac (1933) James Chadwick (1935) Victor Hess / Carl Anderson (1936) Clinton Davisson / George Thomson (1937) Enrico Fermi (1938) Ernest Lawrence (1939) Otto Stern (1943) Isidor Isaac Rabi (1944) Wolfgang Pauli (1945) Percy Bridgman (1946) Edward Appleton (1947) Patrick Blackett (1948) Hideki Yukava (1949) C. F. Powell (1950)
1951-1975	John Cockcroft / Ernest Walton (1951) Felix Bloch / Edward Purcell (1952) Frits Zernike (1953) Max Born / Walther Bothe (1954) Willis Lamb / Polykarp Kusch (1955) William Shockley / John Bardeen / Walter Brattain (1956) Chen Ning Yang / Tsung-Dao Lee (1957) Pavel Çerenkov / İlya Frank / İgor Tamm (1958) Emilio Segrè / Owen Chamberlain (1959) Donald A. Glaser (1960) Robert Hofstadter / Rudolf Mössbauer (1961) Lev Landau (1962) Eugene Wigner / Maria Goeppert-Mayer / Hans Jensen (1963) Charles Townes / Nikolay Basov / Aleksandr Prohorov (1964) Shin'ichirō Tomonaga / Julian Schwinger / Richard Feynman (1965) Alfred Kastler (1966) Hans Bethe (1967) Luis Alvarez (1968) Murray Gell-Mann (1969) Hannes Alfvén / Louis Néel (1970) Dennis Gabor (1971) John Bardeen / Leon Cooper / Robert Schrieffer (1972) Leo Esaki / Ivar Giaever / Brian Josephson (1973) Martin Ryle / Antony Hewish (1974) Aage Niels Bohr / Ben R. Mottelson / James Rainwater (1975)
1976-2000	Burton Richter / Samuel C. C. Ting (1976) Philip Anderson / Nevill Mott / John Van Vleck (1977) Pyotr Kapitsa / Arno Penzias / Robert Wilson (1978) Sheldon Glashow / Muhammed Abdüsselam / Steven Weinberg (1979) James Cronin / Val Fitch (1980) Nicolaas Bloembergen / Arthur Schawlow / Kai Siegbahn (1981) Kenneth Wilson (1982) Subrahmanyan Chandrasekhar / William Fowler (1983) Carlo Rubbia / Simon van der Meer (1984) Klaus von Klitzing (1985) Ernst Ruska / Gerd Binnig / Heinrich Rohrer (1986) Georg Bednorz / Alex Müller (1987) Leon Lederman / Melvin Schwartz / Jack Steinberger (1988) Norman Ramsey / Hans Dehmelt / Wolfgang Paul (1989) Jerome Friedman / Henry Kendall / Richard Taylor (1990) Pierre-Gilles de Gennes (1991) Georges Charpak (1992) Russell Hulse / Joseph Taylor (1993) Bertram Brockhouse / Clifford Shull (1994) Martin Perl / Frederick Reines (1995) David Lee / Douglas Osheroff / Robert Richardson (1996) Steven Chu / Claude Cohen-Tannoudji / William Phillips (1997) Robert Laughlin / Horst Störmer / Daniel Tsui (1998) Gerard 't Hooft / Martinus Veltman (1999) Jores Alfyorov / Herbert Kroemer / Jack Kilby (2000)
2001-günümüz	Eric Cornell / Wolfgang Ketterle / Carl Wieman (2001) Raymond Davis / Masatoshi Koshiba / Riccardo Giacconi (2002) Aleksey Abrikosov / Vitali Ginzburg / Anthony Leggett (2003) David Gross / David Politzer / Frank Wilczek (2004) Roy Glauber / John Hall / Theodor W. Hänsch (2005) John Mather / George Smoot (2006) Albert Fert / Peter Grünberg (2007) Yoichiro Nambu / Makoto Kobayashi / Toshihide Maskawa (2008) Charles Kao / Willard Boyle / George Smith (2009) Andre Geim / Konstantin Novoselov (2010) Saul Perlmutter / Adam Riess / Brian Schmidt (2011) David Wineland / Serge Haroche (2012) François Englert / Peter Higgs (2013) Isamu Akasaki / Hiroshi Amano / Shuji Nakamura (2014) Takaaki Kajita / Arthur B. McDonald (2015) David Thouless / Duncan Haldane / Michael Kosterlitz (2016) Rainer Weiss / Barry Barish / Kip Thorne (2017) Arthur Ashkin / Gérard Mourou / Donna Strickland (2018) Jim Peebles / Michel Mayor / Didier Queloz (2019) Roger Penrose / Reinhard Genzel / Andrea Ghez (2020) Giorgio Parisi / Klaus Hasselmann / Syukuro Manabe (2021) Alain Aspect / John Clauser / Anton Zeilinger (2022) Pierre Agostini / Ferenc Krausz / Anne L'Huillier (2023)

Victor Hess nedir