Vitali Ginzburg

*Vitaly Lazarevich Ginzburg*
Вита́лий Ла́заревич Ги́нзбург
Vitaly Lazarevich Ginzburg ; Вита́лий Ла́заревич Ги́нзбург
Doğum	4 Ekim 1916; Rusya, Moskova
Ölüm	08 Kasım 2009 (93 yaşında); Moskova
Ölüm sebebi	Kalp yetmezliği
Milliyet	Rus
Vatandaşlık	Amerikalı
Mezun olduğu okul(lar)	Moskova Devlet Üniversitesi
Ödüller	Nobel Fizik Ödülü (2003)
Kariyeri
Dalı	Teorik fizik, astrofizik
Çalıştığı kurumlar	Lebedev Fizik Enstitüsü
Doktora; danışmanı	Igor Tamm, Lev Landau

Vitaly Lazarevich Ginzburg (Rusça: Вита́лий Ла́заревич Ги́нзбург (4 Ekim 1916 –8 Kasım 2009) yılları arsında yaşamış Rus Teorik fizikçi ve Astrofizikçidir. 2003 yılında tip II süperiletkenler konusunda bulduğu keşiflerle Nobel Fizik Ödülü kazanan, Ginzburg, kalp yetmezliğinden ölmüş, Moskova, Rusya Novodevichye Mezarlığına defnedilmiştir.^[1]^[2]

Biyografisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Su mühendisi Lazar Efimovich Ginzburg (d. 1863, ö. 1942), ile fizikçi Avgusta Veniaminovna Vil'dauer-Ginzburg (d. 1866, 1920 ö; tifo) çiftinin ilk çocuğu olarak 1916'da Rusya'da doğdu. 1937'de evlendiği ilk eşi Olga Zamsha Ginzburg dan 1946 yılında ayrılmıştır. İlk eşinden yine bir fizikçi olan Irina Ginzburg Dorman adında bir kızı vardır. 1946 yılında ikinci eşi Nina Ermakova Ginzburg ile evlenmiştir.^[3]

Eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Ginzburg, örgün olarak sadece dört yıl eğitim alır. 11 yaşındayken ilkokula başlar ve 15 yaşında yerel bir lisede x-ray operatörü olmak için okulu bırakır. Popüler bilim dergilerinden esinlenerek ve yapacağı iş için gerekli olduğuna inandığı için lisede fizik bölümü için başvurur. Test sonuçları sınırda olan Ginzburg başta reddedilir fakat azmederek 1933 yılında Moskova Devlet Üniversitesi'ne başvurur. Yedi yıl sonra fizik alanında doktora ile mezun olur. Doktora hocaları Igor Y. Tamm ile Lev Landau dır. Hocalarının ışığında yeni bir süper iletkenlik araştırması başlatır. Hatta Türkçe ders kitaplarında bu buluşları Ginzburg-Landau teorisi olarak geçmektedir.

Ayrıca, iyonosferdeki radyo dalgalarının yayılımı incelenmiştir. Yıldızlararası uzayda radyasyon üretimi için yeni bir açıklama geliştiren ve Iosif S. Shklovskii ile Dünya'ya yakın kozmik ışınların süpernova kökenli olduğunu göstermiştir.

Eğitim & öğretim kronolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Üniversite: Lisans Fizik, Moskova Devlet Üniversitesi (1938)
Üniversite: Fizik Doktorası, Moskova Devlet Üniversitesi (1940; tez 1942)
Eğitmen: PN Lebedev Fizik Enstitüsü (1940-1942)
Eğitmen: Fizik, Gorky Üniversitesi (1945-1968)
Profesör: Fizik, Moskova Teknik Enstitüsü (1968-2009)

Nobel Fizik Ödülü[değiştir | kaynağı değiştir]

Gizburg, Alexei A. Abrikosov ve Anthony J. Leggett ile birlikte “Üstün iletkenlik ve üstün akışkanlık kuramlarına yön verici katkıları nedeniyle” 2003 yılı Nobel Fizik Ödülünü kazanmışlardır.^[4] Fizik Nobeli, kuantum fiziği üzerine önemli çalışmalar yapan ve süper iletkenlik ile süper akışkanlık konusunda çok önemli buluşlara imza atan üç fizik bilimcisi arasında paylaştırıldı.

Rus Abrikosov ve Ginzburg süperiletkenlik teorilerini geliştirmiş, İngiliz- Amerikalı bilimci Leggett ise süperakışkanlığı açıklamıştır. Düşük sıcaklıklarda oluşan süper iletkinlik ve süper akışkanlık olaylarının, özellikle elektrik kullanımında, elektriğin iletim sırasında oluşan kayıplarının önlenmesi amaçlanmıştır.^[5] Süperiletken malzemeler içinde elektrik akımı, bir dirençle karşılaşmadan kolayca akar. Bilim insanları süper iletken malzemeler gerçekleştirmek için çalışıyor ve bu konuda da çok büyük mesafeler alındı. Bakır, elektrik akımını geçirirken yüksek ısı oluşturur, elektrik akımını yayar ve büyük elektrik kayıplarına yol açar. Süper iletken malzemeler ise bu kayıpları mümkün olduğunca sıfırlamaya çalışırlar. Süper iletken malzemelerin kullanım alanları çok geniş. Örneğin manyetik rezonans görüntüleme (MRI) cihazlarını sayabiliriz.^[6]^[7]

Siyasi bakış açısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Vitaly Ginzburg, Josef Stalin’in hayatına kastetmek suçundan tutuklanıp yargılanmış ve 1944 yılında üç yıl çalışma kamplarına gönderilmiş Nina Yermakova ile ikinci evliliğini yapmıştır. Bu evlilik, bir Sovyet bilim insanı olarak kariyerinin sonu olabilirdi. Çünkü devlet antisemitizminin en belirgin olduğu yıllardı.^[8]

Ginzburg, Nobel ödülleri komitesine yazdığı otobiyografik yazısında; “O dönemde bulunduğum koşullarda başıma gelebilecekleri tahmin edebiliyordum. Bana çok pahalıya mâl olabilirdi, fakat hidrojen bombası çalışmalarında yer almam hayatımı kurtardı” demiştir.^[9]

Ginzburg, ünlü Sovyet fizikçi ve yakın dostu, rejim muhalifi Andrei Sakharov ile Sovyet Hidrojen bombası projesinde birlikte çalıştır, sistemin yaratılmasında çok önemli iki yöntemi onunla beraber geliştirmiştir. Ancak 1951 yılında Vitaly Ginzburg atom bombası projesinden azledildi. Çünkü Stalin yeni bir antisemitizm dalgasının başını çekiyor, Sovyetler Birliği’ndeki sorunların sorumlusu olarak gördüğü Yahudileri çalışma kamplarına gönderiyordu.

“Büyük Lider Stalin’in 5 Mart 1953’te ölmesi veya öldürülmesi nedeniyle Yahudi karşıtı planlarını gerçekleştirmek için yeterli zaman bulamaması çok büyük bir şanstı” diyen Yahudi bilim insanı, Ginzburg, otobiyografisinde Stalin’in ölmesi ile Yahudilerin üzerindeki baskının bir nebze kalktığını anlatmıştır.^[10]

Sovyetler Birliği’nin dağılmasından sonra Ginzburg, modern Rusya’da hükûmet yetkililerinin bilime kayıtsız kalmalarını, yazdığı yazılar ve verdiği söyleşiler aracılığıyla eleştirerek ülkenin sosyal yaşamında etkin olmuştur. Kremlin’in Ortodoks Kilisesi ile ilişkisinin giderek artmasını eleştirmekten kaçınmayarak Başkan Vladimir Putin’in “totaliter geçmişe” dönmekte olduğu konusunda Batı dünyasına uyarılarda bulunmuştur.

2005 yılında kaleme aldığı bir çağrıda şöyle demekteydi: “Demokratik ülkelerin hükûmetlerinin; Rusya’nın totaliter geçmişine dönmek yönündeki çabasını, Rusya ve uluslararası kamuoyu açısından tehlike arz eden dikta rejiminin kurulmasını engelleyecekleri umudunu taşıyoruz.”

2007 yılında verdiği bir söyleşide Putin Rusya'sında bilimsel çalışmaların, sadece çıkarlar gözetilerek sürdürüldüğünü, hükûmetin Stalin döneminden daha belirgin bir engelleme uyguladığını söylemiştir. Ginzburg, İngiliz Sunday Telegraph gazetesine: “Tabii ki Stalin döneminde Bilim Akademisi, Komünist Parti Merkez Komitesi’nin denetimi altındaydı. Fakat o günlerde aklınızdaki projeyi gerçeğe dönüştürebiliyordunuz. Örneğin birinci Sputnik’i uzaya bu şekilde göndermiştik. Şimdi ise bilimin sadece kâr ve getirisi olması gerektiği düşünülüyor ki bu da oldukça saçma…” şeklinde konuştur.^[11]

Bir ateist ve laik bir Yahudi olan Vitaly Ginzburg, 2007 yılında Putin’e açık mektup yollayan bilim insanları arasında yer aldı. Bu mektupta Ortodoks Kilisesi’nin Rusya’da etkisinin giderek artmakta olduğuna dikkat çekilmişti. Diğer dinlere mensup kişilerin yaşadığı Rusya’da dengelerin bozulmaması gerektiği ileri sürülmüştür. Yahudi kuruluşlarında da etkinlik gösteren bilim insanı, Rusya Yahudi Kongresi’nin yönetim kurulunda yer almış antisemitizme karşı mücadele vermiştir.^[8]^[12]

Ödül ve başarıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Stalin Ödülü, 1953
Lenin Ödülü 1966
Royal Astronomical Society Altın Madalya, 1991
Wolf Fizik Ödülü 1994-5
Lomonosov Altın Madalya 1995 - teorik fizik ve astrofizik alanında başarı için
Nobel Fizik Ödülü 2003
Vatan için Liyakat Nişanı;

1. sınıf (4 Ekim 2006) - verimli faaliyet, ulusal bilim ve yıllarca gelişimine önemli katkıları için

3. sınıf (3 Ekim 1996) - olağanüstü bilimsel başarıları ve yüksek nitelikli personelin eğitimi için

Lenin Nişanı (1954)
Red Banner Nişanı iki kez (1956, 1986)
Onur Rozeti Nişanı iki kez (1954, 1975)
Büyük Vatanseverlik Madalyası (1941-1945)
"Moskova'nın 800. Yılı Anısına" Madalya (1948)
"Valiant Çalışmaları için, Vladimir İlyiç Lenin'in 100. doğum yıldönümü" Madalya(1970)
Vavilov Altın Madalya (1995) -radyasyon teorisi üzerine bir dizi makale de dahil olmak üzere fizikteki önemli çalışmaları için

Bazı kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

Vitaly L. Ginzburg : O Fizike I Astrofizike IN RUSSIAN, ASIN B003NGJ24I — [1] 30 Haziran 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Vitaly L. Ginzburg : A Scientific Autobiography, ISBN 3540680047 — [2]
Vitaly L. Ginzburg -M.S. Aksent'eva : The Physics of a Lifetime, ISBN 3642086993 — [3] 9 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Vitaly L. Ginzburg - E. A. Andr : Superconductivity, ISBN 9810216300 — [4]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Soviet H-bomb scientist Ginzburg dies" (İngilizce). 2009. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
^ http://www.ntvmsnbc.com/id/25019583/ 2 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |06 03 2012 erişim|Ntv Haber Türkçe
^ "Vitaly L. Ginzburg" (İngilizce). 2009. 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
^ Zafer Gedik. "Süperiletkenlik:Asırlık Hikaye" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
^ G Ekspong (2008). Nobel Lectures in Physics 2001-2005 (İngilizce). World Scientific Publishing Company . ISBN 981-279-447-5. 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
^ DR Mustafa ERASLAN (2003). "Vitaly L. Ginzburg". Erişim tarihi: 6 Mart 2012. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Vitaly L. Ginzburg (2010). A Scientific Autobiography (İngilizce). Springer. ISBN 3642087612.
^ ^a ^b Nelly BAROKAS (2009). "Hidrojen bombası hayatını kurtardı". Erişim tarihi: 6 Mart 2012. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Vitaly L. Ginzburg" (İngilizce). 2009. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
^ Frank Close (2009). "Vitaly Ginzburg obituary" (İngilizce). 14 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
^ "Vitaly L. Ginzburg" (İngilizce). 2009. 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.
^ "Vitaly L. Ginzburg" (İngilizce). 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

[1] "Soviet H-bomb scientist Ginzburg dies" (İngilizce). 2009. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[2] ttp://www.ntvmsnbc.com/id/25019583/ 2 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |06 03 2012 erişim|Ntv Haber Türkçe

[3] "Vitaly L. Ginzburg" (İngilizce). 2009. 28 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[4] Zafer Gedik. "Süperiletkenlik:Asırlık Hikaye" (PDF). 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[5] G Ekspong (2008). Nobel Lectures in Physics 2001-2005 (İngilizce). World Scientific Publishing Company . ISBN 981-279-447-5. 26 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[6] DR Mustafa ERASLAN (2003). "Vitaly L. Ginzburg". Erişim tarihi: 6 Mart 2012. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[7] Vitaly L. Ginzburg (2010). A Scientific Autobiography (İngilizce). Springer. ISBN 3642087612.

[salom.com.tr-8] Nelly BAROKAS (2009). "Hidrojen bombası hayatını kurtardı". Erişim tarihi: 6 Mart 2012. ^{[ölü/kırık bağlantı]}

[9] "Vitaly L. Ginzburg" (İngilizce). 2009. 3 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[10] Frank Close (2009). "Vitaly Ginzburg obituary" (İngilizce). 14 Eylül 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[11] "Vitaly L. Ginzburg" (İngilizce). 2009. 22 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[12] "Vitaly L. Ginzburg" (İngilizce). 22 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2012.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

g t d Nobel Fizik Ödülü sahipleri
1901-1925	Wilhelm Röntgen (1901) Hendrik Lorentz / Pieter Zeeman (1902) Henri Becquerel / Pierre Curie / Marie Curie (1903) John William Strutt (1904) Philipp Lenard (1905) J. J. Thomson (1906) Albert Michelson (1907) Gabriel Lippmann (1908) Guglielmo Marconi / Ferdinand Braun (1909) Johannes Diderik van der Waals (1910) Wilhelm Wien (1911) Gustaf Dalén (1912) Heike Kamerlingh Onnes (1913) Max von Laue (1914) Lawrence Bragg / William Bragg (1915) Charles Barkla (1917) Max Planck (1918) Johannes Stark (1919) Charles Édouard Guillaume (1920) Albert Einstein (1921) Niels Bohr (1922) Robert A. Millikan (1923) Manne Siegbahn (1924) James Franck / Gustav Hertz (1925)
1926-1950	Jean Perrin (1926) Arthur Compton / Charles Wilson (1927) Owen Richardson (1928) Louis de Broglie (1929) C. V. Raman (1930) Werner Heisenberg (1932) Erwin Schrödinger / Paul Dirac (1933) James Chadwick (1935) Victor Hess / Carl Anderson (1936) Clinton Davisson / George Thomson (1937) Enrico Fermi (1938) Ernest Lawrence (1939) Otto Stern (1943) Isidor Isaac Rabi (1944) Wolfgang Pauli (1945) Percy Bridgman (1946) Edward Appleton (1947) Patrick Blackett (1948) Hideki Yukava (1949) C. F. Powell (1950)
1951-1975	John Cockcroft / Ernest Walton (1951) Felix Bloch / Edward Purcell (1952) Frits Zernike (1953) Max Born / Walther Bothe (1954) Willis Lamb / Polykarp Kusch (1955) William Shockley / John Bardeen / Walter Brattain (1956) Chen Ning Yang / Tsung-Dao Lee (1957) Pavel Çerenkov / İlya Frank / İgor Tamm (1958) Emilio Segrè / Owen Chamberlain (1959) Donald A. Glaser (1960) Robert Hofstadter / Rudolf Mössbauer (1961) Lev Landau (1962) Eugene Wigner / Maria Goeppert-Mayer / Hans Jensen (1963) Charles Townes / Nikolay Basov / Aleksandr Prohorov (1964) Shin'ichirō Tomonaga / Julian Schwinger / Richard Feynman (1965) Alfred Kastler (1966) Hans Bethe (1967) Luis Alvarez (1968) Murray Gell-Mann (1969) Hannes Alfvén / Louis Néel (1970) Dennis Gabor (1971) John Bardeen / Leon Cooper / Robert Schrieffer (1972) Leo Esaki / Ivar Giaever / Brian Josephson (1973) Martin Ryle / Antony Hewish (1974) Aage Niels Bohr / Ben R. Mottelson / James Rainwater (1975)
1976-2000	Burton Richter / Samuel C. C. Ting (1976) Philip Anderson / Nevill Mott / John Van Vleck (1977) Pyotr Kapitsa / Arno Penzias / Robert Wilson (1978) Sheldon Glashow / Muhammed Abdüsselam / Steven Weinberg (1979) James Cronin / Val Fitch (1980) Nicolaas Bloembergen / Arthur Schawlow / Kai Siegbahn (1981) Kenneth Wilson (1982) Subrahmanyan Chandrasekhar / William Fowler (1983) Carlo Rubbia / Simon van der Meer (1984) Klaus von Klitzing (1985) Ernst Ruska / Gerd Binnig / Heinrich Rohrer (1986) Georg Bednorz / Alex Müller (1987) Leon Lederman / Melvin Schwartz / Jack Steinberger (1988) Norman Ramsey / Hans Dehmelt / Wolfgang Paul (1989) Jerome Friedman / Henry Kendall / Richard Taylor (1990) Pierre-Gilles de Gennes (1991) Georges Charpak (1992) Russell Hulse / Joseph Taylor (1993) Bertram Brockhouse / Clifford Shull (1994) Martin Perl / Frederick Reines (1995) David Lee / Douglas Osheroff / Robert Richardson (1996) Steven Chu / Claude Cohen-Tannoudji / William Phillips (1997) Robert Laughlin / Horst Störmer / Daniel Tsui (1998) Gerard 't Hooft / Martinus Veltman (1999) Jores Alfyorov / Herbert Kroemer / Jack Kilby (2000)
2001-günümüz	Eric Cornell / Wolfgang Ketterle / Carl Wieman (2001) Raymond Davis / Masatoshi Koshiba / Riccardo Giacconi (2002) Aleksey Abrikosov / Vitali Ginzburg / Anthony Leggett (2003) David Gross / David Politzer / Frank Wilczek (2004) Roy Glauber / John Hall / Theodor W. Hänsch (2005) John Mather / George Smoot (2006) Albert Fert / Peter Grünberg (2007) Yoichiro Nambu / Makoto Kobayashi / Toshihide Maskawa (2008) Charles Kao / Willard Boyle / George Smith (2009) Andre Geim / Konstantin Novoselov (2010) Saul Perlmutter / Adam Riess / Brian Schmidt (2011) David Wineland / Serge Haroche (2012) François Englert / Peter Higgs (2013) Isamu Akasaki / Hiroshi Amano / Shuji Nakamura (2014) Takaaki Kajita / Arthur B. McDonald (2015) David Thouless / Duncan Haldane / Michael Kosterlitz (2016) Rainer Weiss / Barry Barish / Kip Thorne (2017) Arthur Ashkin / Gérard Mourou / Donna Strickland (2018) Jim Peebles / Michel Mayor / Didier Queloz (2019) Roger Penrose / Reinhard Genzel / Andrea Ghez (2020) Giorgio Parisi / Klaus Hasselmann / Syukuro Manabe (2021) Alain Aspect / John Clauser / Anton Zeilinger (2022) Pierre Agostini / Ferenc Krausz / Anne L'Huillier (2023)

Vitali Ginzburg nedir?, Vitali Ginzburg anlamı nedir?, Vitali Ginzburg ne demektir?