Carl Wieman

Carl Edwin Wieman
Carl Edwin Wieman;
	Wieman (solda), Eric Cornell ile Colorado Üniversitesi kampüsünde
Doğum	26 Mart 1951 (73 yaşında); Corvallis, ABD
Milliyet	Amerikalı
Mezun olduğu okul(lar)	(MIT) Massachusetts Institute of Technology ; Stanford University
Ödüller	Kral Faysal Uluslararası Bilim Ödülü (1997); Lorentz Madalyası (1998) ; Benjamin Franklin Madalyası (2000) ; Nobel Fizik Ödülü (2001) ; Oersted Madalyası (2007)
Kariyeri
Dalı	Fizik
Çalıştığı kurumlar	Kolombiya Üniversitesi

Carl Edwin Wieman (d. 26 Mart 1951), 1995 yılında Eric Allin Cornell ile ilk doğru Bose-Einstein Yoğuşmasını ürettiği için 2001 Nobel Fizik Ödülünü kazanan, günümüzde Colombia Üniversitesinde profesörlük yapan^[1] Amerikalı fizikçidir.

Biyografisi[değiştir | kaynağı değiştir]

26 Mart 1951, Amerika, Oregon'un küçük bir kasabası olan Corvallis'de "N. Orr" ve "Alison Wieman" çiftinin beş çocuğunun dördüncüsü olarak dünyaya gelmiştir. Wieman, 1984 yılında "Sarah Gilbert" ile evlenmiştir.^[2] Annesi ve babası üniversite mezunu ailelerden gelen Wieman'ın dedesi ilahiyat fakültesinde profesördür. Ailesi eğitime çok önem verir. Dört kardeşi de başarılı kariyerler çizmiştir; birisi başarılı bir nükleer fizikçi, diğeri üst düzey bir yazılım mühendisi ve diğer ikisi doktora yapmıştır.^[3]

Eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Küçük bir kasabada büyüyen Wieman zorluklarla geçen bir çocukluk dönemi geçirmiştir. Kitap okumayı çok seven ve kütüphaneden çıkmayan bir öğrencidir. Diğer aileler gibi evlerinde televizyon olmadığı için boş zamanlarını kitap okuyarak geçirmesinin kendisini geliştirdiğini ifade etmektedir.^[3]

Lise döneminde tutkulu bir satranç oyuncusu olan Wieman, Oregon'da ve diğer eyaletlerde pek çok turnuvaya katılır. Lise notları çok yüksek olmasa da (MIT) Massachusetts Enstitüsü'nde lisans eğitimine kabul edilir ve başlar. Üniversite döneminde tenise ve Squashe yönelir, turnuvalara katılır fakat 19 yaşında sakatlandığı için emekli olur. Yüksek lisansını Dan Kleppner'ın grubunda MIT'te başlatan Wieman sonra Stanford Üniversitesi'ne geçerek doktorasını oradan almıştır.

Eğitim & Öğretim Kronolojisi
Lise	Corvallis Lisesi, Corvallis,
Üniversite	Teknoloji Lisans, Massachusetts Enstitüsü (1973)
Üniversitesi	Doktora, Stanford Üniversitesi (1977)
Öğretim Üyesi	Fizik, Michigan Üniversitesi (1979-1984)
Öğretim Üyesi	Fizik, Colorado Üniversitesi,Boulder (1984-1987)
Profesör	Fizik, Boulder, Colorado Üniversitesi (1987-2007)
Profesör	British Columbia Üniversitesi(2007 -)

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1977-1979 yılları arasında Michigan Üniversitesi'nde "Bill Williams"ın grubunda araştırma görevlisi olarak çalışır.^[4] 1979-1984 tarihleri arasında yine aynı üniversitede fizik dalında profesör yardımcısı olur. 1984-1987 tarihleri arasında Colorado Üniversitesinde öğretim üyeliği yapar. Aynı üniversitede 1987-2007 yılları arasında profesör olarak görev alır. 2007'den günümüze ise British Columbia Üniversitesi'nde profesördür.

1985'ten günümüze "Joint Institute for Laboratory Astrophysics" Joint Enstitüsü Astrofizik Laboratuvarı (JILA)'nda araştırmalarına devam etmektedir. 1993-1995 yıllarında JILA'nın başkanlığını yapmıştır. 1997 yılında Chicago Üniversitesi Bilim Dalı fahri doktora unvanı almıştır. 1999 yılında Oxford Üniversitesi'nde öğretim üyeliği yapmıştır.^[4]

Ödül ve başarıları[değiştir | kaynağı değiştir]

Başkan George W. Bush, 2001 Nobel Prize ödülü sahipleri ile 27 Kasım 2001. Dr Eric Allin Cornell, Fizik 2001 Nobel Ödülü; Dr Wolfgang Ketterle, Fizik 2001 Nobel Ödülü; Dr William Standish Knowles, 2001 Nobel Ödülü Soldan Sağa Dr George Akerlof, İktisadi Bilimler 2001 yılında Nobel Ödülü olarak Kimya; Dr Michael Spence, İktisadi Bilimler 2001 yılında Nobel Ödülü; Dr Joseph Stiglitz, Ekonomik Bilimler 2001 yılında Nobel Ödülü; Dr Carl Wieman, Fizik 2001 Nobel Ödülü

Eğitim & Öğretim Kronolojisi
Guggenheim Üyeliği	1990
Lorentz Madalyası	1998 (Eric A. Cornell ile)
Nobel Fizik Ödülü	2001 ( Eric A. Cornell ve Wolfgang Ketterle ile)
Oersted Madalyası	2007
Amerikan Bilim Ve Sanat Akademisi Üyesi	1998
Amerikan Fizik Öğretmenleri Kurumu Üyesi	1990
Amerikan Fizik Vakfı	1990
Ulusal Bilimler Akademisi	1995

Nobel Fizik Ödülü[değiştir | kaynağı değiştir]

Carl E. Wieman, Amerikalı Eric A. Cornell ve Alman Wolfgang Ketterle, buldukları maddenin yeni haliyle (daha hızlı ve küçük elektronik bileşenler üretilmesine yol açabilecek ultra-soğuk gaz) 2001 Nobel Fizik Ödülü'nün sahibi olmuştur. Üç bilim adamının paylaştığı para ödülü 943 bin dolardı.^[5]

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nin yaptığı açıklamada, bilim adamlarının, "Bose-Einstein yoğuşması" olarak adlandırılan maddenin yeni halini keşfetmeleriyle hassas ölçümler ve nanoteknoloji gibi alanlara devrimci uygulamalar kazandıracağı belirtilmiştir.^[6] Eric Cornell ve Carl Wieman, 2000 rubidyum atomunu mutlak sıfır'ın (-273.15 °C) yalnızca bir derecenin milyarda birkaçı yakınına kadar soğutarak bir BEC oluşturmayı başarmışlardır.^[7]

Bose-Einstein Yoğuşmasını (BEY) elde etmeye çalışmak fizik dünyasında büyük bir ilgi odağıdır. Bu konuda ilk adım Einstein'ın fikrini kanıtlamaya yönelik olmuştur. Fakat bu konunun asıl önemi, Kuvantum Mekaniğinin tuhaf dünyasından makroskopik dünyaya pencere açmasından ileri gelir. Bose-Einstein yoğuşması Kuantum mekaniğinde bazı paradoksların çözülmesine ışık tutmuştur.^[8] Bununla birlikte uygulanan lazer soğutması tekniğinin kolay ve ucuz olması MIT araştırmacıları, Wieman ve Cornell,nın hidrojeni bu yönde bir teknik kullanarak yoğunlaştırmak amacına itmiştir.

Bazı kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

(İng.),"Laser Physics at the Limits"ktp.1 ISBN 3642076270
(İng.),"Collected Papers of Carl Wieman"ktp.2 ISBN 9812704159
(İng.),"PRECISION ELECTROMAGNETIC MEASUREMENTS" ktp.3 ISBN 0780350197

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ http://cwsei.ubc.ca/ 9 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Colombia Üni.
^ [1] 7 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carl E. Wieman Biy.İng. 07 Mart 2012 erişim
^ ^a ^b [2] 2 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carl E. Wieman Otob. İng. 07 Mart 2012 erişim
^ ^a ^b [3] 12 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carl E. Wieman Biy.İng. 07 Mart 2012 erişim
^ No:5 Bilkent Dergisi (Türkçe) — PDF 8 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ "Nobel Fizik Ödülü'nü 3 kişi paylaştı Ntv (Türkçe) —". 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2012.
^ Tübitak (Türkçe) — erişim :08 Mart 2012 PDF 27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ MAYIS‘ 2002 FMO BÜLTEN (Türkçe) — erişim :08 Mart 2012 PDF 17 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Colorado Üni.14 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Nobel-Otobiyografisi2 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Wieman'ın Bilim Yazısı (İng.)11 Kasım 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Tüm makaleleri (İng.)27 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

[1] ttp://cwsei.ubc.ca/ 9 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Colombia Üni.

[nndb-2] [1] 7 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carl E. Wieman Biy.İng. 07 Mart 2012 erişim

[Nobel-3] [2] 2 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carl E. Wieman Otob. İng. 07 Mart 2012 erişim

[col-4] [3] 12 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carl E. Wieman Biy.İng. 07 Mart 2012 erişim

[5] No:5 Bilkent Dergisi (Türkçe) — PDF 8 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[6] "Nobel Fizik Ödülü'nü 3 kişi paylaştı Ntv (Türkçe) —". 24 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2012.

[7] Tübitak (Türkçe) — erişim :08 Mart 2012 PDF 27 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[8] MAYIS‘ 2002 FMO BÜLTEN (Türkçe) — erişim :08 Mart 2012 PDF 17 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Nobel Fizik Ödülü sahipleri
1901-1925	Wilhelm Röntgen (1901) Hendrik Lorentz / Pieter Zeeman (1902) Henri Becquerel / Pierre Curie / Marie Curie (1903) John William Strutt (1904) Philipp Lenard (1905) J. J. Thomson (1906) Albert Michelson (1907) Gabriel Lippmann (1908) Guglielmo Marconi / Ferdinand Braun (1909) Johannes Diderik van der Waals (1910) Wilhelm Wien (1911) Gustaf Dalén (1912) Heike Kamerlingh Onnes (1913) Max von Laue (1914) Lawrence Bragg / William Bragg (1915) Charles Barkla (1917) Max Planck (1918) Johannes Stark (1919) Charles Édouard Guillaume (1920) Albert Einstein (1921) Niels Bohr (1922) Robert A. Millikan (1923) Manne Siegbahn (1924) James Franck / Gustav Hertz (1925)
1926-1950	Jean Perrin (1926) Arthur Compton / Charles Wilson (1927) Owen Richardson (1928) Louis de Broglie (1929) C. V. Raman (1930) Werner Heisenberg (1932) Erwin Schrödinger / Paul Dirac (1933) James Chadwick (1935) Victor Hess / Carl Anderson (1936) Clinton Davisson / George Thomson (1937) Enrico Fermi (1938) Ernest Lawrence (1939) Otto Stern (1943) Isidor Isaac Rabi (1944) Wolfgang Pauli (1945) Percy Bridgman (1946) Edward Appleton (1947) Patrick Blackett (1948) Hideki Yukava (1949) C. F. Powell (1950)
1951-1975	John Cockcroft / Ernest Walton (1951) Felix Bloch / Edward Purcell (1952) Frits Zernike (1953) Max Born / Walther Bothe (1954) Willis Lamb / Polykarp Kusch (1955) William Shockley / John Bardeen / Walter Brattain (1956) Chen Ning Yang / Tsung-Dao Lee (1957) Pavel Çerenkov / İlya Frank / İgor Tamm (1958) Emilio Segrè / Owen Chamberlain (1959) Donald A. Glaser (1960) Robert Hofstadter / Rudolf Mössbauer (1961) Lev Landau (1962) Eugene Wigner / Maria Goeppert-Mayer / Hans Jensen (1963) Charles Townes / Nikolay Basov / Aleksandr Prohorov (1964) Shin'ichirō Tomonaga / Julian Schwinger / Richard Feynman (1965) Alfred Kastler (1966) Hans Bethe (1967) Luis Alvarez (1968) Murray Gell-Mann (1969) Hannes Alfvén / Louis Néel (1970) Dennis Gabor (1971) John Bardeen / Leon Cooper / Robert Schrieffer (1972) Leo Esaki / Ivar Giaever / Brian Josephson (1973) Martin Ryle / Antony Hewish (1974) Aage Niels Bohr / Ben R. Mottelson / James Rainwater (1975)
1976-2000	Burton Richter / Samuel C. C. Ting (1976) Philip Anderson / Nevill Mott / John Van Vleck (1977) Pyotr Kapitsa / Arno Penzias / Robert Wilson (1978) Sheldon Glashow / Muhammed Abdüsselam / Steven Weinberg (1979) James Cronin / Val Fitch (1980) Nicolaas Bloembergen / Arthur Schawlow / Kai Siegbahn (1981) Kenneth Wilson (1982) Subrahmanyan Chandrasekhar / William Fowler (1983) Carlo Rubbia / Simon van der Meer (1984) Klaus von Klitzing (1985) Ernst Ruska / Gerd Binnig / Heinrich Rohrer (1986) Georg Bednorz / Alex Müller (1987) Leon Lederman / Melvin Schwartz / Jack Steinberger (1988) Norman Ramsey / Hans Dehmelt / Wolfgang Paul (1989) Jerome Friedman / Henry Kendall / Richard Taylor (1990) Pierre-Gilles de Gennes (1991) Georges Charpak (1992) Russell Hulse / Joseph Taylor (1993) Bertram Brockhouse / Clifford Shull (1994) Martin Perl / Frederick Reines (1995) David Lee / Douglas Osheroff / Robert Richardson (1996) Steven Chu / Claude Cohen-Tannoudji / William Phillips (1997) Robert Laughlin / Horst Störmer / Daniel Tsui (1998) Gerard 't Hooft / Martinus Veltman (1999) Jores Alfyorov / Herbert Kroemer / Jack Kilby (2000)
2001-günümüz	Eric Cornell / Wolfgang Ketterle / Carl Wieman (2001) Raymond Davis / Masatoshi Koshiba / Riccardo Giacconi (2002) Aleksey Abrikosov / Vitali Ginzburg / Anthony Leggett (2003) David Gross / David Politzer / Frank Wilczek (2004) Roy Glauber / John Hall / Theodor W. Hänsch (2005) John Mather / George Smoot (2006) Albert Fert / Peter Grünberg (2007) Yoichiro Nambu / Makoto Kobayashi / Toshihide Maskawa (2008) Charles Kao / Willard Boyle / George Smith (2009) Andre Geim / Konstantin Novoselov (2010) Saul Perlmutter / Adam Riess / Brian Schmidt (2011) David Wineland / Serge Haroche (2012) François Englert / Peter Higgs (2013) Isamu Akasaki / Hiroshi Amano / Shuji Nakamura (2014) Takaaki Kajita / Arthur B. McDonald (2015) David Thouless / Duncan Haldane / Michael Kosterlitz (2016) Rainer Weiss / Barry Barish / Kip Thorne (2017) Arthur Ashkin / Gérard Mourou / Donna Strickland (2018) Jim Peebles / Michel Mayor / Didier Queloz (2019) Roger Penrose / Reinhard Genzel / Andrea Ghez (2020) Giorgio Parisi / Klaus Hasselmann / Syukuro Manabe (2021) Alain Aspect / John Clauser / Anton Zeilinger (2022) Pierre Agostini / Ferenc Krausz / Anne L'Huillier (2023)

g t d Oersted Madalyası
1936 - 1950	1936 : William Suddards Franklin 1937 : Edwin Herbert Hall 1938 : Alexander Wilmer Duff 1939 : Benjamin Harrison Brown 1940 : Robert Andrews Millikan 1941 : Henry Crew 1941 : George Walter Stewart 1944 : Roland Roy Tileston 1945 : Homer Levi Dodge 1946 : Ray Lee Edwards 1947 : Duane Roller 1948 : William Harley Barber 1949 : Arnold Sommerfeld 1950 : Orrin H. Smith
1951 - 1975	1951 : John Wesley Hornbeck 1952 : Ansel A. Knowlton 1953 : Richard M. Sutton 1954 : Clifford N. Wall 1955 : Vernet E. Eaton 1956 : George E. Uhlenbeck 1957 : Mark W. Zemansky 1958 : Jay William Buchta 1959 : Paul Kirkpatrick 1960 : Robert W. Pohl 1961 : Jerrold R. Zacharias 1962 : Francis W. Sears 1963 : Francis Lee Friedman 1964 : Walter Christian Michels 1965 : Philip Morrison 1966 : Leonard I. Schiff 1967 : Edward M. Purcell 1968 : Harvey E. White 1969 : Eric M. Rogers 1970 : Edwin C. Kemble 1971 : Uri Haber-Schaim 1972 : Richard P. Feynman 1973 : Arnold Arons 1974 : Melba N. Phillips 1975 : Robert Resnick
1976 - 2000	1976 : Victor F. Weisskopf 1977 : H. Richard Crane 1978 : Wallace A. Hilton 1979 : Charles Kittel – Paul E. Klopsteg 1980 : Gerald Holton 1981 : Robert Karplus 1982 : I. I. Rabi 1983 : John A. Wheeler 1984 : Frank Oppenheimer 1985 : Sam Treiman 1986 : Stanley S. Ballard 1987 : Clifford E. Swartz 1988 : Norman F. Ramsey 1989 : Anthony P. French 1990 : Carl E. Sagan 1991 : Freeman Dyson 1992 : Eugen Merzbacher 1993 : Hans A. Bethe 1994 : E. Leonard Jossem 1995 : Robert Beck Clark 1996 : Donald F. Holcomb 1997 : Daniel Kleppner 1998 : Edwin F. Taylor 1999 : David L. Goodstein 2000 : John G. King
2001 -	2001 : Lillian C. McDermott 2002 : David Hestenes 2003 : Edward W. Kolb 2004 : Lawrence Krauss 2005 : Eugene D. Commins 2006 : Kenneth W. Ford 2007 : Carl Wieman 2008 : Mildred S. Dresselhaus 2009 : George Smoot 2011 : F. James Rutherford 2012 : Charles H. Holbrow 2013 : Edward F. Redish 2014 : Dean Zollman 2015 : Karl C. Mamola 2016 : John Winston Belcher 2017 : Jan Tobochnik 2018 : Barbara L. Whitten 2019 : Gay Stewart 2020 : David Sokoloff 2021 : Shirley Ann Jackson 2023 : S. James Gates

Carl Wieman nedir?, Carl Wieman anlamı nedir?, Carl Wieman ne demektir?