Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması

Rusça: Договор об образовании СССР Ukraynaca: Договір про утворення СРСР
Antlaşmanın kapağı
Tür	Birlik Antlaşması
İmzalanma	30 Aralık 1922
Yer	Moskova, Rusya SFSC
Bitiş	26 Aralık 1991 Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti son oturumunda Birlik dağıldı
Vikikaynak'ta Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin Kuruluş Antlaşması

İngilizce Vikikaynak'ta SSCB Kuruluş Antlaşması ile ilgili metin bulabilirsiniz.

Rusça Vikikaynak'ta SSCB Kuruluş Antlaşması ile ilgili metin bulabilirsiniz.

Sovyetler Birliği Kuruluş Antlaşması, genellikle Sovyetler Birliği olarak bilinen Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) resmi olarak kurulduğu anlaşmadır. De jure birkaç Sovyet cumhuriyetinin birliğini yasalaştırdı ve yeni bir merkezileştirilmiş federal hükûmet kurdu (Sovyetler Birliği Sovyetleri Kongresi ve Sovyetler Birliği Merkez Yürütme Komitesi (SBMYK) yasama organıydı, Halk Komiserleri Kurulu ise yürütme organı idi) burada anahtar işlevler Moskova'da merkezileştirildi.

Antlaşma, SSCB Kuruluş Bildirgesi ile birlikte, 29 Aralık 1922'de Rusya SFSC, Ukrayna SSC, Beyaz Rusya SSC ve Transkafkasya SFSC delegelerinin katıldığı bir konferansta onaylandı ve Antlaşma ve Bildiri, SSCB'nin 1. Sovyetler Kongresi tarafından onaylandı ve 30 Aralık 1922'de sırasıyla delegasyonların başkanları^[1]  – Mikhail Kalinin, Mikhail Tskhakaya, Mikhail Frunze ve Grigory Petrovsky, Aleksandr Chervyakov^[2] tarafından sırasıyla imzalandı. Antlaşma, yeni üyeleri kabul etmek için esneklik sağladı. Bu nedenle, 1940'a gelindiğinde, Sovyetler Birliği, kurucu dört cumhuriyetten, 15 cumhuriyete doğru büyüdü.

8 Aralık 1991'de Rusya, Ukrayna ve Beyaz Rusya Başkanları Belavezha Anlaşmaları'nı imzaladılar. Anlaşma SSCB'nin kurucuları tarafından feshedildiğini ilan edip (1922 SSCB Kuruluş Antlaşması'nın feshini) ve BDT'yi kurdular. 10 Aralıkta anlaşma Ukrayna ve Beyaz Rusya parlamentoları tarafından onaylandı. 12 Aralık'ta anlaşma Rus Parlamentosu tarafından onaylandı, sonuçta Rusya SFSC, SSCB Kuruluş Antlaşması'nı feshedip ve da facto Rusya'nın SSCB'den bağımsızlığını ilan etti.

26 Aralık 1991'de Sovyet parlamentosunun iki yasama organından biri olan Sovyetler Birliği Yüksek Sovyeti'nin Cumhuriyetlerinin Konseyi (diğer yasama organı Birlik Sovyet'inin yeter sayısı yoktu) tarafından Sovyet Birliği kendiliğinden dağıldı.

Antlaşmasının sebepleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Antlaşma, Bolşevik Parti ve Birlik içindeki hükûmetlerin iç siyasi çatışmalarının bir sonucuydu. Başlangıçta Vladimir Lenin, Rusya'nın Ekim Devriminin tüm dış sınırları bu şekilde sona erdireceğini görmedi. Bu görüş, Rusya'nın gelecekteki bir Dünya devriminin sadece bir ilk adımı olduğuna inanan Leon Troçki ve taraftarları tarafından desteklendi. Bununla birlikte, Kızıl Ordu eski iç ulusal ve yabancı sınırlara yaklaşırken, onları geçmek için bir bahaneye ihtiyaç duydu. Bunun için bir yöntem, Kızıl Ordu mevcut hükûmeti devirdiğinde yetkileri devralacak bir alternatif hükûmet olan Sovyet Cumhuriyeti'nin kurulmasıydı. Ukrayna, Gürcistan, Ermenistan ve Azerbaycan'da durum böyle olurken, Litvanya ve Polonya gibi yerlerde başarısız kampanyalar oldu. Alternatif olarak, ayakta kalan orduları zayıflatmak için bir azınlığın varlığını (ör. Tatar ve Başkurt özerk cumhuriyetlerinin kurulması) ve ulusal azınlığın olmadığı bir coğrafi bölgeye dayanan bir hükûmetleri - Uzak Doğu Cumhuriyeti, Türkistan- kullanıldı.

Bununla birlikte, Kızıl Ordu'nun Polonya seferinin büyük başarısızlığı, Troçki'nin Dünya Devrimi planlarını beklemeye aldı. Aynı zamanda, Josef Stalin'in yükselen figürü farklı bir gündem getirdi. Lenin, korenizatsiya politikaları doğrultusunda ulusal cumhuriyetlerin kurulmasınını kalıcı bir özellik olarak gördü. 1922 yılının ilkbaharında Lenin ilk felçini geçirdi ve halen Milliyetler Halk Komiseri olan Stalin, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri seçilerek yeni resmi bir makam kazandı.

Stalin, Rus İç Savaşı'nın sona ermesi ile Savaş komünizminin Yeni Ekonomi Politikasıyla yer değiştirildiğine göre, bunun de facto çerçevenin hukuki de jure olanla uyuşacak bir ülkeye ihtiyaç duyurduğu ve Bolşevik Devletin, tek egemen varlık olarak yeniden örgütlenmesini savundu. Bu, birçok parçalanmış Sovyet hükûmetinin tasfiye edilmesini ve Moskova'ya üstün egemenliğini geri kazandırmayı içeriyordu.

Bu yol, hem Korenizatsiya'nın savunucuları ve hem de özellikle de Ukrayna'daki (Hristian Rakovskinin muhalefeti) ve Gürcistan'ın (Gürcistan Olayı) bazı yerel yönetimler ile doğrudan çatışmaya neden oldu. Dolayısıyla antlaşma Bolşevik kampındaki farklı gruplar arasındaki, geniş azınlıkların (Gürcistan ve Ukrayna'nın adlandırılmış örnekleri) isteklerini karşılamak ve potansiyel genişlemeye izin vermek için bir uzlaşma olarak görülebilir.

Beyaz Rusya'nın en küçük cumhuriyeti olan Belarus, komşu İkinci Polonya Cumhuriyeti'nin yetkisini baltalamak ve büyük Yahudi azınlığını kullanmanın yanı sıra gelecekte de Beyaz Rusların ve Ukraynalıların gelecekte beşinci kol olması için resmi dillerine Rusça ve Beyaz Rusçanın yanına Lehçe ve Yidiş dilini ekledi. Aynı zamanda, kilit işlevlerin açıkça Moskova'nın elinde olacağı yeni bir merkezi federal hükûmet yaratıldı.

Önce gelen antlaşmalar listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

• 30 Eylül 1920, Askeri ve Ekonomik Birlik Antlaşması (Rusya SFSC ve Azerbaycan SSC)
• 28 Aralık 1920, İşçi-Köylü Birlik Antlaşması (Rusya SFSC ve Ukrayna SSC)
• 16 Ocak 1921, İşçi-Köylü Birlik Antlaşması (Rusya SFSC ve Beyaz Rusya SSC)^[3]

İçerik[değiştir | kaynağı değiştir]

Orijinal belge, bir kapak sayfası, deklarasyon, antlaşma (önsöz ve 26 madde) ve imzalayan delegasyonların imzalarını içerir.

Kapak sayfasında, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği başlığı ile tam kelimeleriyle Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri'nin Birliği'nin kurulması Antlaşması Rusça, Fransızca, İngilizce ve Almanca olarak dört dilde yazılmıştı Ayrıca ilk Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği armasını içeriyordu.

Bildiri, çağın uluslararası ilişkiler ve anlaşmanın neden gerekli olduğunu yansıtacak şekilde yazılmıştı. Anlatıya göre şu anda iki ayrı kamp vardı: sömürgecilik, şovenizm ve sosyal ve etnik eşitsizliklerle "sömüren" Kapitalizm ve karşılıklı güven, barış ve uluslararası işbirliği ve dayanışmaya sahip "özgür" sosyalizm. Birincisi ikincisini yok etmeye çalışıyordu, fakat ikincisinin temelini oluşturduğu ortak iyilik yüzünden birincisi başarısız oldu.

Devamında Bildiri'de Birlik'in neden gerekli bir adım olduğu konusunda üç sebep sıralanır. Her şeyden önce, İç Savaş sonrasında cumhuriyetlerin ekonomilerinin çoğunu yok oldu ve yeni sosyalist düzende yeniden inşası, daha yakın bir ekonomik işbirliği olmaksızın zorlaştı. İkincisi, yabancı tehditler sosyalist kampın üzerinde durmaya devam ediyor ve egemenliği savunmak için bir ittifak gerekiyor. Nihayet, ideolojik sebep, yani Sovyet yönetimi doğasında Enternasyonaldir ve çalışan kitleleri tek bir sosyalist ailenin içinde birleştirmeye itiyor. Bu üç sebep; refah, güvenlik ve kalkınmayı garanti edecek tek bir devlette birleşmeyi haklı kılıyor.

Sonuç olarak, Bildiri sonuçta ortaya çıkan Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin, halkların özgür iradeleri üzerine kurulan, amaçlarının Ekim Devrimi'nin ideallerini takip etmek olduğu, her sosyalist cumhuriyetin, Birliğin kendi iradesine göre ve sosyalist İrredantizmin Sovyet dış siyasetini tavsiye ettiğini (bkz. Dünya devrimi) belirterek, antlaşmanın "...tüm çalışanların bir "Dünya Sosyalist Sovyet Cumhuriyeti" ne birleştirilmesi yolunda belirleyici bir adım olacağını." belirtti.

Bildiri'yi, bir önsöz ve 26 madde içeren antlaşmanın kendisi izler.

• Önsöz belirtir ki Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti, Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Beyaz Rusya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ve Transkafkasya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin (Gürcistan, Azerbaycan ve Ermenistan'ı içeren) özgür iradeleri ile, Antlaşmada listelenen maddelere tabi olan tek Sovyetler Birliği kurulmasında hem fikirdir.
• Madde 1, Birliğin yetkilerinin içereceği sorumlulukların yetkinliğini listeler. Bunların hepsi dış işleri içerir; Uluslararası anlaşmalar; dış sınırlarda değişim; Yeni cumhuriyetleri kabul ederek Birliğin genişlemesi; Savaş ilan etme ve barışa katılma; yurt içi ve yurt dışı ticaret; ekonomik kalkınma üzerindeki otorite; tek bir posta ve ulaştırma hizmetleri yaratmak; silahlı kuvvetler; iç göç; tek yargı, eğitim ve sağlık hizmetlerinin yaratılması ve tüm ölçüm birimlerinin bir araya getirilmesi. Yukarıdakilerin hepsi doğrudan birlik yetkisi tarafından doğrudan kontrol edilebilirdi. Dahası, son bent açıkça belirtir ki tüm Cumhuriyetlerin ilgili makamlarının bu Antlaşmayı ihlal edildiği düşünüldüğünde Birliğin yetkililerinin (Sovyetler Birliği Kongresi, Halk Komiserleri Konseyi veya Merkez Yürütme Komitesi olmak üzere), ilgili eylemi geri alabilirler.
• Madde 2-10, Birliğin yüksek otoritelerinin yapısını belirlemiştir. Anlaşmaya göre, yasama otoritesi Sovyetler Birliği Kongresi ve kongreler arasında bunun Sovyetler Birliği Merkez İcra Komitesi (TsIK) tarafından yapılması gerekiyordu (2). Kongreye katılacak temsilciler, kentsel alanlarda her 25.000 seçmene bir, kırsal alanlarda her 125.000 seçmene bir olacak şekilde seçilen yerel Sovyetler tarafından seçilecekler (3). Kongre delegesi, Cumhuriyet'in partilerden ziyade yerel Guberniya Sovyeti tarafından seçilecekti (4). Kongreler her yıl düzenlenecek veya en az iki Cumhuriyetin veya Birliğin Tsik'in (5) talepleriyle çağrılabilecektir. TsIK, kongreler arasında yürütme işlevlerini yerine getiren ana organ olacaktır. Bu TsiK, üyeleri orantılı olarak Birliğin nüfusuna temsil edildiği ve Kongre tarafından seçilen 371 kişilik bir organdır (6). Birlik TsIK, düzenli olarak yılda dört kez toplanacak, düzensiz oturumlar ise Birlik hükûmeti (Halk Komiserleri Konseyi) ya da Kurucu Cumhuriyetlerden birisi tarafından talep edilmesi halinde çağrılabilir (7). Kongre ve TsIK, Birlik Cumhuriyetlerinin başkentlerinde TsIK'in Prezidium'u tarafından kararlaştırılacak sırayla düzenlenecekti (8). Prezidium, oturumlar arasındaki en yüksek güç organı olacak olan TsIK tarafından atanacaktı (9). Bu Prezidium, dört cumhuriyeti temsil eden dört başkan ile on dokuz üyeden oluşacaktır (10). Prezidium, aynı zamanda, TsIK'i olağanüstü toplantıya çağırma yetkisine sahipti.
• Madde 11, Yetkili makam, Yürütme erki olarak Halk Komiserleri Konseyi'ni (SNK) tayin etti. Konsey üyeleri TsIK tarafından atandı ve her birine bir başkan ve yardımcıları da dahil on Bakanlık (komiserlik) dahil.
• Madde 12, Sovyetler Birliği Yüksek Mahkemesinin (TsIK'ın kontrolü altında) ve gizli polis olan OGPU'nun (SNK'nın kontrolü altında olduğu ve OGPU başkanının önerge ile SNK'nın bir katılımcısı olması) görevlerini belirler. Bu iki kurumun yaratılmasının gereği, bu maddede suç ve karşı-devrimci unsurların üstesinden gelmek için önlemler olarak gösterilir.
• Madde 13-17, Birliğin üst organları (TsIK ve SNK) ile her cumhuriyetin yargılama usulleri çerçevesini belirler. Birliğin SNK kararnamelerinin tümü her cumhuriyette geçerlidir (13). Ayrıca, Birliğin kararlarının tümünün kurucu cumhuriyetin resmi dilinde (Rusça, Ukraynaca, Beyaz Rusça, Gürcüce, Ermenice ve Türk dilleri (yani Azerice)) basılacağını belirten Birliğin çok dilli yönü de doğrular (14). Birliğin SNK kararının ancak Birlik'in TsIK veya Başkanlık Divanı tarafından bozulabileceği belirtildi (16) ve bir cumhuriyetin TsIK'ı, Birliğin TsIK Kararını veya kararnamesini protesto etmeyi seçerse, protesto belgenin kendisinin uygulanmasını durdurmaz (15). İkincisi ancak, mevcut yasalarla açık ihlallerin olması halinde mümkündür ve bu gibi durumlarda cumhuriyet Birliğin SNK'sını ve ilgili komiserliğe derhal bildirmelidir (17).
• Madde 18, Cumhuriyetlerin elinde kalacak otoriteleri sıralar ve her biri bir Başkan, vekilleri, on bir Bakanlık (komiserlik) içeren ilgili Halk Komiserleri Konseyi ile özellikle dış işleri, savunma, dış ticaret, ulaşım ve lojistik konuları olmak üzere birçok Birlik seviyesinde Komiserlikte istişari oya sahip temsilcileri belirler.
• Aynı zamanda Madde 19, Cumhuriyet seviyesindeki organları belirler, Ulusal ekonominin Yüksek Sovyeti (başkanının ilgili cumhuriyetin SNK'da da yer alacağı), yiyecek arzı, maliye ve emek komiserliklerinin yanı sıra Sovyet denetimi (Rabkrin).
• Madde 20, Cumhuriyetlerin bütçelerinin Birliğin bütçesini oluşturacağını ve Cumhuriyetlerin masrafların ve harcamalarının Birliğin TsIK tarafından belirleneceğini tartıştı. Üstelik, ikincisi, eğer varsa her bir Cumhuriyetin alacağı kâr payını da belirler.
• Madde 21-23, tek bir Sovyet vatandaşlığıNI (21), devlet simgeleriNİ (bayrak, Millî marş ve arma-22) oluşturur ve Birliğin başkentini, Moskova olarak belirler (23).
• Madde 24, Cumhuriyetlerin anayasalarını antlaşmaya uygun hale getirmelerini talep eder.
• Madde 25, Antlaşmaya yapılacak herhangi bir tadilat, ekleme veya değişikliğin yalnızca Sovyetler Birliği Kongresi tarafından yapılabileceğini belirtir.
• Madde 26, Bildiri'de yer alan her cumhuriyetin Birliği terk etme hakkına sahip olduğu hükmünü tekrarlar.

Hemen sonra sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]

Siyaset[değiştir | kaynağı değiştir]

Başlangıçta anlaşma büyük siyasi yelpazeyi değiştirmek için pek bir şey yapmadı. RSFSC'nin en üst organlarının idari konumlarının çoğu otomatik olarak SSCB'ye devredildi. Örneğin, Bütün Birlik Merkezi İcra Komitesi (TsIK) Başkanlığı, Rusya'daki TsIK olarak başkanlığını da sürdürecek olan Mikhail Kalinin tarafından alındı. Aynı şekilde, Lenin'in Devrimden bu yana yaptığı RSFSC Halk Komiserleri Konseyi (SNK) başkanlığı, Birlik'in SNK Başkanlığına dönüştürülecekti. Bununla birlikte, Lenin felç nedeniyle rahatsız olduğu için, her iki makam, Hükûmetin başkanlığına vekalet eden Alexei Rykov tarafından dolduruldu.

Josef Stalin'in Komünist Parti Genel Sekreteri pozisyonu da değişmedi. Ancak Partinin konumu değişti. Anlaşmadan önce Rus Komünist Partisi (Bolşevikler) (RKP (b)), uzak bölgelerdeki faaliyetleri denetleyen kendi bürolarına (örneğin, Türkistan bürosu, Transkafkasya bürosu, vb.) sahipti. Anlaşma sonrasında parti, Bütün Birlik Komünist Partisi (Bolşevikler) olarak yeniden düzenlendi (VKP (b) - V, Vezyouuznaya, Bütün Birlik). Cumhuriyetlerdeki partiler devam ederken, Rusya'nın partisi sadece primus inter pares durumunu korumakla kalmadı, aynı zamanda SSCB'de resmi olarak yüksek otoriteliği devraldı.

Orta Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

Anlaşmanın imzalanması sırasında iktidarın Sovyet olarak bölünmesinin çözülmediği bir alan, birçok sorun içeren Sovyet Orta Asya'ydı. Rus İç Savaşı sırasında önemli bir savaş alanı olan bölge daha sonra dengesiz kaldı. Türkistan, oldukça yakın bir tarihte 1867-1885 yılları arasında Rusya'nın denetimine girdi. Ayrıca, Çarlık günlerinde (örneğin Transkafkasya, 19. yüzyılın ortalarında feodal yönetimini kaybetti) sınırlandırılan eski Rus İmparatorluğu'nun diğer etnik sınırlarından farklı olarak, Sovyet yetkilileri Buhara Emirliği ve Hive Hanlığı gibi, asla Rusya'nın bir parçası olmamış iki ili de jure devraldı. Rus İç Savaşı sırasında diğer cumhuriyetlerin kaderini paylaştılar, fakat burada onların özel statüleri korundu ve Buhara ve Harezm Halk Sovyet Cumhuriyeti olarak kuruldular. Mihail Frunze'nin zaferlerine rağmen, çatışma sürmekte ve 1922'de bütün iller Basmacı Hareketi'nin kontrolü altındaydı.

Bu sorunu çözmek için, korenizatsiya politikası doğrultusunda Orta Asya'da geniş kapsamlı bir ulusal sınırlandırma programı başlatıldı. 27 Ekim 1924'te TsIK, eski Buhara ve Hive Halk Cumhuriyetleri ile RSFSC'nin Türkistan, Özbekistan SSC ve Türkmenistan SSC olarak yeniden düzenleyen bir kararname yayınladı, 13 Mayıs 1925'te her ikisi de tam Birlik Cumhuriyetlerinden oldular. Yeni cumhuriyetlerin sınırları etnik gruplarla örtüşüyordu ve Özbekistan başlangıçta Tacikistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ni içerirken, 16 Ekim 1929'da tam bir Birlik Cumhuriyeti'ne yükseltilerek, Tacikistan SSC oldu.

Sovyet Anayasası[değiştir | kaynağı değiştir]

Ocak 1924'te, Antlaşma ile uyumlu çağrılan Sovyetler Birliği Sovyetleri İkinci Kongresi, ilk Sovyet Anayasasını onayladı. Anayasa metni temelde Antlaşmanın yeniden yazılması ve genişletilmesiydi. Hatta aynı Deklarasyonu içeriyordu. Antlaşma 26 madde içerirken Anayasa 72 madde içeren 11 fasıla bölünmüştü.

Sonucu ve Meşruluğu[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı uzmanlar, orijinal Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin, iç düzenlemeyi büyük ölçüde değiştiren ve SSCB'yi Birlik temelli konfederasyondan uygun bir federal ülke olarak yeniden örgütleyen 1936 Sovyet Anayasasının 5 Aralık 1936'da kabul edilmesi üzerine ortadan kalktığını savunurlar. Yeni Anayasa, Sovyet Kongresi yerine Yüksek Sovyet adında kalıcı bir parlamento yarattı. Yetkililerin çoğunu da bir araya getirdi ve en önemlisi, Komünist Parti'nin SSCB'de çalışan kitlelerinin arkasındaki itici güç rolü tasdik edildi.

Orijinal Antlaşma'ya gelince, Anayasanın kabul edilmesi Birliğin düzenini yeniden organize etti. Transkafkasya SFSC'nin varlığı sona erdi ve onu oluşturan üç cumhuriyet tamamen Birliğe kabul edildi. Aynı anda RSFSC'nin iki özerk parçası olan Kazak ve Kırgız ÖSSC'leri tam cumhuriyet olarak yeniden organize edildi. Bu nedenle, yedi, on bir oldu.

Transkafkasya SFFSC, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan SSC'lerine bölündüğü 5 Aralık 1936 tarihine kadar varlığını devam ettirdi. Aynı gün RSFSC'nin parçası olan Türkistan ÖSSC'nin varlığı sona erdi ve toprakları yeni kurulan Kazak ve Kırgız ÖSSC'leri tarafında paylaşıldı.

1940[değiştir | kaynağı değiştir]

II. Dünya Savaşı'nın başlangıcında, 1941 yılında Almanların SSCB'yi işgal etmeden önce birkaç yeni cumhuriyet oluşturuldu. Birincisi, daha önce RSFSC parçası olan Karelya ÖSSC, 31 Mart 1940'ta Karelo-Fin SSC olarak tam bir Birlik Cumhuriyeti'ne yükseltildi.

1940 yılında, SSCB'nin Baltık ülkelerini işgal edip ve ilhak etmesinden sonra, Litvanya, Letonya ve Estonya, Litvanya SSC (13 Temmuz), Letonya SSC (21 Temmuz) ve Estonya SSC'ye (gene 21 Temmuz) dönüştürüldü ve sırasıyla 3 Ağustos, 5 Ağustos ve 6 Ağustos'ta Birlik Cumhuriyeti'ne katıldılar. Son cumhuriyet, Ukrayna SSC parçası olan Moldava ÖSSC'si ile Besarabya'nın geniş toprakları birleştirilerek Moldova SSC kuruldu.

İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra hiçbir yeni cumhuriyet kurulamamıştır, bunun yerine Karello-Finlandiya SSC, özerk cumhuriyete indirgenmiş ve 16 Temmuz 1956'da RSFSC'ne yeniden eklenmiştir.

Yürürlükten kaldırılması[değiştir | kaynağı değiştir]

8 Aralık 1991'de Ukrayna ve Beyaz Rusya SSC'leri ve RSFSC liderleri, 25 Aralık 1991'den geçerli SSCB'yi dağıtan, 1922 antlaşmasının yürürlükten kaldırılması konusunda anlaştılar.

15 Mart 1996'da Rusya Federasyonu Devlet Duması, RSFSC Yüksek Sovyeti'nin haksız, anayasaya aykırı "Sovyetler Birliği Antlaşması'nın Yürürlükten kaldırılması" kararının RSFSC Anayasasının ciddi bir şekilde ihlali, uluslararası hukuk normları ve daha sonra yürürlüğe giren yasaların ihlal edildiğini belirterek yasal durumunu belirtti.^[4]

Zaman Çizelgesi[değiştir | kaynağı değiştir]

• 21 Aralık 1922 – Antlaşma imzalandı.
• 30 Aralık 1922 – Antlaşma onaylandı.
• 27 Ekim 1924 – Özbek ve Türkmen nüfuslu Türkistan ÖSSC (daha önce RSFSC) bölgeleri birlik cumhuriyetlerinden biri oldu.
• 16 Ekim 1929 – Tacik ÖSSC'den (daha önce RSFSC parçası) meydana geldi.
• 5 Aralık 1936 – 1936 Sovyet Anayasası kabul edildi:
  • Transkafkasya SFFSC, Azerbaycan, Ermenistan ve Gürcistan SSC'lerine bölündü.
  • RSFSC parçası Kazak ve Kırgız ÖSSC'leri, Kazakistan ve Kırgız SSC'leri oldu.
• 31 Mart 1940 – Kış Savaşı sonrası, Karelya ÖSSC ve Finlandiya (Finlandiya Demokratik Cumhuriyeti) tarafından terk edilen topraklar Karelo-Fin SSC olarak birleştirildi
• SSCB, Baltık ülkelerini işgal etti ve ilhak etti:
  • 3 Ağustos 1940 – Litvanya SSC, SSCB'ye katıldı.
  • 5 Ağustos 1940 – Letonya SSC, SSCB'ye katıldı.
  • 6 Ağustos 1940 – Estonya SSC, SSCB'ye katıldı.
• 24 Ağustos 1940 – Ukrayna SSC parçası Moldava ÖSSCi, Moldova SSC oldu ve Besarabya'nın Romen topraklarını ilhak etti.
• July 16, 1956 – Karelo-Fin SSC özerk cumhuriyate düşürülüp, RSFSC tarafından yeniden ilhak edildi.
• 24 Ağustos 1991 - Ukrayna bağımsızlığını ilan etti.
• 8 Aralık 1991 – Dört kurucu cumhuriyetin üçünün anlaşması ile Antlaşma Sonlandı.
• 25 Aralık 1991 – Antlaşma sona erdi.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• BDT

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Original scan15 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.