Sovyetler Birliği'nde tatil hakları

Sovyetler Birliği'nde tatil hakları, Sovyetler Birliği'nde yaşayan yurttaşların tatil haklarıdır. Sovyet anlayışında tatil ve yıllık izin kavramları, Homo Sovieticus anlayışı gereği,^[1] gerek işçi sağlığı gerekse üretimin sağlıklı bir şekilde devamı açısıyla ele alınmakta ve uygulamaları da bu bakış doğrultusunda şekillenmekteydi.

Sovyetler Birliği'nde ilk tatil hakları, 1922 tarihli çalışma yasasında oluşturulmuştu. Ardından kabul edilen 1936 Sovyet Anayasası'nda işçilerin ve emekçilerin tatil ve dinlenme hakkı güvence altına alınmıştı.^[2] Dünyada 8 saatlik çalışma saati uygulamasını getiren ilk ülke olan Sovyetler Birliği'nde, günde 7 saat çalışma sınırıyla işbaşı yapan bir işçi için tanınan bu hakkın süresi yaptığı işin zorluğuna ve tehlikesine göre belirlenmekteydi. Sovyet Emek Yasası'nda bir çalışma yılı (on bir ay) boyunca çalışan işçiler için net 28 ücretli yıllık izin günü hakkı tanınmaktaydı. Mesleklerin zorluk ve tehlikesine göre yapılan sınıflandırmayla bu süreye 7 veya 3 gün ek izin hakkı ilave edilmekteydi.^[3]

Her yurttaş iş yeri müdürüne istediği tatil beldesine yılda bir kez gitmek için talep bildirebilmekteydi.^[4]

Sanatoryumlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıllık iznini kullanan işçilere sağlanan imkanlar arasında en çok kullanılanlardan biri sanatoryumlardı. Sovyetlerin pek çok noktasında inşa edilen bu sağlık merkezleri, çalışanların fiziksel ve psikolojik olarak yenilenmiş bir şekilde iş başı yapmalarını amaçlamaktaydı. Madencilik gibi zorlu mesleklerde çalışanların bu merkezlerden faydalanmaları teşvik edilmekte ve istendiği takdirde de öncelik verilmekteydi. Bununla birlikte bu sanatoryumlarda işçilerin aldıkları hizmetler doktorlar tarafından da denetlenmekteydi. Fiziksel egzersizlerin sıkça yapıldığı merkezlerde çalışanlar kaldıkları süre boyunca yine doktorlar tarafından hazırlanan besleyici bir diyet yapmaktaydı. İşçiler bu sağlık merkezlerindeki sıcak sularda banyo yaparak veya termal sularda yüzerek veyahut detoksifiye çamurla masaj yaptırarak tatillerini yapmaktaydılar.^[1] Sovyet cumhuriyetlerinde bu tesislerden 183 tane bulunmaktaydı.^[3]^[3]

Kafkasya bölgesi ve Karadeniz çevresinde yoğunlaşan tesislerin^[1] bir diğer önemi de birlik cumhuriyetlerinde yaşayan farklı uluslardan işçileri buluşturmasıydı.^[5] Bu halklar birlikte filmler izlemekte, yerel gruplardan şarkılar dinlemekte ve çeşitli okuma etkinlikleri düzenlemekteydi.^[6]

Dinlenme evleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Sanatoryumların yanı sıra 10-12 gün gibi kısa süreli izin yapmak isteyenler sıklıkla "dinlenme evi" olarak adlandırılan tesisleri tercih etmekteydi. Sağlık hizmetlerinin daha az olduğu, işçilerin daha sakin tatiller geçirdiği bu tesisler genelde SSCB'nin dört bir yanındaki göl ve nehir çevrelerinde bulunuyordu. Şehir merkezlerine sanatoryumlara göre daha yakın olan dinlenme evlerinde işçiler için hazırlanan odalarda satranç, dama gibi oyunlar ve gazeteler hazır tutuluyordu.

Turist sağlık kampları[değiştir | kaynağı değiştir]

1950'li yılların sonuna doğru yeni bir tatil şekli daha hayata geçirildi. "Turist-sağlık kampı" adıyla başlatılan yeni uygulama, basit olmasının yanı sıra dinlenme evlerine göre çok daha "özerk" bir yapıya sahipti. Çoğu kamp içinde karyola ve minder bulunan çadırların toplamından oluşuyordu ancak yemek bölümü yoktu. Kampa gelenler kendi yiyeceklerini kendileri pişiriyordu. Gün içindeyse isteyen sabah sporlarına katılabiliyor isteyen yürüyüş, günübirlik geziler gibi etkinliklere dahil olabiliyordu. Doğayla daha iç içe olunan merkezlerde tatil devlet tarafından da teşvik ediliyordu. Bu teşvikin nedeni Marksist felsefede yer alan "insanın kendi doğasına yabancılaşmasını engellemek" idi.^[1]

Çocuklara yönelik uygulamalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyetlerde aileler çocuklarıyla birlikte tatil yapabiliyordu. Ancak çocuklar için daha farklı ve zengin alternatifler de mevcuttu. Vladimir Lenin Tüm Birlik Pioner Örgütü (Piyoner) kampları Sovyet çocuklarına yaz boyu ev sahipliği yapıyordu. Hatta bu kamplara zaman zaman diğer sosyalist ülkelerden de çocuklar gelmekteydi. Çocuklar, eğitmenler gözetiminde yaz tatillerini çeşitli faaliyetlerle geçirmekteydi. Sovyetler Birliği'nde 1960 ve 1970'li yıllar boyunca ülkede bulunan yaklaşık 40 bin Piyoner kampında yabancı çocuklar da dahil olmak üzere toplamda 10 milyon civarında çocuk tatil yapmıştır.^[7] Kamplara sık sık Yuri Gagarin, Fidel Castro gibi bilinen isimler ziyaretlerde bulunmaktaydı. Bunlara örnek olarak Türkiye asıllı Nâzım Hikmet'in Kırım Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'de bulunan Artek Piyoner Kampı'na ziyaretinden net görüntüler günümüze ulaşmıştır.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Artek Piyoner kampındaki çocuklar.
Artek Piyoner kampındaki çocuklar.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyetler Birliği'ndeki resmî tatiller

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d Mariam Nikuradze; Monica Ellena. "The Soviets' Right To Rest That Is No Longer" (İngilizce). Chai-khana.org. 17 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.
^ "1936 Constitution of the USSR" (İngilizce). Bucknell. 6 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.
^ ^a ^b ^c Koenker, Diane P. (13 Mart 2008). ""The Right to Rest": Postwar Vacations in the Soviet Union" (PDF). University of Illinois at Urbana-Champaign. 9 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.
^ "Dünyada İlk Kez Sovyetler Birliği Tarafından Vatandaşlarına Uygulanmış 12 Hak". Tarihiolaylar.com. 13 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2017.
^ Gorsuch, A. E., Koenker, D. (Eds.). (2006). Turizm: the Russian and East European tourist under capitalism and socialism. Cornell University Press.
^ Koenker, D. P. (2009). Whose Right to Rest? Contesting the Family Vacation in the Postwar Soviet Union. Comparative Studies in Society and History, 51(2), 401-425.
^ Carl Bromwich; Maeve Shearlaw (3 Temmuz 2014). "My summer in a Soviet pioneer camp" (İngilizce). The Guardian. 16 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2017.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Koenker, D. P. (2013). Club Red: vacation travel and the Soviet dream. Cornell University Press.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Nâzım Hikmet ARTEK çocuk kampında (1952) 3 Eylül 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[Chai-1] Mariam Nikuradze; Monica Ellena. "The Soviets' Right To Rest That Is No Longer" (İngilizce). Chai-khana.org. 17 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.

[2] "1936 Constitution of the USSR" (İngilizce). Bucknell. 6 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.

[Koenker-3] Koenker, Diane P. (13 Mart 2008). ""The Right to Rest": Postwar Vacations in the Soviet Union" (PDF). University of Illinois at Urbana-Champaign. 9 Mart 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2017.

[4] "Dünyada İlk Kez Sovyetler Birliği Tarafından Vatandaşlarına Uygulanmış 12 Hak". Tarihiolaylar.com. 13 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Temmuz 2017.

[5] Gorsuch, A. E., Koenker, D. (Eds.). (2006). Turizm: the Russian and East European tourist under capitalism and socialism. Cornell University Press.

[6] Koenker, D. P. (2009). Whose Right to Rest? Contesting the Family Vacation in the Postwar Soviet Union. Comparative Studies in Society and History, 51(2), 401-425.

[7] Carl Bromwich; Maeve Shearlaw (3 Temmuz 2014). "My summer in a Soviet pioneer camp" (İngilizce). The Guardian. 16 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Temmuz 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

g t d Sovyetler Birliği konuları
Semboller	Bayrak Arma (Cumhuriyetler) Marş
Tarih	Ekim Devrimi Rus İç Savaşı Kuruluşu II. Dünya Savaşı Nazilerin Sovyet savaş esirlerine karşı işledikleri suçlar Soğuk Savaş Çin-Sovyet ayrılığı Destalinizasyon 1956 Gürcistan protestoları Anti Parti Grubu Kruşçev çözülmesi Uzay Programı 1965 Sovyet ekonomik reformu Durgunluk Leonid Brejnev'in etkisi Glasnost ve Perestroyka 1989 Devrimleri 1991 Sovyetler Birliği darbe girişimi Yıkılış Sovyet sonrası ülkeler Askerî tarih LGBT tarihi
Coğrafya	Cumhuriyetler (Özerk) Oblast (Özerk) Özerk Okrug Kapalı şehir
Devlet yapısı	Siyaset Anayasa 1918 1924 1936 1977 Lider Devlet Başkanı Hükûmet Başbakan Parlamento Komünist Parti Seçimler İdari yapılanma Başkent Dış ilişkiler Emperyalizm
Silahlı Kuvvetler	Stavka Savunma Bakanlığı Genelkurmay Başkanlığı Kızıl Ordu Sovyet Hava Kuvvetleri Sovyet Deniz Kuvvetleri Gizli polis
Hukuk	İnsan Hakları
Ekonomi	Para birimi Sovyet tipi ekonomik planlama Ulaşım Birinci Beş Yıllık Plan Altıncı Beş Yıllık Plan 1956-1962 ücret reformu Sturmovşçina Bilim ve teknoloji
Toplum	Demografi Dil Din İslam Hristiyanlık Yahudilik Eğitim Spor Resmi tatiller Tatil hakları Göç Nostalji
İletişim	Gazete İnternet Posta Posta pulları Radyo Televizyon
Kültür ve Sanat	Edebiyat Dans Sinema Goskino Müzik Felsefe
Bilim ve teknoloji	Komünist Akademi SSCB Bilimler Akademisi Veteriner tıp
SSCB portalı

Sovyetler Birliği'nde tatil hakları nedir?, Sovyetler Birliği'nde tatil hakları anlamı nedir?, Sovyetler Birliği'nde tatil hakları ne demektir?