Oligarşi

Oligarşi veya takım erki,^[1] küçük ve ayrıcalıklı bir grubun iktidarda olduğu yönetim şeklidir. Oligarşinin üyesi ya da destekçisi olan kişi ya da grupları tanımlamak için oligark terimi kullanılır.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkçeye Fransızcadan geçen kavram Yunanca "oligo-" (az, birkaç) ve "arkhein" (yönetmek) kelimelerinden oluşturulmuştur.^[2]

Yönetimdeki grup siyasi, askerî, dinî veya finansal gruplar gibi ülkenin önde gelen gruplarından birisi olabilir. Bazı siyaset bilimcileri, yönetim şekli ne olursa olsun, her devletin yönetiminde mutlaka bir oligarşi olduğunu belirtir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Oligarşi olarak modern demokrasi[değiştir | kaynağı değiştir]

Robert Michels, herhangi bir politik sistemin sonunda oligarşiye dönüşeceğini öngörmüştür. Bunu, Oligarşinin Tunç Yasası olarak adlandırmıştır.^[3] Bu okulun düşünce sistematiğinde modern demokrasiler, oligarşi olarak kabul edilmişlerdir. Bunun sebebi olarak, siyasi rakipler arasında görülebilir ve uygulanabilir farklılıkların gerçekten küçük olması ve oligarşik elitlerin saygın siyasi makam ve mevkilere kendilerince sıkı sınırlamalar koymasını saymışlardır. Özellikle bu sınırlandırmalar, politik kariyerleri sıkı biçimde, seçilmemiş olan ekonomi ve medya patronlarının güdümüne bırakmıştır. Buradan yola çıkarak şu yaygın terim ortaya çıkmıştır: "Tek bir politik parti vardır, o da hükûmet partisidir."

Oligarşi Bulunduğuna İnanılan Ülkeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Rusya Federasyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyetler Biriliği'nin dağılması ve ekonominin özelleştirilmesinden sonra aralarında petrol, doğal gaz ve metal üreticilerinin de bulunduğu Rusya merkezli çok uluslu özel şirketler, analistlere göre Rus oligarkların yükselişine sebep oldu.^[4] Bu oligarklardan pek çoğu doğrudan devlet başkanı gibi yüksek rütbeli resmî makamlarla etkileşim içindedirler.

Ukrayna[değiştir | kaynağı değiştir]

Ukrayna'nın 1991'de bağımsızlığını kazanmasının ardından ortaya çıkmış, Ukrayna'nın ekonomik ve politik sahnesinde kendilerini hızla göstermeye başlamışlardır. Ukrayna'da toplamda 35 oligark grup bulunmaktadır.^[5]

23 Eylül 2021'de Ukrayna hükûmeti ulusal çıkarları korumak ve oligarkların Ukrayna demokrasisi üzerindeki etkisini sınırlamayı amaçlayan 1780-IX sayılı yasayı çıkardı.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "TDK Türkçe Sözlük". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "oligarchy." Online Etymology Dictionary. Erişim: 11 Ocak 2015
^ Nüvit Gerek, Siyaset Bilimi 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Scheidel, Walter (9 Ocak 2017). The Great Leveler: Violence and the History of Inequality from the Stone Age to the Twenty-First Century (İngilizce). Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-8460-5. 31 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2023.
^ Chernenko, Demid (1 Kasım 2019). "Capital structure and oligarch ownership". Economic Change and Restructuring (İngilizce). 52 (4): 383-411. doi:10.1007/s10644-018-9226-9. ISSN 1574-0277.

Siyaset ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] "TDK Türkçe Sözlük". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[2] "oligarchy." Online Etymology Dictionary. Erişim: 11 Ocak 2015

[3] Nüvit Gerek, Siyaset Bilimi 3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[4] Scheidel, Walter (9 Ocak 2017). The Great Leveler: Violence and the History of Inequality from the Stone Age to the Twenty-First Century (İngilizce). Princeton University Press. ISBN 978-1-4008-8460-5. 31 Aralık 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Aralık 2023.

[5] Chernenko, Demid (1 Kasım 2019). "Capital structure and oligarch ownership". Economic Change and Restructuring (İngilizce). 52 (4): 383-411. doi:10.1007/s10644-018-9226-9. ISSN 1574-0277.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Oligarşi nedir?, Oligarşi anlamı nedir?, Oligarşi ne demektir?