Muizz El-Muizz Li-Dinillah
Halife Muizz'in Mısır'da 966'da bastırdığı altın sikke
Fatımi Halifesi
Hüküm süresi	19 Mart 953 - 21 Aralık 975
Önce gelen	El-Mansur Nasrillah
Sonra gelen	El-Aziz Billah
Doğum	26 Eylul 931 Mahdia
Ölüm	21 Aralık 975 Kahire
Tam adı Ebu Tamim Maad El-Muizz Li-Dinillah
Hanedan	Fatımi Hanedanı
Babası	El-Mansur Nasrillah
Dini	Şii İslam
Meslek	4. Fatımi Devleti'nin halifesi ve 14. İsmailiyye İmamı.

Makale serilerinden
Şiilik
İmâmet İnancı Tevhid İslam'da dört kitap İslam peygamberleri Muhammed sonrası İmamet Melekler İslam'da kıyamet Aşure Günü Tevessül İsmet Gayba Şii din adamları Dört Sadık Sahabe Erba'în Haccı
Şiîliğin bayram, mâtem ve anı günleri Aşure Günü Erbain Mevlid Kandili Ramazan Bayramı Kurban Bayramı Gadir-i Hum
Şiiliğin tarihi Tathir Sekaleyn Mübahele Gadir-i Hum Fatıma'nın evi İlk Fitne İkinci Fitne Kerbelâ Olayı Diğer tarihi olaylar
İmâmî Mezhepler Zeydilik İmâmîyye İsnâaşeriyye Bâtınîlik Alevilik Bektaşi inancı Caferilik Galiyye Hurûfilik Nusayrilik Kızılbaş İsmaililik Nizarîlik Mustalilik Davûdî Süleymanî Alavî Dürzîlik Pamir Aleviliği
Ehl-i Abâ Hadisi Muhammed Ali Fatıma Hasan Hüseyin
Kutsal kadınlar Fatıma Hatice bint Hüveylid Ümmü Seleme Zeyneb bint Ali Ümmü Gülsüm bint Ali Ümmü'l-Benîn Fatıma bint Hasan Rukiyye bint Hüseyin Rubab Şehribanu Fatıma bint Musa el-Kâzım Hekime Hatun Nergis Fatıma bint Esed Ümmü Fervah
g t d

Makale serilerinden
Bâtınîlik - İsmaililik
İmân (Bâtınîlik-İsmaililik) Tevhit Kur'an Melekler Peygamber Peygamberler Kur'an'da adı geçen peygamberler Kitaplar Kader Mahşer Ahiret Kıyamet Kıyâm-ı Kıyâmet Gadir-i Hum
İsmâ‘ilî İmâmet dizgeleri Nur (İslam) Bâtın (İslam) Zâhir (İslam) Yedicilik Pir Dâî Dâvah Kutsî-Dûa Takiye Reenkarnasyon Panenteizm
İsmaililik - i'tikadı yapıtaşları İmamet İmamiye (Şiilik öğretisi) Dört Sadık Sahabe İsmet Gayba Nizârî i'tikadı Mustâ‘lî i'tikadı Veçh-i Din
Yedi Esâs Velâyet Tahâret Namaz Oruç Zekât Hac (İslam) Cihad
Ehl-i Abâ ve İmâmet nesli Şablon:Kureyş soyağacı Muhammed Muhammed'in soyu Ali Fatıma Hasan bin Ali Hüseyin bin Ali Zeynelâbidîn Muhammed el-Bakır Ca'fer es-Sâdık
İsmaililik Tarihi Ebû’l-Hattâb el-Esedî Hattâbiyye Yediciler İsmail bin Ca‘fer es-Sâdık Karmatîlik Meymûn el-Kaddâh Muhammed bin İsmâil eş-Şâkir Vâfî Ahmed Muhammed et-Taki Razi Abdullah ‘Ubayd Allâh el-Medhî El-Kâ'im El-Mansûr El-Mu'izz El-Azîz Târik'ûl-Hâkim Ez-Zâhir Üniter Çağrı Hamza ibn Ali Neştekin ed-Derezî Bahâeddîn el-Mu'tenâ Dûrz’îyye Hikmet Risaleleri Seyyîd el-Tenukhî Mûstensir (Fatımi) Bedr el-Cemâli El-Melik el-Efdâl Nizâr el-Mustafâ Ahmed el-Mustâ‘lî Mansûr el-mir El-Hâfız Et-Tâyyîb Nizârî İmâmiyyesi Temsil Heyeti
Önemli Dâîler Ahmed bin el-Keyyâl el-Hasibi Abd’ûl-Melik bin Attaş Nâsır-ı Hüsrev Raşidüddin Sinan el-İsmaili Sabbah’îyye Hasan Sabbah Kiyâ Büzürgümmîd Muhammed bin Kiya Buzrug Ummid Pir Sadr'ed-Dîn Satpanth Tâyyîbî-Davûdî Dâ’î ve Me’zûnları
Nizârî-İsmaili Devleti ve Elemût – Belde’t-ûl’İkbâl El-Hâdî El-Môhtadî El-Kahir II. Hasan (Haşhaşi) II. Muhammed (Haşhaşi) III. Hasan (Haşhaşi) III. Muhammed (Haşhaşi) Rükneddin Hür Şah I. Ağa Han II. Ağa Han III. Ağa Han IV. Ağa Han
Şi‘î Mezhepler Zeydilik İmamiye İsnâaşeriyye (Câferîler  · Galiyye (Hurûfî-Bektaşî  · Nusayrî-Alavîyyeh)  · Kızılbaş -Alevilik) Bâtınî - İsmâil’îyye (Türkistan Aleviliği  · Yedicilik (el-İsmâʿîliyyet’ûl-Hâlisa  · Karmat’îyye)  · Galiyye (Keyyâl’îyye  · Dûrz’îyye  · Haşhaşiler)  · Nizârî-İsmâ‘îlîler  · Mustâ‘li-Tâyyîbîler)
g t d

Muiz veya el-Muiz Li-Dinillah veya Arapça tam adıyla Ebu Temim Mead el-Muizz Li-Dinillah (Arapça: اأبو تميم "المعز لدين الله" معاذ بن المنصور) (d. 26 Eylul 931 Mahdia, Kuzey Afrika – ö. 21 Aralık 975 Kahire, Mısır), 19 Mart 953 - 21 Aralık 975 arasında Fatımi Devleti'nin 4. halifesi ve 14. İsmailiyye imamı.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hükümdarlıktan önce[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğumda ismi "Me'ad" olarak, künyesi "Ebu Tamım" ve son ismi "El-Muizz Li-din'allah (Allah'ın Dininin Güçlendiricisi)" olarak verilmiştir. 26 Eylül 931 (Hicri:319)'da Fatimi Devleti'nin o zamanki başkenti olan Mahdiye'de El-Mansur Nasrillah'ın oğlu olarak doğdu. Doğumunda ilk Fatimiler Devleti halifesi olan ve büyük dedesi olan Ubeydullâh el-Mehdî daha yaşamakta ve hüküm sürmekte idi. Ubeydullah Mehdi yeni doğan büyük torunu Mead (Muizz)'in çok muhteşem bir geleceği olacağı kahanetini yaptığı belirtilmektedir. Daha çocukken gayet zeki olduğu anlaşılmıştı. Fatimiler tarihi yazarlarından olan fakih Kadı Ebu Numan (ölümü:. 974) Muizz'in epeyce yaşlandığı zaman bile büyük dedesi İmam Ubeydullah Mehdi ile bir karşılaşmasını hatırladığını şöyle bildirmektedir:^[1]

Ben küçük bir çocuk olduğum günleri hatırlayıp anmaktaydım. Onun (İmam Mehdi'nin) huzuruna çıkarıldığım zaman meme sütü ile beslenmekten daha yeni kesilmiştim. Ama etrafımda ne olup ne bittiğini iyi anlatmaktaydım ve şimdi bile hatırlamaktayım. Mehdi eğilip beni öptü ve sonra kucağına alıp beni cübbesi içine sardı. Sonra yanına oturttu ve hizmetlisinden yiyecek bir şeyler getirmesini istedi. Altın ve gümüş işlemeli bir tabak içinde elma, üzüm gibi meyvalar getirildi. Mehdi bu tabağı benim önüme koydu. Ama ben bu meyvaları hiç yemek istemedim. Bunun üzerine Mehdi meyva dolu tabağı eline alıp bana uzattı. "Al tabağı hadi git; tabaktaki meyvaları ye bitir ve boş tabağı da şu şu adlı hizmetliye geri ver. Ben ona cevap olarak "Ben tabağı kendime saklarım. Meyvaları o hizmetli yesin." dedim. İmam Mehdi buna çok güldü ve benim kıymetli tabağı kendim için alıp saklama isteğim onu düşündürmüştü. Benim için hayırlı dualar etti ve bana "Senin geleceğin çok muhteşem olacak." dedi.

Muizz çocukluğunda ve gençliğinde özel öğretmenlerden ders alarak gayet iyi bir Müslüman eğitimi aldı. Felsefe, fen bilgileri ve astrolojiye büyük ilgisi vardı. Arap edebiyatını gayet iyice öğrenmişti ve şiirler yazmaya başlamıştı. Klasik Müslüman eğitim dilleri olan Arapça ve Farsça yanında diğer lehçe dilleri öğrenmişti. Berberi ve Sudan'da konuşulan dil ve lehçeleri iyice bilmekteydi. Antik Yunan eserlerini orijinal dilde okuyabilecek kadar öğrenmiş idi.

Muizz 953'te babası halife El-Mansur Nasrillah ölmesi ile 22 yaşında Fatimiler Devleti tahtına çıkarak 4 Fatimi halifesi ve 14. İsmailiyye imamı olarak hüküm etmeye başladı.

Halifelik dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bizanslılar ile muharebeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Mısır'ın Fatimiler tarafından fethi[değiştir | kaynağı değiştir]

Cevher'in Mısır naipliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Fatimilerin Suriye'ye saldırısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Baskentin Kahire'ye nakledilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer gelişmeler ve ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

El-Muizz Li-Dinillah 21 Aralık 975' (Hicri:14 Rabiasani 365) de 44 yaşında iken Kahire'de öldü. 23 yıl 3 süren bir dönemde Halifelik ve İsmailiyye İmamı olarak hüküm sürmüştür. Bu hükûmet döneminin 20 yılı sadece İfrikiyye ve Mağrıp'de ve 3.5 yılı Mısır ve Suriye dahil Mağrıb'de olmuştur. Yerine oğlu El-Aziz Billah 15. İsmailiyye "imamı" ve 5. Fatimiler Devleti halifesi oldu.

Değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

20. yüzyıl başında gayet büyük kapsamlı bir Mısır tarihi yazan İngiliz tarihçi Stanley Lane Poole onu şöyle değerlendirmiştir:^[2]

Dördüncü Fatimiler Devleti halifesi olan El-Muizz Mısır'ı fethetmesi ile Fatimi Devleti yeni bir çağa atladı. Muizz siyasal bakımdan doğuştan yetenekli gayet iyi bir yönetici idi ve başarı kazanmak için kendi lehinde olan her türlü gelişmeyi yakalayıp siyasal olarak kendi yönetimini yüceltmeyi başarmıştır. Gayet yüksek derecede eğitim görmüştü ve devamlı olarak yeni şeyler öğrenmek peşinde idi. Arapça edebiyatına gayet düşkündü ve kendisi iyi Arapça ile şiirler yazmakta idi. Bunun yanında Yunanca da öğrenmişti ve Berberi ve Sudanı lehçelerini de iyi bilmekte idi. Doğu Avrupa asıllı köleleri ile konuşabilip anlaşabilmek için İslav dilini de öğrenmişti. Konuşması ve belagatı o kadar güzeldi ki onu dinleyenler ağlamakla olmaktaydılar. Bu sağgörülü yüksek siyasetçiliği yanında gayet eli açıklığı, adalet sevgisi, adil uygulamaları ve asıl vasıfları ile nam almıştı.

20 yüzyıl Arap tarihi ve gelişmeler üzerinde ismi tanınmis olan P.K.Hitti ise 4. Fatimiler Devleti halifesi Muizz'i şöyle değerlendirmektedir:^[3]

Mısır'da hüküm süren ilk İslam halifesinin hükûmet döneminde Kahire o zamana kadar İslam Abbasiler'in merkezi olan Bağdad şehrine sadece rekabet etmekle kalmadı ve askeri, siyasal ve kültürel bakımdan daha üstün olmaya başladı. Fatimiler Devleti Doğu Akdeniz bölgesinin başta giden İslam devleti oldu.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Fatımiler
• Fatımi halifeler listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bu maddenin yazılmasında İngilizce Wikipediadaki "Al-Mu'izz_li-Din_Allah maddesi [2]29 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." ve Fransızca Wikipedianın "Al-Muizz li-Dîn Allah" [3]3 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. maddesinden yararlanılmıştır.

Dış kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Houtsma, M. Th. ve Arnold, T.W. (ed.) (2006) Biographical Encyclopaedia of Islam Cilt.3, Cosmo Publications, ISBN 9788130703879 (İngilizce)
• Julien, Charles-André (1931 yeni bas. 1994) Histoire de l'afrique du Nord, des origines à 1830, Yeni.bas.:Paris:Fayot ISBN 978-2-228-88789-2 (Fransızca)
• Hatem, Jad (2013) Le Traité christologique du Calife al-Mu‘izz, le druzisme et le nusayrisme, Paris: Éditions du Cygne ISBN 978-2849243176 (Fransızca)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• İsmaili.net websitesinde İsmaili Tarihi: "AL-MUIZZ (341-365/952-975)" maddesi [4]12 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)