II. Hasan (Haşhaşi)

Hasan Ali, Ebû’l Hasan, Alâ Zikrihi’s-Selâm, Hasan-ı Sânî Alâ Zikrihi’s-Selâm, ya da (İmâm Hasan Alâ Zikrihi’s-Selâm, Farsça: امام حسن علی ذکره السلام); (Doğum: H. 539 / M. 1145 veya H. 536 / M. 1142 - Ölüm: H. 561/ M. 1166), II. Hasan veya bazen Hând Hasan olarak da anılmaktadır. (H. 557-561/ M. 1162-1166) yılları arasında Elemûtlar-Nizârî Devleti hükümdârı ve Nizârî Bâtınî-İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'nin Yirmi Üçüncü İmâm-ı Zamânı.

Şahsına atfedilen şerefli unvanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Hasan Ali'nin pek çok unvanı vardı. "Kölelerin Efendisi" anlamına gelen "Melik’ûr-Rikab", "Kalplerin Efendisi" anlamına gelen "Melik’ûl-Kulûb", "Barışın Efendisi" mânasındaki "Melik’es-Selâm", "Ulû Hasan" anlamındaki "Hasan-ı Kebîr" ve "Kıyâmette Yeniden Dirilişin Efendisi" mânâsını taşıyan "Ka'im el-Kıyâmet" bunlar arasında en sıklıkla kullanılanlarıydı.

İran kaynaklarında kendisinden en çok "Hasan Alâ Zikrihi’s Selâm", Suriye kaynaklarında ise "Aka Zikrihi el-Selâm" olarak bahsedilmekteydi. Mustafa Kazvinî'nin "Tarîkh-i Gûzide" adlı eserindeyse Kazvin'de Kazvinliler tarafından çok iyi tanındığının bir delili olarak "Köylerin Efendisi" anlamına gelen "Kura Kiya"^[1] ismiyle anıldığından bahsedilmektedir.

Nizâr’îyye mezhebince yükseltildiği peygâmberlik mertebesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Elemûtlar-Nizârî Bâtınî-İsmâ‘îl’îyye Mezheb'inin İmâmet (Nizârî i'tikadı) gereği peygâmberlik mertebesine yükseltilmiş olan bir "İmâm-ı Zamân" olduğunun delili olarak adının sonuna "Alâ Zikrihi’s-Selâm" ibâresi konulmuştur. Nasıl ki İslâm i'tikadı gereği Peygamber Muhammed'in adı zikredildirken "Muhammed Sall’Allâh-û leyh-i ve Sellem" şeklinde söylenmesi gerekiyorsa, Nizâr’îyye mezhebinin Yirmi Üçüncü İmâm-ı Zamânı olan Hând Hasan’ın da adından bahsedildiğinde söyleyen ve işiten sâmimi bir Nizârî mensûbunun hemen hemen "Sall’Allâh-û leyhi’s Selâm" ibâresine eşdeğer bir anlam ifade eden "Alâ Zikrihi’s-Selâm" ibâresini zikrederek onun adını bir bütün olarak "Hasan Alâ Zikrihi’s-Selâm" şeklinde anması Nizârîlik'te dînî bir mükellefiyyet olarak zârûrî hâle getirilmiştir.

Kıyâm-ı Kıyâmet: İslâmî ibâdetlerin tamamının ilgâsı hâdisesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Hicrî 559 yılının Ramazan Ayı’nın On Yedinci günü 8 Ağustos 1164 tarihinde “Kıyâm-ı Kıyâmet” adıyla anılan günde, “Hând Hasan” Alamut Kalesi’de yapılan büyük merâsimde bütün dinî tekliflerin tamamiyle ilga edildiğini ilân etti. Verdiği beyânatta:

“	Ben İmâm-ı Zamân’ım, emir ve neyh’e ait ne kadar tekâlif mevcutsa hepsini lağvettim. Halk Bâtınen hüdâya merbut kalmalı, zâhirde ise tamamen hürdür. Kur'an-ı Kerîm’de anlaşılan mâna zâhirî değil bâtınîdir.^[2]	„

dedi. Böylece, “Bâtınîler” bütün dinî kayitleri ve hattâ içtimaî yükümlülükleri dahi istinasız kaldırıp atmışlardır.^[3] Bu husustaki “Melâhide-i Bâtın’îyye” i’tikatı bütün “Hurûfi–Bektâşîler” tarafından da aynen paylaşılmaktadır. Hurûfîlik’te ise sadece haftada iki rek’at Cuma Namazı farzı kabul edildikten sonra geri kalan diğer ibâdet hükümlerinin tamamı ve bütün İslâmî mevzuatlar lağvedilmiştir.^[4] Bunlar arasında, kıblenin istikâmetinin değiştirilmesi, namaz ve oruç ibâdetlerinin ilga edilmesi, ve her türlü içkinin helâl kılınması da yer almaktaydı. Zamânın Suriye Nizârî Dâ’îsi olan Râşid’ûd-Din Sinan el-İsmâi‘lî bu tâlimâtları kabul etmeyip, Suriye Nizârîleri arasında uygulanmasına müsâde etmemişti.^[5]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Hicrî 6 Rebiülevvel 561/ M. 9 Ocak 1166 Pazar günü yürürlüğe koyduğu yeni siyâsî uygulamalarından hoşnut olmayan kayınbiraderi "Hasan ibn-i Nâ'maver" tarafından Lammasar Kalesi'nde bıçaklanarak öldürüldü.^[6] Yerine oğlu II. Muhammed (Alâ Muhammed) Nizârî Bâtınî-İsmâ‘îl’îyye Mezhebi'nin Yirmi Dördüncü "İmâm-ı Zamân" oldu.

Elemûtlar soyağacı[değiştir | kaynağı değiştir]

‘Ubeyd’Allâh'ibn‘el’Huseyn‘el’Medhî

Fâtımî Devleti (Yedicilik)

Târik’ûl-Hâkim bi-EmrʿAllâh

Dürzîlik

Zahir (Fatımi)

Ebû Temîm Mu’âdd el-Mûstensir

Nizârîlik

Mustalilik

Türkistan Aleviliği

Nizar (Fatımi)

Ebû’l-Kâsım ʿAhmed el-Mustâ‘lî

Muhammed‘bin’Mu’âddʿel’Mûstensir

El-Hadi bin el-Nizar

Ebû‘Ali’Mansûr‘el’mir’bi'Ahkâm’îl‘Lâh

ʿAbd’el-Mecîd el-Hâfız li-Dîn’il-Lâh

Alamut Kalesi

Tayyib Ebu'l-Kasım

Hafızilik

El-Mohtedî bin el-Hâdî (I. Muhammed)

İsmâʿil ez-Zâfir li-Dîn’il-Lâh

Yusuf‘binʿAbdûlMecîdʿûl’Hâfız

El‘Kahir’bi‘Kuvvet’ûl‘Lâh/Ahkâm’îl‘Lâh’I.Hasan

İsâ el-Fâ’iz bi-Nasr’Allâh

ʿAbd Allâh el-zıd li-Dîn’il-Lâh

Alâ Zikrihi’s-Selâm II. Hasan

Nûr’ed-Dîn II. Muhammed

Celal’ed-Dîn III. Hasan

Alâ’ed-Dîn III. Muhammed

Rükneddin Hür Şah

IV. Ağa Han (Nizari fıkhı)

Dâ’îler (Mustali fıkhı)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Kazvinî, Mustafa "Tarîkh-i Gûzide", Nicholson, Leiden, sahife 523, 1910 tâb'ı.
^ Tahir Harimî, Naklî İlimler Tarihi – İran Bâtınîleri.
^ Ebû Reyhan Birunî, El’âsar ül-Bakîyye. [Bâyezid Umumî Kütüphanesi, el yazması nüsha].
^ Balcıoğlu, Tahir Harimî, Mezhep Cereyanları – Hurûfîliğin esas âkaidi, Sayfa 199, Ahmet Sait Matbaası, 1940.
^ TDV, Diyânet İslâm Ansiklopedisi, cilt 34, sahife 467.
^ "Encyclopedia Iranica, "ḤASAN II, ʿALĀ ḎEKREHE'L-SALĀM"". 16 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2014.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

HASAN ALA ZIKRIHI'S SALAM (557-561/1162-1166) 13 Mart 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Resmî unvanlar
II. Hasan (Haşhaşi) Doğumu: 1142/1145 Ölümü: 1166
Şii İslam unvanları
Önce gelen El-Kahir bin el-Môhtadî bi-Kuvvet’ûl-Lâh / bi-Ahkâmî’l-Lâh Nizârî-İsmâ‘îl’îyye İmâmı	İmâm Hasan Alâ Zikrihi’s-Selâm Yirmi Üçüncü Nizâr’îyye Şîʿa Nizârî-İsmâ‘îlî İmâmı 1162 - 1166	Sonra gelen Alâ Muhammed İsmâ‘îlî-Nizârîlik İmâmı

[1] Kazvinî, Mustafa "Tarîkh-i Gûzide", Nicholson, Leiden, sahife 523, 1910 tâb'ı.

[2] Tahir Harimî, Naklî İlimler Tarihi – İran Bâtınîleri.

[3] Ebû Reyhan Birunî, El’âsar ül-Bakîyye. [Bâyezid Umumî Kütüphanesi, el yazması nüsha].

[4] Balcıoğlu, Tahir Harimî, Mezhep Cereyanları – Hurûfîliğin esas âkaidi, Sayfa 199, Ahmet Sait Matbaası, 1940.

[5] TDV, Diyânet İslâm Ansiklopedisi, cilt 34, sahife 467.

[6] "Encyclopedia Iranica, "ḤASAN II, ʿALĀ ḎEKREHE'L-SALĀM"". 16 Nisan 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Nisan 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

II. Hasan (Haşhaşi) nedir?, II. Hasan (Haşhaşi) anlamı nedir?, II. Hasan (Haşhaşi) ne demektir?