Illinois

Illinois
Illinois
Eyalet
	; Bayrak ; Mühür
Ülke	Amerika Birleşik Devletleri
Başkent	Springfield
En büyük şehir	Chicago
İdare
• Vali	J. B. Pritzker (D)
• Vali vekili	Juliana Stratton (D)
• Üst meclis	Illinois Senatosu
• Alt meclis	Illinois Temsilciler Meclisi
• Senatörler	Dick Durbin (D); Tammy Duckworth (D)
Yüzölçümü
• Toplam	149,997 km²
• Kara	143,969 km² (55,586 mil²)
• Su	5,981 km² (2,309 mil²)
Rakım	180 m
En yüksek nokta	376,4 m (1.234,9 ft)
En alçak nokta	85 m (278 ft)
Nüfus (2020)
• Toplam	12,812,508
• Yoğunluk	89,4/km²
Zaman dilimi	UTC-06.00
• Yaz (YSU)	UTC-05.00
ISO 3166 kodu	US-IL
	Resmî site; illinois.gov

Illinois (İngilizce telaffuz: [ˌɪlɨˈnɔɪ] ( dinle) IL-i-NOY-'), Amerika Birleşik Devletleri'nin Ortabatı eyaletlerinden birisi. Başkenti Springfield'dır. En büyük kenti Şikago'dur. Illinois, ABD'nin en kalabalık beşinci, en büyük yirmi beşinci eyaletidir. Michigan Gölü'nün batısında yer alır.

Illinois, kuzeyde ve merkezdeki büyük sanayisi ve tarımsal merkezleri, güneyde kömür, kereste ve petrol gibi doğal kaynakları ve kuzeydoğudaki küresel şehri Şikago ile oldukça çeşitli ekonomisi vardır.

Merkezi konumu ve elverişli coğrafyası sayesinde eyalet önemli bir ulaşım merkezi'dir: Şikago Limanı'nın Büyük Göller ve Saint Lawrence Denizyolu ile Atlantik Okyanusu'na ve Illinois Suyolu ile Mississippi Nehri üzerinden Meksika Körfezi'ne erişimi vardır. Eyalet sınırları kısmen Mississippi, Ohio ve Wabash nehirlerinden oluşur. Şikago O'Hare Uluslararası Havalimanı onlarca yıldır dünyanın en işlek on havaalanı arasındadır. Illinois, uzun süredir Amerika Birleşik Devletleri'nin mikrokozmosu ve Amerikan kültüründe bir çan olarak görülür ve Peoria'da oynayacak mı? ifadesiyle örneklenir.^[2]

Jeoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Paleozoyik Çağ'ın erken dönemlerinde, ilerde bir gün Illinois olacak bölge Ekvator'a yakın sığ bir denizin altında kaldı. Bu dönemde burada trilobiteler, brakiyopodlarlar ve krinoidler dahil olmak üzere çeşitli deniz canlıları yaşıyordu. Değişen çevresel koşullar Karbonifer'de büyük kömür bataklıkları oluşumuna yol açtı.

Illinois, Mezozoyik'in bir kısmında deniz seviyesinin üstündeydi ama sonunda Batı İç Deniz Yolunca yeniden sularla kaplandı. Bu, Eosen Dönemi ile geriledi.

Pleistosen Dönemi 'nde geniş buz tabakaları Illinois'in çoğunu kapladı ve yalnızca Sürüklenme Olmayan Alan (en:Driftless Area) açıkta kaldı. Bu buzullar, Michigan Gölü havzasını oydu ve arkalarında eski buzul göllerinin ve morenlerin izlerini bıraktılar.^[3]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Illinois, Amerika Birleşik Devletleri'nin Ortabatı bölgesi'ndedir ve Kuzey Amerika'nın Büyük Göller bölgesindeki sekiz eyaletten biridir (aynı zamanda Ontario, Kanada'yı da kapsar).

Sınırlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Illinois'in Indiana ile doğu sınırı, güneyde Post Vincennes üzerinde Wabash nehri'ne, kuzeydeki Michigan Gölü'nde 87° 31′ 30″ batı boylamında kuzey-güney hattı oluşturur. Wabash nehri, Wabash Ohio nehri'ne girene kadar Indiana ile doğu/güneydoğu sınırı olarak devam eder. Bu, Illinois'in Ohio Nehri'nin kuzey kıyısı boyunca uzanan Kentucky ile olan güney sınırının başlangıcını işaret eder.^[4] Missouri ve Iowa ile olan batı sınırının çoğu Mississippi nehri'dir; Kaskaskia, Mississippi'nin batısındaki ve yalnızca Missouri'den ulaşılabilen Illinois'in ekslav'ıdır. Eyaletin Wisconsin ile olan kuzey sınırı 42° 30' kuzey enleminde sabitlenmiştir. Illinois'in kuzeydoğu sınırı, Illinois'in Michigan eyaletinin yanı sıra Wisconsin ve Indiana ile bir su sınırını paylaştığı Michigan Gölü'ndedir.^[5]

Topografya[değiştir | kaynağı değiştir]

Illinois tamamen İç Ovalar'da kalmasına rağmen yükseltisinde bazı küçük farklılıklar vardır. Aşırı kuzeybatı Illinois'de, buzullaşmamış ve bu nedenle daha yüksek ve engebeli topoğrafya bölgesi Sürüklenmeyen Alan, eyaletin küçük bölümünü kaplar. Güney Illinois, Shawnee Ulusal Ormanının çevresindeki tepelik alanları içerir.

Sürüklenmeyen Alan'ındaki Charles höyüğü, 1.235 ft (376 m) ile eyaletin deniz seviyesinden en yüksek doğal yüksekliğine sahiptir. Diğer yaylalar arasında güneydeki Shawnee tepeleri yer alır ve nehirleri boyunca değişen topoğrafya vardır; Illinois nehri, eyaleti kuzeydoğudan güneybatıya ikiye böler. Alton'dan Kaskaskia nehrine kadar Mississippi nehrindeki taşkın yatağı Amerikan Dip'i (ing: ) olarak bilinir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

1968 Illinois depremi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "2020 Census Apportionment Results". census.gov. Amerika Birleşik Devletleri Sayım Bürosu. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.
^ Ohlemacher, Stephen (17 Mayıs 2007). "Analysis ranks Illinois most average state". Carbondale, Illinois: The Southern Illinoisan. Associated Press. 14 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2009.
^ Willman, Harold Bowen; Atherton, Elwood; Buschbach, T. C.; Collinson, Charles William; Frye, John Chapman; Hopkins, M. E.; Lineback, Jerry Alvin; Simon, Jack A. (1975). "Handbook of Illinois stratigraphy". Bulletin - Illinois State Geological Survey. Urbana, IL. 95. 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020.
^ Wikisource. Illinois Constitution of 1818.
^ Nelson, Ronald E., (Ed.) (1978). Illinois: Land and Life in the Prairie State. Dubuque, Iowa: Kendall/Hunt. ISBN 978-0-8403-1831-2.

ABD'deki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[PopHousingEst-1] "2020 Census Apportionment Results". census.gov. Amerika Birleşik Devletleri Sayım Bürosu. 26 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021.

[so-2] Ohlemacher, Stephen (17 Mayıs 2007). "Analysis ranks Illinois most average state". Carbondale, Illinois: The Southern Illinoisan. Associated Press. 14 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Nisan 2009.

[3] Willman, Harold Bowen; Atherton, Elwood; Buschbach, T. C.; Collinson, Charles William; Frye, John Chapman; Hopkins, M. E.; Lineback, Jerry Alvin; Simon, Jack A. (1975). "Handbook of Illinois stratigraphy". Bulletin - Illinois State Geological Survey. Urbana, IL. 95. 20 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2020.

[4] Wikisource. Illinois Constitution of 1818.

[Nelson-5] Nelson, Ronald E., (Ed.) (1978). Illinois: Land and Life in the Prairie State. Dubuque, Iowa: Kendall/Hunt. ISBN 978-0-8403-1831-2.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Illinois eyaleti
Konular	İklim Delegations Çevre Illinoisliler Coğrafya Jeoloji Hükümet Tarih Hukuk State parks Ulaşım Visitor attractions
Sosyal	Kültür Suç Demografi Ekonomi Eğtimi Politika
Bölgeler	American Bottom Orta Illinois Champaign–Urbana metropolitan alanı Chicago metropolitan alanı Collar counties Corn Belt Driftless Area Forgottonia Fox Valley Illinois-Indiana-Kentucky tri-state area Metro East Metro Lakeland Mississippi Ovası North Shore Kuzey Illinois Kuzeybatı Illinois Peoria metropolitan alanı Quad Cities River Bend Rockford metropolitan alanı Southern Illinois Streatorland Wabash Valley
Şehirler, kasabalar ve köyler	Alton/Granite City/Edwardsville Arlington Heights/Palatine Aurora/Naperville/Oswego/Plainfield Bartlett/Hanover Park/Streamwood Belleville/East St. Louis/Collinsville/O'Fallon Berwyn/Cicero Bloomington/Normal Bolingbrook/Romeoville Buffalo Grove/Wheeling Calumet City Canton Carbondale Carol Stream/Glendale Heights Centralia Champaign/Urbana Charleston/Mattoon Chicago Chicago Heights Crystal Lake/Algonquin Danville Decatur DeKalb/Sycamore Des Plaines/Mount Prospect/Park Ridge Dixon Downers Grove/Woodridge Effingham Elgin/Carpentersville Elmhurst/Lombard/Addison Evanston/Skokie Freeport Galesburg Glenview/Northbrook Harrisburg Jacksonville Joliet Kankakee/Bradley/Bourbonnais Lincoln Macomb Marion/Herrin Moline/East Moline/Rock Island Mount Vernon Mundelein Oak Lawn Oak Park Orland Park/Tinley Park Ottawa/Streator/LaSalle/Peru Peoria/Pekin/East Peoria/Morton/Washington Pontiac Quincy Rochelle Rockford/Belvidere/Machesney Park/Loves Park St. Charles Schaumburg/Hoffman Estates/Elk Grove Village Springfield Sterling/Rock Falls Taylorville Waukegan/North Chicago/Gurnee Wheaton
İlçeler	Adams Alexander Bond Boone Brown Bureau Calhoun Carroll Cass Champaign Christian Clark Clay Clinton Coles Cook Crawford Cumberland DeKalb DeWitt Douglas DuPage Edgar Edwards Effingham Fayette Ford Franklin Fulton Gallatin Greene Grundy Hamilton Hancock Hardin Henderson Henry Iroquois Jackson Jasper Jefferson Jersey Jo Daviess Johnson Kane Kankakee Kendall Knox LaSalle Lake Lawrence Lee Livingston Logan Macon Macoupin Madison Marion Marshall Mason Massac McDonough McHenry McLean Menard Mercer Monroe Montgomery Morgan Moultrie Ogle Peoria Perry Piatt Pike Pope Pulaski Putnam Randolph Richland Rock Island Saline Sangamon Schuyler Scott Shelby St. Clair Stark Stephenson Tazewell Union Vermilion Wabash Warren Washington Wayne White Whiteside Will Williamson Winnebago Woodford

g t d Amerika Birleşik Devletleri'nin eyaletleri ve bölgeleri
Eyaletler	Alabama Alaska Arizona Arkansas Batı Virginia Colorado Connecticut Güney Dakota Kuzey Dakota Delaware Florida Georgia Güney Karolina Hawaii Idaho Illinois Indiana Iowa Kaliforniya Kansas Kentucky Kuzey Karolina Louisiana Maine Maryland Massachusetts Michigan Minnesota Mississippi Missouri Montana Nebraska Nevada New Hampshire New Jersey New Mexico New York Ohio Oklahoma Oregon Pensilvanya Rhode Island Teksas Tennessee Utah Vermont Virginia Washington Wisconsin Wyoming
Federal bölge	Washington, DC
Ada bölgeleri	Amerikan Samoası Guam Kuzey Mariana Adaları Porto Riko Amerika Birleşik Devletleri Virjin Adaları
Küçük dış adalar	Baker Adası Howland Adası Jarvis Adası Johnston Atolü Kingman Resifi Midway Adası Navassa Adası Palmyra Atolü Wake Adası

Illinois nedir?, Illinois anlamı nedir?, Illinois ne demektir?