Kethüda Hasan Paşa

Kethüda Çerkes Meyyit Hasan Paşa
Kethüda Çerkes Meyyit Hasan Paşa
Osmanlı Sadrazamı
	Görev süresi; 7 Haziran 1789 - 3 Aralık 1789
Hükümdar	III. Selim
Yerine geldiği	Koca Yusuf Paşa
Yerine gelen	Cezayirli Gazi Hasan Paşa
Kişisel bilgiler
Ölüm	1810; Yenişehir (günümüzde Larisa)

Kethüda Çerkes Meyyit Hasan Paşa veya Cenaze Hasan Paşa (d. ? - 1810, Yenişehir (günümüzde Larisa)) III. Selim saltanatında 7 Haziran 1789 - 3 Aralık 1789 tarihleri arasında beş ay yirmi altı gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamıdır. "Meyyit" ölü, cenaze demektir.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hasan Paşa, Çerkes asıllıdır.^[1] III. Ahmet dönemi vezirlerinden "Kazıkçı Hasan Paşa"'nın kölesi idi.^[2] Dizlikçi Mehmed Paşa'nın hazine kâtibi ve sonra Melek Mehmed Paşa kethüdası oldu. "Kethüda" lakabı uzun yıllar Melek Mehmet Paşa'nın kethüdalığını yaptığı için verilmiştir. "Cenaze" veya "Meyyit" lakabı ise sadrazamlık mührü hümayunu ancak ağır hasta vaziyette yataktayken aldığı için bu isimle anılagelmiştir.

Melek Mehmet Paşa, Vidin seraskerliğine getirildiği zaman 15 Ocak 1786'de vezirlik verilerek Vidin muhafızı görevi verildi. Sadrazam Koca Yusuf Paşa, 1787-1792 Osmanlı-Rus Savaşı'nda serdar-ı ekrem olarak ordu ile Vidin'e geldiğinde ek olarak Sivas eyalet valiliği unvanı da verilerek Vidin seraskerliği görevi verildi. Bu savaşta Avusturya ordularına karşı Muhadiye Muharebesi ve 17-18 Eylül 1788'de Şebeş Muharebesinde büyük yararlıklar göstererek bu muharebeleri serdar-ı ekrem Koca Yusuf Paşa ile kazandı.^[3]

Bu askeri başarılardan dolayı 7 Nisan 1789'da III. Selim tahta geçtikten sonra ve Osmanlı ordusu hem Avusturya hem de Rusya cephesinde savaşmak zorunda kaldığı için Sultan Sadrazam ve serdar-ı ekrem Koca Yusuf Paşa'yı 28 Mayıs 1789'de azletti. Yerine sadrazam ve serdar-ı ekrem olarak Meyyit Hasan Paşa'yı sadrazam ve serdar-ı ekrem tayin etti. Meyyit Hasan Paşa mühr-i hümayunu hasta yatağında almıştı ve ordunun başına ancak 22 gün sonra geçebildi. 21 Temmuz 1789'da Birleşik Avusturya ve Rusya orduları Osmanlı ordugahının bulunduğu (günümüzde Romanya'da bulunan) Focsani'ye hücuma geçtiler ve ortaya çıkan Fokşan Muharebesi'nde Osmanlılar büyük zayiat vererek yenildiler.^[3]

Meyyit Hasan Paşa, Fokşan Muharebesi'nin intikamını almak ve Bender ve Akkerman kalelerini Rus ordusu kuşatmasından kurtarmak için 60.000 kişilik büyük bir Osmanlı kuvveti Rusçuk'tan ekibiyle yola çıktı. Ordu öncelikle Fokşani'ye ulaşmayı buradaki Avusturya ve sonrasında Rus kuvvetlerini yenmeyi ve kışı da burada geçirmeyi hedefliyordu. O sırada Ruslar güçlerini kale kuşatmalarına özellikle İzmail üzerine yoğunlaştırdıkları için bölgede hazır Rus gücü sayısı azdı. Ama yakında Prens Coburg kumandasında 18.000 kişilik bir Avusturya gücü vardı. Avusturyalılara büyük Osmanlı ordusuna karşı durabilmek için Rus generali Suvarov'dan yardım istediler. Rus ordusu çok zor bir gece yürüyüşü ile Avusturya ordusunun bulunduğu Ramnicu Sarat şehri yakınlarında Ramnicu Sarat Nehri (Rimnik Nehri) ve yakınlarında bulunan Boze Nehrinde kenarına geldi. Burada 22 Eylül 1789'da yapılan Boze Muharebesi'nin ilk saatlerinde 25.000 kişilik Rus ve Avusturya ordusu 60.000 kadar kişilik Osmanlı ordusunu büyük bir hezimete uğrattı.^[3]

Bu hezimetten sonra sadrazamlık ve serdar-ı ekremlik görevlerinden azledildi. Aralık 1789'da Tirhala sancakbeyliği ile Rus.uk muhafizlığına tayin edildi. Ama Ocak 1790'da vezirliği de geri alınarak Bozcaada'ya sürgüne gönderildi. Sonra affedilip Haziran 1792'de vezirlik rütbesi tekrar verildi ve Silistre valisi oldu. Ardından Haziran 1792'dse Mora valisi; sonra Kandiye valisi ve 1897'de tekrar Mora valisi olarak tayin edildi. 1798'de vezirlik rütbesi geri alındı ve kendi seçtiği bir mahalde sürgüne gönderildi. Yenisehir'i (Larisa) seçti ve bir müddet burada oturdu. 1800'de vezirliği geri verildi ve Bender muhafızı tayin edildi. İki ay sonra Hotin muhafızı yapıldı. 1802'de emekli oldu. Sonra tekrar Bender muhafızlığına tayin edildi. 14 Kasım 1806'de Rus ordusu bir baskınla Bender'i eline geçirince Ruslara esir oldu. Ocak 1807'de Ruslar onu Rusya içlerine doğru götürdüler. 1810'de kurtuldu ve tekrar Yenişehir'e döndü. Çok geçmeden o yıl o şehirde hayatını kaybetti.^[1]^[2]

Değerlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Sicill-i Osmani onu şöyle değerlendirmektedir:^[1]

Tedbirli, gayretli, savaşçıydı.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Hotin'de bir camii yaptırdığı bilinmektedir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.II s.164 [1]
^ ^a ^b Emecen, Feridun, "Hasan Paşa (Kethüda, Cenaze)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.544 ISBN 975-08-0072-9
^ ^a ^b ^c Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1995 5. baski) Osmanlı Tarihi IV. Cilt 1. Kısım:Karlofça Antlaşmasından XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 975-16-0015-4 Ondokuzucu Bolum

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Danişmend, İsmail Hâmi, (1961) Osmanlı Devlet Erkânı, İstanbul:Türkiye Yayınevi.
Emecen, Feridun, "Hasan Paşa (Kethüda, Cenaze)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.544 ISBN 975-08-0072-9
Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.II s.164 [2]
Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1995 5. baski) Osmanlı Tarihi IV. Cilt 1. Kısım:Karlofça Antlaşmasından XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 975-16-0015-4 .

Siyasi görevi
Önce gelen: Koca Yusuf Paşa	Osmanlı Sadrazamı 7 Haziran 1789 - 3 Aralık 1789	Sonra gelen: Cezayirli Gazi Hasan Paşa

[sicilliosmani-1] Mehmed Süreyya (haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmani, İstanbul:Tarih Vakfı Yurt Yayınları ISBN 975-333-0383 C.II s.164 [1]

[yasamyapit-2] Emecen, Feridun, "Hasan Paşa (Kethüda, Cenaze)" (1999) Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.544 ISBN 975-08-0072-9

[uzuncarsili-3] Uzunçarşılı, İsmail Hakkı (1995 5. baski) Osmanlı Tarihi IV. Cilt 1. Kısım:Karlofça Antlaşmasından XVIII. Yüzyılın Sonlarına Kadar Ankara:Türk Tarih Kurumu ISBN 975-16-0015-4 Ondokuzucu Bolum

[1]

[2]

[3]

g t d Kaptan-ı deryalar
14. yüzyıl	Saruca Paşa
15. yüzyıl	Çavlı Bey Baltaoğlu Süleyman Bey Hamza Bey Has Yunus Bey Hadim İsmail Bey Kaptan Paşa Kasım Bey Yakub Bey Zağanos Paşa Veli Mahmud Paşa Gedik Ahmed Paşa Mesih Paşa Güveği Sinan Paşa Kara Nişancı Davud Paşa
16. yüzyıl	Küçük Davud Paşa Hersekzade Ahmed Paşa İskender Ağa Paşa Sinan Bey Cafer Ağa Parlak Mustafa Paşa Bayram Paşa Kurdoğlu Muslihiddin Reis Deryabey Süleyman Paşa Kemankeş Ahmed Paşa Barbaros Hayreddin Paşa Sokollu Mehmed Paşa Sinan Paşa Piyale Paşa Müezzinzade Ali Paşa Kılıç Ali Paşa Damat İbrahim Paşa Uluç Hasan Paşa Yusuf Sinan Paşa Damat Halil Paşa
17. yüzyıl	Mustafa Paşa Frenk Cafer Paşa Derviş Mehmed Paşa Hafız Ahmed Paşa Kayserili Halil Paşa Öküz Mehmed Paşa Güzelce Ali Paşa Kara Davud Paşa Niğdeli Mustafa Paşa Topal Recep Paşa Çatalcalı Hasan Paşa Canbolatzade Mustafa Paşa Bostancı Cafer Paşa Deli Hüseyin Paşa Kemankeş Kara Mustafa Paşa Siyavuş Paşa Uzun Piyale Paşa Silahdar Yusuf Paşa Koca Bekir Paşa Koca Musa Paşa Kara Musa Paşa Damat Fazlı Paşa Ammarzade Mehmed Paşa Voynuk Ahmed Paşa Bıyıklı Mustafa Paşa Haydarağazade Mehmed Paşa Hüsambeyzade Ali Paşa Koca Derviş Mehmed Paşa Çavuşzade Mehmed Paşa Kara Murad Paşa Dellak Mustafa Paşa Zurnazen Mustafa Paşa Firari Kara Mustafa Paşa Sarı Kenan Paşa Seydi Ahmed Paşa Topal Mehmed Paşa Çavuşzade Mehmed Paşa Kılavuz Ali Paşa Abdülkadir Paşa Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Kaplan Mustafa Paşa Köse Ali Paşa Seydizade Mehmed Paşa Kara İbrahim Paşa Kaplan Mustafa Paşa Bozoklu Mustafa Paşa Musahip Mustafa Paşa Mısırlızade İbrahim Paşa Kalaylıkoz Hacı Ahmed Paşa Mezamorta Hüseyin Paşa Mısırlızade İbrahim Paşa Palabıyık Yusuf Paşa Amcazade Hüseyin Paşa
18. yüzyıl	Abdülfettah Paşa Aşçı Mehmed Paşa Küçük Osman Paşa Baltacı Mehmed Paşa Abdurrahman Paşa Veli Mehmed Paşa Moralı İbrahim Paşa Köse Ali Paşazade Mehmed Paşa Kirli Ahmed Paşa Hoca İbrahim Paşa Abaza Süleyman Paşa Aşçı Mehmed Paşa İzmirli Süleyman Paşa Canım Hoca Mehmed Paşa Hoca İbrahim Paşa Kaymak Mustafa Paşa Abdi Paşa Hacı Hüseyin Paşa Koca Bekir Paşa Laz Ali Paşa Fındıklılı Süleyman Paşa Elçi Mirahor Mustafa Paşa Hatibzade Yahya Paşa Pir Mustafa Paşa Ahmed Ratib Paşa Elçi Mirahor Mustafa Paşa Soğanyemez Mahmud Paşa Şehsuvarzade Mustafa Paşa Koca Bekir Paşa Durak Mehmed Paşa Melek Mehmed Paşa Karabağlı Süleyman Paşa Ali Paşa Abdülkerim Paşa Hacı Benli Mustafa Paşa Hacı Hasan Paşa Vezir Kethüdâsı Mehmed Paşa Sinek Mustafa Paşa Nişli Mehmed Paşa Hüseyin Hüsnü Paşa Tosun Mehmed Paşa Melek Paşa Eğribozlu İbrahim Paşa Mandalzade Hüsameddin Paşa Cafer Paşa Cezayirli Gazi Hasan Paşa Koca Yusuf Paşa Giritli Hüseyin Paşa Küçük Hüseyin Paşa
19. yüzyıl	Mehmed Kadri Paşa Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa Hacı Mehmed Paşa Hacı Salih Paşa Seydi Ali Paşa Râmiz Abdullah Paşa Çarhacı Ali Paşa Hafız Ali Paşa Kara Mehmed Paşa Koca Hüsrev Mehmed Paşa Ahmed Paşa Hasan Paşa Deli Abdullah Paşa Nasuhzade Ali Paşa Kara Mehmed Paşa Topal İzzet Paşa Pabuççu Ahmed Paşa Damat Gürcü Halil Rifat Paşa Çengeloğlu Tahir Mehmed Paşa Ahmed Fevzi Paşa Damad Mehmed Said Paşa Damad Mehmed Ali Paşa Topçubaşızade Mahmud Paşa Rıza Paşa Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa İngiliz Mustafa Paşa Ateş Mehmet Paşa Ahmed Vesim Paşa İbrahim Halil Paşa

Kethüda Çerkes Meyyit Hasan Paşa nedir?, Kethüda Çerkes Meyyit Hasan Paşa anlamı nedir?, Kethüda Çerkes Meyyit Hasan Paşa ne demektir?