Nasuhzade Ali Paşa

Nasuhzade Ali Paşa
Nasuhzade Ali Paşa
Kaptan-ı Derya
	Görev süresi; 1821-1822
Hükümdar	II. Mahmud
Yerine geldiği	Deli Abdullah Paşa
Yerine gelen	Kara Mehmed Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum	İşkodra
Ölüm	21-22 Haziran 1822; Sakız Adası

Nasuhzade Ali Paşa (ö. 21-22 Haziran 1822), Osmanlı kaptan-ı deryası. 1821-1822 yılları arasında görev yapmış ve göreve II. Mahmud tarafından getirilmiştir.

Kökeni[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaptan-ı derya rütbesi öncesindeki hayatı hakkında fazla bir bilgi olmamakla beraber kendisinin Osmanlı hâkimiyetindeki Arnavutluk bölgesinde denizci bir babanın oğlu olarak dünyaya geldiği tespit edilmiştir.^[1]

Denizciliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Devrin kaptan-ı deryası Küçük Hüseyin Paşa tarafından tersaneye kabul edilmiş, kısa süre içinde gösterdiği başarılar göz önüne alınarak 1810 yılında donanma ümerası (kaptan) sınıfına terfi etmiş,^[1]^[2]^[3] 1812 yılında ise Kaptan-ı Hümayun payesiyle kalyon kaptanlığına getirilmiştir.^[4]

Bir süre sonra bilinmeyen bir sebeple bu görevinden ayrılan Ali Paşa, tarihçi Şânizâde'nin ifade ettiği gibi^[5] denizcilikte şöhret ve maharet sahibi olduğundan, aynı göreve devrin padişahı II. Mahmud'un aşağıda ifade edilen Hatt-ı Hümayun'u ile tekrar getirildi.

İsyanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Özellikle Avrupa ülkeleri ve Rusya'nın kışkırtmalarıyla Mora ve Arnavutluk bölgesinde Osmanlı İmparatorluğu'ndan ayrılarak bağımsızlıklarını kazanmak üzere siyasi bir örgüt içinde teşkilatlanıp 1814 yılında Rusya'nın Odessa kentinde Emmanuel Ksanthos, Nikolaos Skufas ve Athanasios Tsakalof adlı üç tüccar önderliğinde Filiki Eterya Derneğini kuran Rumların ardından, yine bu bölgede oğullarıyla birlikte bağımsız bir devlet kurma aşamasına gelmiş olan Tepedelenli Ali Paşa'nın Yanya Valiliği görevinden azledildikten sonra başlattığı isyan hareketini ve Rum korsanların faaliyetlerini bastırmak üzere önce Yanya Seraskeri Hurşit Ahmet Paşa, ardından Nasuhzâde Ali Paşa, Tepedelenli'nin üzerine gönderildi. Preveze ve Nadra sularında oldukça zorlu geçen deniz manevraları neticesinde tüm donanmayı birleştirip Serasker tayin olunan Ali Paşa'ya (5 Muharrem 1237 / 2 Ekim 1821),^[6] âdet gereği padişah tarafından bir top ala samur ve 100 kese harçlık hediye edildi.

Rumların Eflâk-Boğdan'dan başlayıp Yanya'dan bütün Mora'ya yayılan bağımsızlık kazanmaya yönelik yağma ve saldırıları kısa sürede Ege adalarına da sıçradı. Rum asilerin Sakız Adası'na tecavüzleri, böyle giderse Akdeniz Boğazı'na bile hücum etmeleri muhtemel olduğundan boğaz ve sığınaklar takviye edilerek kaptan-ı derya Ali Paşa komutanlığında donanmadan birkaç gemi adaya gönderildi.^[7] Sakız önüne gelindiğinde eşkıya gemileri donanmayı görünce firar ettiklerinden kale muhasaradan kurtarıldı.^[8] Muhasara ardından Sakız Adası muhafızı Vahîd Mehmet Paşa, Nasuhzâde Ali Paşa'dan birkaç gemi isteyerek İpsara Adası'na da hücum etmeyi düşünmüşse de Ali Paşa buna razı olmadı ve birbirlerini padişaha şikâyet ettiler. Sonuçta Vahîd Paşa vazifesinden istifa ederek Anadolu’da görevlendirilmeyi talep etti,^[9] yerine Sakız'da ikamete memur bulunan Abdi Paşa muhafız tayin edildi.^[10]

Ayaklanmayı bastırmak üzere görevlendirilen Kaptan-ı Derya Ali Paşa'nın sancak gemisi bu sıralarda Sakız açıklarında iken Avusturya bandıralı bir başka gemi sahilde demirlemişti. Gemi kaptanı, Ali Paşa'yı ziyaret talebinde bulunarak ertesi sabah suları terk edeceğini bildirdi. Bu talep şüpheli bulunsa da kabul edildi. Kısa bir süre sonra limandan ayrılan geminin sahte Avusturya bayrağı kullandığı, bölge ve donanmanın durumunu tespit için gelen Rum asiler olduğu anlaşıldı.^[11]

İsyanın mimarlarından Konstandinos Kanaris, Kaptan-ı Derya Ali Paşa'nın ulağı Ömer'in ifadesine göre gece karanlığından yararlanıp Ali Paşa'nın sancak gemisi üzerine siyah yelkenli burlota sevk ederek yangın çıkardı.^[12] Çıkan yangını söndürmek ve gemiyi kurtarabilmek için çabalayan Ali Paşa'nın üzerine bu sırada yanmakta olan bir enkaz parçası isabet etti ve denize düşerek boğuldu.^[13] Ertesi gün cesedi Sakız yakınlarında Değirmen Altı’nda askerleri tarafından bulunup kale içinde toprağa verildi. Kişisel eşyaları İstanbul'a ailesine gönderilerek^[14] yerine Muhtar Bey geçici olarak kaptan-ı derya tayin edildi.^[15] Bu elim hadise gerçekleşmemesi halinde, kaptan-ı derya Ali Paşa'nın isyanları bastırmak için Çeşme’de hazırlanmakta olan diğer askerleri Sakız’a geçirdikten sonra Mora'ya gönderilmek üzere görevlendirildiğini tarihi belgelerden öğreniyoruz.^[16]

Ardından[değiştir | kaynağı değiştir]

Kendisinden sonra gelen nesli, Nasuhzâde Ali Paşa'nın bu kaza neticesinde vefat etmesinden dolayı Arapça "ateşte yanmış" anlamına gelen "Mahrûkî" lakabı ile tanınmıştır. Ünlü Türk dağcı Nasuh Mahruki Nasuhzade Ali Paşa'nın torunlarındandır.^[17]

Ailesi Devlet-i Aliye'nin hizmetinde bulunmaya devam etmiştir. Oğlu, Mehmet Ali Bey Sultan Abdülmecid’in mabeyn başkatibi vazifesinde bulunmuştur. Mehmet Ali Bey’in oğlu, Eşref Cafer Bey, Galatasaray Lisesi, Mekteb-i Mülkiye ve Sorbonne Üniversitesi’nde tahsilini tamamlamış, bir müddet eğiticilik yaptıktan sonra Hariciye Nezareti'ne bağlı olarak Kafkas ülkelerinde çalışmıştır. Hindistan'da konsolosluk vazifesini sürdürürken Balkan Savaşı yıllarında Hint müslümanlarının Türkiye’ye yardımlarını koordine etmiştir. Eşref Cafer Bey’in oğlu, Ali Cevat Mahruki, inşaat mühendisi olup Garanti Bankası’nın kurucularından ve ilk yönetim kurulunun üyelerindendir. Ali Cevat Mahruki’nin oğlu, Cafer Cem Mahruki, nümismat olup halihazırda Türk Nümismatik Derneği başkanıdır ve Nasuh Mahruki'nin babasıdır.^[18]

Bazı Yunan kaynaklarına göre adada yaşayan 42.000 Sakızlının katledildiği, 50.000 kişinin esir alınıp 23.000 kişinin sürgüne gönderildiği^[19] bu ayaklanma Avrupa'nın önde gelen sanatçılarını da etkiledi. Eugéne Delacroix'nın Les Massacre de Scio adlı tablosuna ve Victor Hugo’nun "L'Enfant" şiirine ilham kaynağı olmuştur.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaptan-ı Deryaların listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Mehmed Hafid Efendi, (Nşr. İsmet Parmaksızoğlu) Sefînetü’l-vüzerâ, İstanbul, 1952, s.67.
^ Râmizpaşazâde Mehmed İzzet, Harita-i kapudanan-ı derya, y.y, 1868, s.206-207.
^ Mehmed Süreyyâ, (Haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmânî, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, C. I, s. 293.
^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi, MD., 239/ 655; Zekeriya Kurşun, Nasuhzâde Ali Paşa, Yayınlanmamış Biyografi Makalesi, s.2-3.
^ Şânizâde Mehmed Atâullah Efendi, Şanizâde Tarihi, Ceride-i Havadis Matbaası, 1873, C.IV, s.113.
^ Başbakanlık Osmanlı Arşivi, MD.239, s.270, hüküm 1007.
^ B.O.A., HAT. D. 872, 38761; HAT. D.868, 38591/B.
^ B.O.A., HAT. D.932, 40382.
^ B.O.A., HAT. D. 853, 38209/G
^ B.O.A., HAT. D. 750, 35435.
^ B.O.A., HAT. D. 884, 39067/C; Filiz Yaşar, Yunan Bağımsızlık Savaşı'nda Sakız Adası, Ankara, 2005, s. 106-107; Yılmaz Öztuna, II.Mahmud, Ankara: Kültür Bakanlığı, 1989, s.64.
^ B.O.A., HAT. D.867, 38582/B.
^ B.O.A., HAT. D. 867, 38582/G; Christophorus Plato Castanis, The Greek Exile, New York: Cultural Chapter of the Chian Federation, 2002, s.60-61; Alexander Vlasto, A history of the Island of Chios A.D 70-1822, Londra, 1913, s. 164; Philip Argenti, The Massacres of Chios Described in Contemporary Diplomatic Reports, (edited with an introduction by Philip Argenti). John Lane/The Bodley Head, Londra, 1932, s. xxix-xxx.
^ B.O.A., MD. 240 174/592.
^ B.O.A., HAT. D. 867, 38582 K.
^ B.O.A., HAT. D. 865, 38561; HAT. D. 931, 40342/O; HAT. D. 884, 39067/C.
^ Kendi Everest'inize Tırmanın, Nasuh Mahruki, Alfa Yayınları İstanbul 2013, ISBN 6051062556.
^ Ailem. 27 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim Tarihi: 16.07.2013.
^ Philip P. Argenti, "The Massacre of Chios (reviewed by Paul F. Shupp)". The Journal of Modern History. C.5, No.3 (Eylul. 1933), s. 414.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ali Paşa'nın mezarında bulunan kitabe

Askerî görevi
Önce gelen: Deli Abdullah Paşa	Kaptan-ı Derya 1821 - 1822	Sonra gelen: Kara Mehmed Paşa

[hafid-1] Mehmed Hafid Efendi, (Nşr. İsmet Parmaksızoğlu) Sefînetü’l-vüzerâ, İstanbul, 1952, s.67.

[2] Râmizpaşazâde Mehmed İzzet, Harita-i kapudanan-ı derya, y.y, 1868, s.206-207.

[sicil-3] Mehmed Süreyyâ, (Haz. Nuri Akbayar) (1996), Sicill-i Osmânî, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, C. I, s. 293.

[4] Başbakanlık Osmanlı Arşivi, MD., 239/ 655; Zekeriya Kurşun, Nasuhzâde Ali Paşa, Yayınlanmamış Biyografi Makalesi, s.2-3.

[5] Şânizâde Mehmed Atâullah Efendi, Şanizâde Tarihi, Ceride-i Havadis Matbaası, 1873, C.IV, s.113.

[6] Başbakanlık Osmanlı Arşivi, MD.239, s.270, hüküm 1007.

[7] B.O.A., HAT. D. 872, 38761; HAT. D.868, 38591/B.

[8] B.O.A., HAT. D.932, 40382.

[9] B.O.A., HAT. D. 853, 38209/G

[10] B.O.A., HAT. D. 750, 35435.

[11] B.O.A., HAT. D. 884, 39067/C; Filiz Yaşar, Yunan Bağımsızlık Savaşı'nda Sakız Adası, Ankara, 2005, s. 106-107; Yılmaz Öztuna, II.Mahmud, Ankara: Kültür Bakanlığı, 1989, s.64.

[12] B.O.A., HAT. D.867, 38582/B.

[13] B.O.A., HAT. D. 867, 38582/G; Christophorus Plato Castanis, The Greek Exile, New York: Cultural Chapter of the Chian Federation, 2002, s.60-61; Alexander Vlasto, A history of the Island of Chios A.D 70-1822, Londra, 1913, s. 164; Philip Argenti, The Massacres of Chios Described in Contemporary Diplomatic Reports, (edited with an introduction by Philip Argenti). John Lane/The Bodley Head, Londra, 1932, s. xxix-xxx.

[14] B.O.A., MD. 240 174/592.

[15] B.O.A., HAT. D. 867, 38582 K.

[16] B.O.A., HAT. D. 865, 38561; HAT. D. 931, 40342/O; HAT. D. 884, 39067/C.

[17] Kendi Everest'inize Tırmanın, Nasuh Mahruki, Alfa Yayınları İstanbul 2013, ISBN 6051062556.

[18] Ailem. 27 Temmuz 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim Tarihi: 16.07.2013.

[19] Philip P. Argenti, "The Massacre of Chios (reviewed by Paul F. Shupp)". The Journal of Modern History. C.5, No.3 (Eylul. 1933), s. 414.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

g t d Kaptan-ı deryalar
14. yüzyıl	Saruca Paşa
15. yüzyıl	Çavlı Bey Baltaoğlu Süleyman Bey Hamza Bey Has Yunus Bey Hadim İsmail Bey Kaptan Paşa Kasım Bey Yakub Bey Zağanos Paşa Veli Mahmud Paşa Gedik Ahmed Paşa Mesih Paşa Güveği Sinan Paşa Kara Nişancı Davud Paşa
16. yüzyıl	Küçük Davud Paşa Hersekzade Ahmed Paşa İskender Ağa Paşa Sinan Bey Cafer Ağa Parlak Mustafa Paşa Bayram Paşa Kurdoğlu Muslihiddin Reis Deryabey Süleyman Paşa Kemankeş Ahmed Paşa Barbaros Hayreddin Paşa Sokollu Mehmed Paşa Sinan Paşa Piyale Paşa Müezzinzade Ali Paşa Kılıç Ali Paşa Damat İbrahim Paşa Uluç Hasan Paşa Yusuf Sinan Paşa Damat Halil Paşa
17. yüzyıl	Mustafa Paşa Frenk Cafer Paşa Derviş Mehmed Paşa Hafız Ahmed Paşa Kayserili Halil Paşa Öküz Mehmed Paşa Güzelce Ali Paşa Kara Davud Paşa Niğdeli Mustafa Paşa Topal Recep Paşa Çatalcalı Hasan Paşa Canbolatzade Mustafa Paşa Bostancı Cafer Paşa Deli Hüseyin Paşa Kemankeş Kara Mustafa Paşa Siyavuş Paşa Uzun Piyale Paşa Silahdar Yusuf Paşa Koca Bekir Paşa Koca Musa Paşa Kara Musa Paşa Damat Fazlı Paşa Ammarzade Mehmed Paşa Voynuk Ahmed Paşa Bıyıklı Mustafa Paşa Haydarağazade Mehmed Paşa Hüsambeyzade Ali Paşa Koca Derviş Mehmed Paşa Çavuşzade Mehmed Paşa Kara Murad Paşa Dellak Mustafa Paşa Zurnazen Mustafa Paşa Firari Kara Mustafa Paşa Sarı Kenan Paşa Seydi Ahmed Paşa Topal Mehmed Paşa Çavuşzade Mehmed Paşa Kılavuz Ali Paşa Abdülkadir Paşa Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Kaplan Mustafa Paşa Köse Ali Paşa Seydizade Mehmed Paşa Kara İbrahim Paşa Kaplan Mustafa Paşa Bozoklu Mustafa Paşa Musahip Mustafa Paşa Mısırlızade İbrahim Paşa Kalaylıkoz Hacı Ahmed Paşa Mezamorta Hüseyin Paşa Mısırlızade İbrahim Paşa Palabıyık Yusuf Paşa Amcazade Hüseyin Paşa
18. yüzyıl	Abdülfettah Paşa Aşçı Mehmed Paşa Küçük Osman Paşa Baltacı Mehmed Paşa Abdurrahman Paşa Veli Mehmed Paşa Moralı İbrahim Paşa Köse Ali Paşazade Mehmed Paşa Kirli Ahmed Paşa Hoca İbrahim Paşa Abaza Süleyman Paşa Aşçı Mehmed Paşa İzmirli Süleyman Paşa Canım Hoca Mehmed Paşa Hoca İbrahim Paşa Kaymak Mustafa Paşa Abdi Paşa Hacı Hüseyin Paşa Koca Bekir Paşa Laz Ali Paşa Fındıklılı Süleyman Paşa Elçi Mirahor Mustafa Paşa Hatibzade Yahya Paşa Pir Mustafa Paşa Ahmed Ratib Paşa Elçi Mirahor Mustafa Paşa Soğanyemez Mahmud Paşa Şehsuvarzade Mustafa Paşa Koca Bekir Paşa Durak Mehmed Paşa Melek Mehmed Paşa Karabağlı Süleyman Paşa Ali Paşa Abdülkerim Paşa Hacı Benli Mustafa Paşa Hacı Hasan Paşa Vezir Kethüdâsı Mehmed Paşa Sinek Mustafa Paşa Nişli Mehmed Paşa Hüseyin Hüsnü Paşa Tosun Mehmed Paşa Melek Paşa Eğribozlu İbrahim Paşa Mandalzade Hüsameddin Paşa Cafer Paşa Cezayirli Gazi Hasan Paşa Koca Yusuf Paşa Giritli Hüseyin Paşa Küçük Hüseyin Paşa
19. yüzyıl	Mehmed Kadri Paşa Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa Hacı Mehmed Paşa Hacı Salih Paşa Seydi Ali Paşa Râmiz Abdullah Paşa Çarhacı Ali Paşa Hafız Ali Paşa Kara Mehmed Paşa Koca Hüsrev Mehmed Paşa Ahmed Paşa Hasan Paşa Deli Abdullah Paşa Nasuhzade Ali Paşa Kara Mehmed Paşa Topal İzzet Paşa Pabuççu Ahmed Paşa Damat Gürcü Halil Rifat Paşa Çengeloğlu Tahir Mehmed Paşa Ahmed Fevzi Paşa Damad Mehmed Said Paşa Damad Mehmed Ali Paşa Topçubaşızade Mahmud Paşa Rıza Paşa Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa İngiliz Mustafa Paşa Ateş Mehmet Paşa Ahmed Vesim Paşa İbrahim Halil Paşa

Nasuhzade Ali Paşa nedir?, Nasuhzade Ali Paşa anlamı nedir?, Nasuhzade Ali Paşa ne demektir?