Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa

Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa
Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa
Osmanlı Sadrazamı
	Görev süresi; 24 Nisan 1805 - 14 Kasım 1806
Hükümdar	III. Selim
Yerine geldiği	Kör Yusuf Ziyaüddin Paşa
Yerine gelen	İbrahim Hilmi Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum	1758; İstanbul
Ölüm	1807 (48-49 yaşlarında); Çanakkale

Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa (1758-1807) III. Selim saltanatında 24 Nisan 1805 - 14 Kasım 1806 tarihleri arasında bir yıl altı ay yirmi gün sadrazamlık yapmış bir Osmanlı devlet adamı.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

İstanbul'da "Zernisan'lı Haseki" lakabıyla anılan babası Bostancı Ocağı'na mensuptu.^[1] Hafız lakabı Kur'an'ı ezberlemesiyle ilgilidir. Babasının mensup olduğu Bostancı Ocağı'nda yetişti. Bir süre sonra yol hasekisi, ardından yeniçeri ağası karakulağı, tebdil hasekisi (1793) ve haseki ağa (1797) oldu. 1 Ağustos 1798'de bostancıbaşılığa getirildi. Dürüst ve çalışkan bir izlenim verdiğinden III. Selim'in dikkatini çekti.^[1]

Altı yıl bostancıbaşı olarak kaldıktan sonra 24 Ekim 1804'te kaptan-ı deryalığa getirilerek saraydan ayrıldı, ancak III. Selim'in yakın çevresi içinde yer almaya devam etti. Kaptan-ı deryalığı beş ay sürdü.^[1]

Sadrazam Kör Yusuf Ziyaüddin Paşa Nizam-ı Cedid aleyhtarlarına karşı mücadele etmeyi göze alamadığı için 4 Nisan 1805'te sağlık nedenleri ileri sürerek görevden istifa ettiği zaman sadrazam görevine geçirildi. Sedaretinin başlangıcında, İstanbul'da hüküm süren pahalılığa ve haksız kazanç sağlayanlara karşı sert bir şekilde mücadele etti. Bu konudaki icraatı ile halk arasında iyi bir şöhret kazandı. Fakat sonra fikrini değiştirdi ve Nizam-ı Cedid aleyhtarları ile iş birliği yapmaya koyuldu. Bu hedefle Rumeli ayanlarından Rusçuk Ayanı Tirsinikli İsmail Ağa ile Pazavandoğlu Osman ve Şehzade Mustafa adamlarıyla gizli görüşmeler yaptı. 1806'da Nizam-ı Cedid uygulaması Kadı Abdurahman Paşa komutasındaki Rumeli ordusunda uygulanması kararı verilince, bu kurulamakta olan orduya karşı muhalefeti; ortaya çıkan ciddi çatışmaları ve buna karşı çıkan Rumeli ayanını el altından destekleyip bu eylemleri koordine etmeye başladı. Bu yeni ordu kurulması girişiminin başarısız kalmasına başlıca amil oldu. Bu icraatı bir devlete hıyanet suçu idi ve idamı gerektiren bir suçtu. Fakat yeniçeriler tarafından çok tutulmaktaydı ve bunun için canına dokunulması uygun görülmemekteydi. Bununla beraber bu siyasi rekabet ve saray enterikaları cezasız bırakılamayacağı için neticesinde 14 Eylül 1806'da sadrazamlıktan azledildi.^[1]

Keçiboynuzu İbrahim Hilmi Paşa'nın sadrazamlık görevine gelmesinin ardından, önce Bursa'da ikamete mecbur edildi. Fakat sonra sürgün yeri Rodos'a çevrildi. Hazırlanan bir körvete bindirilerek ailesiyle birlikte Enez'den gizlice yola çıkarıldı. İzmir'e çıkarılan İsmail Paşa, İzmir kadısı marifetiyle Ali Dede isimli bir reisin teknesiyle Sakız Adası'na götürülüp sürgün yeri bu adaya dönüştürüldü.^[1]

IV. Mustafa'nın tahta çıkarılması ve şehzade iken yeni padişaha yaptığı hizmetlerden ötürü tekrar sadârete getirilmeyi ümit eden İsmail Paşa, yalnızca vezâreti iade edilmiş olarak, 18 Haziran 1807'de Karaman Eyaleti ilâvesiyle Akdeniz Boğazı Çanakkale Muhafızlığı'na gönderildi. Ancak bu görevdeyken dört ay sonra Çanakkale'de öldü.^[1]

İsmail Paşa'nın, Şeyhülislâm Atâullah Efendi ve Kabakçı Mustafa tarafından desteklendiği ve sadaret kaymakamlığına getirilmek istendiği, ancak bu gelişmeyi kendi makamı için tehlikeli gören Nizâm-i Cedid'in önde gelen aleyhtarlarından olan sadâret kaymakamı Tayyar Paşa tarafından zehirlenerek ortadan kaldırıldığı ileri sürülmüştür.^[1]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Beydilli, Kemal "İsmail Paşa (Hafız, Bostancıbaşı)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.676-677 ISBN 975-08-0072-9

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Beydilli, Kemal "İsmail Paşa (Hafız, Bostancıbaşı)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.676-677 ISBN 975-08-0072-9
Buz, Ayhan (2009) Osmanlı Sadrazamları, İstanbul: Neden Kitap, ISBN 978-975-254-278-5
Danışmend, İsmail Hâmi (1971),Osmanlı Devlet Erkâni, İstanbul: Türkiye Yayınevi.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Tektaş, Nazım (2002), Sadrâzamlar Osmanlı'da İkinci Adam Saltanatı, İstanbul:Çatı Yayınevi (Google books: [1] 7 Aralık 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Beydilli, Kemal (2000), "İsmail Paşa, Hafız) " Türkiye Diyanet İşleri Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt:23, Sayfa:116-117, Ankara:TDV İslâm Araştırmaları Merkezi, Online: [2] 24 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Siyasi görevi
Önce gelen: Kör Yusuf Ziyaüddin Paşa	Osmanlı Sadrazamı 24 Nisan 1805 - 14 Kasım 1806	Sonra gelen: İbrahim Hilmi Paşa
Askerî görevi
Önce gelen: Mehmed Kadri Paşa	Kaptan-ı Derya 1804 - 1805	Sonra gelen: Hacı Mehmed Paşa

[yaşamyapıt-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Beydilli, Kemal "İsmail Paşa (Hafız, Bostancıbaşı)" (1999), Yaşamları ve Yapıtlarıyla Osmanlılar Ansiklopedisi, İstanbul:Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık A.Ş. C.1 s.676-677 ISBN 975-08-0072-9

[1]

g t d Kaptan-ı deryalar
14. yüzyıl	Saruca Paşa
15. yüzyıl	Çavlı Bey Baltaoğlu Süleyman Bey Hamza Bey Has Yunus Bey Hadim İsmail Bey Kaptan Paşa Kasım Bey Yakub Bey Zağanos Paşa Veli Mahmud Paşa Gedik Ahmed Paşa Mesih Paşa Güveği Sinan Paşa Kara Nişancı Davud Paşa
16. yüzyıl	Küçük Davud Paşa Hersekzade Ahmed Paşa İskender Ağa Paşa Sinan Bey Cafer Ağa Parlak Mustafa Paşa Bayram Paşa Kurdoğlu Muslihiddin Reis Deryabey Süleyman Paşa Kemankeş Ahmed Paşa Barbaros Hayreddin Paşa Sokollu Mehmed Paşa Sinan Paşa Piyale Paşa Müezzinzade Ali Paşa Kılıç Ali Paşa Damat İbrahim Paşa Uluç Hasan Paşa Yusuf Sinan Paşa Damat Halil Paşa
17. yüzyıl	Mustafa Paşa Frenk Cafer Paşa Derviş Mehmed Paşa Hafız Ahmed Paşa Kayserili Halil Paşa Öküz Mehmed Paşa Güzelce Ali Paşa Kara Davud Paşa Niğdeli Mustafa Paşa Topal Recep Paşa Çatalcalı Hasan Paşa Canbolatzade Mustafa Paşa Bostancı Cafer Paşa Deli Hüseyin Paşa Kemankeş Kara Mustafa Paşa Siyavuş Paşa Uzun Piyale Paşa Silahdar Yusuf Paşa Koca Bekir Paşa Koca Musa Paşa Kara Musa Paşa Damat Fazlı Paşa Ammarzade Mehmed Paşa Voynuk Ahmed Paşa Bıyıklı Mustafa Paşa Haydarağazade Mehmed Paşa Hüsambeyzade Ali Paşa Koca Derviş Mehmed Paşa Çavuşzade Mehmed Paşa Kara Murad Paşa Dellak Mustafa Paşa Zurnazen Mustafa Paşa Firari Kara Mustafa Paşa Sarı Kenan Paşa Seydi Ahmed Paşa Topal Mehmed Paşa Çavuşzade Mehmed Paşa Kılavuz Ali Paşa Abdülkadir Paşa Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Kaplan Mustafa Paşa Köse Ali Paşa Seydizade Mehmed Paşa Kara İbrahim Paşa Kaplan Mustafa Paşa Bozoklu Mustafa Paşa Musahip Mustafa Paşa Mısırlızade İbrahim Paşa Kalaylıkoz Hacı Ahmed Paşa Mezamorta Hüseyin Paşa Mısırlızade İbrahim Paşa Palabıyık Yusuf Paşa Amcazade Hüseyin Paşa
18. yüzyıl	Abdülfettah Paşa Aşçı Mehmed Paşa Küçük Osman Paşa Baltacı Mehmed Paşa Abdurrahman Paşa Veli Mehmed Paşa Moralı İbrahim Paşa Köse Ali Paşazade Mehmed Paşa Kirli Ahmed Paşa Hoca İbrahim Paşa Abaza Süleyman Paşa Aşçı Mehmed Paşa İzmirli Süleyman Paşa Canım Hoca Mehmed Paşa Hoca İbrahim Paşa Kaymak Mustafa Paşa Abdi Paşa Hacı Hüseyin Paşa Koca Bekir Paşa Laz Ali Paşa Fındıklılı Süleyman Paşa Elçi Mirahor Mustafa Paşa Hatibzade Yahya Paşa Pir Mustafa Paşa Ahmed Ratib Paşa Elçi Mirahor Mustafa Paşa Soğanyemez Mahmud Paşa Şehsuvarzade Mustafa Paşa Koca Bekir Paşa Durak Mehmed Paşa Melek Mehmed Paşa Karabağlı Süleyman Paşa Ali Paşa Abdülkerim Paşa Hacı Benli Mustafa Paşa Hacı Hasan Paşa Vezir Kethüdâsı Mehmed Paşa Sinek Mustafa Paşa Nişli Mehmed Paşa Hüseyin Hüsnü Paşa Tosun Mehmed Paşa Melek Paşa Eğribozlu İbrahim Paşa Mandalzade Hüsameddin Paşa Cafer Paşa Cezayirli Gazi Hasan Paşa Koca Yusuf Paşa Giritli Hüseyin Paşa Küçük Hüseyin Paşa
19. yüzyıl	Mehmed Kadri Paşa Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa Hacı Mehmed Paşa Hacı Salih Paşa Seydi Ali Paşa Râmiz Abdullah Paşa Çarhacı Ali Paşa Hafız Ali Paşa Kara Mehmed Paşa Koca Hüsrev Mehmed Paşa Ahmed Paşa Hasan Paşa Deli Abdullah Paşa Nasuhzade Ali Paşa Kara Mehmed Paşa Topal İzzet Paşa Pabuççu Ahmed Paşa Damat Gürcü Halil Rifat Paşa Çengeloğlu Tahir Mehmed Paşa Ahmed Fevzi Paşa Damad Mehmed Said Paşa Damad Mehmed Ali Paşa Topçubaşızade Mahmud Paşa Rıza Paşa Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa Kıbrıslı Mehmed Emin Paşa İngiliz Mustafa Paşa Ateş Mehmet Paşa Ahmed Vesim Paşa İbrahim Halil Paşa

Bostancıbaşı Hafız İsmail Paşa Nedir