Abaza Hasan Paşa

Abaza Hasan Paşa (? - 1659) On yedinci yüzyılın ortalarında Osmanlı eyalet valisi ve celali isyancısıydı. Osmanlı hükûmetine karşı iki isyan başlattı; bunların ikincisi ve en büyüğü, Sadrazam Köprülü Mehmed Paşa'yı görevden almaya yönelik başarısız girişimin ardından 16 Şubat 1659'da Halep'te suikastla sonuçlandı.^[1]

Kapıkulu süvarilerinin silahtar bölüğüne kayıtlıdır. Abaza Hasan Paşa, sancakbeyi vekiliyken 1648 yılında Türkmen ağalarından Haydaroğlu Mehmet'i yakalayıp isyanını bastırınca sadrazam Sofu Mehmed Paşa tarafından 3 yıl süreliğine Yeni-İl Türkmen voyvodalığına getirildi. Sadrazamın bir yıl sonra görevinden alınmasından sonra ocak ağalarının itirazları üzerine Abaza Hasan Paşa' da bu görevinden alındı. 1651 yılında sadrazam Melek Ahmed Paşa' nın huzuruna çıkarak kendisine haksızlık yapıldığını ve devletten 60 bin kuruş alacağı olduğunu belirtti. Sadrazam tarafından kendisine vilayetine gitmesi buyrulan Abaza Hasan Paşa, öldürülmekten çekinerek Üsküdar'a geçti. Orada yönetimden rahatsız sipahilerin başına geçerek kendisine haksızlık ettiğini düşündüğü kişilerin öldürülmesini istedi. Ancak bu isteği sadrazam tarafından reddedildi. Anadolu' ya doğru hareket eden Abaza Hasan Paşa İzmit' ten itibaren emrindekilerle soygunculuğa başladı. Abaza Hasan Paşa' nın üzerine Sivas valisi İbşir Mustafa Paşa gönderildi ancak ocak ağaları İbşir Paşa' nın Abaza Hasan'ın hemşehrisi olduğundan görevlendirilmesini uygun görmeyerek ondan vazgeçilip Karaman beylerbeyi Katırcıoğlu Mehmet Paşa görevlendirildi. Başkasının kendi yerine görevlendirildiğini duyan İbşir Mustafa Paşa da, Abaza Hasan Paşa' nın kuvvetlerine katıldı. Abaza Hasan Paşa, Aksaray'da üzerine yürüyen Katırcıoğlu Mehmet Paşa'nın ordusunu bozguna uğrattı. Bundan sonra Orta Anadolu' daki bazı valiler ve sancakbeylerinin de kendisine katılmasıyla Ankara' ya geldi. Sadrazam Siyavuş Paşa tarafından kendisine iyi bir göreve tayin edileceği bildirilmesi, ocak ağalarınında temizlenmesi üzerine Abaza Hasan Paşa' ya Türkmen ağalığı verilerek ilk isyanı bastırıldı.^[2]

Abaza Hasan Paşa, İbşir Mustafa Paşa' nın sadrazam olmasıyla İstanbul' a geldi. Onun öldürülmesinden sonra emrindekilerle Anadolu' ya döndü. Burada İbşir Paşa' nın adamlarını etrafına toplaması ve Seydi Ahmet Paşa ile birlikte hareket ettiği için isyan çıkarılmasından endişe edilerek kendisine 1655 yılında Yeni-İl voyvadalığı verildi. Bir sene sonra vezirlikle Diyarbakır'a tayin olunup, 1657 yılında Halep valiliği görevi verildi.^[2]

Köprülü Mehmed Paşa'nın sadrazam olmasından sonra kendisinden şüpheleri olan sipahilerin yanına gelmesinden cesaret alan Abaza Hasan Paşa, Köprülü Mehmed Paşa' ya karşı bazı vezir, beylerbeyi ve sancakbeylerinin de katılımıyla Konya Ovası' nda ordu topladı. Sadrazam tarafından Erdel seferi nedeniyle orduya katılması çağrısına uymayıp, onun sefere çıkmasından sonra yağmacılığa ve tahribata başlayarak Bursa' ya girdiler. Abaza Hasan Paşa liderliğindeki isyancılar IV. Mehmet' ten sadrazamın öldürülmesini istemelerine rağmen padişah bu isteklerini kabul etmedi. Abaza Hasan Paşa, Köprülü Mehmed Paşa tarafından isyanı bastırtırmakla görevlendirilen Bağdat muhafızı vezir Murtaza Paşa'yı pusuya düşürerek yenilgiye uğrattı. Bu galibiyetten sonra Abaza Hasan Paşa kışı geçirmek üzere Antep' e çekildi. Emrindeki kuvvetlerden bir kısmının Halep' te bulunan Murtaza Paşa' ya teslim olmasından sonra ümitsizliğe kapılan Abaza Hasan Paşa, Murtaza Paşa' nın hayatına dokunulmayacağına dair yeminle teminatı üzerine emrindekilerle ona sığındı. Abaza Hasan Paşa, 16 Şubat 1659 akşamı verilen yemekte emrindeki ileri gelen isyancılarla birlikte öldürülmüştür.^[2]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ İlgürel, Mücteba (1988). "ABAZA HASAN". TDV İslâm Ansiklopedisi. 1. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 10-11. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.
^ ^a ^b ^c Osmanlı Tarihi, III. Cilt-I. Kısım, 10. baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları-2011, Ord. Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı

[TDV-1] İlgürel, Mücteba (1988). "ABAZA HASAN". TDV İslâm Ansiklopedisi. 1. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı. ss. 10-11. 1 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Aralık 2023.

[Abaza_Hasan_Paşa-2] Osmanlı Tarihi, III. Cilt-I. Kısım, 10. baskı, Türk Tarih Kurumu Yayınları-2011, Ord. Prof. İsmail Hakkı Uzunçarşılı

[1]

[2]

Abaza Hasan Paşa nedir?, Abaza Hasan Paşa anlamı nedir?, Abaza Hasan Paşa ne demektir?

Abaza Hasan Paşa nedir?, Abaza Hasan Paşa anlamı nedir?, Abaza Hasan Paşa ne demektir?

Abaza Hasan Paşa

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]