Bu maddede kaynak listesi bulunmasına karşın metin içi kaynakların yetersizliği nedeniyle bazı bilgilerin hangi kaynaktan alındığı belirsizdir. Lütfen kaynakları uygun biçimde metin içine yerleştirerek maddenin geliştirilmesine yardımcı olun. (Nisan 2024) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Peter Ware Higgs
Higgs, 2013 yılında
Doğum	29 Mayıs 1929(1929-05-29) Newcastle upon Tyne, England
Ölüm	8 Nisan 2024 (94 yaşında) Edinburgh, İskoçya
Milliyet	İngiliz
Mezun olduğu okul(lar)	King's College London
Ödüller	2013 Nobel Fizik Ödülü
Kariyeri
Dalı	Fizik (teorik)
Doktora danışmanı	Charles Coulson, H. Christopher Longuet-Higgins
Doktora öğrencileri	David Wallace, Christopher Bishop
İmza

Peter Ware Higgs (29 Mayıs 1929 – 8 Nisan 2024), Edinburg Üniversitesi’nden emekli İngiliz teorik fizikçi ve ayrı atomaltı parçacıklar üzerine yaptığı çalışmalarla Nobel ödülü kazanmıştır.

1960'lı yıllarda kırık simetrinin ve elektrozayıf teorisinin temel parçacıklarının kütlesinin kökenini, W ve Z bozonlarının ayrıntılarını ortaya koyabileceğini öne sürdü. Higgs mekaniği, başta Higgs olmak üzere birçok bilim insanı tarafından önerilmiştir. Yeni bir parçacık olan Higgs bozonunun varlığını öngörmektedir. Higgs bozonu, en büyük fizik başarılarından biri olmuştur. 4 Temmuz 2012 tarihinde CERN deneysel olarak Higgs bozonu gibi bir bozonun bulunduğunu yayınladı, fakat standart Higgs bozonu modelinin gerektirdiği özelliklere sahip olup olmadığını görmek için daha fazla çalışmaya ihtiyaçları olduğunu duyurdular. 14 Mart 2013 tarihinde, sıfır spine ve pozitif eşliğe sahip bir parçacık keşfedildi. Bu parçacık Higgs bozonunun iki ana kriterini sağlıyordu ve doğada keşfedilen ilk skaler parçacık oldu. Higgs mekaniği genel olarak parçacık fiziğinin standart modelinin önemli bir bileşeni olarak kabul edilir. Higgs mekanikleri olmasaydı belirli parçacıkların kütlesiz olmasına neden olurdu.

Higgs’in sahip olduğu ödüller; 1981 yılında Royal Society Hughes madalyası; 1984 yılında Institue of Physics Rutherford madalyası;1997 yılında tarafından Institue of Physics’te yaptığı teorik fiziğe yaptığı akılalmaz katkılarından ötürü Dirac madalyası; 1997 yılında European Physical Society tarafından yüksek enerjili parçacık fizik ödülü;2004 yılında Wolf fizik ödülü ;2009 Oskar Klein Memorial Lecture Royal Swedish Academy of Sciences; 2010 yılında American Physical Society J. J. Sakurai Prize for Theoretical Particle Physics; ve 2012 yılında the Royal Society of Edinburgh tarafından özel Higgs madalyası. Fizikçi dostu Stephen Hawking Higgs bozonu keşfi ile ilgili çalışmaları için Higgs’e Nobel ödülünün verilmesi gerektiğini düşünüyordu. 2013 yılında Higgs Nobel ödülünü kazandı ve François Englert ile paylaştı. 2015 yılında Royal Society Dünya’nın en eski bilimsel ödülü olan Copley madalyası ile Higgs'i onurlandırdı.

Gençliği ve eğitimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Higgs İngiltere, Newcastle upon Tyne’nin bir sokağı olan Elswick’te İskoç anne ve babanın oğlu olarak dünyaya geldi. Babası BBC’de ses mühendisi olarak çalışıyordu. Çocukluk dönemi astımı, babasının işi yüzünden ailenin taşınması ve İkinci Dünya Savaşı Higgs’in ilkokul derslerini kaçırmasına neden oldu bu yüzden evde eğitim gördü. Sonrasında babası Bedford’a taşındı, Higgs annesi ile birlikte Bristol’de kaldı, çocukluğunun büyük kısmı burada geçti. 1941-1946 yılları arası Bristol’de bulunan Cotham Grammar okuluna gitti. Okulun eski mezunlarından, kuantum mekaniğinin kurucularından Paul Dirac’tan etkilendi.

1946 yılında 17 yaşındaki Higgs City of London okuluna başladı, matematik üzerinde yoğunlaştı, sonrasında 1947 yılında King’s College London’da öğrenim görmeye başladı.1950 yılında birinci sınıf onur seviyesi ile mezun oldu.1952 yılında mastarını tamamladı. Royal Commission for the Exhibition of 1851 tarafından 1851 Research Fellowship üyeliği ile ödüllendirildi. Doktorasını Charles Coulson ve Christopher Longuet-Higgins denetimi altında moleküler fizik üzerine yaptı. Doktorasını 1954 yılında “Moleküler titreşimler teorisi ile ilgili problemler” başlılkı tezi ile tamamladı.

1954-1956 yılları arasında University of Edinburg’ta kidemli araştırma görevini yerine getirdi. Imperial College London ve University College London üniversitelerinde çeşitli görevlerde bulundu, ayrıca geçici olarak matematik derslerine de girdi. 1960 yılında Tait Institute of Mathematical Physics’te öğretim üyesi olarak görev almak için Univesity of Edinburg’a geri döndü. Bu durum ona öğrenciyken otostopla gidip eğlendiği Western Higlands şehrine yerleşmesine olanak sağladı. 1970 yılında doçentliğe yükseltildi ve 1983 yılında Royal Society of Edinburgh üyesi oldu.

Higgs, 1980 yılında Edinburg Üniversitesinde teorik fizik makamına atandı. 1983 yılında Fellow of Royal Society (FRS) topluluğuna katıldı, 1984 yılında Rutherford Medal ödülünü kazandı ve 1991 yılında Institute of Physics üyesi oldu.1996 yılında Edinburg Üniversitesiden profesör olarak emekli oldu. 2008 yılında Swansea Üniversitesi, parçacık fiziğindeki çalışmaları adına onursal üyelik verdi.

Araştırma kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Teorik fizik üzerine çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Higgs Edinburg’ta ilk olarak kütle ile ilgilenmeye başladı, teorik alanda da sonradan kütle kazanmış bir parçacık üzerine fikirler geliştirmeye başladı. Sonrasında bu alan Higgs alanı olarak bilinecekti. Higgs bu alanın uzayda yayıldığını ve temas ettiği bütün temel atomaltı parçacıklara kütle kazandırdığını öne sürdü.

Higgs mekanikleri, Higgs alanın kuarklara ve leptonlara kütle kazandırdığını öne sürer. Ancak bu alan atomaltı parçacıkların protonlar ve nötronlar olmak üzere küçük bir kısmını etki etmektedir. Bu duruma göre, gluonlar ve onlara bağlanan kuarklar beraber iken partikül kütlenin büyük bir kısmını oluşturuyordu.

Higgs’in çalışmalarının fikir kaynağı Nobel ödüllü Japon fizik profesörü Yoichiro Nambu’nun “kendiliğinden simetri kırılması”  adlı, yoğun maddelerdeki süperiletkenler üzerine olan çalışmasından geliyordu. Fakat bu teori kütlesiz parçacıkların olduğu öngörüyordu ki, bu yanlış bir tahmindi.

Higgs teorisinin ana prensiplerini, iptal olan bir Higlands gezisinden sonra Edinburg’taki dairesinde geliştirdi. Teorinin gelişimi esnasında hiç “eureka anı” olmadığından bahsetmiştir. Higgs 1964 yılında Goldstone teorisindeki(kütlesiz Goldstone parçacıkları, bölgesel simetri kendiliğinden görecelik kuramı ile bozulursa meydana gelmez) bir boşluktan yararlanıp kısa bir rapor yazıp CERN’de düzenlenip dağıtılan bir dergi olan Physics Letters’da yayınladı.

Higgs teorik modelini(Higgs mekaniği) tanımlayan ikinci bir rapor yazıp Physics Letters dergisine yolladı, fakat bu rapor fizik ile alakasız olduğu öne sürülüp geri çevrildi. Higgs raporuna fazladan bir paragraf daha ekleyip başka önde gelen bir dergi olan Physical Review Letters dergisine yolladı, 1964 yılında yayınlandı. Bu rapor yeni muazzam spinsiz bir bozonu(şu an Higgs bozonu olarak bilinmektedir) öngörmekteydi. Robert Brout, Francois Englert^, Gerald Guralnik, C. R. Hagen ve Tom Kibble ismindeki diğer fizikçiler yaklaşık olarak aynı zamanlarda benzer sonuçlara ulaştılar. Üçüncü bir rapor daha yayınladı. Bu rapor Higgs, Brout ve Englert’ten alıntılar içeriyordu.

Bu bozunun Higgs, Guralnik, Hagen, Kibble, Brout, ve Englert tarafından keşfedildiği yazılmış olan bu üç rapor  Physical Review Letters ellinci yıl dönümde, bir dönüm noktası olarak tanımlandı. 1964 yılında yayınlanan  PRL symmetry breaking raporu ile benzer yaklaşımları ve katkıları olmasına ragmen, kayda değer farklılıklarda bulunuyordu. Bu mekanik Philip Anderson tarafından 1962 yılında yayınlanmıştı, buna ragmen büyük öneme sahip olan görelilik modelini içermiyordu.

4 Temmuz 2012 yılında, CERN ATLAS ve CMS deneylerinde Higgs bozonu olabileceğini düşündükleri bir parçacık hakkında güçlü bulgulara rastladılar. 126 Gigaelektronvoltluk bir kütlesel bölge civarlarında bulunuyordu. Cenevre'de yaptığı konuşmada Higgs “Bu hayatımda geçekleşen en inanılmaz şey” diye yorumlamıştır. İşin garip tarafı bu konuşma Higgs’in raporunu geri çeviren Physics Letters editorü ile aynı yerde gerçekleşmiştir.

Diğer tanınmışlıkları[değiştir | kaynağı değiştir]

Vatandaşlık ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

2011 yılında Edinburgh Ödülü’ne layık görüldü. O bu ödülü almış beşinci kişiydi. Ödül şehre olumlu katkı yapanlara, Edinburgh’u ulusal ve uluslararası tanıtmayı başarmış ve seçkin biri olarak kabul edilen kişilere, Edinburgh Belediye konseyi tarafından 2007 yılında verilmeye başlanmıştır. 24 Şubat 2012 tarihinde City Chambers’ta yapılan bir törende kendisine George Grubb tarafından işlemeli bir Loving cup hediye edildi. Etkinlikte daha önce Edinburgh Ödülü’nü alanların el izinin oyulduğu Caithness taşına, Higgs’in el izi oyuldu.

Temmuz 2013 yılında profesör Higgs’e Bristol şehrinin fahri vatandaşlığı ile ödüllendirildi. Nisan 2014’te ise Newcastle şehrinin fahri vatandaşlığı hediye edildi. Ayrıca Newcastle Gateshead Initiative Local Heroes Walk of Fame’in bir parçası olan Newcastle rıhtım’ına adına pirinç plaket yerleştirdiler.

Teorik Fizik Merkezi[değiştir | kaynağı değiştir]

6 Temmuz 2012 yılında Edinburg Üniversitesi Profesör Higgs adını verdiği gelecekteki teorik fizik araştırmalarına yardımcı olarak yeni bir bilim merkezi açtığını duyurdu. Higgs teorik fizik merkezi evrenin nasıl çalıştığı hakkında çalışmalar yapmak dünya üzerindeki bilim adamlarını bir araya getirmeyi amaçlamaktadır. Merkez şu anda James Clerk Maxwell binasının içinde bulunup, School of Physics and Astronomy ve İGEM’e ev sahipliği yapmaktadır. Üniversite teorik fizik dalına kendisine makam vermiştir.

Nobel Fizik Ödülü[değiştir | kaynağı değiştir]

8 Ekim 2013 tarihinde Peter Higgs ve François Englert’in atomaltı parçacıkların kütlelerinin kaynağını açıklayacak teorik mekanikleri keşfi ve Atlas Ve CMS deneylerinde oluşacak parçacığı öngördükleri için nobel ödülüne layık görüldüler. Higgs medyanın ilgisinden uzak durduğunu itiraf etmiştir. Cep telefonu da taşımadığı için, Nobel fizik ödülünü kazandığını evinin yakınındaki eski komşusundan öğrenmiştir.

Companion of Honour[değiştir | kaynağı değiştir]

1999 yılında Higgs şövalyelik unvanını geri çevirdi, fakat 2012 yılında The Order of the Companion of Honour üyeliğini kabul etti. Guardian gazetesi ile yaptığı bir röportajda hediyeyi yalnızca Kraliçe’nin hediye olarak kabul ettiğini söyledi. Bunun yanı sıra bu İngiltere’deki honours system’in hükümetlerce politik güç olarak kullanıldığı ekledi. Yine aynı röportajda neden isminde bulunan CH’ ne anlama geldiği sorununa “Bu benim fahri İsviçre vatandaşı olduğum anlamına gelir.” cevabını vermiştir. 1 Temmuz 2014 tarihinde Kraliçe’den Holyrood House’a atanma emri aldı.

Onursal doktoralar[değiştir | kaynağı değiştir]

• DSc, University of St Andrews, 2014
• DSc, University of Manchester, 2013
• DSc, Queen's University, Belfast, 2015

Kültürel referanslar[değiştir | kaynağı değiştir]

Higgs'in 2008 yılında Ken Currie tarafından boyanan portresi. Üniversite tarafından yaptırılıp James Clerk Maxwell binasında bulunan the School of Physics and Astronomy and the School of Mathematics bölümünün kapısına asılmıştır.

Politik ve dini görüşleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Higgs, Londra’dan Edinburg’a geçen süre zarfında nükleer silahsızlanma kampanyası (CND) aktivisti idi, fakat grup nükleer enerjiye de karşı çıkmaya başlayınca üyeliğini iptal ettirdi. Aynı şekilde Higgs, Greenpeace GDO’a karşı çıkana dek gruba üyeydi.

2004 yılında Wolf Prize in Physics kazandı, fakat ödülü almak için Kudüs’e gitmeyi reddetti. Bunun nedeni ise İsrail başkanı Moshe Katsav’ın Filistin’e karşı olan tutumuna karşı olmasıydı.

Higgs aktif Edinburg Üniversitesinin  Association of University Teachers kolunda fizik bölümü için kaliteli öğretim görevlileri yetiştirmek üzere yer aldı.

Higgs bir ateisttir. Richard Dawkins Higgs’i ateist olmayan aşırı dincilerin görüşlerini sahip olan biri olarak tanımlamıştır. Higgs dine görüşe sahip olan Tanrı parçacığı isminin insanlara i rahatsızlık vereceğini düşündüğünden dolayı kullanılmasını hoş karşılamadığını söylemiştir. Higgs bozonunun bu lakabı Tanrı Parçacığı: eğer evrenin cevabıysa, Sorusu nedir? isimli kitabın yazarı Leon Lederman’a affedilmiştir. Fakat bu lakap önerisi Lederman’ın “Tanrı’nın belası parçacık” yerine yayıncı firma tarafında sunulmuştur.

Aile yaşantısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Higgs, 1963 yılında bir Nükleer silahsızlanma aktivisti olan Jody Williamson ile evlendi. İlk oğlu 1965 yılında Chapel Hill ziyaretinden birkaç ay sonra doğdu. Higgs ailesinin iki adet oğlu bulunmaktadır. Chris, bir bilgisayar mühendisi, John ise bir caz müzisyeni olmuştur. İki torunu ile birlikte bütün aile Edinburg’ta yaşamaktadır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Higgs bozonu
• Higgs mekanizması

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

1. 1.  Peter Higgs at the Mathematics Genealogy Project
   2. Griggs, Jessica (Summer 2008) The Missing Piece Edit the University of Edinburgh Alumni Magazine, p. 17
   3. Griffiths, Martin (1 May 2007) physicsworld.com The Tale of the Blog's Boson Retrieved on 27 May 2008
   4. Fermilab Today (16 June 2005) Fermilab Results of the Week. Top Quarks are Higgs' best Friend Retrieved on 27 May 2008
   5. Rincon, Paul (10 March 2004) Fermilab 'God Particle' may have been seen Retrieved on 27 May 2008
   6. Staff (29 November 2012) Peter Higgs: Curriculum Vitae The University of Edinburgh, School of Physics and Astronomy, Retrieved 9 January 2012
   7. Amos, Jonathan (8 October 2013) Higgs: Five decades of noble endeavour BBC News Science and Environment; retrieved 8 October 2013
   8. The London Gazette: (Supplement) no. 60367. p. 28. 29 December 2012.
   9. Sample, Ian. "The god of small things", The Guardian, 17 November 2007, weekend section.
   10. Macdonald, Kenneth (10 April 2013) Peter Higgs: Behind the scenes at the Universe. BBC.
   11. The Cotham Grammar School, a High-Performing Specialist Co-operative Academy The Dirac-Higgs Science Centre Retrieved 10 January 2013
   12. 1851 Royal Commission Archives
   13. Mackenzie, Kate (2012) "It Was Worth The Wait" The Interview, The University of Edinburgh Alumni Magazine, Winter 2012/13
   14. "Higgs particle", Encyclopaedia Britannica, 2007.
   15. Martin, Victoria (14 December 2011) Soon we’ll be able to pinpoint that particle The Scotsman, Retrieved 10 January 2013
   16. Collins, Nick (4 July 2012) Higgs boson: Prof Stephen Hawking loses $100 bet The Telegraph. London, Retrieved 10 January 2013
   17. ^ Staff (4 July 2012) Scientists discover 'God' particle The Herald. Glasgow, Retrieved 10 January 2013
   18. Staff (5 January 2012) Brief History of the Higgs Mechanism The Edinburgh University School of Physics and Astronomy, Retrieved 10 January 2013
   19. Peter Higgs was told about Nobel Prize by passing motorist
   20. Prof Peter Higgs did not know he had won Nobel Prize (BBC News)
   21. Key scientist sure "God particle" will be found soon Reuters news story. 7 April 2008.
   22. Interview: the man behind the 'God particle'", New Scientist 13 Sep 2008, pp. 44–5(subscription required)