Octavio Paz

Octavio Paz
Octavio Paz
Doğum	Octavio Paz Lozano; 31 Mart 1914; Meksiko, Meksika
Ölüm	19 Nisan 1998 (84 yaşında); Meksiko, Meksika
Meslek	Yazar, şair, diplomat
Milliyet	Meksikalı
Vatandaşlık	Meksika
Dönem	1931–1965
Edebî akım	Gerçeküstücülük; Varoluşçuluk
Önemli ödülleri	Nobel Edebiyat Ödülü (1990)
	Etkiledikleri Giannina Braschi, Carlos Fuentes, Juan Goytisolo, Michael Palmer, Guillermo Sheridan, Ilan Stavans, Charles Tomlinson, Eliot Weinberger, Eric Whitacre, Monique Fong Wust;
	Etkilendikleri Gerardo Diego, Rabindranath Tagore, Juan Ramón Jiménez, Eugenio Montale, Sor Juana de la Cruz, D. H. Lawrence, Nathaniel Hawthorne, William Butler Yeats, Alfonso Reyes, Antonio Machado;

Octavio Paz (d. 31 Mart 1914 - ö. 19 Nisan 1998), Meksikalı yazar, şair ve diplomat.

Aralarında 1981 Miguel de Cervantes Ödülü, 1982 Neustadt Uluslararası Edebiyat Ödülü ve 1990 Nobel Edebiyat Ödülü'nün de bulunduğu birçok ulusal ve uluslararası edebiyat ödülünün sahibidir. Adı Pablo Neruda, Borges, Asturias ile birlikte çağdaş İspanyol – Amerikan edebiyatının önde gelen ustaları arasında sayılmaktadır.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

1914 yılında Solórzano ve Josefina Lozano'nun oğlu olarak şu anda Meksiko'nun bir parçası olan Mixcoac kasabasında doğdu. Babası, Meksika devrimcilerinden Emiliano Zapata'nın destekleyen yerli kökenli bir avukat ve politikacıydı. Zapata'nın öldürülmesinden sonra babası ülkeden ayrılmak zorunda kalıp Los Angeles'a gidince Octavio Paz da annesi ile birlikte onun yanına giderek iki yıl orada kaldı.^[1] 1922'de Meksika'ya dönerek dedesi ve halası ile birlikte Mixcoac'ta yaşadı. Edebiyatla genç yaşta dedesinin evinde tanıştı. Ailesi iç savaş nedeniyle parasal sıkıntıya düştüğü için zor koşullarda büyüdü.

1932 yılında girdiği Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi'nde sol fikirlerle tanıştı. Siyasal aktivizmin yanı sıra şiirlerini yayımlamaya odaklandı. "Luna Silvestre" (Gümüş Ay) isimli ilk şiir seçkisini öğrenciliği sırasında yayımladı.

Kendi kendini yetiştirmek isteyen Paz, 1935 yılında hukuk eğitimini yarıda bıraktı. İspanya İç Savaşı'nda Uluslararası Tugaylar'a katılmak için 1937'de İspanya'ya gitti. Ancak İspanyol Cumhuriyetçiler, onu Meksika'da kalarak propaganda çalışması yapması için ikna ettiler.^[2] Meksika'ya dönerek Mérida'da köylü çocukları için kurulan bir okulda çalıştı. İspanya'da yayımlanan "Aydınlık Gölgen Altında ve Öbür Şiirler" (Bajo tu clara sombra, 1937) adlı kitabında İspanya'daki deneyimlerine, "Taşla Çiçek Arasında" (Entre la piedra y la flor, 1941) kitabında Mérida'daki deneyimlerine yer verdi.

İspanya'dan dönüş yolunda bir süre kaldığı Paris'te gerçeküstü sanatçılarla tanışmıştı. Fransız şair Benjamin Péret ve Meksikalı ressam Leonora Carrington'un aracılığıyla gerçeküstücülük akımına katıldı.

1938'de yazar Elena Garro ile evlendi ve 1959'a kadar evli kaldı. Bu evlilikten bir kızı oldu.

1943'te iki yıllık bir burs kazanarak Berkeley Üniversitesi'nde modern Anglo-Amerikan şiiri üzerine çalıştı.

Bir arkadaşının önerisiyle 1945 yılında diplomasi kariyerine başladı. Ülkesi adına kısa süreliğine New York'ta çalıştıktan sonra Paris'e tayin oldu. Paris'te Jean-Paul Sartre, Andre Breton, Albert Camus, Benjamin Peret gibi dönemin tanınmış yazar ve düşünürleri ile tanıştı. Çok verimli geçen bu dönemde ona büyük bir edebî ün getiren Yalnızlık Dolambacı (El Laberinto de la Soledad, 1950) adlı uzun denemesini yayımladı. Meksikalı insanın ulusal karakterini ve yaşam biçimini anlatan bu bir kitap uzunluğundaki deneme yazısının Meksika kültürünü anlayabilmenin anahtarı olduğu varsayılır.^[3]

1952'de Japonya'ya ve Hindistan'a yolculuklar yaptı. 1955'te Meksika'ya dönerek üniversitede ders vermeye başladı. En önemli şiir kitabı sayılan ve birçok dile çevrilen Güneş Taşı (Piedra de Sol) 1957'de yayımlandı. Bu kitapta toplumsal sorunlarla, kişisel kaygılarını, cinsel sevgiyle yalnızlık arasındaki kopukluğu, tarihle sonsuzluk arasındaki karşıtlığı Aztekler'in oyma taş takvimi olan "güneş taşı" simgesi altında birleştirdi.^[4]

1959'da yeniden Paris'e döndü. 1962 yılında Meksika'nın Hindistan büyükelçisi olarak görevlendirilinceye kadar Fransa'da kaldı. 1962'de Yeni Delhi'deki görevine başlayan Paz, 1965'te Fransız Marie-José Tramini ile evlendi. Hindistan'da kaldığı dönemde doğu edebiyatı ve felsefesiyle ilgilendi. Doğu kültürünün batı dünyasında tanınması için çaba gösterdi. Bengali dilindeki Hungryalism şiir hareketini başlatan şairler üzerinde etkili oldu.^[1] 1968 yılında Meksika'daki Tlatelolco katliamından sonra hükûmeti protesto amacıyla ülkesindeki bütün görevlerinden istifa etti. Büyükelçilik görevinden ayrılma gerekçelerini "Öbür Meksika: Piramidin Eleştirisi" adlı kitabında anlattı.

Diplomasi kariyerini sonlandırdıktan sonra Meksika'ya dönüp Plural adlı edebiyat dergisini çıkardı. Dergisi, 1975'te hükûmet tarafından kapatılınca Vuelta adlı kültür dergisini çıkarmaya başladı ve hayatının sonuna kadar bu dergiyi çıkarmaya devam eti. 1969-1970'te İngiltere'de Cambridge, 1970-1974 arasında ABD'de Harvard Üniversitesi'nde dersler verdi. 1978 yılında Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi,^[5] 1980 yılında Harvard Üniversitesi tarafından kendisine fahri doktor unvanı verildi.^[6] 1990 yılında Nobel Edebiyat Ödülüne layık görüldü.

1998'de Mexico City'de hayatını kaybetti.

Yapıtları[değiştir | kaynağı değiştir]

Şiirleri[değiştir | kaynağı değiştir]

1938-1946 - Puerta condenada
1937 - La rama
1957 - Piedra de sol
1958 - Libertad bajo palabra
1962 - Salamandra
1969 - Ladera Este
1972 - Le singe grammairien,
1976 - Vuelta
1987 - Árbol Adentro

Makaleleri[değiştir | kaynağı değiştir]

1950 - El laberinto de la soledad
1956 - El Arco y la Lira
1957 - Las peras del olmo
1965 - Cuadrivio
1966 - Puertas al Campo
1967 - Corriente Alterna
1967 - Claude Levi-Strauss o el nuevo festín de Esopo
1968 - Marcel Duchamp o el castillo de la Pureza
1969 - Conjunciones y Disyunciones
1969 - Postdata
1973 - El signo y el Garabato
1974 - Los Hijos del Limo
1974 - La Búsqueda Del Comienzo (Escritos Sobre El Surrealismo)
1979 - El Ogro Filantrópico
1979 - In-mediaciones
1982 - Sor Juana Ines de la Cruz o las trampas de la fe
1983 - Tiempo Nublado
1983 - Sombras de Obras
1984 - Hombres en su Siglo
1990 - Pequeña Crónica de Grandes Días
1990 - La Otra Voz
1991 - Convergencias
1992 - Al Paso
1993 - La Llama Doble
1994 - Itinerario
1995 - Vislumbres de la India

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

1990- Nobel Edebiyat Ödülü
1985- Alfonso Reyes Ödülü
1984- Alman Kitap Yayımcıları Barış Ödülü
1982- Neustadt Uluslararası Edebiyat Ödülü
1981- Cervantes Ödülü
1980- Harvard Üniversitesi Fahri Doktor unvanı
1980- Ollin Yoliztli Ödülü (Meksika)
1978- Meksika Ulusal Özerk Üniversitesi Fahri Doktor unvanı
1977- Ulusal Edebiyat Ödülü (Meksika)
1977- Kudüs Edebiyat Ödülü
Premio Mondello (Palermo, İtalya)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "Octavio Paz Biography". www.thefamouspeople.com. Thefaomuspeople.com sitesi. 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017.
^ http://www.dw.com/tr/ispanyada-çanlar-aydınlar-için-çaldı/a-4143656 ^{[yalın URL]}
^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017.
^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017.
^ "Nobel Prize Recipients". www.fororegulaciondrogas.unam.mx. UNAM web sitesi. 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017.
^ "Honorary Degrees". www.harvard.edu. 4 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017.

[famous-1] "Octavio Paz Biography". www.thefamouspeople.com. Thefaomuspeople.com sitesi. 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017.

[2] ttp://www.dw.com/tr/ispanyada-çanlar-aydınlar-için-çaldı/a-4143656 ^{[yalın URL]}

[3] "Arşivlenmiş kopya". 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017.

[4] "Arşivlenmiş kopya". 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017.

[unam-5] "Nobel Prize Recipients". www.fororegulaciondrogas.unam.mx. UNAM web sitesi. 21 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017.

[harvard-6] "Honorary Degrees". www.harvard.edu. 4 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

g t d Nobel Edebiyat Ödülü sahipleri
1901-1925	Sully Prudhomme (1901) Theodor Mommsen (1902) Björnstjerne Björnson (1903) Frederic Mistral / Jose Echegaray (1904) Henryk Sienkiewicz (1905) Giosue Carducci (1906) Rudyard Kipling (1907) Rudolf Eucken (1908) Selma Lagerlöf (1909) Paul Heyse (1910) Maurice Maeterlinck (1911) Gerhart Hauptmann (1912) Rabindranath Tagore (1913) 1914 Romain Rolland (1915) Verner von Heidenstam (1916) Karl Gjellerup / Henrik Pontoppidan (1917) 1918 Carl Spitteler (1919) Knut Hamsun (1920) Anatole France (1921) Jacinto Benavente (1922) William Butler Yeats (1923) Władysław Reymont (1924) George Bernard Shaw (1925)
1926-1950	Grazia Deledda (1926) Henri Bergson (1927) Sigrid Undset (1928) Thomas Mann (1929) Sinclair Lewis (1930) Erik Axel Karlfeldt (ölümünden sonra) (1931) John Galsworthy (1932) İvan Bunin (1933) Luigi Pirandello (1934) 1935 Eugene O'Neill (1936) Roger Martin du Gard (1937) Pearl S. Buck (1938) Frans Eemil Sillanpää (1939) 1940 1941 1942 1943 Johannes Vilhelm Jensen (1944) Gabriela Mistral (1945) Hermann Hesse (1946) André Gide (1947) T. S. Eliot (1948) William Faulkner (1949) Bertrand Russell (1950)
1951-1975	Pär Lagerkvist (1951) François Mauriac (1952) Winston Churchill (1953) Ernest Hemingway (1954) Halldór Laxness (1955) Juan Ramón Jiménez (1956) Albert Camus (1957) Boris Pasternak (1958) Salvatore Quasimodo (1959) Saint-John Perse (1960) Ivo Andrić (1961) John Steinbeck (1962) Yorgos Seferis (1963) Jean-Paul Sartre (ödülü reddetti) (1964) Mihail Şolohov (1965) Shmuel Yosef Agnon / Nelly Sachs (1966) Miguel Angel Asturias (1967) Yasunari Kavabata (1968) Samuel Beckett (1969) Aleksandr Soljenitsin (1970) Pablo Neruda (1971) Heinrich Böll (1972) Patrick White (1973) Eyvind Johnson / Harry Martinson (1974) Eugenio Montale (1975)
1976-2000	Saul Bellow (1976) Vicente Aleixandre (1977) Isaac Bashevis Singer (1978) Odisseus Elitis (1979) Czesław Miłosz (1980) Elias Canetti (1981) Gabriel García Márquez (1982) William Golding (1983) Jaroslav Seifert (1984) Claude Simon (1985) Wole Soyinka (1986) Joseph Brodsky (1987) Necib Mahfuz (1988) Camilo José Cela (1989) Octavio Paz (1990) Nadine Gordimer (1991) Derek Walcott (1992) Toni Morrison (1993) Kenzaburo Oe (1994) Seamus Heaney (1995) Wislawa Szymborska (1996) Dario Fo (1997) José Saramago (1998) Günter Grass (1999) Gao Xingjian (2000)
2001-günümüz	V. S. Naipaul (2001) Imre Kertész (2002) J. M. Coetzee (2003) Elfriede Jelinek (2004) Harold Pinter (2005) Orhan Pamuk (2006) Doris Lessing (2007) J. M. G. Le Clézio (2008) Herta Müller (2009) Mario Vargas Llosa (2010) Tomas Tranströmer (2011) Mo Yan (2012) Alice Munro (2013) Patrick Modiano (2014) Svetlana Aleksiyeviç (2015) Bob Dylan (2016) Kazuo Ishiguro (2017) Olga Tokarczuk (2018) Peter Handke (2019) Louise Glück (2020) Abdulrazak Gurnah (2021) Annie Ernaux (2022) Jon Fosse (2023)

Octavio Paz nedir?, Octavio Paz anlamı nedir?, Octavio Paz ne demektir?