John Goodenough

John B. Goodenough
John B. Goodenough
	Goodenough (2019)
Doğum	John Bannister Goodenough; 25 Temmuz 1922; Jena, Almanya
Ölüm	25 Haziran 2023 (100 yaşında); Austin, ABD
Milliyet	Amerikan
Eğitim	Yale Üniversitesi (Lisans); Chicago Üniversitesi (Lisansüstü, Doktora)
Ödüller	Nobel Kimya Ödülü (2019)
Kariyeri
Dalı	Fizik
Etkilendikleri	Nevill Francis Mott ; John C. Slater; Philip Warren Anderson ; Paul Hagenmuller;
Etkiledikleri	Akira Yoshino ; C. N. R. Rao; Michael M. Thackeray

John Bannister Goodenough (25 Temmuz 1922 - 25 Haziran 2023), Amerikan malzeme bilimci, bir katı-hal fizikçisi ve Nobel Kimya Ödülü sahibi. Austin'deki Texas Üniversitesi'nde makina mühendisliği ve malzeme bilimi alanlarında profesör. Goodenough, lityum iyon pillerin geliştirilmesi ve tanımlanmasıyla, malzemelerdeki manyetik aşırı değişim işaretlerini tanımlayan Goodenough–Kanamori kurallarıyla ve bilgisayar RAM'lerinde yeni ufuklar açan geliştirmeleriyle geniş ölçüde tanınmıştır.

Goodenough, Amerikalı ebeveynlerin çocuğu olarak Jena, Almanya'da doğdu. Yale Üniversitesi'nde okurken ve mezun olduktan sonra, Goodenough II. Dünya Savaşı'nda Amerikan ordusu için askeri meteorolog olarak hizmet verdi. Doktorasını almak için Chicago Üniversitesi'nde fizik alanında devam etti, MIT Lincoln Laboratuvarı'nda araştırmacı ve daha sonra Oxford Üniversitesi'nde Anorganik Kimya Laboratuvarı başkanı oldu. 1986'dan beri UT Austin'de mühendislik okulunda profesör olarak görev yapmaktadır.

Ulusal Bilim Madalyası, Copley Madalyası, Fermi Ödülü, Draper Ödülü ve Japonya Ödülü'ne layık görüldü. Malzeme biliminde John B Goodenough Ödülü'ne adını verdi. 2019'da M. Stanley Whittingham ve Akira Yoshino ile birlikte Nobel Kimya Ödülü'ne layık görüldü ve 97 yaşında tarihin en yaşlı Nobel ödülü sahibi oldu.^[1]

Hayatın erken dönemi ve eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

John Goodenough, Jena, Almanya'da Amerikalı Erwin Ramsdell Goodenough (1893–1965) ve Helen Miriam (Lewis) Goodenough'ın çocukları olarak dünyaya geldi.^[2] Babası John'un doğduğu sıralarda Harvard İlahiyat Okulu'nda doktora çalışması üzerinde çalışıyordu ve daha sonra Yale Üniversitesi'nde din tarihinde profesör oldu. John'un kardeşi Pennsylvania Üniversitesi'nin son antropoloğu Ward Goodenough'du. Kardeşler Massachusetts'deki Groton'da yatılı okula gitti.^[3] 1944 yılında John Goodenough, Kafatası ve Kemikler'in üyesi olduğu Yale'den Matematik dalında bir lisans, summa cum laude [latince] aldı.^[4]

II. Dünya Savaşı'nda ABD Ordusunda bir meteorolog olarak görev yaptıktan sonra,^[5] Goodenough yüksek lisans yapmak için Chicago Üniversitesi'ne gitti ve 1952'de fizikte doktora derecesi aldı. Doktora şefi elektrik kırılım teorisyeni Clarence Zener'di, Enrico Fermi ve John A. Simpson'da dahil olmak üzere fizikçilerle çalıştı ve öğrenim gördü. Chicago'dayken tarih yüksek lisans öğrencisi Irene Wiseman ile tanıştı ve evlendi.^[6]

Kariyer ve araştırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Kraliyet Kimya Topluluğu tarafından Oxford'da şarj edilebilir lityum iyon bataryaya yönelik çalışmalarının anısına yerleştirilmiş Mavi Plak

MIT Lincoln Laboratuvarı[değiştir | kaynağı değiştir]

Çalışmalarının ardından Goodenough, 24 yıl boyunca MIT Lincoln Laboratuvarında bir araştırma bilimcisi ve ekip lideriydi. Bu süre zarfında rastgele erişimli manyetik hafıza geliştirmekten sorumlu disiplinler arası bir ekibin parçasıydı. RAM konusundaki araştırma çabaları, Jahn-Teller distorsiyonu olarak da bilinen oksit malzemelerde ortak yörünge düzeni kavramlarını geliştirmesine ve daha sonra Goodenough – Kanamori kuralları olarak bilinen (Junjiro Kanamori ile birlikte) malzemelerde manyetik süper değişim kurallarını geliştirmesine yol açtı.^[7]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

25 Haziran 2023 tarihinde 100 yaşında hayatını kaybetti.^[8]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Specia (9 Ekim 2019). "Nobel Prize in Chemistry Honors Work on Lithium-Ion Batteries - John B. Goodenough, M. Stanley Whittingham, and Akira Yoshino were recognized for research that has "laid the foundation of a wireless, fossil-fuel-free society."". The New York Times. 12 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2019.
^ Mattes, Eleanor Bustin (1997). Myth for Moderns: Erwin Ramsdell Goodenough and Religious Studies in America, 1938-1955. ISBN 9780810833395.
^ LeVine (5 Şubat 2015). "The man who brought us the lithium-ion battery at the age of 57 has an idea for a new one at 92". Quartz (yayıncılık). Atlantic Media Company. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.
^ Goodenough, John B. (2008). Witness to Grace. ISBN 9781462607570. 27 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Gregg (Yaz 2016). "His current quest". The University of Chicago Magazine. 9 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.
^ Olinto (9 Eylül 2019). "University of Chicago alum John B. Goodenough shares Nobel Prize for invention of lithium-ion battery". UChicago News (İngilizce). 9 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2019.
^ "Royal Society of Chemistry - John B Goodenough Award". Royal Society of Chemistry. 10 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2015.
^ "John Goodenough, Co-Inventor Of Rechargeable Li-ion Battery Inventor And Oldest Winner Of Nobel Prize, Passes Away". 26 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2023.

[NYT-20191009-1] Specia (9 Ekim 2019). "Nobel Prize in Chemistry Honors Work on Lithium-Ion Batteries - John B. Goodenough, M. Stanley Whittingham, and Akira Yoshino were recognized for research that has "laid the foundation of a wireless, fossil-fuel-free society."". The New York Times. 12 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2019.

[2] Mattes, Eleanor Bustin (1997). Myth for Moderns: Erwin Ramsdell Goodenough and Religious Studies in America, 1938-1955. ISBN 9780810833395.

[3] LeVine (5 Şubat 2015). "The man who brought us the lithium-ion battery at the age of 57 has an idea for a new one at 92". Quartz (yayıncılık). Atlantic Media Company. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2015.

[4] Goodenough, John B. (2008). Witness to Grace. ISBN 9781462607570. 27 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[5] Gregg (Yaz 2016). "His current quest". The University of Chicago Magazine. 9 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ocak 2018.

[6] Olinto (9 Eylül 2019). "University of Chicago alum John B. Goodenough shares Nobel Prize for invention of lithium-ion battery". UChicago News (İngilizce). 9 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ekim 2019.

[RSC1-7] "Royal Society of Chemistry - John B Goodenough Award". Royal Society of Chemistry. 10 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2015.

[8] "John Goodenough, Co-Inventor Of Rechargeable Li-ion Battery Inventor And Oldest Winner Of Nobel Prize, Passes Away". 26 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Haziran 2023.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

g t d Nobel Kimya Ödülü sahipleri
1901-1925	Jacobus van 't Hoff (1901) Emil Fischer (1902) Svante Arrhenius (1903) William Ramsay (1904) Adolf von Baeyer (1905) Henri Moissan (1906) Eduard Buchner (1907) Ernest Rutherford (1908) Wilhelm Ostwald (1909) Otto Wallach (1910) Marie Curie (1911) Victor Grignard / Paul Sabatier (1912) Alfred Werner (1913) Theodore Richards (1914) Richard Willstätter (1915) 1916 1917 Fritz Haber (1918) 1919 Walther Nernst (1920) Frederick Soddy (1921) Francis Aston (1922) Fritz Pregl (1923) 1924 Richard Zsigmondy (1925)
1926-1950	Theodor Svedberg (1926) Heinrich Wieland (1927) Adolf Windaus (1928) Arthur Harden / Hans von Euler-Chelpin (1929) Hans Fischer (1930) Carl Bosch / Friedrich Bergius (1931) Irving Langmuir (1932) 1933 Harold Urey (1934) Frédéric Joliot-Curie / Irène Joliot-Curie (1935) Peter Debye (1936) Norman Haworth / Paul Karrer (1937) Richard Kuhn (1938) Adolf Butenandt / Lavoslav Ružička (1939) 1940 1941 1942 George de Hevesy (1943) Otto Hahn (1944) Artturi Virtanen (1945) James Sumner / John Northrop / Wendell Stanley (1946) Robert Robinson (1947) Arne Tiselius (1948) William Giauque (1949) Otto Diels / Kurt Alder (1950)
1951-1975	Edwin McMillan / Glenn T. Seaborg (1951) Archer Martin / Richard Synge (1952) Hermann Staudinger (1953) Linus Pauling (1954) Vincent du Vigneaud (1955) Cyril Hinshelwood / Nikolay Semyonov (1956) Alexander Todd (1957) Frederick Sanger (1958) Jaroslav Heyrovský (1959) Willard Libby (1960) Melvin Calvin (1961) Max Perutz / John Kendrew (1962) Karl Ziegler / Giulio Natta (1963) Dorothy Hodgkin (1964) Robert Woodward (1965) Robert S. Mulliken (1966) Manfred Eigen / Ronald Norrish / George Porter (1967) Lars Onsager (1968) Derek Barton / Odd Hassel (1969) Luis Leloir (1970) Gerhard Herzberg (1971) Christian Anfinsen / Stanford Moore / William Stein (1972) Ernst Otto Fischer / Geoffrey Wilkinson (1973) Paul Flory (1974) John Cornforth / Vladimir Prelog (1975)
1976-2000	William Lipscomb (1976) Ilya Prigogine (1977) Peter Mitchell (1978) Herbert Brown / Georg Wittig (1979) Paul Berg / Walter Gilbert / Frederick Sanger (1980) Kenichi Fukui / Roald Hoffmann (1981) Aaron Klug (1982) Henry Taube (1983) Bruce Merrifield (1984) Herbert A. Hauptman / Jerome Karle (1985) Dudley Herschbach / Yuan T. Lee / John Polanyi (1986) Donald Cram / Jean-Marie Lehn / Charles Pedersen (1987) Johann Deisenhofer / Robert Huber / Hartmut Michel (1988) Sidney Altman / Thomas Cech (1989) Elias Corey (1990) Richard Ernst (1991) Rudolph Marcus (1992) Kary Mullis / Michael Smith (1993) George Olah (1994) Paul Crutzen / Mario Molina / Sherwood Rowland (1995) Robert Curl / Harry Kroto / Richard Smalley (1996) Paul D. Boyer / John E. Walker / Jens Skou (1997) Walter Kohn / John Pople (1998) Ahmed Zewail (1999) Alan Heeger / Alan MacDiarmid / Hideki Shirakawa (2000)
2001-günümüz	William Knowles / Ryōji Noyori / Barry Sharpless (2001) John Fenn / Koichi Tanaka / Kurt Wüthrich (2002) Peter Agre / Roderick MacKinnon (2003) Aaron Ciechanover / Avram Hershko / Irwin Rose (2004) Robert Grubbs / Richard Schrock / Yves Chauvin (2005) Roger Kornberg (2006) Gerhard Ertl (2007) Osamu Shimomura / Martin Chalfie / Roger Tsien (2008) Venkatraman Ramakrishnan / Thomas A. Steitz / Ada Yonath (2009) Richard Heck / Akira Suzuki / Ei-ichi Negishi (2010) Dan Şehtman (2011) Robert Lefkowitz / Brian Kobilka (2012) Martin Karplus / Michael Levitt / Arieh Warshel (2013) Eric Betzig / Stefan Hell / William Moerner (2014) Tomas Lindahl / Paul Modrich / Aziz Sancar (2015) Jean-Pierre Sauvage / Fraser Stoddart / Bernard L. Feringa (2016) Jacques Dubochet / Joachim Frank / Richard Henderson (2017) Frances Arnold / Gregory Winter / George Smith (2018) John Goodenough / Stanley Whittingham / Akira Yoshino (2019) Emmanuelle Charpentier / Jennifer Doudna (2020) David MacMillan / Benjamin List (2021) Carolyn R. Bertozzi / Morten Meldal / Barry Sharpless (2022) Moungi G. Bawendi / Louis E. Brus / Alexei I. Ekimov (2023)

John B. Goodenough nedir?, John B. Goodenough anlamı nedir?, John B. Goodenough ne demektir?