Robert Bruce Merrifield
Doğum	15 Temmuz 1921(1921-07-15)[1] Fort Worth, Teksas, ABD[2]
Ölüm	14 Mayıs 2006 (84 yaşında)[3] New Jersey, ABD
Milliyet	Amerikan
Vatandaşlık	ABD
Eğitim	Pasadena Şehir Üniversitesi[4] UCLA[5] Rockefeller Üniversitesi
Ödüller	Nobel Kimya Ödülü, (1984)[6]
Kariyeri
Dalı	Biyokimya[1]
Çalıştığı kurumlar	Philip R. Park Araştırma Kurumu[7] Rockefeller Üniversitesi Tıbbi Araştırmalar Enstitüsü[8]

Robert Bruce Merrifield (15 Temmuz 1921, Teksas - 10 Şubat 2006, New Jersey) Amerikan biyokimyager ve akademisyen. Önceden belirlenmiş bir sıralamaya göre amino asit zincirleri ya da polipeptit sentezlenmesine yönelik geliştirdiği metot sayesinde 1984 yılında Nobel Kimya ödülünün sahibi olmuştur.^[9]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

George E. ve Lorene (Lucas) Merrifield'ın tek oğlu olarak 15 Temmuz 1921 yılında Fort Worth Teksas'ta dünyaya gelmiştir. 1923 yılında Texas'tan ayrılıp Kaliforniya'ya taşınmışlardır. Çocuğluğu Kaliforniya eyaletinin birçok farklı şehrinde geçmiş, bu dönemde 9 farklı ilk öğretim ve 2 farklı liseye devam etmiştir. 1939 yılında Montebello Lisesi'nden mezun olmuştur.^[10]

Lisans öncesi eğitimine Pasadena Ön Lisans Yüksekokulu başlamış, burada iki yıl okuduktan sonra Kaliforniya Üniversitesi, Los Angeles'a (UCLA) transfer olmuştur. Buradan Kimya alanında lisans diploması almıştır. Mezuniyet sonrası 1 yıl Philip R.Park Araştırma Enstitüsünde çalışmıştır. Enstitüde bir hayvan kolonisine bakmış ve yapay amino asitli beslenme üzerine büyüme deneyleri yürütmüştür.^[10] Bunlardan biri Geiger ile olan esansiyel amino asitlerin büyüme için eş zamanlı birlikte olması gerektiği üzerinedir.

Philip R.Park Araştırma Enstitüsünde çalıştıktan sonra Kaliforniya Üniversitesi, Los Angeles'a lisansüstü eğitimine devam etmek üzere dönmüştür. Biyokimya profesörü M.S. Dunn'ün rehberliğinde pirimidinlerin miktarının ölçümüne yönelik mikrobiyolojik bir yöntem geliştirmek üzere yapılan araştırmalara katılmıştır. 19 Haziran 1949 yılında mezun olmuş mezuniyetinden bir gün sonra da Elizabeth Furlong ile evlenmiş ve ertesi gün Kaliforniya'dan ayrılıp New York'a taşınmıştır. New York'ta Rockefeller Tıbbi Araştırmalar Enstitüsünde çalışmaya başlamıştır.^[10]

Daha sonra Rockefeller Üniversitesine dönüşecek olan enstitüde Yrd. Doç. Dr. D.W. Woolley'in çalışmalarına katılmıştır. Dr. Wolley ile birlikte dinükleotit büyüme faktörü ve peptit büyüme faktörleri üzerine çalışmıştır. Bu çalışmalar peptit sentezi gerekliliğini ortaya koymuş ve sonunda katı hâl peptit sentezi (SPPS) fikrini 1959 yılında ortaya çıkarmıştır. 1963'te Journal of American Chemical Society'de (Amerikan Kimya Derneği Dergisi) "katı hâl peptit sentezi" adını verdiği bir yöntemden bahseden klasik bir makalede tek yazar olmuştur.^[11] Bu makale derginin tarihinde beşinci en çok atıf alan makale olmuştur. Daha sonra bu peptit sentez yöntemi üzerine araştırmalar yürütmüştür.^[10]

1965 yılında katı hâl peptit sentezi üretim yöntemini otomatik hâle getirmiştir. Merrifield'ın araştırma grubu katı hâl peptit senteziyle ilk olarak bradikinin, anjiyotensin, desamino-oksitosin ve insülin gibi kıyasla küçük sayılabilecek moleküller üretebilmiştir. 1969 yılında bu yöntemle meslektaşı Bernd Gutte ile birlikte 124 amino asit uzunluğundaki ribonükleaz A enzimini otomatik olarak üretmeyi başarmıştır. Ribonükleaz üretebilmek için icadı olan makine 369 kimyasal tepkime ve 11391 otomatik işlev yerine getirmiştir.^[12]

SPPS günümüzde peptit sentezinde standart olarak kullanılmaktadır. Katı hâl peptit sentezi nükleotit ve sakkaritlerin de sentezinde de uygulanmaktadır.

Uzun süren bir hastalık neticesinde 14 Mayıs 2006 yılında 84 yaşında New Jersey'deki evinde ölmüştür.^[13]

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

1972 yılında Amerikan Ulusal Bilim Akademisinin seçilmiş üyesi olmuştur.^[14] Peptit kimyası üzerine yaptığı çalışmalardan dolayı birçok ödül almıştır. Bunlardan bazıları;

• Albert Lasker Ödülü, Temel Tıbbi Araştırma (1969)^[15]
• Gairdner Kurumu Uluslararası Ödülü (1970)^[16]
• Amerikan Kimya Topluluğu Ödülü, Sentetik Organik Kimya alanında yaratıcı çalışmalar (1972)^[17]
• Amerikan Peptit Topluluğu Alan E. Pierce ödülü (1979)^[18]
• Nobel Kimya Ödülü (1984)
• Ralph F. Hirschmann Ödülü (1990)^[19]
• Glenn T. Seaborg Madalyası UCLA (1993)^[20]

Aldığı ödüllerin yanı sıra birçok üniversiteden de fahri doktora unvanı almıştır. Bunlardan bazıları;

• Colorado Üniversitesi (1969)
• Uppsala Üniversitesi (1970)
• Yale Üniversitesi (1971)
• Ohio Üniversitesi tıp fakültesi (1972)
• UCLA (1986)
• Montpellier Üniversitesi, Fransa (1988)
• Rockefeller Üniversitesi (1998)

Ayrıca Sigma Xi, Phi Lambda Upsilon, Alpha Chi Sigma, Amerikan Kimya Derneği, Amerikan Biyokimyagerler Topluluğu, Amerikan Biyokimya ve Moleküler Biyoloji Topluluğu ve Amerikan Peptit Topluluğu gibi birçok oluşumda üye olarak yer almıştır.^[21]

Bilimsel Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Akademik kariyerinin büyük bir bölümününde katı hâl peptit sentezi olarak adlandırdığı, kimyasal transformasyonlar içeren sentetik bileşikler üretmede kullanılan yöntemi geliştirmekle uğraşmıştır.^[22] 1962 yılında karboksil grubunu, üretilecek peptit dizinin de son amino asiti destekleyecek şekilde kullanan yöntemi doktora öğrencileriyle birlikte geliştirmiştir. Bu yöntemle bradikinin, desamino-oksitosin, anjiyotensin ve insülin üretilebilineceğini yine aynı yıl kanıtlamıştır. Aynı süreçte Nils Jernberg'le beraber çalışarak bu yöntemini otomatik hale getirecek çalışmaları yapmıştır. Bu teknik (somatostatin, beta-endorfin, ACTH ve tripsin inhibitorü gibi) birçok önemli molekülün yapay olarak üretilmesinde kullanılmaktadır. Bu metot ayrıca sentetik antijenik peptitlerin, antikor üretimine etkilerini araştırmak üzere de kullanılmaktadır.^[23]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Nobel Kimya Ödülü
• Nobel Ödülü sahipleri listesi
• Protein sentezi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]