Alan MacDiarmid

Alan MacDiarmid
Alan MacDiarmid
Doğum	14 Nisan 1927; Masterton, Yeni Zelanda
Ölüm	7 Şubat 2007 (79 yaşında); Drexel Hill, Pensilvanya
Eğitim	Victoria Üniversitesi (Wellington); Wisconsin-Madison Üniversitesi
Ödüller	Francis J. Clamer Madalyası (1993); Nobel Kimya Ödülü (2000)

Alan Graham MacDiarmid (14 Nisan 1927 - 7 Şubat 2007), 2000 yılında Nobel Kimya Ödülünü alan üç kimyagerden birisidir.

Gençliği[değiştir | kaynağı değiştir]

MacDiarmid Yeni Zelanda Masterton'da doğdu ve üç kız kardeş ile bir erkek kardeşi bulunuyordu. Ailesinin maddi durumu oldukça zayıftı ve büyük buhran nedeniyle Masterton'dan, Yeni Zelanda'nın başkenti Wellington'a birkaç kilometre uzaklıktaki Hutt Lower'a taşınmaları durumlarını daha da kötüleştirdi. Yaklaşık olarak on yaşlarında babasının eksi kimya dersi kitapları ve kütüphaneden elde ettiği kitaplarla kendisini geliştirdi. Hutt Valley Lisesi'nin ardından Victoria Üniversitesi'nde eğitim gördü.^[1]

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1943 yılında MacDiarmid, Yeni Zelanda'nın Üniversite Giriş Sınavı ve Üniversitesi Tıbbi Ön Sınavını geçti.^[2] Daha sonra 1947 yılında Victoria Üniversitesi'nde BSc derecesi için yaptığı çalışmalar sırasında, laboratuvarda hademe olarak part-time çalışmaya başladı.^[2] Söz konusu laborutavurda asistan olarak görevlendirilmesi de uzun süre almadı.^[2] Aynı üniversitede kimya üzerine yüksek lisansını tamamlamasının ardından, kendi kurduğu kimya bölümünde asistanlık yaptı. 1949 yılında bilim dergisi Naturede ilk çalışması yayınlandı. 1951 yılında onur derecesiyle üniversiteden mezun oldu ve Wisconsin-Madison Üniversitesi Fulbright Bursunu kazandı.^[1] 1952 ve 1953 yıllarında yüksek lisans için doktorasını inorganik kimya alanında ihtisas yaparak aldı. Ardından 1955 yılında ikinci doktorasını tamamladı ve Sidney Sussex College, Cambridge'e gitmek için Shell Lisansüstü Bursunu kazandı.

MacDiarmid genç bir öğretim üyesi olarak bir yıl boyunca İskoçya St Andrews Üniversitesi'nde kimya alanında çalıştı. 1964 yılında ise Pensilvanya Üniversitesi Kimya Fakültesinde tam zamanlı profesör olarak görev yapmaya başladı. Kariyeri süresince 45 yıl boyunca burada eğitim görevine devam etti. İlk yirmi boyunca burada sürekli silikon kimyası üzerine çalışmalar yapmıştı. Bu çalışmaları nedeniyle 1988 yılında kariyerinde yükselme gösterdi.^[3]

2002 yılında MacDiarmid Texas Dallas Üniversitesi'ne katıldı.^[4]

Kimyaya olan katkıları[değiştir | kaynağı değiştir]

İletken polimerler[değiştir | kaynağı değiştir]

En çok bilinen araştırması elektriği ileten plastik malzemelerin keşfi olan İletken polimerlerin keşfi ve geliştirmesi olmuştur. Bu araştırmasında Japon kimyager Hideki Shirakawa ve Amerikalı fizikçi Alan Heeger ile işbirliği yaparak, çalışmalarının sonuçlarını 1977 yılında yayınladı.^[5] Üçü yaptıkları bu çalışma sayesinde 2000 yılında Nobel Kimya Ödülü ile ödüllendirildiler.^[6]^[7]^[8]^[9]

Nobel ödülü kendilerine plastik üzerinde bazı değişiklikler yapıldıktan sonra elektrik iletkenliği özelliğini kazanmasından dolayı verilmiştir. Bu çalışmaları önemli pratikler yaparak geliştirdi ve ilerledi. Yarı iletken polimerler (poliasetilen) günümüzde mobil telefonların ışık yayan diyotları, güneş pilleri ve ekranlarında uygulanma imkânı bulmuştur. Moleküler elektronikte kullanılabilecek olan iletken polimerler sayesinde gelecekte bilgisayarların boyutlarının düşmesi ve hızlarının artacağı düşünülmektedir. MacDiarmid bu başarıya poliasetilen filmlerinin klor, brom ve iyot buharlarıyla tepkimesi sonucunda polimerlerin ilk hallerinden 109 kat daha fazla iletken hale geldiğini keşfetmekle imzasını atmıştır.

Diğer[değiştir | kaynağı değiştir]

MacDiarmid ayrıca 21. yüzyılda yapılan yenilikçilik çabalarında küreselleşme değerinin üzerine yaptığı konuşmalar için dünyayı dolaşmış ve yaptığı konuşma dinleyiciler üzerinde hayranlık uyandırmıştır. Son derslerinden birisi, 2001 yılında yaptığı araştırma faaliyetleri hakkında birinci sınıf öğrencilerine dersler vermiştir. Dünya çapında adıyla yayınlanmış 600'ün üzerinde makale ve 20 patent çalışması bulunmaktadır.^[4]

MacDiarmid hayatı boyunca aktif bir şekilde naturist ve nudist olarak yaşadı. Ayrıca kendisini güneşe tapan keskin hevesli bir su kayakçısı olarak düşünüyordu.^[10]^[11]^[12]

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Hayatının sonuna doğru MacDiarmid, Myelodisplastik sendromuna yakalandı. 2007 yılı Şubat ayı başlarında, Philadelphia, Drexel Hill, Pensilvanya'nın bir banliyösünde bulunan evinin merdivenlerinden düştüğünde ülkesi olanı Yeni Zelanda'ya geri dönmek için yolculuk yapmayı planlıyordu.^[13] Fakat 7 Şubat 2007 tarihinde öldü.^[14] Mezarı Drexel Hill, Pensilvanya'da bulunan Arlington Mezarlığındadır.

MacDiarmid ilk eşi Marian Mathieu ile 1954 yılında evlendi^[2] ve eşi 1990 yılında öldü.

Tanınması ve diğer bazı aldığı ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

Victoria Üniversitesi (Wellington) 1999 yılında MacDiarmid'e fahri doktor unvanını verdi ve 2001 yılında Fiziksel Kimya alanında MacDiarmid sandalyesi oluşturuldu.^[2] 2010 yılı Mayıs ayında MacDiarmid İleri Materyal ve Nanoteknoloji Enstitüsü açıldı ve onun onuruna adlandırıldı.
1999 yılında Amerikan Kimya Derneği tarafından Kimya Materyalleri ödülü ile ödüllendirildi.^[15]
2000 yılında Yeni Zelanda Kraliyet Cemiyeti onu Rutherford Madalyası ile üst düzeyde onurlandırdı.^[2]
2002 yılında Amerika Birleşik Devletleri Ulusal Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi.
2002 yılında MacDiarmid Yeni Zelanda'da Order of New Zealand ile onurlandırıldı^[16]^[17] bu onur ülkedeki en yüksek onurdur.
2004 yılında Çin Halk Cumhuriyeti'nde yabancı uzmanlar için verilen Dostluk Ödülünü aldı.^[18]
Dallas, Texas Üniversitesi'nde bulunan Nanoteknoloji Enstitüsü'ne, 2007 yılında ölümünden sonra Alan G. MacDiarmid Nanoteknoloji Enstitüsü adı verildi.
Çin'de bulunan Jilin Üniversitesi'de 2001 yılında MacDiarmid Enstitüsü kendi adıyla açılmıştır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "Alan G. MacDiarmid – Autobiography". Nobelprize.org. 10 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f "Alan MacDiarmid – PLASTIC FANTASTIC". NZEdge.com. 1 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
^ "Chairs for Five SAS Faculty". Almanak (University of Pennsylvania newsletter), 35(1), 12 Temmuz 1988.
^ ^a ^b Chang, Kenneth (8 Şubat 2007). "Alan MacDiarmid, 79, Who Won Nobel for Work With Plastic, Dies". The New York Times. 8 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.
^ Shirakawa, Hideki; Louis, Edwin J.; MacDiarmid, Alan G.; Chiang, Chwan K.; Heeger, Alan J. (1977). "Synthesis of electrically conducting organic polymers: Halogen derivatives of polyacetylene, (CH) x". Journal of the Chemical Society, Chemical Communications, 16. s. 578. doi:10.1039/C39770000578.
^ ""The Long and Winding Road to the Nobel Prize for Alan MacDiarmid". Almanac (University of Pennsylvania newsletter), 47(8), 17 October 2000". 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
^ "Sandy Smith, "Alan MacDiarmid". The Penn Current, 26 October 2000". 31 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
^ "Joan P. Capuzzi Giresi, "The Boy Chemist at 75." Pennsylvania Gazette, March 2002". 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
^ "The Nobel Prize in Chemistry 2000: Alan Heeger, Alan G. MacDiarmid, Hideki Shirakawa". 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
^ "Article with Naturist Musings". 26 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
^ Kent Atkinson of NZPA (9 Şubat 2007). "The Nobel-prize winning naturist – Alan MacDiarmid remembered". The New Zealand Herald. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2011.
^ "My Nude Life". 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
^ ""Nobel-Winner MacDiarmid Dies". Pennsylvania Gazette, March 2007". 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
^ "NZ Nobel Prize winner dies". NZPA. 8 Şubat 2007. 22 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2007.
^ "Chemistry.org". 4 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.
^ "The Queen's Birthday and Golden Jubilee Honours 2002". The New Zealand Gazette, 57. 30 Mayıs 2002. s. 1553.
^ "The Queen's Birthday and Golden Jubilee Honours 2002" (PDF). The New Zealand Gazette. New Zealand Gazette Office, Department of Internal Affairs. 5 Haziran 2002. s. 1553. 14 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2012.
^ "Friendship Award awards friends, People's Daily Online, 30 September 2004". 12 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Nobel Ödülleri Web sitesinde biyografisi 10 Temmuz 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
MacDiarmid Nobel Ödülü 11 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
McDiarmid Enstitüsü Web Sitesi
Texas Dallas Üniversitesi MacDiarmid sayfası
Pensilvanya Üniversitesi'ndeki MacDiarmid sayfası 16 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Yeni Zelanda biyografisi
MacDiarmid yayınlarının listesi
Alan MacDiarmid ile Söyleşi 10 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[ab-1] "Alan G. MacDiarmid – Autobiography". Nobelprize.org. 10 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.

[nz-2] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f "Alan MacDiarmid – PLASTIC FANTASTIC". NZEdge.com. 1 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.

[3] "Chairs for Five SAS Faculty". Almanak (University of Pennsylvania newsletter), 35(1), 12 Temmuz 1988.

[nyt-4] Chang, Kenneth (8 Şubat 2007). "Alan MacDiarmid, 79, Who Won Nobel for Work With Plastic, Dies". The New York Times. 8 Mart 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Temmuz 2007.

[HMacSh-5] Shirakawa, Hideki; Louis, Edwin J.; MacDiarmid, Alan G.; Chiang, Chwan K.; Heeger, Alan J. (1977). "Synthesis of electrically conducting organic polymers: Halogen derivatives of polyacetylene, (CH) x". Journal of the Chemical Society, Chemical Communications, 16. s. 578. doi:10.1039/C39770000578.

[6] ""The Long and Winding Road to the Nobel Prize for Alan MacDiarmid". Almanac (University of Pennsylvania newsletter), 47(8), 17 October 2000". 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.

[7] "Sandy Smith, "Alan MacDiarmid". The Penn Current, 26 October 2000". 31 Aralık 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.

[8] "Joan P. Capuzzi Giresi, "The Boy Chemist at 75." Pennsylvania Gazette, March 2002". 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.

[nob-9] "The Nobel Prize in Chemistry 2000: Alan Heeger, Alan G. MacDiarmid, Hideki Shirakawa". 15 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.

[10] "Article with Naturist Musings". 26 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.

[NZ_Herald_10423031-11] Kent Atkinson of NZPA (9 Şubat 2007). "The Nobel-prize winning naturist – Alan MacDiarmid remembered". The New Zealand Herald. 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Eylül 2011.

[12] "My Nude Life". 30 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.

[13] ""Nobel-Winner MacDiarmid Dies". Pennsylvania Gazette, March 2007". 13 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.

[14] "NZ Nobel Prize winner dies". NZPA. 8 Şubat 2007. 22 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2007.

[15] "Chemistry.org". 4 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.

[16] "The Queen's Birthday and Golden Jubilee Honours 2002". The New Zealand Gazette, 57. 30 Mayıs 2002. s. 1553.

[17] "The Queen's Birthday and Golden Jubilee Honours 2002" (PDF). The New Zealand Gazette. New Zealand Gazette Office, Department of Internal Affairs. 5 Haziran 2002. s. 1553. 14 Şubat 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2012.

[pdaily2004a-18] "Friendship Award awards friends, People's Daily Online, 30 September 2004". 12 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Şubat 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

g t d Nobel Kimya Ödülü sahipleri
1901-1925	Jacobus van 't Hoff (1901) Emil Fischer (1902) Svante Arrhenius (1903) William Ramsay (1904) Adolf von Baeyer (1905) Henri Moissan (1906) Eduard Buchner (1907) Ernest Rutherford (1908) Wilhelm Ostwald (1909) Otto Wallach (1910) Marie Curie (1911) Victor Grignard / Paul Sabatier (1912) Alfred Werner (1913) Theodore Richards (1914) Richard Willstätter (1915) 1916 1917 Fritz Haber (1918) 1919 Walther Nernst (1920) Frederick Soddy (1921) Francis Aston (1922) Fritz Pregl (1923) 1924 Richard Zsigmondy (1925)
1926-1950	Theodor Svedberg (1926) Heinrich Wieland (1927) Adolf Windaus (1928) Arthur Harden / Hans von Euler-Chelpin (1929) Hans Fischer (1930) Carl Bosch / Friedrich Bergius (1931) Irving Langmuir (1932) 1933 Harold Urey (1934) Frédéric Joliot-Curie / Irène Joliot-Curie (1935) Peter Debye (1936) Norman Haworth / Paul Karrer (1937) Richard Kuhn (1938) Adolf Butenandt / Lavoslav Ružička (1939) 1940 1941 1942 George de Hevesy (1943) Otto Hahn (1944) Artturi Virtanen (1945) James Sumner / John Northrop / Wendell Stanley (1946) Robert Robinson (1947) Arne Tiselius (1948) William Giauque (1949) Otto Diels / Kurt Alder (1950)
1951-1975	Edwin McMillan / Glenn T. Seaborg (1951) Archer Martin / Richard Synge (1952) Hermann Staudinger (1953) Linus Pauling (1954) Vincent du Vigneaud (1955) Cyril Hinshelwood / Nikolay Semyonov (1956) Alexander Todd (1957) Frederick Sanger (1958) Jaroslav Heyrovský (1959) Willard Libby (1960) Melvin Calvin (1961) Max Perutz / John Kendrew (1962) Karl Ziegler / Giulio Natta (1963) Dorothy Hodgkin (1964) Robert Woodward (1965) Robert S. Mulliken (1966) Manfred Eigen / Ronald Norrish / George Porter (1967) Lars Onsager (1968) Derek Barton / Odd Hassel (1969) Luis Leloir (1970) Gerhard Herzberg (1971) Christian Anfinsen / Stanford Moore / William Stein (1972) Ernst Otto Fischer / Geoffrey Wilkinson (1973) Paul Flory (1974) John Cornforth / Vladimir Prelog (1975)
1976-2000	William Lipscomb (1976) Ilya Prigogine (1977) Peter Mitchell (1978) Herbert Brown / Georg Wittig (1979) Paul Berg / Walter Gilbert / Frederick Sanger (1980) Kenichi Fukui / Roald Hoffmann (1981) Aaron Klug (1982) Henry Taube (1983) Bruce Merrifield (1984) Herbert A. Hauptman / Jerome Karle (1985) Dudley Herschbach / Yuan T. Lee / John Polanyi (1986) Donald Cram / Jean-Marie Lehn / Charles Pedersen (1987) Johann Deisenhofer / Robert Huber / Hartmut Michel (1988) Sidney Altman / Thomas Cech (1989) Elias Corey (1990) Richard Ernst (1991) Rudolph Marcus (1992) Kary Mullis / Michael Smith (1993) George Olah (1994) Paul Crutzen / Mario Molina / Sherwood Rowland (1995) Robert Curl / Harry Kroto / Richard Smalley (1996) Paul D. Boyer / John E. Walker / Jens Skou (1997) Walter Kohn / John Pople (1998) Ahmed Zewail (1999) Alan Heeger / Alan MacDiarmid / Hideki Shirakawa (2000)
2001-günümüz	William Knowles / Ryōji Noyori / Barry Sharpless (2001) John Fenn / Koichi Tanaka / Kurt Wüthrich (2002) Peter Agre / Roderick MacKinnon (2003) Aaron Ciechanover / Avram Hershko / Irwin Rose (2004) Robert Grubbs / Richard Schrock / Yves Chauvin (2005) Roger Kornberg (2006) Gerhard Ertl (2007) Osamu Shimomura / Martin Chalfie / Roger Tsien (2008) Venkatraman Ramakrishnan / Thomas A. Steitz / Ada Yonath (2009) Richard Heck / Akira Suzuki / Ei-ichi Negishi (2010) Dan Şehtman (2011) Robert Lefkowitz / Brian Kobilka (2012) Martin Karplus / Michael Levitt / Arieh Warshel (2013) Eric Betzig / Stefan Hell / William Moerner (2014) Tomas Lindahl / Paul Modrich / Aziz Sancar (2015) Jean-Pierre Sauvage / Fraser Stoddart / Bernard L. Feringa (2016) Jacques Dubochet / Joachim Frank / Richard Henderson (2017) Frances Arnold / Gregory Winter / George Smith (2018) John Goodenough / Stanley Whittingham / Akira Yoshino (2019) Emmanuelle Charpentier / Jennifer Doudna (2020) David MacMillan / Benjamin List (2021) Carolyn R. Bertozzi / Morten Meldal / Barry Sharpless (2022) Moungi G. Bawendi / Louis E. Brus / Alexei I. Ekimov (2023)

Alan MacDiarmid nedir?, Alan MacDiarmid anlamı nedir?, Alan MacDiarmid ne demektir?