Glasgow

Glasgow
Glaschu
Glesca, Glesga
Glasgow; Glaschu; Glesca, Glesga
Şehir
	City of Glasgow
	; Glasgow Şehrinin Arması
	; Glasgow'un İskoçya içerisindeki konumu
Ülke	Birleşik Krallık
Birleşik Krallık ülkeleri	İskoçya
İl	Glasgow Şehir Merkezi
Yüzölçümü
• Şehir	175 km²
• Kent	368,5 km² (142,2 mil²)
Nüfus
• Şehir	612,040
• Yoğunluk	3,555/km²
• Kent	985,290
• Metropol	1,861,315
Zaman dilimi	UTC±00.00 (BAS)
• Yaz (YSU)	UTC+01.00 (BAYS)
Alan kodu	0141
	Resmî site; http://www.glasgow.gov.uk/

Glasgow, İskoçya'nın en büyük şehridir. Şehir "Batı Merkezi İskoçya" alçak rakımlı arazilerinde Clyde Nehri kıyılarında bu nehrin İrlanda Denizi'ne açılan haliçi üzerinde konumlanmıştır.

Şehir sınırları içinde nüfusu (2015 tahmini ile) 599,650 kişi olup^[1] Birleşik Krallık'ta (Londra, Manchester ve Birmingham'dan sonra) nüfus itibarıyla dördüncü büyük şehridir. Varoşları ile birlikte şehirleşmiş arazilerden oluşan Büyük Glasgow'un nüfusu (2007 Nüfus tahminine göre) 1,750,000 kişi idi.^[2] Şehir Victoria devrinde Britanya İmparatorluğu'nun ikinci şehri olarak bilinirdi. Şehrin nüfusu 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyıl başında 1 milyonun üzerine çıkmıştır. O yıllarda Londra ve Paris'in ardından Avrupa'da bu yoğunlukta nüfusa sahip üçüncü şehirdi. 2001 sayımlarına göre Glasgow'un nüfusu 629.501'dir.

Glasgow kuruluşunda bir küçük kırsal yerleşkeydi. Orta Çağ'da 10. ve 11. yüzyıllarda bu yerleşkenin Katolik Piskoposu olan John Capellanus ile İskoçya Kralı olan I. David'in çabaları ile Glasgow Piskoposları için Piskoposluk merkezi ve "Kraliyet Şehri (Royal Burgh)" statüsü kazandı. 15. yüzyılda Glasgow Üniversitesi kurulması bu şehri bir akademik merkez ve üniversite öğrencisi şehri haline geçirdi. 18. yüzyılda Glasgow Üniversitesi ve Glasgow şehri İskoçya'da ortaya çıkan İskoç Aydınlanması adı verilen gelişmeye büyük katkı yapmışlardır. Bu entelektüel gelişmede Glasgow'daki İskoç aydınları Aydınlanma Çağı’nın hümanist ve rasyonel bakış açısını, insan aklının temel önemini mantık yoluyla desteklenemeyen bütün otoritelerin reddiyle birlikte, ileri sürmüşlerdir. 18. yüzyılda Glasgow limanı Büyük Britanya'nın Kuzey Amerika kolonileri ve Karayiplerdeki "Britanya Batı Hind Adaları" kolonileri ile Atlantik Okyanusu üzerinden yapılan karşılıklı ticaret ilişkilerinin ana merkezlerinden başta geleni olmuştur.

Büyük Britanya'da Sanayi Devrimi'nin başlaması ile Glasgow'un yakınındaki bölgenin nüfusu ve ekonomisi gayet hızla atılış gösterdi ve bu şehir ve bölge dünyanın en önemli tekstil, mühendislik ve kimya endüstri merkezi haline geçti. Özellikle bu şehirde bulunan gemi tasarımcılık ve gemi yapımcılık sektörleri gayet yeni ve değişik deniz gemileri tasarlayıp, yapıp ve işletmesi üzerinde gelişmeler kaydettiler.

Kraliçe Victoria'nın 19. yüzyılın yaklaşık son %70'indeki (1837-1901) kraliçelik döneminde ve 20. yüzyılın başındaki yaklaşık 1901 - 1918 yıllarınki Kral VII. Edward döneminde Glasgow "Britanya İmparatorluğu'nun İkinci Şehri" niteliğin ve (hatta bazı itirazlara rağmen) "Birleşik Krallık'ın ikinci şehri" olduğu kabul edilmişti.^[3]^[4]^[5]

19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında Glasgow'un şehir nüfusu büyüme gösterdi ve 1939'da nüfus 1,128,473 kişi ile zirve noktasına ulaştı.^[6] 1960'lı yıllarda Glasgow Şehir Meclisi eskiden kalma ve modern nüfusa gayet kötü standarda ikametgâh sağlayan apartman ve evleri yıkıp yeni modern apartman ve evler yaparak ve bunları belli gereksinim kriterlerini sağlayanlar kira ile vermek üzere büyük bir yeni sosyal ikametgâhlar kampanyasını başlattı. Yeniden yapılan modern sosyal ikametgâhlar için kurulma mevkileri şehrin ortasında dağıl şehrni yakınlarından ama dışında yeni kurulan "Yeni Şehirler''de sağlandı. Bu yeni kurulan "Yeni Şehirler" Glasgow şehir belediye sınırları dışında idiler. Bu şehir sınırları dışından kalan "Yeni Şehirler" ve şehir içinde yıkılan eski binalar yerine modern ama daha az nüfus yoğunluğu gösteren ikametgâhlar kurulması ve en son etken olarak şehir sınırlarının değiştirilip şehir arzının küçültülmesi günümüzde Glasgow şehri nüfusunun görülebilir şekilde azalmış olmasına yol açtı. Modern 2015 tahmini ile Glasgow şehir sınırları içinde yaşayan nüfus 599,650 kişiye düşmüştür. Diğer taraftan aynı etkenlerle şehrin komşu varoşları ile şehirleşmiş kırsal komşu bölgelerden oluşan "Büyük Glasgow"'da nüfus 2.3 milyon kişi olmuştur ve bu "Büyük Glasgow" nüfusu İskoçya'nın tüm nüfusunun %41'ini ihtiva etmektedir.^[7]

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Glasgow iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	13,5	14,4	17,2	24,4	26,5	29,6	30,0	31,0	26,7	22,8	17,7	14,1	31,0
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	6,9	7,4	9,6	12,6	15,9	18,1	19,7	19,2	16,4	12,7	9,4	6,9	12,9
Ortalama sıcaklık (°C)	4,4	4,6	6,3	8,7	11,6	14,1	15,9	15,5	13,1	9,7	6,7	4,3	9,6
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	1,8	1,8	3,0	4,8	7,3	10,1	12,0	11,7	9,7	6,7	4,0	1,7	6,2
En düşük sıcaklık (°C)	−14,8	−7,5	−8,3	−4,4	−1,1	1,5	3,9	2,2	−0,2	−3,5	−6,8	−14,5	−14,8
Ortalama yağış (mm)	148,2	104,6	112,3	63,6	67,5	66,4	73,0	92,5	112,5	143,1	126,4	135,2	1.245,3
Kaynak: Met Office^[8]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Kurulup gelişmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Galsgow Burgh yerleşkesini kuran Glasgow Piskoposu Jocelin'in yuksuk mühürü

Ticaret limanı[değiştir | kaynağı değiştir]

Sanayileşme[değiştir | kaynağı değiştir]

Sehir isminin asli[değiştir | kaynağı değiştir]

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Glasgow şehir merkezine 16 kilometre uzaklıkta olan 4 üniversitesiyle, yüksek ve akademik araştırmaların merkezinde büyük bir şehirdir:

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Glasgow şehrinin şu resmî kardeş şehir anlaşmaları vardır:^[9]

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Glasgow

Lighthouse Tower binasından Glasgow şehir merkezi panoraması

Glagow Merkez Garı

Glasgow Şehir Hükûmet konağı
Glasgow çarşısı Buchanan Street
Tolbooth Saat Kulesi
Clyde Arc Köprüsü
Kelvingrove Sanat Müzesi
Glasgow Bilim Merkezi
Mitchell Kütüphanesi - Kamu referans kütüphanesi
Glasgow Kraliyet Konser Salonu
Glasgow Katedrali (St Mungo)
BBC İskoçya merkezi
Clyde Kapalı Salonu, takma adı "Armadıllo"
Clyde Nehri kıyısındaki eski gemi tersanelerinde Clyde Kapalı Salonu ve diğer yenileştirme yatırımları sonuçları
Glasgow Modern Güzel Sanatlar Müzesi
Glasgow Güzel Sanatlar Okulu. Mimar: Rennie Mackintosh
Herald Building binası Mimar: Rennie Mackintosh

Hampden Park Stadı - İskoçya millî takımı stadı

Glasgow Rangers FC İbrox Stadı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Glasgow City Council Area - Demographic Factsheet" (PDF) (İngilizce). National Records of Scotland. 20 Nisan 2015. 2 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.
^ "Key Statistics for Settlements and Localıties Scotland" (İngilizce). General Register Office for Scotland. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.
^ "Victorian Glasgow" (İngilizce). BBC History. 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.
^ "About Glasgow: The Second City of the Empire — the 19th century". Glasgow City Council. 2 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.
^ Fraser Nisan, W. H. "Second City of The Empire: 1830s to 1914" (İngilizce). University of Glasgow. 5 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.
^ "Factsheet 4: Population" (PDF). Glasgow City Council. 3 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.
^ "Minister backs SPT on White Paper". İnterchange İssue 7 (İngilizce). Strathclyde Partnership for Transport. Eylül 2004. 13 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Glasgow İklim Verileri 1981-2010". Station, District and regional averages 1981-2010. Met Office. Erişim tarihi: 2012-11-04.
^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2015.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Curlie'de Glasgow Şehri için enformasyon sitesi (DMOZ tabanlı) (İngilizce)

(İngilizce)

Glasgow için online kilavuzu (İngilizce)

[1] "Glasgow City Council Area - Demographic Factsheet" (PDF) (İngilizce). National Records of Scotland. 20 Nisan 2015. 2 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.

[GRO-2] "Key Statistics for Settlements and Localıties Scotland" (İngilizce). General Register Office for Scotland. 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.

[3] "Victorian Glasgow" (İngilizce). BBC History. 14 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.

[4] "About Glasgow: The Second City of the Empire — the 19th century". Glasgow City Council. 2 Nisan 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.

[5] Fraser Nisan, W. H. "Second City of The Empire: 1830s to 1914" (İngilizce). University of Glasgow. 5 Ocak 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.

[6] "Factsheet 4: Population" (PDF). Glasgow City Council. 3 Temmuz 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Kasım 2015.

[spt-7] "Minister backs SPT on White Paper". İnterchange İssue 7 (İngilizce). Strathclyde Partnership for Transport. Eylül 2004. 13 Haziran 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[iklim-8] "Glasgow İklim Verileri 1981-2010". Station, District and regional averages 1981-2010. Met Office. Erişim tarihi: 2012-11-04.

[9] "Arşivlenmiş kopya". 2 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Mart 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

g t d Avrupa Kültür Başkenti
1980'ler	1985 Atina · 1986 Floransa · 1987 Amsterdam · 1988 Batı Berlin · 1989 Paris
1990'lar	1990 Glasgow · 1991 Dublin · 1992 Madrid · 1993 Anvers · 1994 Lizbon · 1995 Lüksemburg · 1996 Kopenhag · 1997 Selanik · 1998 Stockholm · 1999 Weimar
2000'ler	2000 Reykjavík, Bergen, Helsinki, Brüksel, Prag, Kraków, Santiago de Compostela, Avignon ve Bologna · 2001 Rotterdam ve Porto · 2002 Brugge ve Salamanca · 2003 Graz · 2004 Cenova ve Lille · 2005 Cork · 2006 Patra · 2007 Lüksemburg ve Sibiu · 2008 Liverpool ve Stavanger · 2009 Linz ve Vilnius
2010'lar	2010 İstanbul, Essen, Peç · 2011 Turku, Tallinn · 2012 Guimarães ve Maribor · 2013 Košice, Marsilya · 2014 Umeå, Riga · 2015 Mons, Pilsen · 2016 San Sebastián, Wrocław · 2017 Aarhus, Baf · 2018 Valletta, Leeuwarden · 2019 Filibe
2020'ler	2020-Nisan 2021 Rijeka Galway 2022 Kaunas Esch-sur-Alzette Novi Sad 2023 Veszprém Timișoara Eleusis 2024 Tartu Bad Ischl Bodø 2025 Nova Gorica / Gorizia Chemnitz 2026 Oulu

g t d Birleşik Krallık'taki şehirler
İngiltere	Bath · Birmingham · Bradford · Brighton ve Hove · Bristol · Cambridge · Canterbury · Carlisle Şehri · Chelmsford · Chester · Chichester · Coventry · Derby Şehri · Durham · Ely · Exeter · Gloucester · Hereford · Hull · Lancaster Şehri · Leeds · Leicester · Lichfield · Lincoln · Liverpool · Londra Şehri · Manchester · Newcastle upon Tyne · Norwich · Nottingham · Oxford · Peterborough · Plymouth · Portsmouth · Preston Şehri · Ripon · St Albans · Salford · Salisbury · Sheffield · Southampton · Stoke-on-Trent · Sunderland · Truro · Wakefield · Wells · Westminster · Winchester · Wolverhampton · Worcester · York
İskoçya	Aberdeen · Dundee · Edinburgh · Glasgow · Inverness · Perth · Stirling
Galler	Bangor · Cardiff · Newport · St Asaph · St Davids · Swansea · Wrexham
Kuzey İrlanda	Armagh · Belfast · Derry · Lisburn · Newry

g t d Glasgow'daki sanat galerileri ve müzeler
Sanat galerileri	Modern Sanat Galerisi Kelvingrove Sanat Galerisi ve Müze Hunterian Müze ve Sanat Galerisi Burrell Koleksiyonu McLellan Galerisi Pollok House
Müzeler	Glasgow Ulaşım Müzesi Glasgow Bilim Merkezi St Mungo Dini Yaşam ve Sanat Müzesi People's Palace Provand's Lordship Scotland Street School Museum İskoç Futbol Müzesi Deniz Feneri Riverside Müzesi Tenement House

Greater Glasgow nedir?, Greater Glasgow anlamı nedir?, Greater Glasgow ne demektir?