Chelmesford
City of Chelmsford
Birleşik Krallık ve Essex içinde Chelmsford
Ülke	Birleşik Krallık
Kurucu Ülke	İngiltere
Bölge	Doğu İngiltere
Shire-Kontluk	Essex
Metropoliten olmayan bölge	Chelmsford Borough Yerel İdaresi
Nüfus  (2011)
• Toplam	111,511
Zaman dilimi	UTC±00.00 (BAS)
• Yaz (YSU)	UTC+01.00 (BAYS)
Alan kodu	01245
Resmî site http://www.chelmsford.gov.uk

Chelmsford, Birleşik Krallık'ın İngiltere ülkesinin Doğu İngiltere bölgesinde bulunup Essex Metropoliten-Olmayan ve Törensel Kontluğu'nun merkez şehri ve Essex shire-kontluğuna bağlı olan ikincil Chelmsford Borough Yerel İdaresi'nin de merkezi şehridir.

Kraliçe II. Elizabeth'in tahta geçmesinin 50. yılı onuruna 2012'de, Galler Ülkesi'nde St Asaph, İskoçya'daki Perth ile birlikte "şehir" olma statüsü kazandığı ilan edilmiştir.^[1]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Chelmsford'da Cilalı Taş Devri'ndan ve Springfield semtinde ise geç Tunç Çağı'ndan arkeolojik kalıntılar bulunmuştur. İlk şehir antik Roma asıllıdır. MO 60'ta şehir mevkiinde Caesaromagus (Sezar'ın pazar yeri) adlı bir askeri kale kurulmuş ve etrafında sivil binalar yapılmıştır. Ama antik Romalılar Britanya adasını terk etmeleri ile kale ve etrafı unutulmuş ve kaybolmuştur.

Fakat şehrin mevki "Londinium-Camulodonum" yolu üzerinde idi ve bu yol bu mevkide "Can Nehri" üzerinden Ceolmaer's ford adlı bir su içinden geçme yerinden geçmekteydi. 1199'da Londra Başpiskoposu Maurice şimdiki şehrin merkezinde bulunan olan "Can Nehri" üzerindeki geçiş mevkine taştan bir köprü yaptırmıştır. O köprünün yerinde bulunan nehir geçme yeri olan Ceolmaer's ford burada gelişen yerleşkenin ismi olmuştur. Başpiskopos, köprüsü kenarında Salı ve Cumartesi günleri bir pazar kurulması için "pazar kurma beratı" vermiştir. Bu haftalık pazar günümüzde bile şehir merkezinde o günlerde kurulmaktadır. 12. yüzyıl ortalarına kadar, burada kurulan yerleşkenin nüfusu ancak birkaç yüze erişmişti; ama bu nüfus o zaman İngiltere'si için önemli sayılmaktaydı. 1086'daki Normanların genel nüfus ve arazi sayımı olan Domesday Kitabı'nda kasaba adı Celmeresfort olarak geçer ve 1189'da ilk defa "Chelmsford" adı belgelenemektedir.

13. yüzyıl başlarında Essex'de Brentwood kasabası ile birlikte yörel mahkeme merkezi oldu. 1218'de ise Chelmsford Essex Kontluğu merkez şehir yapıldı. Şehir bu kontluk başkentlik niteliğini o zamandan günümüze kadar devamlı korumaktadır.

1274'te Chelmsford yakındaki "Writtle" adlı bir köyde sonradan İskoçya Kralı olan Robert the Bruce'un doğduğu iddia edilmektedir.^[2]

Şehir 1381'de çıkan büyük Wat Tyler Köylüler Ayaklanması'nın merkezi idi. Ayaklanmacılar Londra'ya yürüyüp başkenti ellerine geçirip Kral'dan asıl ve zenginlerin köylüler ve çiftçiler üzerindeki feodal derebeylik haklarının elemine edilmesini sağlamışlardı. Ama bu ayaklanma Wat Tyler'in Londra'da öldürülmesi ile bastırıldı. Bu büyük halk ayaklanmasını merkezinde söndürmek üzere İngiltere Kralı II. Richard Chelmsford'a gelip yerleşti ve büyük sayıda "isyancı" bu şehirde (günümüzde "Primrose Hill" adı verilen mevkide) kurulan darağaçlarında idam edildi.^[3]

1516'da VIII. Henry şehrin hemen yanında bulunan Boleyn arazilerini satın aldı ve önce metresi sonra karısı olan Ann Boleyn için "Beaulie Sarayı" adı verilen bir saray yaptırdı. Bu saray sonradan VIII. Henry'nin büyük kızı olan I. Mary için kraliçe olmadan önceki resmi ikamet sarayı oldu.

1644-1645'te kendini "Büyücü Bulucu General" olarak tanıtan "Mathews Hopkins" tarafından büyücü olarak suçlanıp, mahkeme edilip ve suçlu bulunan 300 kadar masum yaşlı kadının birçoğu Chelmsford'daki yörel mahkemede yargılanmış; son günlerini Chelmsford hapishanesinde geçirmiş ve bu şehirde kurulan darağaçlarında idam edilmişlerdir.

Chelmsford 19. yüzyıldan itibaren önemli bir sanayi merkezi olmaya başlamıştır. 1878'de Büyük Britanya'da ilk elektrik mühendisliği aletleri fabrikası bu şehirde kurulmuştur. 1898'de ise Britanya'da ilk "bilyalı yataklar" fabrikasının kurulduğu şehir olmuştur. 1898'de ise "radyonun icat edicis" olan Guglielmö Marconi dünyada ilk defa radyo imal etmek için fabrikası 50 işçi ile Chelmsford Hall Street'te kurmuştur. 1920'de bu fabrika Britanya adasında halkın kendi aletleri ile dinleyebileceği radyo yayınlarına başlamış ve 1922'de ise Chemlsford yakınında Writtle'da bulunan "Marconi Araştırma Merkezi"'nden Britanya'da ilk defa günlük programlı olarak halk radyosu yayınına başlanmıştır. Bu nedenle Chelmsford Britanya'da "Radyo Şehri" olarak ün yapmıştır.

II. Dünya Savaşı'nda Chelmsford önemli Britanya harp sanayi merkezi olmuştur. Ayrıca İngiltere arazisini Alman çıkartmasından korumak üzere kurulan savunma hattı Chelmsford'dan geçmekte idi ve şehir ve etrafındaki kırsal alanda çok sayıda çimentodan koruma mevki yapılmıştı ve bunlardan çoğu günümüzde de görülebilmektedir. Şehirdeki Hylands House Malikane Parkı büyük bir Alman esir kampı idi. Ama harbin son yıllarında İngiliz Ordusu (SAS) Özel Harp Güçleri için karargâh da olmuştu. Chemlsford, sanayi önemi dolayısıyla büyük Nazi Alman havagücü bombardımanına da sahne olmuştur.

1980'li yıllardan itibaren Chemsford önemli sanayilerini kaybetmiş ve şehirdeki büyük fabrikalar kapanmıştır. İngiltere'de önemli savaş sanayi şirketi olan Marconi'nin Chelmsford'daki tüm radyo fabrikası ve büyük elektrik mühendisliği aletleri fabrikalarının tümü kapatılmıştır. Bilyalı yataklar şirketinin fabrikası kapatılıp arazisi ve bazı binalar lüks apartmanlara dönüştürülmüştür. Bu fabrikanın yıkılan kısımları Anglia Ruskin Üniversitesi'nin Chelmsford'da bulunan Rivermead Kampüsü arazinin nüvesi olmuştur.

Fakat şehrin Londra'ya yakınlığı ve Essex'in merkez şehri olması, Chelmsford'un 21. yüzyılda bir idari ve dağıtım merkezi olarak gelişip büyümesine destek olmuştur.

Coğrafik konumu[değiştir | kaynağı değiştir]

Chelmsford Londra'nın merkezinde olan Charing Cross'un 32 km kuzey-doğusunda ve antik Roma döneminden kalma ve aynı kontluk içinde bulunan antik Colchester'den hemen aynı uzaklıktadır.

Böylece Chelmsford metropoliten Londra şehirsel alanı için ve özellikle Londra'da finansal şirketlerinin merkezleri bulunan Londra Şehri ve "Docklands"'da çalışanlar için bir "yatakhane" yerleşkesi özelliği taşımaktadır. Bu çalışma yerlerine "Great Eastern Main Line" varoş demiryolu hattında işleyen tren seferleri ile 30-35 dakikalık ve karayolu ile A12 ana karayolunun kullanarak 60 dakikalık bir seyahatle yetişmek mümkün olmaktadır.

Chelmsford civarında bulunan önemli mevkiler ve yönleri şöyle verilebilir:

	Stansted Havaalanı; Bishops Stortford; Great Dünmow	Braintree, Essex	Witham; Colchester	g t d
	Harlow; Hertford		Maldon; Heybridge; Danbury]]
		'Chelmsford
	Londra; Brentwood; Ingatestone	Basildon; Billericay; Tilbury; Grays	Southend on Sea; Rochford; Rayleigh; South Woodham Ferrers

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

İngiltere'de 2011'de bir nüfus sayımı yapılmakla rağmen bu sayımı incelemek ve sonuçları basmakla görevlendirilen özel sektör şirketi daha bu görevi başaramamıştır. (3.5.2012) Bu nedenle eldeki demografi verileri çok eskidir ve 2001 nüfus sayımına aittir. Bu sayıma göre Chelmsford nüfusu yaklaşık 69,500 kişi idi ama bu istatistiğin gerçekten çok küçük olduğu ve o zamandan beri şehrin çok daha değişip, genişleyip büyüdüğü kabul edilmektedir.

Görülebilecek yerler[değiştir | kaynağı değiştir]

• Chelmsford Katedrali : Orijinal olarak "St Mary Church" adı ile bir semt kilisesi olarak yapılmıştır. Fakat 1914'te Chelmsford'da bir Anglikan piskoposluk idaresi kurulunca katedral adı verilmiştir. Resmen İngiltere'de en küçük katedral olan "Derby Katedrali"'den sonra ikinci en küçük katedraldir.^[4]
• Shire Hall: Chelmsford'un ana caddesi olan "High Street"in üst tarafında bulunmaktadır. 1791'de yapılmıştır. Cephesi süslü olarak "Portland" taşından yapılmadır. 1181'den itibaren aynı mevkide bulunan mahkeme binaları yerine yapılmış; yapılmasından itibaren 2 Nisan 2012'ye kadar yerel mahkeme salonu olarak görev yapmıştır.
• Hylands House Malikane Konağı ve Parkı: Şehrin batısında büyük bir kırsal park ve etrafı parkla çevrili malikane konağıdır. Malikane konağı 1730'da o zaman moda olan mimari stiline göre yapılmıştır ve şimdi sadece 232 km² alanında kalan park o zaman meşhur olan bir bahçe mimarı tarafından hazırlanmıştır. Bu konak ve park, asıl özel sahibi tarafından ilgilenilmeden, metruk olarak, kısmen yanmış, bakımsız, vandallar tarafından devamlı zarar görmeye ve yıkılmaya bırakılmış iken 1966'da yerel idare tarafından satın alınmıştır. Hem geniş bahçe ve hem de konak büyük yatırımlarla yeni sahip yerel idare tarafından restore edilmiştir. Park halka açıktır ve yıllık açık hava müzik "V Festivali" bu parkta yapılmaktadır. Konak ise konferanslar ve özel törenler için kiralanabilmektedir.
• V Festivali: Her yıl Hylands Park, Chelmsford yapılan bir rock müzik festivalidir. Kapsamı genellikle rock müzik olmakla beraber, bu alanda geniş akımlara yer verilmektedir ve her yıl o yıl tanınmış bir veya iki "pop" grubu konsere katılmaktadır. "V" ismi, İngiliz milyarder Richard Branson'un sahibi olduğu Virgin şirketler grubuna atıfla verilmektedir; çünkü festivalin sponsor firmaların başında "Virgin Radyo", "Virgin Mobile" gibi şirketler gelmektedir. Festival genel olarak Ağustos ayının son haftasında yapılmaktadır. Festival, Chelmsford'daki mevkinin Londra'ya yakın olması, hafta sonuna gelmesi, festival sırasında oluşan kuyrukların küçük olması ve profesyonel olarak organizasyonu ile popüler olmuştur. Fakat müzik kritikleri "Branson" ve "Virgin" ile olan yakın bağlantılar dolayısıyla bu müzik festivalini devamlı tenkit etmektedirler.^[5]
• Chelmsford Müzesi: Oaklands Park'dadır. Genel olarak Chelmsford'daki önemli yerel sanayi olan suyolları ve kanal işletmeciği, telekomünikasyon, elektrik mühendisliği aletleri, bilyalı yataklar sanayilerinin gelişmelerini inceleyen ve ayrıca yerel tarih için müzedir. Ayrıca İngiliz Ordusu'nun eski ve iyi bilinen alaylarından olan "Essex Alayı" için askeri müzedir.^[6]
• Chain Home Radar Kulesi: II. Dünya Savaşı sırasında Canewdon'da yapılmış 360 m yüksekliğinde bir radar kulesi olup 1959'da sökülerek Chemlmsford merkezine dikilmiştir. Şehir ve etrafındaki kırsal alanlardan gayet kolay görülebilmektedir. Britanya adalarında değiştirilmemesi tarihi tek radar kulesidir.^[7]
• Demiryolu Viyadüğü: "Eastern Counties Railways" şirketi tarafından yapılmaya başlanan ve 1843'te halka açılan demiryolu hattı üzerindedir. Viyadük şehrin içinde Central Park mevkiinde "Can Nehri" üzerinde yapılan 18 kemerli tuğladan yapılma bir köprüdür.^[8]
• Chelmsford Hapishanesi ve Genç Suçlular Hapis Kurumu: Bu hapishane 20. yüzyılda 1974-1977 döneminde BBC televizyon şirketi tarafından hazırlanan ve ünlü İngiliz komedyenler olan Ronnie Barker ile Richard Beckinsale'ın başrollerini oynadıkları, "Porridge" adlı hapis erkeklerin durumlarını güldürücü olarak ele alan bir komedi filmi serisinin çekildiği hapishane olmakla işim yapmıştır. Bu komedi serisi "20. Yüzyılın En Komik 100 İngiliz TV Serisi" anketinde 7. olarak seçilmiştir.^[9] Fakat "ağlanacak hallere gülünür" prensibine uygun olarak bu hapishane "Britanya Hapishaneler Bas Müfettişliği" tarafından tüm Britanya adası için en kötü hapishane olarak nitelendirilmiştir.^[10]

Kardeş şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Chelmsford'un şu resmî kardeş şehir anlaşmaları vardır:^[11]

• Annonay, Fransa
• Backnang, Almanya
• Benevento, İtalya

Resimler[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Chelmsford - Katedral
• 
  Chelmsford - merkezinde Tindal meydanında Tindal Anıtı
• 
  Chelmsford - şehir merkezinden geçen Can Nehri
• 
  Chelmsford - Hylands House malikane konağı
• 
  Chelmsford Garı
• 
  Chelmsford - Britvic Şirketi idare merkezi
• 
  Chelmsford - demiryolu viaduktu
• 
  Chelmsford - "Chain Home" radar kulesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Doğu İngiltere
• Essex

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Chelmsford ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• "Wikivoyage" kılavuzunda Chelmsford 27 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Chelmsford resmî turizm sitesi (İngilizce)
• Chelmsford Anglikan piskoposluk websitesi 4 Mayıs 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
• Açık Dizin Projesi'nde "Essex/Chelmsford" maddesi (İngilizce)