Filistin Devleti

Filistin Devleti
دولة فلسطين (Arapça)
Devlet-ü Filâstîn
Filistin Devleti دولة فلسطين (Arapça); Devlet-ü Filâstîn
	Bayrak Arma
	Millî marş; "Arapça: فدائي"; "Fida'i"; "Kurtarıcım"
Başkent; ve en büyük şehir	Kudüs (sınırlı tanıma)
Resmî dil(ler)	Arapça
Tanınan bölgesel dil(ler)	İbranice
Demonim	Filistinli
Hükûmet	Parlamenter demokrasi
• Devlet başkanı
• Devlet başkanı	Mahmud Abbas
• Başbakan	Muhammed Mustafa
• Meclis başkanı	Salim Zanoun
Tarihçe
• Bağımsızlık İlanı
• Bağımsızlık İlanı	15 Kasım 1988
• BMGK gözlemci devlet statüsü	29 Kasım 2012
• Filistin Yönetimi'nin dönüştürülmesi	3 Ocak 2013
Yüzölçümü
• Toplam	6220 km2 - Batı Şeria: 5,860 km2; - Gazze Şeridi: 360 km2; (172.)
Nüfus
• 2020 tahminî	5.159.076 (121..)
• Yoğunluk	731/km2
GSYİH (SAGP)	2018 tahminî
• Toplam	26.479 milyar $
• Kişi başına	5.795 $
GSYİH (nominal)	2020 tahminî
• Toplam	14,750 milyar $ (123.)
Gini (2009)	35.5; orta
İGE (2019)	0.708; yüksek · 115.
Para birimi	Mısır lirası (EGP); Yeni İsrail Şekeli (ILS); Ürdün dinarı (JOD); (ayrıca bakınız Filistin poundu); (PSE)
Zaman dilimi	UTC+2 ()
• Yaz (YSU)	+3
Tarih formatı	gg/aa/yyyy
Trafik akışı	sağ
Telefon kodu	+970
ISO 3166 kodu	PS
İnternet alan adı	.ps
	Kudüs, Filistin Devleti tarafından başkent olarak kabul edilmektedir. Ancak idâri binalar Ramallah’ta bulunmaktadır.; Kudüs bütünüyle veya 70 kilometrekarelik Doğu Kudüs bölgesinin yüzölçümüyle Filistin’in en büyük şehridir.;

Filistin veya resmî adıyla Filistin Devleti (Arapça: دولة فلسطين, romanize: Devlet-ü Filastîn), Orta Doğu'da ve Batı Asya'da, Akdeniz kıyısındaki tarihî Kenan Bölgesi'nde bulunan ve Batı Şeria (İsrail-Ürdün sınırında) ile Gazze Şeridi'nde (İsrail-Mısır sınırında) belirtilen bölgelerde de facto olarak hüküm süren bir Arap devletidir.^[14]^[15] Devletin başkenti her ne kadar Doğu Kudüs olarak belirlense de Kudüs tamamen İsrail'in kontrolünde olduğu için başkenti Ramallah'ta yani Batı Şeria'da bulunmaktadır.^[16] Filistin toprakları 1948'den 1967'ye kadar Mısır ve Ürdün tarafından ele geçirilmişken 1967'deki Altı Gün Savaşı'ndan sonra ise İsrail tarafından ele geçirilmiştir.^[17]^[18] Şubat 2020 itibarıyla 5.051.493 nüfusla dünyada en çok nüfusa sahip 121. devlet olmuştur.^[19]

II.Dünya Savaşı'ndan sonra bölge İngiliz Mandası'ndan Birleşmiş Milletlere (BM) devredilmiş ve BM tarafından Yahudi, Arap ve uluslararası Kudüs Bölgeleri oluşturulmuştur.^[20] Bu bölünme Yahudiler tarafından kabul edilirken bölgedeki Arap devletler tarafından ise kabul edilmeyerek 14 mayıs 1948'de İsrail Devleti'nin kurulmasıyla aynı gün ilk Arap-İsrail Savaşı başladı.^[21]^[22] Öte yandan 22 Eylül 1948'de Mısır tarafında bulunan Gazze'de bir Filistin Hükûmeti kuruldu. Ürdün hariç diğer Arap Birliği üyeleri tarafından tanındı. Hükûmet Filistin'in tamamını (İsrail, Ürdün'deki Batı Şeria, Gazze ve Kudüs bölgeleri) yönettiğini iddia etse de aslında sadece Gazze'yi yönetmekteydi.^[23] İsrail Altı Gün Savaşı sonucunda Mısır'dan Gazze ve Sina yarımadasını, Ürdün'den Batı Şeria'yı ve Suriye'den ise Golan Tepeleri'ni aldı.

Cezayir'de Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) Başkanı Yasser Arafat 15 Kasım 1988'de Filistin Devleti'nin kuruluşunu ilan etti. 1993'te Oslo Anlaşmalarının imzalanmasından bir yıl sonra, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ndeki A ve B bölgelerini yönetmek için Filistin Ulusal Otoritesi kuruldu. Gazze daha sonra İsrail'in Gazze'den çekilmesinden iki yıl sonra 2007'de Hamas tarafından yönetilecekti.

Filistin Devleti 138 BM üyesi tarafından tanınmaktadır ve 2012'den beri Birleşmiş Milletler'de üye olmayan bir gözlemci devlet statüsündedir.^[24]^[25]^[26] Filistin; Arap Birliği, İslam İşbirliği Teşkilatı, G77, Uluslararası Olimpiyat Komitesi ve diğer uluslararası organların bir üyesidir.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Filistin Mandası’ndan bu yana "Filistin" terimi, hâlihazırda İsrail Devleti, Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni kapsayan coğrafi alanla ilişkilendirilmiştir.^[27] "Filistin" teriminin ya da ilgili terimlerin Suriye'nin yanı sıra Akdeniz'in güneydoğu köşesindeki alana genel kullanımı, tarihsel olarak Antik Yunanistan zamanından ve Herodotus MÖ 5. yüzyılın ilk tarih yazımından beri gerçekleşmektedir. Fenikelilerin Tarihlerdeki diğer deniz halklarıyla etkileşime girdiği "Suriye'nin Filistini denilen bölgesi".^[28]^[29] "Filistin" teriminin, başka açıklamaları da olmasına rağmen, Filistinliler tarafından işgal edilen topraklar için Eski Yunanlar tarafından türetilen bir terim olduğu düşünülmektedir.^[30]

Terminolojisi[değiştir | kaynağı değiştir]

"Fillistin" ya da "Filistin Devleti", "işgal altındaki Filistin toprakları" için kullanılmaktadır. Özellikle, "işgal altındaki Filistin toprakları" terimi, bir bütün olarak 1967'den beri İsrail'in işgal ettiği Filistin topraklarının coğrafi alanını ifade eder. Her durumda, toprak veya bölgeye yapılan atıflar Filistin Devleti tarafından talep edilen toprakları ifade eder.^[31]

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

1947'de BM, Filistin Mandasının geri kalan topraklarında iki devletli çözüme yönelik bir bölünme planını kabul etti. Plan Yahudi liderler tarafından kabul edildi ancak Arap liderler tarafından reddedildi ve İngiltere planı uygulamayı reddetti. Britanya'nın nihai geri çekilmesinin arifesinde, David Ben-Gurion başkanlığındaki İsrail Yahudi Ajansı, önerilen BM planına göre İsrail Devleti'nin kurulduğunu ilan etti. Arap Yüksek Komitesi kendi başına bir devlet ilan etmedi ve bunun yerine Ürdün, Mısır ve dönemin Arap Birliği'nin diğer üyeleriyle birlikte 1948 Arap-İsrail Savaşı ile sonuçlanan askerî harekât başlattı.

Savaş sırasında İsrail, BM planı kapsamında Arap devletinin parçası olarak belirlenen ek toprakları ele geçirdi. Mısır, Gazze Şeridi'ni işgal etti. Ürdün ise Batı Şeria'yı işgal etti ve ardından ilhak etti. Mısır başlangıçta bir Tüm Filistin Hükûmeti'nin kurulmasını destekledi ancak 1959'da onu dağıttı. Mavera-i Ürdün bunu asla tanımadı ve bunun yerine Ürdün'ü oluşturmak için Batı Şeria'yı kendi topraklarıyla birleştirmeye karar verdi. İlhak 1950'de onaylandı ancak uluslararası toplum tarafından reddedildi. İsrail'in Mısır, Ürdün ve Suriye'ye karşı savaştığı 1967'deki Altı Gün Savaşı, İsrail'in diğer bölgelerin yanı sıra Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ni de işgal etmesiyle sona erdi.

1964'te Batı Şeria Ürdün'ün kontrolündeyken İsrail'e karşı koymak amacıyla burada Filistin Kurtuluş Örgütü kuruldu. FKÖ'nün Filistin Ulusal Şartı, Filistin'in sınırlarını İsrail de dahil olmak üzere manda yönetiminin geri kalan toprakları olarak tanımlıyor. Altı Gün Savaşı'nın ardından FKÖ Ürdün'e taşındı, ancak daha sonra 1971'de Lübnan'a taşındı.

Ekim 1974 Arap Birliği zirvesi, FKÖ'yü "Filistin halkının tek meşru temsilcisi" olarak belirledi ve "bağımsız bir acil durum kurma haklarını" yeniden teyit etti. Kasım 1974'te, FKÖ, BM Genel Kurulu tarafından Filistin sorunuyla ilgili tüm konularda yetkili olarak tanındı ve onlara BM'de "devlet dışı kuruluş" olarak gözlemci statüsü verildi.

Bağımsızlığı 15 Kasım 1988'de Cezayir'de ilan edilmiştir.^[32] Aralarında Çin, Rusya, Hindistan ve Türkiye'nin de bulunduğu yüzden fazla ülke tarafından resmen tanınmaktadır. Bağımsızlığı ilan edildiği sırada Filistin Kurtuluş Örgütü'nün Filistin topraklarında hiçbir kontrolü yoktu. Günümüzde sadece Batı Şeria ve Gazze Şeridi Filistinlilerin kontrolündedir ve bu bölgeler İsrail ordusunun işgali altındadır. Filistin ve İsrail yönetimleri arasındaki barış görüşmeleri devam etmektedir fakat görüşmelerden olumlu sonuç alınamamıştır.

Birleşmiş Milletler, 29 Kasım 2012'de Filistin'in BM'deki 'gözlemci kuruluş' statüsünü, 'üye olmayan gözlemci devlet' statüsüne yükseltmiştir.^[33] BM Genel Kurulu'nda yapılan oylamada, Filistin'in talebi için 138 ülke, "evet", 9 ülke "hayır" oyu kullandı, 41 ülke çekimser kaldı. İsveç Parlamentosu 30 Ekim 2014 tarihinde Filistin Devletini resmen tanıdı. Bu karar Avrupa Birliği üyesi bir devletin aldığı ilk tanıma kararı oldu.^[34] Eylül 2015 tarihinde Birleşmiş Milletler (BM) Genel Kurulu'nda ilk defa Filistin bayrağı göndere çekildi. New York'taki BM Genel Kurulu'nda aybaşında yapılan oylamada, üye ülkelerin çoğunun 'evet' oyuyla kabul edilen tasarı uyarınca Vatikan bayrağıyla beraber Filistin bayrağının da diğer ülkelerin bayrağının arasında temsil edilmesi kararlaştırıldı.^[35]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Filistin Devleti tarafından talep edilen alanlar Levant'ta bulunuyor. Gazze Şeridi, Akdeniz ile batıda, Mısır ile güneyde, İsrail ile kuzeyde ve doğuda sınırlanmıştır. Batı Şeria, doğuda Ürdün ile; kuzeyde, güneyde ve batıda İsrail ile sınırlanmıştır. Dolayısıyla, Filistin Devleti tarafından talep edilen bölgeyi oluşturan iki kuşağın birbiriyle coğrafi sınırı yoktur ve İsrail tarafından ayrılmıştır. Bu alanlar kara alanlarına göre dünyanın 163. büyük ülkesini oluşturacaktır.^[36]^[37]

Filistin'de bazı çevresel sorunlar vardır. Bunlar; Gazze Şeridi'nin karşılaştığı konular arasında çölleşme, tatlı suyun tuzlanması, kanalizasyon arıtma, su kaynaklı hastalıklar, toprak bozulması ve yeraltı su kaynaklarının tükenmesi ve kirlenmesidir. Batı Şeria'da aynı sorunların birçoğu geçerlidir. Tatlı su çok daha bol olmasına rağmen, devam etmekte olan anlaşmazlık nedeniyle erişim kısıtlanmaktadır.^[38]

İklim[değiştir | kaynağı değiştir]

Filistin'deki sıcaklıklar çeşitlilik gösterir. Batı Şeria'daki iklim çoğunlukla Akdeniz İklimi'dir, yüksek bölgelerdeki kıyı şeridine göre batıya doğru biraz daha serindir. Doğuda, Batı Şeria, kuru ve sıcak iklim ile karakterize edilen Ölü Deniz'in batı kıyı şeridi de dahil olmak üzere birçok Judean Çölü'nü içerir. Gazze, kışları ılıman ve kuru, yazları sıcak ve yarı kurak bir iklime sahiptir.^[39] İlkbahar, mart ve nisan ayları arasında gerçekleşir ve en sıcak aylar temmuz ve ağustos aylarıdır. Ortalama en yüksek sıcaklık 33 °C (91 °F)'dır. Ocak ise en soğuk aydır ve sıcaklık genellikle 7 °C (45 °F)'dır. Yağmur azdır ve genellikle kasım ve mart ayları arasında görülür. Yıllık yağış oranları yaklaşık 4,57 inç (116 mm)'dir.^[40]

Hükûmet ve siyaset[değiştir | kaynağı değiştir]

Kırmızı renkte gösterilen Filistin yönetimi altındaki bölgeler

Filistin vilayetleri haritası (resmî)

Filistin Devleti, Filistin Kurtuluş Örgütü (FKÖ) ile ilişkili aşağıdaki kurumlardan oluşur:

Filistin devlet başkanı^[41]– Filistin Merkez Konseyi tarafından atandı.^[42]
Filistin Ulusal Konseyi - Filistin devletini kuran yasama organı
Filistin Kurtuluş Örgütü Yürütme Komitesi - Sürgündeki hükûmetin işlevlerini yerine getirmek,^[43]^[44]^[45]^[46] geniş bir dış ilişkiler ağı oluşturmak

Filistin Ulusal Yönetimi Başkanı, Filistin Yasama Konseyi (PLC) ve Filistin Ulusal Yönetimi Kabinesi Filistin Ulusal Yönetimi ile ilişkilidir. Ayrıca Filistin'in kuruluş belgesi, Filistin Bağımsızlık Bildirgesi'dir.

İdari Bölümler[değiştir | kaynağı değiştir]

Filistin devleti 16 ayrı idari bölümden oluşur.

İdari Bölüm	Alan (km²)^[47]	Nüfus	Nüfus yoğunluğu (km² başına)	Başkent
Cenin valiliği	583	311,231	533.8	Cenin
Tubas valiliği	402	64,719	161.0	Tubas
Tulkarim valiliği	246	182,053	740.0	Tulkarim
Nablus valiliği	605	380,961	629.7	Nablus
Kalkilya valiliği	166	110,800	667.5	Kalkilya
Salfit valiliği	204	70,727	346.7	Salfit
Ramallah ve el Bireh valiliği	855	348,110	407.1	Ramallah
Eriha valiliği	593	52,154	87.9	Eriha
Kudüs valiliği	345	419,108^a	1214.8^[i]	Kudüs
Beytüllahim Valiliği	659	216,114	927.9	Beytüllahim
El Halil valiliği	997	706,508	708.6	El Halil
Kuzey Gazze valiliği	61	362,772	5947.1	Cibaliye
Gazze valiliği	74	625,824	8457.1	Gazze
Deyr El Balah valiliği	58	264,455	4559.6	Deyr El Balah
Han Yunus valiliği	108	341,393	3161.0	Han Yunus
Refah valiliği	64	225,538	3524.0	Refah

^ İşgal altındaki Doğu Kudüs nüfusuyla birlikte

Demografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Filistin Merkezi İstatistik Bürosu'na (PCBS) göre, 26 Mayıs 2021 itibarıyla Filistin Devleti'nin 2021 ortası nüfusu 5.227.193'tür. PCBS Başkanı Ala Owad, 2021 sonu itibarıyla nüfusun 5,3 milyon olduğunu tahmin ediyor. 6.020 kilometrekarelik bir alanda, kilometrekare başına yaklaşık 827 kişilik bir nüfus yoğunluğu vardır.

Sağlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Filistin Sağlık Bakanlığı'na (MOH) göre, 2017 yılı itibarıyla Filistin'de 743 birinci basamak sağlık merkezi (583'ü Batı Şeria'da ve 160'ı Gazze'de) ve 81 hastane (51'i Batı Şeria'da, Doğu Kudüs dahil) bulunuyor.

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı'nın 2014 tarihli raporuna göre Filistin'de okuma-yazma oranı %96,3'tür. 15 yaş üzeri nüfusta cinsiyet farkı vardır; kadınların %5,9'u okuma yazma bilmezken, erkeklerin bu oranı %1,6'dır. Kadınlar arasında okuma-yazma bilmeme oranı 1997'de %20,3'ten 2014'te %6'nın altına düşmüştür.

Din[değiştir | kaynağı değiştir]

Filistinlilerin %93'ü Müslümandır. Bunların büyük çoğunluğu İslam'ın Sünni mezhebinin takipçileridir. Filistinli Hristiyanlar %6'lık önemli bir azınlığı temsil ediyor ve bunu Dürziler ve daha küçük dinî topluluklar takip ediyor.

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Filistin'in uydudan görüntüsü
Kudüs şehri
Filistin Mandası döneminden kalma banknot
1759 yılında Filistin haritası
1851 yılında Filistin haritası
1864 yılında Filistin haritası
1900 yılında Filistin haritası
1915 yılında Filistin haritası
1920 yılında Filistin Mandası haritası
1924 yılında Filistin haritası
1946 yılında Filistin haritası
1947 tarihli Birleşmiş Milletler'in Filistin için Paylaşım Planı Haritası

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Palestinian National Authority". World Statesmen.org. Ben Cahoon. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014.
^ "Palestine". nationalanthems.info. 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (includes audio) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014.
^ "The World Factbook: Middle East: West Bank". cia.gov. Central Intelligence Agency. 7 Nisan 2014. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014.
^ "The World Factbook: Middle East: Gaza Strip". cia.gov. Central Intelligence Agency. 12 Mayıs 2014. 18 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014.
^ "State of Palestine Population". Worldometers. Worldometers. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020.
^ "World Bank, International Comparison Program database: GDP, PPP (current international $)" (PDF). Data World Bank. 14 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2020.
^ "GDP per capita, PPP (current international $) – West Bank and Gaza | Data". data.worldbank.org. 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2020.
^ "GINI Index: West Bank and Gaza". The World Bank: Data. 8 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014.
^ Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.
^ According to Article 4 of the 1994 Paris Protocol 1 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Protokol Filistin Otoritesi'ne birden fazla para almaya izin verir. Batı Şeria'da İsrail yeni şekeli ve Ürdün dinarı yaygın olarak kabul edilir; Gazze Şeridi'nde ise, İsrail yeni şekeli ve Mısır lirası yaygın olarak kabul edilir.
^ "Abbas: Kudüs, Filistin'in ebedi başkentidir". Sputnik. 31 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2017.
^ "Doğu Kudüs nerede yer almaktadır? Filistin'in Başkenti Doğu Kudüs neresi?". Hürriyet. 20 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021.
^ "Israel A Country Study". Federal Research Division (2004). 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021.
^ "CBS News'te konu hakkında bir haber". 22 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Filistin'in BM üyeliği hakkında" (PDF). 29 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ "Kudüs'teki Bazı Yasal Konular" (PDF). 5 Haziran 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ "Filistin İsrail tarafından nasıl işgal edildi?". 5 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Filistin'in Hükümet Sembolünü değiştirmesi ve Devletleşmesi". 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Worldometer isimli siteye göre Filistin'in nüfusu". 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Birleşmiş Milletler Bölünme Planı". 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "İsrail Kuruluş Bildirisi". 27 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Arap İsrail Savaşı'nın ABD tarafından anlatımı". 9 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Palestine 1948: War, Escape and the Emergence of the Palestinian Refugee Problem(Filistin 1948: Savaş, Kaçış ve Filistin Mülteci Sorununun Ortaya Çıkışı). Yoav Gelber (İngilizce). Sussex Academic Press. 1 Ocak 2006. ss. 177-178. ISBN 978- 1845190750. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020.
^ "İsrail'in BM'nin Filistin'i dolaylı olarak tanımasından ötürü gösterdiği tepki". 4 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Filistin'in BM üyeleri tarafınca dolaylı olarak tanınması". 20 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ "Filistin'in BM'ye tam üye olma çalışmaları". 23 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Rubin, 1999, Google Kitaplar'da Filistin Devleti
^ Palestine: A Four Thousand Year History. Zed Books Limited. 15 Ağustos 2018. s. 22. ISBN 978-1-78699-273-4. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
^ Herodotus, Volume 4. P.21. 1806. Rev. William Beloe translation.
^ Ancient History Encyclopædia, Mark, Joshua J., Palestine,
^ ""United Nations Country Team Occupied Palestinian Territory" (2016), p.9" (PDF). 6 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
^ "Filistin'in bağımsızlık gününün 29'ncu yılı". www.trthaber.com. 15 Kas 2017. 29 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2024.
^ "Filistin, Birleşmiş Milletler'de "Gözlemci Devlet" statüsü kazandı. [[Milliyet (gazete)|demonim]], 30 Aralık 2012". 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2012.
^ "İsveç Filistin'i tanıdı". NTVMSNBC.com. 30 Ekim 2014. 30 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2014.
^ "Arşivlenmiş kopya". 29 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2015.
^ "UNdata | country profile | State of Palestine". data.un.org. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
^ "State of Palestine Population (2020) - Worldometer". www.worldometers.info. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
^ "Search". www.alhaq.org. 29 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.
^ "Gaza". Global Security. 5 Ağustos 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2009.
^ "Monthly Averages for Gaza, Gaza Strip". MSN Weather. 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2009.
^ "Comunicado Conjunto para Establecimiento Relaciones Diplomaticas entre la Republica Dominican y el Estado de Palestina" [Joint Communique on the Establishment of Diplomatic Relations between the Dominican Republic and the State of Palestine] (PDF) (İspanyolca, İngilizce, ve Arapça). Dominican Republic Ministry of Foreign Affairs. 15 Temmuz 2009. 15 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Haziran 2014. Presidente del Estado de Palestina [President of the State of Palestine].
^ PLO Body Elects Abbas 'President of Palestine' 18 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 25 November 2008. Agence France-Presse (via MIFTAH). Retrieved 12 August 2017. "'I announce that the PLO Central Council has elected Mahmud Abbas president of the State of Palestine. He takes on this role from this day, November 23, 2008,' the body's chairman Salem al-Zaanun told reporters."
^ {{{docid}}} and {{{docid}}}
^ Armed Struggle and the Search for State: The Palestinian National Movement, 1949–1993. illustrated. Oxford University Press. 1999. s. 624. ISBN 9780198296430. "The Palestinian National Council also empowered the central council to form a government-in-exile when appropriate, and the executive committee to perform the functions of government until such time as a government-in-exile was established."
^ "Hundred and Thirty-First Session – Item 9.4 of the Provisional Agenda – Request for the Admission of the State of Palestine to UNESCO as a Member State" (PDF). UNESCO. 12 Mayıs 1989. s. 18, Annex II. 28 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2011. A government-in-exile, having no effective control in the territory and not having had previous control, ... .
^ "Palestinian National Council (PNC)". European Institute for Research on Mediterranean and Euro-Arab Cooperation. Medea Institute. 6 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2014. The Palestinian National Council (PNC), Parliament in exile of the Palestinian people, is the most important institution of the Palestinian Liberation Organisation (PLO). The PNC elects the Executive Committee of the organization which makes up the leadership between sessions.
^ "Palestine". GeoHive. Johan van der Heyden. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2015.

[48] İşgal altındaki Doğu Kudüs nüfusuyla birlikte

[1] "Palestinian National Authority". World Statesmen.org. Ben Cahoon. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014.

[2] "Palestine". nationalanthems.info. 15 Şubat 2020 tarihinde kaynağından (includes audio) arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014.

[3] "The World Factbook: Middle East: West Bank". cia.gov. Central Intelligence Agency. 7 Nisan 2014. 6 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014.

[4] "The World Factbook: Middle East: Gaza Strip". cia.gov. Central Intelligence Agency. 12 Mayıs 2014. 18 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014.

[5] "State of Palestine Population". Worldometers. Worldometers. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Aralık 2020.

[6] "World Bank, International Comparison Program database: GDP, PPP (current international $)" (PDF). Data World Bank. 14 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2020.

[7] "GDP per capita, PPP (current international $) – West Bank and Gaza | Data". data.worldbank.org. 29 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Temmuz 2020.

[8] "GINI Index: West Bank and Gaza". The World Bank: Data. 8 Haziran 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2014.

[UNHDR-9] Human Development Report 2020 The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene (PDF). United Nations Development Programme. 15 Aralık 2020. ss. 343-346. ISBN 978-92-1-126442-5. 15 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Aralık 2020.

[10] According to Article 4 of the 1994 Paris Protocol 1 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Protokol Filistin Otoritesi'ne birden fazla para almaya izin verir. Batı Şeria'da İsrail yeni şekeli ve Ürdün dinarı yaygın olarak kabul edilir; Gazze Şeridi'nde ise, İsrail yeni şekeli ve Mısır lirası yaygın olarak kabul edilir.

[11] "Abbas: Kudüs, Filistin'in ebedi başkentidir". Sputnik. 31 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Aralık 2017.

[12] "Doğu Kudüs nerede yer almaktadır? Filistin'in Başkenti Doğu Kudüs neresi?". Hürriyet. 20 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021.

[13] "Israel A Country Study". Federal Research Division (2004). 12 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Mayıs 2021.

[14] "CBS News'te konu hakkında bir haber". 22 Ocak 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[15] "Filistin'in BM üyeliği hakkında" (PDF). 29 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[16] "Kudüs'teki Bazı Yasal Konular" (PDF). 5 Haziran 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[17] "Filistin İsrail tarafından nasıl işgal edildi?". 5 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[18] "Filistin'in Hükümet Sembolünü değiştirmesi ve Devletleşmesi". 8 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[19] "Worldometer isimli siteye göre Filistin'in nüfusu". 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[20] "Birleşmiş Milletler Bölünme Planı". 10 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[21] "İsrail Kuruluş Bildirisi". 27 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[22] "Arap İsrail Savaşı'nın ABD tarafından anlatımı". 9 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[23] Palestine 1948: War, Escape and the Emergence of the Palestinian Refugee Problem(Filistin 1948: Savaş, Kaçış ve Filistin Mülteci Sorununun Ortaya Çıkışı). Yoav Gelber (İngilizce). Sussex Academic Press. 1 Ocak 2006. ss. 177-178. ISBN 978- 1845190750. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020.

[24] "İsrail'in BM'nin Filistin'i dolaylı olarak tanımasından ötürü gösterdiği tepki". 4 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[25] "Filistin'in BM üyeleri tarafınca dolaylı olarak tanınması". 20 Eylül 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[26] "Filistin'in BM'ye tam üye olma çalışmaları". 23 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[27] Rubin, 1999, Google Kitaplar'da Filistin Devleti

[Masalha2018-28] Palestine: A Four Thousand Year History. Zed Books Limited. 15 Ağustos 2018. s. 22. ISBN 978-1-78699-273-4. 28 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.

[29] Herodotus, Volume 4. P.21. 1806. Rev. William Beloe translation.

[30] Ancient History Encyclopædia, Mark, Joshua J., Palestine,

[31] ""United Nations Country Team Occupied Palestinian Territory" (2016), p.9" (PDF). 6 Kasım 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.

[32] "Filistin'in bağımsızlık gününün 29'ncu yılı". www.trthaber.com. 15 Kas 2017. 29 Ocak 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ocak 2024.

[33] "Filistin, Birleşmiş Milletler'de "Gözlemci Devlet" statüsü kazandı. [[Milliyet (gazete)|demonim]], 30 Aralık 2012". 7 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Aralık 2012.

[34] "İsveç Filistin'i tanıdı". NTVMSNBC.com. 30 Ekim 2014. 30 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ekim 2014.

[35] "Arşivlenmiş kopya". 29 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ekim 2015.

[36] "UNdata | country profile | State of Palestine". data.un.org. 26 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.

[auto1-37] "State of Palestine Population (2020) - Worldometer". www.worldometers.info. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.

[al_Haq-38] "Search". www.alhaq.org. 29 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Mayıs 2020.

[GS-39] "Gaza". Global Security. 5 Ağustos 2002 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ocak 2009.

[MSN-40] "Monthly Averages for Gaza, Gaza Strip". MSN Weather. 10 Şubat 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Ocak 2009.

[41] "Comunicado Conjunto para Establecimiento Relaciones Diplomaticas entre la Republica Dominican y el Estado de Palestina" [Joint Communique on the Establishment of Diplomatic Relations between the Dominican Republic and the State of Palestine] (PDF) (İspanyolca, İngilizce, ve Arapça). Dominican Republic Ministry of Foreign Affairs. 15 Temmuz 2009. 15 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 15 Haziran 2014. Presidente del Estado de Palestina [President of the State of Palestine].

[p2008-42] PLO Body Elects Abbas 'President of Palestine' 18 Ekim 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. 25 November 2008. Agence France-Presse (via MIFTAH). Retrieved 12 August 2017. "'I announce that the PLO Central Council has elected Mahmud Abbas president of the State of Palestine. He takes on this role from this day, November 23, 2008,' the body's chairman Salem al-Zaanun told reporters."

[A67L28-43] {{{docid}}} and {{{docid}}}

[GiE-44] Armed Struggle and the Search for State: The Palestinian National Movement, 1949–1993. illustrated. Oxford University Press. 1999. s. 624. ISBN 9780198296430. "The Palestinian National Council also empowered the central council to form a government-in-exile when appropriate, and the executive committee to perform the functions of government until such time as a government-in-exile was established."

[unescogie-45] "Hundred and Thirty-First Session – Item 9.4 of the Provisional Agenda – Request for the Admission of the State of Palestine to UNESCO as a Member State" (PDF). UNESCO. 12 Mayıs 1989. s. 18, Annex II. 28 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2011. A government-in-exile, having no effective control in the territory and not having had previous control, ... .

[46] "Palestinian National Council (PNC)". European Institute for Research on Mediterranean and Euro-Arab Cooperation. Medea Institute. 6 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2014. The Palestinian National Council (PNC), Parliament in exile of the Palestinian people, is the most important institution of the Palestinian Liberation Organisation (PLO). The PNC elects the Executive Committee of the organization which makes up the leadership between sessions.

[47] "Palestine". GeoHive. Johan van der Heyden. 14 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Ekim 2015.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

[28]

[29]

[30]

[31]

[32]

[33]

[34]

[35]

[36]

[37]

[38]

[39]

[40]

[41]

[42]

[43]

[44]

[45]

[46]

[47]

[i]

g t d Akdeniz'e kıyısı olan ülkeler
Egemen devletler	Arnavutluk Bosna-Hersek Cezayir Fas Fransa Hırvatistan İspanya İsrail İtalya Karadağ Kıbrıs Mısır Lübnan Libya Malta Monako Slovenya Suriye Tunus Türkiye Yunanistan
Sınırlı tanınan devletler	Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Filistin
Bağımlı topraklar	Ağrotur ve Dikelya (BK) Cebelitarık (BK)

Filistin Devleti nedir?, Filistin Devleti anlamı nedir?, Filistin Devleti ne demektir?