Grazia Deledda
Grazia Deledda, 1926
Doğum	Gràssia Deledda Gràtzia Deledda 27 Eylül 1871(1871-09-27) Nuoro, İtalya
Ölüm	15 Ağustos 1936 (64 yaşında) Roma, İtalya
Meslek	Roman Yazarı
Milliyet	İtalyan
Vatandaşlık	İtalya
Dönem	19. yüzyıl sonu - 20. yüzyıl başları
Konu	Aşk ve Ölüm
Edebî akım	Doğalcılık, Gerçekcilik
Önemli ödülleri	Nobel Edebiyat Ödülü (1926)
Etkilendikleri Giovanni Verga Luigi Capuana Pietro Pancrazi Renato Serra

Grazia Deledda, (d. 27 Eylül 1871 Nuoro (Sardunya) - ö. 15 Ağustos 1936 Roma) İtalyan yazar. Doğalcılık akımının önde gelen isimleri arasında kabul edilir. Eserlerinde Sardunya'daki zorlu yaşam koşullarını tasvir eder. 1926'da edebiyat dalında Nobel Ödülüne layık görüldü.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Deledda, Nuoro, Sardunya'da orta sınıf bir ailede, Giovanni Antonio Deledda ve Francesca Cambosu'da yedi kardeşten dördüncüsü olarak dünyaya geldi. İlkokula gitti ve daha sonra akrabalarından birinin misafiri olan özel bir öğretmen tarafından eğitildi ve kendi başına edebiyat ile ilgilenmeye başladı. Bu süre zarfında, çoğunlukla Sardunyalı köylülerin hayatından ve mücadelelerinden ilham alan kısa romanlar yazmaya, ilgi duymaya başladı. Öğretmeni Deledda'ya yazılarını bir gazeteye göndermesi için teşvik etti ve 13 yaşında ilk öyküsü yerel bir dergide yayınlandı.^[1] Deledda'nın ilk eserlerinden bazıları 1888 ve 1889 yılları arasında moda dergisi L'ultima moda'da yayınlandı. 1890'da Trevisani, ilk kısa öykü koleksiyonu olan Nell'azzurro'yu (Maviye Doğru) yayınladı. Deledda'nın ana odak noktası, hayali ve otobiyografik unsurların bir kombinasyonu aracılığıyla yoksulluğun ve onunla bağlantılı mücadelelerin temsil edilmesiydi. Ailesi özellikle yazma arzusunu desteklemiyordu.

Deledda'nın yazılarında Sardunya halkının yaşamı, adetleri ve gelenekleri öne çıkmaktadır. Sık sık ayrıntılı coğrafi tanımlara güvenir ve karakterleri genellikle kökenleriyle güçlü bir bağlantıya sahiptir. Karakterlerinin çoğu, sessizce izolasyonla mücadele eden dışlanmış kişilerdir. Genel olarak Deledda'nın çalışması, günah ve kader duygularının dayandığı aşk, acı ve ölüme odaklanır. Romanları, bu tür koşulların kurbanı olan insanlardan ziyade toplumsal değerleri ve ahlaki normları eleştirme eğilimindedir. Eserlerinde Giovanni Verga'nın gerçekçiliğinin ve bazen de Gabriele D'Annunzio'nun dekadancılığının etkisi, yazı stili çok süslü olmasa da görülebilir. İtalyan ve Dünya edebiyatındaki çığır açan rolüne rağmen, Deledda, muhtemelen kadınların acısını ve ıstırabını kadınların özerkliğine karşı tasvir etme eğilimi nedeniyle feminist bir yazar olarak kabul edilmedi.

Deledda'nın ilk romanı Fiori di Sardegna (Sardunya'nın Çiçekleri) 1892'de yayınlandı. 1896'da Speirani tarafından yayınlanan Paesaggi Sardi kitabı, hem kurgu hem de şiirden beslenen düzyazı ile karakterize edilmiştir. Bu süre zarfında Deledda gazete ve dergilerle, özellikle de La Sardegna, Piccola Rivista ve Nuova Antologia ile düzenli bir işbirliği başlattı. Çalışmaları, eleştirel ilginin yanı sıra önemli bir görünürlük kazandı. Ekim 1899'da Deledda, Maliye Bakanlığı'nın bir görevlisi olan Palmiro Madesani ile Cagliari'de bir araya geldi.^[2] Madesani ve Deledda 1900'de evlendiler ve çift Deledda'nın Il Vecchio Della Montagna adlı kitabının (Dağdan Yaşlı Adam, 1900) yayınlanmasından hemen sonra Roma'ya taşındı. İki oğlu Sardus (1901) ve Francesco "Franz" (1904)<ref name="russell1994">doğmasına rağmen, Deledda üretken bir şekilde yazmaya devam etmeyi başardı ve yılda bir roman yayımladı.

1903'te ticari ve eleştirel başarı ile karşılanan ve yazar olarak ününü artıran Elias Portolu'yu yayınladı. Bunu Cenere (Ashes, 1904); L'edera (Sarmaşık, 1908); Sino al confine (To the Border, 1910); Colombi e Sparvieri (Güvercinler ve Serçeler, 1912); ve en popüler kitabı Canne al Vento (Rüzgarda Sazlar, 1913) kitapları takip etti.

1916'da Cenere, ünlü İtalyan aktris Eleonora Duse'a sessiz bir film için ilham kaynağı oldu. Tiyatro sanatçısı olan Duse ilk defa bir filmde yer aldı. Ayrıca Deledda, 1919'da kurulan milliyetçi kadın dergisi Lidel'in yazarlarından biriydi.

1926'da İsveç Akademisi üyesi olan Henrik Schück, Deledda'yı Nobel Edebiyat Ödülü'ne aday gösterdi. Deledda, "kendi adasındaki yaşamı plastik bir netlikle resmeden ve genel olarak insan sorunlarını derinlemesine ve sempatiyle ele alan idealist bir ilhama sahip yazılarından dolayı" Nobel Edebiyat Ödülü'nü kazandı. Ödülü 1926'da Stockholm'de bir törenle aldı. Habere ilk tepkisi "Già?" ("Zaten?") oldu. Deledda'nın kazanması popülaritesinin artmasına büyük katkı sağladı. İktidarda hakimiyetini yeni sağlamlaştıran ve Faşizmi kuran Benito Mussolini, Deledda'ya "derin hayranlığını" ifade ettiği bir özveriyle imzalı bir portresini gönderdi. Gazeteci ve fotoğrafçılardan oluşan topluluklar onun Roma'daki evini ziyaret etmeye başladı. Deledda başlangıçta onları memnuniyetle karşıladı ama sonunda ilgiden bıktı. Bir gün, çok sevdiği evcil kargası Checca'nın, insanların sürekli eve girip çıkmasıyla ortaya çıkan kargaşadan gözle görülür bir şekilde rahatsız olduğunu fark etti. "Checca yeterince içtiyse, ben de öyleyim" dediği aktarılan Deledda, daha sonra emekli bir rutine döndü. Olaylar ayrıca Deledda'nın son derece metodik yazı programını da zorladı. Güne geç bir kahvaltıyla başlar, ardından sabahları sıkı bir okuma, öğle yemeği, hızlı bir şekerleme ve akşam yemeğinden önce birkaç saat yazı yazardı.

Deledda, yaşlandıkça daha kırılgan bir hale gelse de yazmaya devam etti. Sonraki çalışmaları, La Casa del Poeta (Şairin Evi, 1930) ve Sole d'Estate (Yaz Güneşi, 1933), ciddi sağlık sorunları yaşarken bile daha iyimser bir yaşam görüşüne sahip olduğunu belirtiyor.

Deledda meme kanserinden dolayı 64 yaşında Roma'da öldü. Deledda'nın son romanı La chiesa della solitudine (Yalnızlık Kilisesi, 1936), ölümcül bir hastalığa yakalanan genç bir İtalyan kadının yarı otobiyografik bir tasviridir. Cosima romanının tamamlanmış bir el yazması ölümünden sonra keşfedildi ve ölümünden sonra 1937'de yayınlandı.

Deledda'nın çalışmaları, Luigi Capuana, Giovanni Verga, Enrico Thovez, Pietro Pancrazi, Renato Serra gibi İtalyan edebiyatı yazarları tarafından büyük saygı gördü. Sergio Atzeni, Giulio Angioni ve Salvatore Mannuzzu da dahil olmak üzere Sardunyalı yazarlar, çalışmalarından büyük ölçüde etkilendiler ve daha sonra Sardunya Edebi Baharı olarak bilinen şeyi bulmalarını sağladılar. 1947'de sanatçı Amelia Camboni, şu anda Roma'daki Pincio semtindeki evinin yakınında duran Deledda'nın bir portresini yaptırdı.

Deledda'nın Nuoro'daki doğum yeri ve çocukluk evi, ulusal bir miras binası ilan edildi ve 1968'de Nuoro Belediyesi tarafından satın alındı ve 1979'da onu 1.000 İtalyan Lire'sinin sembolik fiyatına Bölgesel Etnografya Enstitüsü'ne (ISRE) teslim etti. Enstitü, evi yazarın anısına bir müzeye dönüştürdü ve şimdi buraya Museo Deleddiano deniyor. Müze, Deledda'nın hayatındaki en önemli bölümleri sergileyen on odadan oluşuyor.

Eserlerinden seçmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

Vikisöz'de Grazia Deledda ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

• Fior di Sardegna (1892)
• Le vie del male (1892)
• Racconti sardi (1895)
• Anime oneste (1895)
• Elias Portolu (1903)
• Cenere (1904)
• L'edera (1912)
• Canne al vento (1913)
• Marianna Sirca (1915)
• La madre (1920)
• La fuga in Egitto (1925)
• Il sigillo d'amore (1926)
• Cosima (1937)
• Il cedro del Libano (1939)

Bibliyografya[değiştir | kaynağı değiştir]

• Attilio Momigliano, Intorno a Grazia Deledda, in Ultimi studi, Firenze, La Nuova Italia, 1954.
• Eurialo De Michelis, Grazia Deledda e il decadentismo, Firenze, La Nuova Italia, 1938.
• Emilio Cecchi, Grazia Deledda, in Prosatori e narratori, in Storia della letteratura italiana. Il Novecento, Milano, Garzanti, 1967.
• Natalino Sapegno, Prefazione a Romanzi e novelle, Milano, Mondadori, 1972.
• Giulio Angioni, Grazia Deledda, l'antropologia positivistica e la diversità della Sardegna, in Grazia Deledda nella cultura contemporanea, a cura di U. Collu, Nuoro, 1992, pp. 299–306; Introduzione, Nel deserto, Bibliotheca sarda, Nuoro, Ilisso, 20; Introduzione, Tradizioni popolari di Nuoro, Bibliotheca sarda, Nuoro, Ilisso, 2010.
• Irene Ferchl: Es genügt, das innere Leben zu leben. In: Charlotte Kerner: Nicht nur Madame Curie - Frauen, die den Nobelpreis bekamen. Beltz Verlag, Weinheim/ Basel 1999, ISBN 3-407-80862-3.
• Gertraude Wilhelm (Hrsg.): Die Literaturpreisträger - Ein Panorama der Weltliteratur im 20. Jahrhundert. Econ Taschenbuch Verlag, Düsseldorf, 1983, ISBN 3-612-10017-3.
• Emilio Cecchi (Hrsg.): Werkausgabe. 4 Bde. 1941-1955.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]