Ermenistan sineması

Ermenistan sineması, 16 Nisan 1923'te, hükûmet kararnamesiyle Ermeni Devlet Sinema Komitesi'nin kurulmasıyla doğmuştur.

İlk yıllar[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk Ermeni filmi Vahan Zartarian tarafından çekilip 13 Mart 1913'te Kahire'de yayınlandı.^[1]

1924'te Erivan'da kurulan Armenfilm (Ermenice: Հայֆիլմ; Rusça: Арменкино) ile Ermeni filmler çekilmeye başladı.^[1] Dönemin önde çıkan filmleri arasında Ivan Perestiani’nin Sovyet devrimi sırasında Bolşeviklerin Zamallu Köprüsü'nü ele geçirmelerini konu edinen Zamallu (Rusça: Замаллу, 1929), Hovannes Tumanyan'ın şiirinden uyarlanan ve Anuş ile Saro'nun mutsuz aşkını konu edinen Anuş (Rusça: Ануш, 1931) ve Patvakan Barkhudaryan'ın yönettiği ve Komünistler’e katılmaya karar veren saf bir köylünün serüvenini konu edinen Kikos (Ermenice: Կիկոս, 1931) bulunur.^[2]

Namus, Hamo Beknazaryan'ın yönettiği ve Alexander Shirvanzade'nin çocukluktan beri aileleri tarafından birbirlerine nişanlanan iki sevgilinin kötü kaderini anlatan bir oyununa dayanan ilk Ermeni sessiz siyah-beyaz filmidir (1925). İlk sesli film Pepo 1935 yılında yönetmen Hamo Beknazaryan çekilmiştir.

Sovyet Dönemi[değiştir | kaynağı değiştir]

1960'ların ortasında bireyin iç dünyasına eğilerek, yeryüzünde varoluşun çelişkilerini sorgulayan Henrik Malyan ve Frunze Dovlatyan Ermenistan sinemasına yeni bir soluk getirdiler.

Henrik Malyan'ın yönettiği Yerankyuni (Üçgen, 1967) savaş yıllarında Leninakan'da yaşayan beş işçi arasındaki dostluğu, May i Naşi Gori (Biz ve Dağlarımız, Ermenice: Մենք ենք, մեր սարերը, 1970) dağ çobanlarının doğal yasalarıyla yönetimin yasaları arasındaki çelişkileri ve Nahapet (Ermenice: Նահապետ, 1977) ise Ermeni soykırım iddiasını konu edindi.^[3]

Frunze Dovlatyan'ın Barev Yes Em (Merhaba Ben Geldim, Ermenice: Բարև, ես եմ, 1965) Ermenistan'da kozmoloji laboratuvarı kuran bir bilim adamının yaşamını, Yerkunk (Teslim, 1976) Sovyet Ermenistanı'nın kuruluş yıllarını, Karat (Özlem, 1990) Türkiye'ye kaçmaya çalışan bir işçinin Sovyet gizli servisinin eline düşmesini, Labirintos (Labirent, 1995) zamansızlık labirentinde kaybolmuş bir kişinin sanaldan gerçeğe yolculuğunu ve Urvankar (Gölge, 1999) ise umutsuzluğun kiralık katil olmaya sürüklediği bir erkeğin öyküsünü konu edindi.^[4]

Çağdaş Dönem[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyetler Birliği'nin parçalanması Ermenistan sinemasını da etkiledi. Ama bir süre sonra devlet sermayesinin yerini özel girişimin aldığı yeni düzene ayak uyduruldu. 1990'dan sonra yeni bir yönetmenler kuşağı ortaya çıktı. Örneğin Karen Gevorkyan'ın Cengiz Aytmatov'dan uyarladığı Pegy Pes Beguşi Kraem Mira (Deniz Kıyısında Koşan Köpek, Rusça: Пегий пёс, бегущий краем моря, 1990) ahalin Adası'nda yaşayan bir kabilenin çetin yaşam koşullarını belgeselci bir anlatımla perdeye getirdi. Film Moskova Film Festivali'nde En İyi Film ve Yönetmen ödüllerini kazandı.

Yönetmenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Sergei Parajanov (en çok Nar Rengi ile tanınır)
Henrik Malyan (En çok Nahapet ile tanınır)
Artavazd Peleşyan (en çok Yılın Mevsimi ile tanınır)
Hamo Beknazaryan
Edmond Keosayan
Frunze Dovlatyan
Mikhail Vartanov (en çok Parajanov: Son Bahar ile tanınır)
Levon Mkrtchyan (Hovhannes Shiraz)
Atom Egoyan Ağrı
J.Michael Hagopian, Ermeni Kırımı, modern Ermeni tarihi ve tarihi Ermenistan üzerine belgeselleri ile beğeni topladı.

Günümüz Ermeni sineması, her yıl iki veya üç film, sekiz kısa film ve on beş belgesel film çekiyor.^[5]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Armenfilm

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b Bakhchinyan, Artsvi (2012). Armenian Cinema 100. Erivan. ss. 111-12.
^ Pilikian 2001, ss. 15-21.
^ Pilikian 2001, ss. 125-48.
^ Pilikian 2001, ss. 211-48.
^ International Film Guide 2012. 2012. s. 60. ISBN 978-1908215017.

Kullanılan Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Pilikian, Hovhanness (2001). Armenian cinema: A source book. Londra: Counter-Point Publications. ISBN 978-0906192078.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ermeni Sineması: Ermeni filmleri ve Ermeni film yapımcıları 24 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Ermeni Sineması: Biyografik Eskiz

(Fransızca) Jean Radvanyi, Le cinéma arménien, Centre Georges Pompidou, Paris 1993

[erm1-1] Bakhchinyan, Artsvi (2012). Armenian Cinema 100. Erivan. ss. 111-12.

[FOOTNOTEPilikian200115-21-2] Pilikian 2001, ss. 15-21.

[FOOTNOTEPilikian2001125-48-3] Pilikian 2001, ss. 125-48.

[FOOTNOTEPilikian2001211-48-4] Pilikian 2001, ss. 211-48.

[5] International Film Guide 2012. 2012. s. 60. ISBN 978-1908215017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Ermenistan konuları
Tarih	Urartular Arminiya Revan Hanlığı Bizans döneminde Ermenistan Sasani döneminde Ermenistan Rusya Ermenistanı Osmanlı İmparatorluğu Ermeni Kırımı Ermenistan Demokratik Cumhuriyeti Ermenistan'ın Sovyetleştirilmesi Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti 1988 Spitak depremi Dağlık Karabağ sorunu Karabağ Savaşı 2020 Dağlık Karabağ Savaşı
Simgeler	Bayrak Arma Ulusal marş
Politika ve hükûmet	Anayasa Devlet yapısı Devlet Başkanı Başbakan Siyasi partiler Seçimler Dış ilişkiler Silahlı Kuvvetleri Ulusal Meclis Yozlaşma İnsan hakları (LGBT hakları)
Ekonomi	Para birimi Bilim ve teknoloji Turizm Ulaşım
Coğrafya	Başkent İdari yapılanma Şehirler
Demografi	Diaspora Diller Din Eğitim
Kültür	Dans Edebiyat İnternet Mutfak Müzik Resmi bayramlar Sinema Spor Vartavar
Ermenistan portalı

Ermenistan sineması nedir