Latin Amerika sineması, Latin Amerika'nın film üretimlerine ve film endüstrilerine atıfta bulunmaktadır. Latin Amerika filmleri hem zengin hem de çeşitlidir ancak başlıca üretim merkezleri Arjantin, Brezilya ve Meksika olmuştur. Latin Amerika sineması, sesin piyasaya sürülmesinden sonra gelişti böylece sınırın güneyindeki Hollywood filminin ihracatına dilsel bir engel oluşturdu.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk film yapımının kökenleri genellikle Salvador Toscano Barragán'a dayanmaktadır. 1898'de Toscano, Don Juan Tenorio adında Meksika'nın konulu ilk filmini yaptı. Meksika Devrimi sırasında Toscano savaşın birkaç videosunu çekti ve kızı bunları, 1950'de uzun metrajlı film hâline getirdi. Diğer kısa filmler Fransız film yapımcıları tarafından yapılmış ya da onlardan etkilenmiştir. 1940'lar ve 1950'lerde Meksika filmlerinin "Altın Çağı", Latin Amerika sinemasının önemli örneklerindendir. Meksika filmleri tüm Latin Amerika ve Avrupa'ya ihraç edildi ve gösterildi. Emilio Fernández'in Maria Candelaria (1944) filmi, Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye kazandı. Bu dönemdeki ünlü aktörler ve aktrisler María Félix, Pedro Infante, Dolores del Río, Jorge Negrete ve komedyen Cantinflas'dır.

1950'ler ve 1960'lar Arjantinli film yapımcıları Fernando Solanas ve Octavio Getino'nun önderliğindeki Üçüncü Sinema'ya doğru bir hareket yaşadı.

Brezilya'da, Cinema Novo hareketi, kritik ve entelektüel senaryolara ve politik bir mesaja sahip filmler üretmenin özel bir yolunu yarattı. Anselmo Duarte'nin O Pagador de Promessas filmi 1962 Cannes Film Festivali'nde Altın Palmiye kazandı^[1] ve böylece, bu başarıyı elde eden ilk film oldu. Bir yıl sonra Yabancı Dilde En İyi Film Akademi Ödülü kategorisinde Akademi Ödülleri'ne aday gösterilen ilk Brezilya ve Güney Amerika filmi oldu. Yönetmen Glauber Rocha, siyasi filmleri üçlemesi ile ünlü Brezilyalı Cinema Novo hareketinin en önemli figürlerinden biridir. Deus e o Diabo na Terra do Sol, Terra em Transe (1967) ve O Dragão da Maldade Contra o Santo Guerreiro (1969) üçlemesiyle Cannes Film Festivali'nde En İyi Yönetmen Ödülü'nü kazandı.

Kolombiya'da Carlos Mayolo, Luis Ospina ve Andrés Caicedo, kalıcı etkiye sahip olacak Grupo de Cali olarak adlandırdıkları alternatif bir harekete öncülük etti ve 1960'lar ve 1970'lerin "Yeni Latin Amerika Sineması"nın önde gelen temsilcileri olarak Oiga, Vea, Agarrando pueblo gibi bazı filmler ürettiler. Pura sangre (Ospina) ve Carne de tu carne (Mayolo) 1980'li yıllarda üretildi ve farklı estetiklere sahiptir.^[2]

Küba sineması, Küba devriminden bu yana resmî destek gördü ve Tomás Gutiérrez Alea gibi önemli film yapımcılara sahiptir.

Arjantin'de kültürü genel olarak koparan bir dizi askeri yönetimden sonra film endüstrisi, 1976-1983 askeri diktatörlüğü sonrasında yeniden ortaya çıktı ve Akademi Ödülleri'nde Yabancı Dilde En İyi Film Akademi Ödülü kategorisinde ödül kazanan iki Latin Amerika filminden ilki olan Resmi Tarih (1985) filmini üretti. Aynı kategoride aday gösterilen Arjantin filmleri arasında La Tregua (1974), Camila (1984), Tango (1998), El hijo de la novia (2001), Gözlerindeki Sır (2009, ödülü kazandı) ve Asabiyim Ben (2014) yer almaktadır.

Daha yakın zamanlarda, yeni yönetmenlik tarzı ve öyküler "Yeni Latin Amerika Sineması" olarak etiketlenmiş ancak bu etiket 1960'larda ve 1970'lerde de kullanılmıştı.

Alejandro González Iñárritu		Alfonso Cuarón

Como agua para chocolate (1992), Cronos (1993), Paramparça Aşklar Köpekler (2000), Ananı Da! (2001), Pan'ın Labirenti (2006) ve Babil (2006) gibi Meksika filmleri, çağdaş konularda evrensel öykü oluşturma konusunda başarılı olmuşlardır ve Cannes Film Festivali gibi prestijli festivallerde gösterilerek uluslararası alanda tanınmışlardır. Alejandro González Iñárritu, Alfonso Cuarón (Harry Potter ve Azkaban Tutsağı), Guillermo del Toro ve senarist Guillermo Arriaga, Hollywood'ta başarı elde etti ve Cuaron ve González Iñárritu, En İyi Yönetmen Akademi Ödülü ve Directors Guild of America'da En İyi Yönetmen ödülünü kazanan tek Latin Amerikalı yönetmenlerdir.

1998-2002 Arjantin'de meydana gelen ekonomik kriz, 1990'ların sonunda ve 2000'lerin başında filmlerin üretimini etkiledi ancak o yıllarda üretilen birçok Arjantin filmi uluslararası beğeniyle karşılandı. Kayıp Kucak (2004), Roma (2004) ve Dokuz Kraliçe (2000) bu filmler arasındadır.

Modern Brezilya film endüstrisi ülke içinde daha kârlı hale geldi ve bazı yapımları Avrupa'da ve Amerika'da ödüller aldı ve tanındı. Bir Köpeğin Vasiyeti (2000) Brezilya sinemasının bir klasiği olarak kabul edilmektedir ve ülkede gişe rekoru kırdı. Merkez İstasyonu (1998), Tanrı Kent (2002) ve Özel Tim (2007), dünya çapında hayran kitlesi elde etti ve filmlerin yönetmenleri Walter Salles, Fernando Meirelles ile José Padilha, Amerika ve Avrupa film projelerine katıldı. Merkez İstasyonu, 1999 yılında Yabancı Dilde En İyi Film Akademi Ödülü dalında ve Fernanda Montenegro ise En İyi Kadın Oyuncu Akademi Ödülü dalında aday gösterildi. Montenegro bu adaylıkla bu dalda aday olan ilk Brezilyalı, ilk Portekizce konuşan ve Latin Amerikalı kadın oyuncu oldu. 2003 yılında Tanrı Kent, En İyi Uyarlama Senaryo Akademi Ödülü, En İyi Yönetmen Akademi Ödülü, En İyi Sinematografi Akademi Ödülü ve En İyi Film Kurgusu Akademi Ödülü dallarında dört Akademi ödülüne aday gösterildi. Ayrıca En İyi Yabancı Dilde Film Altın Küre Ödülü dalında Altın Küre Ödülleri'ne aday oldu. Özel Tim filmi ise Berlin Uluslararası Film Festivali'nde Altın Ayı kazandı.

ABD'de Latin Amerika film yapımcılarına izleyicileri teşvik etme ve onları ortaya çıkarma amaçlı bir hareket mevcuttur. Buna bir örnek olarak New England Festival of Ibero American Cinema gösterilebilir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Bibliyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

• Julianne Burton (ed.): Cinema and Social Change in Latin America. Conversations with Filmmakers, Austin: University of Texas Press, 1986
• Julia

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Paul A. Schroeder Rodriguez. Latin American Cinema: A Comparative History (University of California Press; 2016) 376 pages; readings of 50 films to examine the region's cinema since the silent era.
• Isabel Maurer Queipo (ed.): "Directory of World Cinema: Latin America", intellectbooks, Bristol 2013, 9781841506180

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• En İyi 100 Ibero-Amerikan filmi19 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Latin Amerika Sineması 7 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Centro Virtual Cervantes
• Latineos - Latin Amerika, Karayipler, sanat ve kültür12 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Braezilyalı Yönetmen Walter Salles'un kariyeri hakkındaki konuşması 9 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• İspanyolca Film Rehberi
• Latin Amerika Sineması 11 Mayıs 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. - Ülkelere göre filmler hakkında bilgiler (İngilizce)