Afşin (Abbâsî komutanı)

Afşin Abbasi Devleti hükümdarı halife Mutasım’ın baş komutanı. Asıl adı Hayder bin Kâvus olup, Afşin de denir.

Kişiliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Doğum tarihi meçhuldur. Kendisi Uşrusana beylerinden olduğu bilinmektedir ve Afşın kelimesi özel bir ismi değil de Uşrusana beylerin sıfattır.^[1] Kendisi Türk^[2]^[3]^[4] veya İrani asıllıdır.^[5]^[6]^[7]^[8] Abbasi hükümdarı Memun zamanında kendi isteğiyle Kelime-i Şehadet getirerek müslüman olmuş ve ordusuyle birlikte Abbasi hükümdarı Memun'un ordusuna katılmıştır. Afşın'ın gulam ordusuna "Türk Birliği" dendi ve bu ordu ölene kadar halifeye hep sadık kaldı. Afşın'ın ölümünden sonra bu ordu dağıldı.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Abbasi hükümdarı Mutasım’ın Mısır ve Suriye valiliği sırasında birlikte bulundu ve birliğiyle Mısır'da patlak veren ayaklanmaları bastırdı. Afşın'ın en önemli askeri başarısı uzun zaman Azerbaycan'da sorun çıkaran Bâbek Ayaklanması'nı bastırmasıdır. Üç yıllık kanlı mücadelelerden ve savaşlardan sonra 837 yılında Hurremi Babek'i tutsak ederek Abbasi ili Sâmerrâ’ya getirdi ve bu başarısı Müslüman dünyasında büyük sevince neden oldu. 838 yılında hükümdar Mutasım’ın da katıldığı Amorium seferinde kendi ordusu Türk birliğine komuta eden Afşın bu seferin başarıya ulaşmasında önemli rol oynadı. Bâbek Ayaklanması'nı desteklemek üzere doğuya ilerleyen Bizans ordusu, Ankara yakınlarında Afşın'ın ordusu tarafından yenilgiye uğratıldı ve Ankara Arap İmparatorluğu'nun eline geçti.

Korkusuz savaşçılar olan Türk birliğinin yaptığı cesurca saldırı düşmanın bozulup kaçmasına neden olmuştu. Bütün bu başarıları rakipleri tarafından kıskanıldı. Çeşitli iftiralar ile hükümdarın gözünden düşürüldü ve hapse atıldı. Yapılan mahkemede suçsuz yere suçlandı. Bazı asileri kışkırttığı ve kendisinin müslüman olmadığı ileri sürüldü. Mahküm edilen Afşın hapishanede aç bırakılarak 841 yılında öldürüldü.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

^ Kramers, J.H. "Usrūshana." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2007
^ Altın Bozkırlar: Muruc Ez-Zeheb s.233 çev. Ahsen Batur [https://www.selenge.com.tr/kitap/altin-bozkirlar-muruc-ez-zeheb]
^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023.
^ H. Dursun Yıldız, “Abbasîler Devrinde Türk Kumandanları el-Afşin Haydar b. Kâvûs” [1]
^ D. Pipes. Turks in Early Muslim Service — JTS, 1978, 2, 85—96. excerpt:"Although two classical sources claim him a Turk, he came from Farghana, an Iranian cultural region and was not usually considered Turkish"
^ Lewis,Bernard. "The Political Language of Islam", Published by University of Chicago Press, 1991. Auszug von S. 482: "Babak's Iranianizing Rebellion in Azerbaijan gave occasion for sentiments at the capital to harden against men who were sympathetic to the more explicitly Iranian tradition. Victor (837) over Babak was al-Afshin, who was the hereditary Persian ruler of a district beyond the Oxus, but also a masterful general for the caliph.
^ Mottahedeh, Roy, "The Abbassid Caliphate in Iran", Cambridge History of Iran, IV, ed. R.N. Frye, 57-89
^ Edward G. Brown, A Literary History of Persia: From the Earliest Times Until Firdawsi", New York, Scribner's, 1902. [2]

Genel

Bosworth, C.E., (Ed.) (1987). The History of al-Ṭabarī, Volume 32: The Reunification of the ʿAbbāsid Caliphate: The Caliphate of al-Maʾmūn, A.D. 813–33/A.H. 198–213. SUNY series in Near Eastern studies. (İngilizce). Albany, New York: State University of New York Press. ISBN 978-0-88706-058-8.
Bury, John Bagnell (1912). A History of the Eastern Roman Empire from the Fall of Irene to the Accession of Basil I (A.D. 802–867). Londra: Macmillan and Company.
Haldon, John (2001). The Byzantine Wars: Battles and Campaigns of the Byzantine Era. Stroud, Gloucestershire: Tempus. ISBN 0-7524-1795-9. 17 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2019.
Treadgold, Warren (1988). The Byzantine Revival, 780-842 (İngilizce). Stanford, Kaliforniya: Stanford University Press. ISBN 978-0-8047-1462-4.
Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society (İngilizce). Stanford, Kaliforniya: Stanford University Press. ISBN 0-8047-2630-2.
Vasiliev, Alexander A. (1935). Byzance et les Arabes, Tome I: La dynastie d'Amorium (820–867). Corpus Bruxellense Historiae Byzantinae (Fransızca). Fransızca edisyon: Henri Grégoire, Marius Canard. Brüksel: Éditions de l'Institut de philologie et d'histoire orientales. OCLC 181731396.
Whittow, Mark (1996). The Making of Byzantium, 600–1025. Berkeley and Los Angeles: University of California Press. ISBN 0-520-20496-4. 18 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Temmuz 2019.
C. E. Bosworth,"Afshin", Encyclopedia Iranica
John Bagot Glubb, The Empire of the Arabs, Hodder and Stoughton, London, 1963
E. de la Vaissière, Samarcande et Samarra. Elites d'Asie centrale dans l'empire Abbasside, Peeters, 2007 [3] 16 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Kramers, J.H. "Usrūshana." Encyclopaedia of Islam. Edited by: P. Bearman , Th. Bianquis , C.E. Bosworth , E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill, 2007

[2] Altın Bozkırlar: Muruc Ez-Zeheb s.233 çev. Ahsen Batur [https://www.selenge.com.tr/kitap/altin-bozkirlar-muruc-ez-zeheb]

[3] "Arşivlenmiş kopya". 7 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Ağustos 2023.

[4] H. Dursun Yıldız, “Abbasîler Devrinde Türk Kumandanları el-Afşin Haydar b. Kâvûs” [1]

[5] D. Pipes. Turks in Early Muslim Service — JTS, 1978, 2, 85—96. excerpt:"Although two classical sources claim him a Turk, he came from Farghana, an Iranian cultural region and was not usually considered Turkish"

[6] Lewis,Bernard. "The Political Language of Islam", Published by University of Chicago Press, 1991. Auszug von S. 482: "Babak's Iranianizing Rebellion in Azerbaijan gave occasion for sentiments at the capital to harden against men who were sympathetic to the more explicitly Iranian tradition. Victor (837) over Babak was al-Afshin, who was the hereditary Persian ruler of a district beyond the Oxus, but also a masterful general for the caliph.

[7] Mottahedeh, Roy, "The Abbassid Caliphate in Iran", Cambridge History of Iran, IV, ed. R.N. Frye, 57-89

[8] Edward G. Brown, A Literary History of Persia: From the Earliest Times Until Firdawsi", New York, Scribner's, 1902. [2]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

Afşın nedir?, Afşın anlamı nedir?, Afşın ne demektir?