André Gide

André Gide
André Gide
	André Gide (1920)
Doğum	22 Kasım 1869; Paris, Fransa
Ölüm	19 Şubat 1951 (81 yaşında); Paris, Fransa
Meslek	Roman ve deneme yazarı
Milliyet	Fransız
Önemli ödülleri	Nobel Edebiyat Ödülü ; (1947) ;
	Etkiledikleri Rainer Maria Rilke, Jacques Rivière, Andre Malraux, Brian O'Nolan, Jean-Paul Sartre, Albert Camus, Yukio Mishima, Roland Barthes;
	Etkilendikleri Henry Fielding, Goethe, Hugo, Dostoevsky, Stéphane Mallarmé, Nietzsche, Joris-Karl Huysmans, Wilde, Rabindranath Tagore, Roger Martin du Gard;
İmza

André Paul Guillaume Gide (d. 22 Kasım 1869, Paris - ö. 19 Şubat 1951, Paris) Fransız yazar. 1947 yılı Nobel Edebiyat Ödülü sahibi.

İlk yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Gide, 22 Kasım 1869 tarihinde Paris, Fransa'da dünyaya geldi. Babası Protestan ve köylü kökenli, annesi Katolikti. 8 yaşında Paris'te Alsace Okulu'na gönderildi. Sık sık hastalandığı için öğrenimi kesintiye uğradı. Gide henüz 11 yaşındayken (1880) Paris Üniversitesi'nde hukuk profesörü olan babasını kaybetti. Ailedeki kadınların etkisi ve annesinin katı otoritesi altında büyüdü.

1889'da okuldan mezun oldu. Yaşamını yazarak geçirmeye karar verdi. Yazı hayatına 1891’de 21 yaşındayken yayımladığı André Walter'in Günlükleri (Les Cahiers d'André Walter) ve Narsis Üstüne İnceleme ile başladı. Ama ikisi de başarısız bulundu.

1893'te Kuzey Afrika gezisine çıktı. Arap dünyasının tümüyle farklı değerleriyle tanıştı. Fransa'ya döndüğünde oradaki katı Victorya dönemi yaşantısının olumsuzluklarından rahatsız oldu. 1894'te tekrar Kuzey Afrika'ya gitti. Burada Oscar Wilde ve Lord Alfred Douglas'la tanıştı. Onların yüreklendirmesiyle baskı altında tuttuğu eşcinselliğini kabul etti. Annesi hastalanınca Fransa'ya döndü.

1895'te kuzeniyle evlendi. 1896'da Normandiya'da bir komüne belediye başkanı oldu.

1900 sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

1908'de bazı seçkin yazarlarla birlikte Nouvelle Revue Française adında bir edebiyat dergisi kurdu. 1916'da 16 yaşındaki Marc Allégret ile sevgili oldu. Marc Allegret ile eşcinsel ilişkisi ailesinde huzursuzluk yarattı. Eşi Gide'nin kendisine yazdığı mektupları yok etti.

I. Dünya Savaşı yıllarında Kızılhaç ile gönüllü insani kuruluşlarda çalıştı. 1923'te ilk feministlerden ünlü Elizabeth van Byyselberghe ile olan yasak ilişkisinden tek çocuğu kızı Catherine doğdu. 1924 yılında Corydon adlı homoseksüelliği savunan bir kitap yayımladı, fakat eser ilk etapta kınandı.

1925'te Fransız Ekvator Afrikası'na gitti. Burada gördüklerinden de etkilendi. Dönüşünde sömürgeciliği eleştiren yazılar yazdı. 1925 yılında yayımladığı Kalpazanlar Gide'nin en önemli eserlerinden biri olarak görülür. 1926'da otobiyografik eser olan "Si le grain ne meurt"u yayımladı.

Komünizme ilgi duydu. 1936'da büyük umutlarla gittiği Sovyetler Birliği'nden hayal kırıklığı ile döndü. 1938'de eşini kaybetti.

II. Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra 1942'de tekrar Kuzey Afrika'ya gitti. Savaşın sonuna kadar burada yaşadı. 1947'de Oxford Üniversitesi'nden "Edebiyat Doktoru" unvanı aldı. Aynı yıl Kasım ayında da Nobel Edebiyat Ödülü'nün sahibi oldu. 19 Şubat 1951'de yaşamını yitirdi.

Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yaşamı boyunca toplumsal ve bireysel ahlakın en önemli ölçütünün, bireyin içtenliği ve kendisini tanıması olduğunu savundu. Edebi, siyasal ve toplumsal sorunlara karşı hoşgörülü bir tutum benimsedi. Genel ahlak anlayışının karşısında bireysel özgürlüklerin savunucusu oldu. Ama aynı zamanda 19'uncu yüzyıl Fransız edebiyatının en önemli hümanist ve ahlakçı yazarı olarak tanındı. Düşüncelerindeki bütünlük ve soyluluk, üslubundaki arılık ve uyumla Fransız edebiyatının saygın isimleri arasında yer aldı.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Katolik kilisesi André Gide'in eserlerini 1952 yılında Yasak kitaplar listesi'ne koymuştur.

Deneme[değiştir | kaynağı değiştir]

Narkissos Üstüne İnceleme (1891)
Urien'in Yolculuğu (1893)
Aşka Teşebbüs (1893)
Bataklıklar (1894)
Vesileler (1903)
Yeni Vesileler (1911)
Ve İş Şimdi Sana Kaldı (1951, ölümünden sonra)
Sanat Baskıdan Doğar

Roman[değiştir | kaynağı değiştir]

Pastoral Senfoni (1919)
Kalpazanlar (1926)
Dar Kapı (1909)

Otobiyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Andre Walter'in Defterleri (1892)
Tohum Ölmezse (1926)

Şiir ve Düzyazı Şiir[değiştir | kaynağı değiştir]

Andre Walter'in Şiirleri (1891)
Dünya Nimetleri (1897, 1936'da Toprağın Yarattığı Nimetler)
Hacı Ya da Sahte Peygamber Üzerine İnceleme (1899)
Savurgan Evladın Dönüşü (1907)
Yeni Nimetler (1935)
Thesee (1946)

Tiyatro[değiştir | kaynağı değiştir]

Saul (1903)
Philoktetes (1899)
Kral Kandaules (1901)
Bat-Şeba (1912)
Oidipius (1931)
Persephone (1934)
On Üçüncü Ağaç (1935)
Robert Ya da Genel Çıkar (1944)
Dönüş (1946)

Anlatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrı Yol (1902)
Dar Kapı (1909)

Öykü[değiştir | kaynağı değiştir]

Vatikan'ın Zindanları (1914)
Isabelle (1957)
Kadınlar Mektebi (1929)
Robert (1929)
Genevieve (1936)

Diyalog[değiştir | kaynağı değiştir]

Corydon-Sapık Sevgi(1924)

Gezi yazısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kongo Yolculuğu (1927)
Dindiki (1927)
Çad Dönüşü 1928)

Anı[değiştir | kaynağı değiştir]

Journal 1889-1939 (1939)
Journal 1939-1949 (1945)

İnceleme/Eleştiri[değiştir | kaynağı değiştir]

Dostoyevski (1923)
Rastlantılar (1924)
Kalpazanların Günlüğü (1926)
Montaigne Üstüne Deneme (1929)
Çeşitli (1931)
Henri Michaux'yu Tanımak (1941)
Düşsel Söyleşiler (1943)
Göz Önüne Alarak (1943)
Poussin Öğretimi (1945)
Şiir Sanatı (1947)
Önsözler (1948)
Karşılaşmalar (1948)
Övgüler (1948)
Chopin Üzerine Notlar (1948)
SSCB Dönüşü (1936)
SSCB Dönüşü Üzerine Düzeltmeler (1937)

Yergi[değiştir | kaynağı değiştir]

Zincire Gevşek Vurulmuş Prometheus (1899)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

g t d Nobel Edebiyat Ödülü sahipleri
1901-1925	Sully Prudhomme (1901) Theodor Mommsen (1902) Björnstjerne Björnson (1903) Frederic Mistral / Jose Echegaray (1904) Henryk Sienkiewicz (1905) Giosue Carducci (1906) Rudyard Kipling (1907) Rudolf Eucken (1908) Selma Lagerlöf (1909) Paul Heyse (1910) Maurice Maeterlinck (1911) Gerhart Hauptmann (1912) Rabindranath Tagore (1913) 1914 Romain Rolland (1915) Verner von Heidenstam (1916) Karl Gjellerup / Henrik Pontoppidan (1917) 1918 Carl Spitteler (1919) Knut Hamsun (1920) Anatole France (1921) Jacinto Benavente (1922) William Butler Yeats (1923) Władysław Reymont (1924) George Bernard Shaw (1925)
1926-1950	Grazia Deledda (1926) Henri Bergson (1927) Sigrid Undset (1928) Thomas Mann (1929) Sinclair Lewis (1930) Erik Axel Karlfeldt (ölümünden sonra) (1931) John Galsworthy (1932) İvan Bunin (1933) Luigi Pirandello (1934) 1935 Eugene O'Neill (1936) Roger Martin du Gard (1937) Pearl S. Buck (1938) Frans Eemil Sillanpää (1939) 1940 1941 1942 1943 Johannes Vilhelm Jensen (1944) Gabriela Mistral (1945) Hermann Hesse (1946) André Gide (1947) T. S. Eliot (1948) William Faulkner (1949) Bertrand Russell (1950)
1951-1975	Pär Lagerkvist (1951) François Mauriac (1952) Winston Churchill (1953) Ernest Hemingway (1954) Halldór Laxness (1955) Juan Ramón Jiménez (1956) Albert Camus (1957) Boris Pasternak (1958) Salvatore Quasimodo (1959) Saint-John Perse (1960) Ivo Andrić (1961) John Steinbeck (1962) Yorgos Seferis (1963) Jean-Paul Sartre (ödülü reddetti) (1964) Mihail Şolohov (1965) Shmuel Yosef Agnon / Nelly Sachs (1966) Miguel Angel Asturias (1967) Yasunari Kavabata (1968) Samuel Beckett (1969) Aleksandr Soljenitsin (1970) Pablo Neruda (1971) Heinrich Böll (1972) Patrick White (1973) Eyvind Johnson / Harry Martinson (1974) Eugenio Montale (1975)
1976-2000	Saul Bellow (1976) Vicente Aleixandre (1977) Isaac Bashevis Singer (1978) Odisseus Elitis (1979) Czesław Miłosz (1980) Elias Canetti (1981) Gabriel García Márquez (1982) William Golding (1983) Jaroslav Seifert (1984) Claude Simon (1985) Wole Soyinka (1986) Joseph Brodsky (1987) Necib Mahfuz (1988) Camilo José Cela (1989) Octavio Paz (1990) Nadine Gordimer (1991) Derek Walcott (1992) Toni Morrison (1993) Kenzaburo Oe (1994) Seamus Heaney (1995) Wislawa Szymborska (1996) Dario Fo (1997) José Saramago (1998) Günter Grass (1999) Gao Xingjian (2000)
2001-günümüz	V. S. Naipaul (2001) Imre Kertész (2002) J. M. Coetzee (2003) Elfriede Jelinek (2004) Harold Pinter (2005) Orhan Pamuk (2006) Doris Lessing (2007) J. M. G. Le Clézio (2008) Herta Müller (2009) Mario Vargas Llosa (2010) Tomas Tranströmer (2011) Mo Yan (2012) Alice Munro (2013) Patrick Modiano (2014) Svetlana Aleksiyeviç (2015) Bob Dylan (2016) Kazuo Ishiguro (2017) Olga Tokarczuk (2018) Peter Handke (2019) Louise Glück (2020) Abdulrazak Gurnah (2021) Annie Ernaux (2022) Jon Fosse (2023)

Andre Gide nedir?, Andre Gide anlamı nedir?, Andre Gide ne demektir?