Bu madde, Vikipedi biçem el kitabına uygun değildir. Maddeyi, Vikipedi standartlarına uygun biçimde düzenleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz. Gerekli düzenleme yapılmadan bu şablon kaldırılmamalıdır. (Aralık 2018)

Saul Perlmutter
Doğum	22 Eylül 1956 Champaign-Urbana, Illinois Amerika
Milliyet	Amerikan
Mezun olduğu okul(lar)	Harvard
Ödüller	2011 Nobel Fizik Ödülü
Kariyeri
Dalı	Gökbilimi, fizik
Çalıştığı kurumlar	Kaliforniya Üniversitesi Berkeley
Doktora danışmanı	Richard A. Muller

Saul Perlmutter (d. 1959), Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı'nda bir gökbilimci olup, UC Berkeley'de Fizik Bölümü profesörüdür. Brian Schmidt ve Adam Riess ile beraber 2011 Nobel Fizik Ödülünü kazanmıştır. Perlmutter, Amerikan Bilim ve Sanat akademisi'nin bir üyesidir^[1] ve 2003 yılında AAAS'ye (Amerikan bilimi geliştirme organizasyonu) seçilmiştir. Aynı zamanda Amerikan Millî Bilim Akademisi'nin fizik dalında üyesidir.

Eğitim Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Saul Perlmutter bir Aşkenaz Yahudisi olan Daniel D. Perlmutter’in 3 çocuğundan biri olarak dünyaya geldi. Babası Pensilvanya Üniversitesi’nde kimyasal ve biyomoleküler mühendisliğinden emekli, annesi Felice ise Temple Üniversitesinden emeklidir. Anne tarafından büyük babası, Yidiş öğretmeni Samuel Davidson 1919 yılında Besarabya’nın bir kasabası olan Floreşti’den Kanada’ya göç etmiştir. Sonrasında karısı Chaika ile beraber New York’ göç etmiştir.

Perlmutter çocukluğunu Philadelphia’nın komşusu olan Mount Airy’de geçirmiştir. İlkokula Germantown yakınında olan Greene Street Friends Schools okulunda başlamıştır. Öğrenim hayatına 7’den 12. sınıfa kadar Germantown Friends School'da devan etmiştir. 1981 yılında Harvard Üniversitesi’nden mana cum laude unvanı ile mezun olmuştur. 1986 yılında Kaliforniya Üniversitesi’nde doktorasını tamamlamıştır. Perlmutter’in doktora tezi “An Astrometric Search for a Stellar Companion to the Sun” Nemesis yıldızı için arama yapacak otomatik bir teleskopun geliştirilmesi ve kullanımı hakkında bilgiler içermekteydi. Aynı zamanda, kendi teleskopunu kullanarak Nemesis ve süpernovalar hakkında araştırma yapmaktaydı. Sonrasında bu çalışma ona evrenbilim alanında ödül kazanmasını sağladı. Perlmutter, otomatik süpernova arama fikrini Luis Alvarez'e atfetmiştir. 1968 yılında Nobel ödülü alan Alvarez bu fikrini Perlmutter'in asistanı ile paylaşmıştır.

Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Perlmutter Lawrence Berkeley Ulusal Laboratuvarı'ndaki Süpernova Evrenbioim Projesi'nin (SCP) başına geçmiştir. Bu proje takımı, Riess ve Schmidt önderliğinde ilerleyen Tip Ia süpernova gözlemlerinden evrenin genişlemesinin hızlanmasına dair kanıtlar bulan "High-z Supernova Search Team" ile rekabet içerisindeydi. Tip la süpernova, bir beyaz cüce yıldızın çifti olan yıldızdan kütle çalarak Chandrasekhar sınırını geçtiğinde meydana gelmektedir. Tüm Tip la süpernovaların yaklaşık olarak bu şekilde meydana geldiğine inanılmaktadır. Tip la supernovalar standart mum (kısa süreli ışık kaynağı) oluşturabilir ve bu esas aydınlatma gücünün her durumda yaklaşık olarak aynı olduğu varsayılır. Araştırmacılar patlamaların parlaklığını Dünya’dan ölçerek süpernovaların uzaklığı hakkında sonuca varabilmişlerdir. Sonuca varılan mesafe ile görünür kırmızıya kayma karşılaştırması süpernovanın uzaklığını ve göreli hızını hesaplamaya imkân tanımıştır.

Süpernova Evrenbilim Projesi, uzakta oluşan süpernovaların Hubble kurallarının öngördüğü kadar hızlı bir şekilde içe göçmediği biçiminde sonuçlanmıştır ve buna göre milyonlarca yıl önce oluşan süpernovadan beri evrenin genişlemesinin hızlandığı sonucu ortaya çıkmaktaydı. The High-z takımı da benzer bir sonuda vardı. İki takımında raporu birkaç hafta ara ile yayınlandı ve bilim topluluğu tarafından doğrulayan teoriler sayesinde hızlıca kabul gördü. Bu sonuç, daha sonra diğer kanıtlarla desteklenmiştir. Bu bulgular, evrenin doğasına dair araştırmaları canlandırdı – özellikle karanlık enerjinin rolüyle ilgili olarak. Bu çalışma Perlmutter ve Schmidt'e 2011 Nobel fizik ödülünü kazandırdı.

Perlmutter ayrıca Supernova/Acceleration Probe projesi adı altında uzak evrendeki süpernovaları bulmak ve üzerinde çalışmak için bir uydu inşa etmeyi amaçlamaktadır. Bu uydu evrenin genişleme hızlanması oranını daha belirgin hale gelmesi sağlayacaktır.

Perlmutter şu anda Berkeley'de öğretim üyesi ve küresel ısınma hakkında bir proje yürütmektedir.

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

Perlmutter 2002 yılında Amerika Enerji Bakanlığı E. O. Lawrence Fizik Ödülü'nü kazandı. 2003 yılında Kaliforniya yılın bilim insanı ödülünü kazandı ve 1005 John Scott ve Padua ödülünü kazandı. 2006 yılında, Shaw Ödülünü Adam Riess ve Brian P.Schmit ile paylaştı. Aynı yıl Ulusal Antonio Feltrinelli ödülünü kazandı.

2007 yılında Perlmutter ve takımı 500.000 dolarlık Gruber Kosmoloji ödülünü evrenin büyümesinin hızlanmasını keşfetmeleriyle High-Z takımı ile paylaştı.

2010 yılında, Perlmutter Kaliforniye Üniversitesi’ndeki Miller Enstitüsü’ne kıdemli üye olarak kabul edildi.

2011 yılında, Perlmutter ve Riess Albert Einstein Madalyası’nı paylaştılar.

2011 fizik nobel ödülünü Riess ve Schmidt ile paylaştı. Ödülün içerdiği 10 milyon İsveç kronunu da Riess ve Schmidt ile yarı yarıya paylaştı.

Yine aynı şekilde 2015 yılında Perlmutter in takımı Ana Fizik Ödülleri adı altında 3 milyon doları Reiss ve Schmidt ile paylaştı

Aile[değiştir | kaynağı değiştir]

Perlmutter’in iki kız kardeşi bulunmaktadır. Biri Shira Perlmutter (d. 1956) avukat, diğeri Tova Perlmutter kâr amacı gütmeyen bir yöneticidir. Tova Berkeley’de antropolog Olan Laura Nelson ile evlidir ve nova adında bir kızları vardır.

Popüler Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

2011 Yılında Big Bang Theory adlı dizide Perlmutter “The Speckerman Recurrence” referans alınmıştır. Bölümde Sheldon Cooper adlı karakter diz üstü bilgisayarından Nobel ödüllerini izlemektedir ve kıskanç bir şekilde “Dr. Perlmutter’in Nobel ödülünü tutuşuna bakın. Sorun ne Saul, biri ödülünü çalacak diye mi korkuyorsun? Senin Einstein’ın evrenbilimsel sabitini çaldığın gibi!” çıkışı yapar. Sonrasında “ Şimdi de Perlmutter Kral’ın elini sıkıyor. Saatini kontrol et Gustaf, onu da yürütmüş olabilir,” der.

Perlmutter’in  2011 yılında yayınlanan “The Rhinitis Revelation” adlı bölümde de adı geçmektedir. Annesi ile olan bir konuşmada Sheldon şöyle der: “Sana yarın için bir sürprizim var anne.Yarın seni Perlmutter’in Nobel ödülü kazanan kozmoloji çalışmaları hakkındaki derse götürüceğim. Ve en güzel tarafı ise dersin sonrasında soru cevap kısmı olacak, onu efendim diye cevaplayacağı afallatıcı birkaç soru hazırladım.”. Bölümün sonrasında ise Sheldon Perlmutter’in dersi ve soru cevap hakkında eleştirilerde bulunmuştur.

• Kozmolojik sabit
• Karanlık Enerji
• Karanlık Madde
• Adam Riess

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Supernova Cosmology Project Website18 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Supernova Cosmology Project
• Shaw Prize Press Release7 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Nobel Prize in Physics Press Release26 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.