M1 (Kaymakamlık – Evka 3) Metro Hattı
Genel bilgiler
Durum	İşletmede Kaymakamlık – Evka 3 Proje aşamasında Evka 3 – Bornova Merkez Zeytinalanı – Kaymakamlık
Sahibi	İzmir Büyükşehir Belediyesi
Yer	İzmir, Türkiye
İlk - Son durak	Kaymakamlık Zeytinalanı (gelecekte) Evka 3 Bornova Merkez (gelecekte)
İstasyonlar	36 (İşletmede: 24, Proje aşamasında: 12)
Hizmet
Türü	Metro
Sistem	İzmir Metrosu
Güzergah	2 Kaymakamlık – Evka 3 Evka 3 – Kaymakamlık
Tren sayısı	182 45 ABB vagonu 42 CSR vagonu 95 CRRC Tangshan vagonu
İşletmeci(ler)	İzmir Metro A.Ş.
Bakım tesisi	Halkapınar Bakım Tesisi
Tarihçe
Açılış	22 Mayıs 2000
Teknik bilgiler
Hat uzunluğu	27[1] km (17 mi)
Hat açıklığı	Standart (1.435 mm)
Elektrikleme	750 V DA üçüncü ray[2]
Çalışma Hızı	80[2] km/sa (50 mph)
Güzergâh haritası Sembol açıklamaları Bornova Merkez Evka 3 Ege Üniversitesi Bornova Bölge Sanayi Stadyum Halkapınar Bakım Tesisi ・ (Halkapınar) Halkapınar Hilal (Hilal) Basmane Çankaya (Konak İskele) Konak (Üçyol) Üçyol İzmirspor Hatay Göztepe Poligon (Fahrettin Altay) Fahrettin Altay Balçova Çağdaş DEÜ Hastanesi Güzel Sanatlar Narlıdere İtfaiye 100. Yıl Cumhuriyet Şehitlik Kaymakamlık Pertev Bey Lojmanlar Limanreis Maltepe Anıt Güzelbahçe İskele Yalı Seferhisar Kavşağı Siteler Çamlıçay Zeytinalanı Bu diyagramı: görüntüle tartış değiştir

M1 (Kaymakamlık – Evka 3) Metro Hattı, İzmir Metrosu'nun batıda Kaymakamlık ile doğuda Evka 3 arasında hizmet veren 27 km uzunluğundaki metro hattıdır. Yirmi dört istasyonu bulunan hat, İzmir Metrosu'nun işletmede olan tek hattıdır. 22 Mayıs 2000'de hizmete giren hattaki son genişletme 4 Mart 2024'te tamamlandı.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

İzmir Metrosu'nun ilk hattı olan M1 hattının inşaatı Eylül 1992'de sondaj çalışmalarıyla başladı ve temeli Aralık 1994'te atıldı.^[3][4] Çalışmalar kapsamında Nenehatun ve Ümmühan Ana tünelleri inşa edildi.^{[3][5][6][7][8]} Ağustos 1996'da ilk tren setleri teslim edildi.^[4] Nisan 2000'de tamamlanan Üçyol – Bornova arasındaki 12 km uzunluğundaki on istasyonluk ilk aşama 22 Mayıs 2000'de hizmete girdi.^[4]

M1 hattının batı aksında yer alan 5,2 km uzunluğundaki altı istasyonlu Üçyol – Fahrettin Altay genişletmesi için ilk ihale Mart 2005'te yapıldı ve üç ay sonra hattın temeli atıldı. İki yılda tamamlanması planlanan genişletmenin kazıları 5 Temmuz 2005'te başladı. İzmir Büyükşehir Belediyesi, 14 Şubat 2006'da yüklenici firmaya ihtarname gönderdikten sonra aynı yılın Kasım ayında ihaleyi iptal etti. İkinci ihale 23 Ocak 2007'de yapıldı ve hattın 31 Ekim 2008'de tamamlanacağı duyuruldu. Yüklenici firmanın 15 aylık ek süre talep etmesinin ardından 13 Ağustos 2009'da ihale iptal edildi. Yaşanan bu gelişme üzerine Büyükşehir Belediyesi, hattaki kalan çalışmaları kendi olanakları ile tamamlamaya başladı. 18 Haziran 2012'de İzmirspor ve Hatay istasyonlarında deneme seferleri başlatıldı ve istasyonlar 29 Aralık 2012'de hizmete girdi. Göztepe istasyonu 25 Mart 2014'te,^[9] hattaki son iki istasyon olan Poligon ve Fahrettin Altay ise 27 Temmuz 2014'te hizmete girdi.^[10] Bu iki istasyon arasında yer alan Güzelyalı istasyonu ise bölgeden geçen yer altı deresi nedeniyle projeden çıkarıldı.^[11]

M1 hattının doğu aksındaki üç istasyonlu Bornova – Bornova Merkez genişletmesi için çalışmalar 2007'de başladı ancak bir yıl sonra durdu.^[12] Yeniden ihaleye çıkıldıktan sonra hattın Evka 3 istasyonuna kadarki 2,6 km uzunluğundaki kısmında deneme seferleri 20 Mart 2012'de başladı ve 30 Mart 2012'de hattaki Ege Üniversitesi ve Evka 3 istasyonları hizmete girdi.^[1]

M1 hattının batı aksındaki 7,2 km uzunluğundaki, derin tünel ile yer altında inşa edilen yedi istasyonlu Fahrettin Altay – Kaymakamlık genişletmesi için çalışmalar 9 Haziran 2018'de başladı.^{[13][14][15][16][17]} Başlangıçta yapılması öngörülen iki istasyon yolcu sayısının yetersiz kalacağı öngörülerek projeden çıkarıldı.^[18] Yaklaşık 287 milyon euroya mal olan genişletmenin Fahrettin Altay – 100. Yıl Cumhuriyet Şehitlik arasındaki istasyonları 24 Şubat 2024'te tamamlanırken son istasyon Kaymakamlık istasyonu ise 4 Mart 2024'te açıldı.^[19][20]

Gelecekte yapılacak genişletmelerle hattın doğuda Bornova'nın merkezine ve batıda Güzelbahçe'ye uzatılması planlanmaktadır.^[21][22]

İstasyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Stadyum istasyonunun dışı (solda) ve Çankaya istasyonunun içi

27 kilometrelik M1 hattı üzerinde tamamı engelli erişimine sahip yirmi dört istasyon bulunmaktadır.^[23] Bölge, Halkapınar ve Sanayi istasyonları hemzemin, Hilal ve Stadyum istasyonları viyadük üzerinde, Bornova istasyonu yarma tünelde, diğer istasyonlar ise yer altındadır.^[2] İstasyonların on dördünde ada platformu ve onunda kenar platform bulunmaktadır. İstasyonların peron uzunluğu 125 metredir.^[2]

Basmane istasyonundan TCDD Taşımacılık tarafından işletilen anahat ve bölgesel trenlere; Halkapınar ve Hilal istasyonlarından İZBAN'a; Bornova, Evka 3, Fahrettin Altay, Halkapınar, Konak ve Üçyol istasyonlarından ESHOT ve İZULAŞ otobüslerine; Konak istasyonundan İZDENİZ vapurlarına; Çankaya, Fahrettin Altay, Halkapınar ve Konak istasyonlarından ise T2 tramvay hattına aktarma yapılabilmektedir.^[24]

Hat üzerinde on iki istasyonun daha yapımı planlanmaktadır.

Sıra	İstasyon	İlçe	Aktarma	Tür[2]	Notlar
1	Zeytinalanı	Urla		Yer altı
2	Çamlıçay
3	Siteler	Güzelbahçe
4	Seferihisar Kavşağı
5	Yalı
6	Güzelbahçe İskele		・ (Güzelbahçe)
7	Anıt
8	Maltepe
9	Limanreis	Narlıdere
10	Lojmanlar
11	Pertev Bey
↑↑ Proje aşamasında ↑↑
12	Kaymakamlık	Narlıdere		Yer altı	Narlıdere Kaymakamlığı, Narlıdere Huzurevi
13	100. Yıl Cumhuriyet Şehitlik				Narlıdere Şehitliği, Şehitlik Camii, Narlıdere AKM, Narlıdere Belediyesi
14	Narlıdere İtfaiye				Mehmet Seyfi Eraltay Anadolu Lisesi
15	Güzel Sanatlar				Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi
16	Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi	Balçova			Dokuz Eylül Üniversitesi Hastanesi
17	Çağdaş				Balçova Kipa AVM, Ege Park AVM, Ramada Encore İzmir, Asmaçatı AVM --- Balçova Teleferiği'ne yaklaşık 800 metre, İzmir Ekonomi Üniversitesi'ne yaklaşık 500 metre yürüme mesafesi bulunmaktadır.
18	Balçova				Agora AVM, Ata Caddesi, Media Markt, Flo ve Ekol Tıp Merkezine yürüme mesafesi bulunmaktadır.
19	Fahrettin Altay	Konak, Karabağlar & Balçova	T2 (Fahrettin Altay)・・		İstinyePark İzmir・Ahmed Adnan Saygun Sanat Merkezi・Gürsel Aksel Stadyumu
20	Poligon	Konak & Karabağlar	・		Güzelyalı
21	Göztepe		・		Dokuz Eylül Üniversitesi İlahiyat Fakültesi
22	Hatay		・
23	İzmirspor		・		İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi Hatay Ek Hizmet Binası
24	Üçyol		M2 (Üçyol)・・		İzmirspor Tesisleri
25	Konak	Konak	M3 (Konak)・ T2 (Konak İskele)・・・ (Konak)		Konak Meydanı, İzmir Saat Kulesi, Konak Camii, İzmir Hükûmet Konağı (İzmir Valiliği), Kemeraltı
26	Çankaya		T2 (Gazi Bulvarı)・・		Kemeraltı, Hisar Camii, Kızlarağası Hanı, Yeni Kavaflar Çarşısı, İzmir Agorası
27	Basmane		・ (Basmane Garı)・・		Basmane Garı, Kültürpark
28	Hilal		(Hilal)	Viyadük	Medicana Hastanesi
29	Halkapınar		・ T2・・ (Halkapınar)・ M3・ M5 (Halkapınar)	Hemzemin	Halkapınar Bakım Tesisi --- İzmir Atatürk Stadyumu, İzmir Halkapınar Spor Salonu
30	Stadyum	Bornova	・	Viyadük	İzmir Atatürk Stadyumu
31	Sanayi		・	Hemzemin	1. ve 2. Sanayi bölgeleri
32	Bölge		・		Yaşar Üniversitesi
33	Bornova		・	Yarma tünel	Ege Üniversitesi, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi, Küçükpark
34	Ege Üniversitesi			Yer altı	Ege Üniversitesi
35	Evka 3		・		Ali Rıza Güven Camii
↓↓ Proje aşamasında ↓↓
36	Bornova Merkez	Bornova	M4 (Bornova Merkez)・・	Yer altı	Bornova Cumhuriyet Meydanı

İstasyon uzaklıkları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaymakamlık – F. Altay arası uzaklıkları için görseldeki veriler;^[25] F. Altay – Evka 3 istasyonları arası için İBB Açık Veri Portalı'ndaki bilgiler esas alınmıştır.^[26]

Gelecekteki genişletmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

M1 hattının doğudaki son istasyonu olan Evka 3 ile Bornova Cumhuriyet Meydanı'nda yapılacak olan Bornova Merkez istasyonu arasındaki 0,9 km'lik kısımdır.^[22][27] Proje kapsamında yapılması planlanan tünelde değişikliğe gidildi ve yeni ihale süreci 2014'te başladı.^[28]

M1 hattının batıda Kaymakamlık istasyonundan Güzelbahçe ve Urla yönüne uzatılacağı duyuruldu. Bu hattın uzunluğunun 13,6 km olması ve on bir istasyon bulundurması planlanmaktadır.^[22][27] İstasyonlar sırasıyla Pertev Bey, Lojmanlar, Limanreis, Maltepe, Anıt, Güzelbahçe İskele, Yalı, Seferihisar Kavşağı, Siteler, Çamlıçay ve Zeytinalanı olacaktır.^[29]

Trenler[değiştir | kaynağı değiştir]

2000'de açılan M1 hattında, başlangıçta İsveç ve İsviçre merkezli ABB firmasından alınmış 1996 model 45 vagonla hizmet veriliyordu.^[30][31] İlki 2011'de Çinli CSR firmasından gelen 32 vagondan oluşan 8 tren seti ile vagon sayısı 77'ye çıktı.^[32] 2015'te teslim alınan 10 vagon ile birlikte hizmet veren vagon sayısı 87'ye yükseldi.^[30][33] İlki Kasım 2016'da sefere başlayan^[34] Çin'den gelen CRRC marka 95 vagondan oluşan 19 tren seti 2017'de teslim edildi ve vagon sayısı 182'ye ulaştı.^[35][36][37] M1 hattının tren setleri başlangıçta üç vagondan oluşurken bu sayı önce dörde sonra beşe çıkarıldı.^[38] Trenler ortalama 40 km/sa hızla çalışmaktadır ve Halkapınar Bakım Tesisi'nde depolanmaktadır.^[2] Narlıdere'de 140, Halkapınar'da 115 vagon kapasiteli depo inşa edilmesi planlanmaktadır.^[39] Günümüzde hatta ABB, CSR ve CRRC markalı vagonlar ortak olarak hizmet vermektedir.

Güzergâh şeması[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta M1 ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Resmî site