Ankara metrosu

CSR-MNG metro treni M1 Yenimahalle istasyonunda.
Genel
Sahibi	Ankara Büyükşehir Belediyesi
Hizmet alanı	Ankara, Türkiye
Taşıma türü	Metro
Hat sayısı	5
İstasyon sayısı	İşletmede: 57 Proje aşamasında: 44 Toplam: 101
Günlük yolcu sayısı	295.467 (2022)[1]
Yıllık yolcu sayısı	83.096.214 (2021)[2]
Merkez	A1: Söğütözü M1, M3, M4: Macunköy M2: Çayyolu
Web sitesi	Ankara metrosu resmî sitesi
Hizmet
İnşaata başlama	29 Mart 1993
Hizmete giriş	30 Ağustos 1996 (27 yıl önce) (1996-08-30)
İşletmeci(ler)	EGO Genel Müdürlüğü
Taşıt sayısı	M1, M2, M3, M4: 324 araç A1: 33 araç
Tren uzunluğu	M1, M2, M3, M4: 6 vagon A1: 3 vagon
Sefer	İşletmede A1 (AŞTİ - Dikimevi) M1 (Kızılay - Batıkent) M2 (Kızılay - Koru) M3 (Batıkent - OSB-Törekent) M4 (Kızılay - Şehitler) İnşa hâlinde A1 (Söğütözü - AŞTİ) Proje aşamasında A2 (Dikimevi - Natoyolu) M2ᴀ (Koru - Yaşamkent Merkez) M2ʙ (Koru - Bağlıca - Devlet Mahallesi) M4 (Şehitler - Forum) M5 (Kızılay - Dikmen) M6 (Gar - Esenboğa) M7 (Gar - Etlik - Ovacık)
Teknik
Sistem uzunluğu	İşletmede: 67,4 km İnşa hâlinde: 0,78 km Proje aşamasında: 85,9 km Toplam: 154,08 km
Hat açıklığı	Standart (1435 mm)
Elektriklendirme	750 V DA üçüncü ray
Ortalama hız	A1: 38 km/sa M1, M2, M3, M4: 40 km/sa
En yüksek hız	80 km/sa
Harita Sembol açıklamaları OSB-Törekent GOP Fatih Harikalar Diyarı Devlet Mahallesi Eryaman 5 Eryaman 1-2 İstanbul Yolu Botanik Mesa Batı Merkez Batıkent OSTİM Macunköy Hastane Şehitler Demetevler Dutluk Yenimahalle Kuyubaşı İvedik Mecidiye Akköprü Belediye Meteoroloji Dışkapı ASKİ Atatürk Kültür Merkezi Ulus Sıhhiye Maltepe Gar Demirtepe Adliye Kızılay Kızılay Anadolu/Anıtkabir Kolej Beşevler Kurtuluş Bahçelievler Dikimevi Emek AŞTİ Necatibey Millî Kütüphane Söğütözü Söğütözü MTA ODTÜ Bilkent Tarım Bakanlığı - Danıştay Beytepe Ümitköy Çayyolu Koru Bu diyagramı: görüntüle tartış değiştir

Ankara metrosu, Türkiye'nin başkenti olan Ankara'da hizmet veren metro sistemidir. EGO Genel Müdürlüğü tarafından işletilmektedir. 1996'da açılan ilk hatla birlikte Ankara metrosu, İstanbul'dan sonra Türkiye'de açılan ikinci metro sistemi olmuştur. Hem toplam ağ uzunluğu olarak hem de yıllık yolcu sayısı bakımından Türkiye'nin en büyük ikinci metro sistemidir. İlk olarak 30 Ağustos 1996 tarihinde Ankaray (A1 (AŞTİ - Dikimevi) Hafif Raylı Sistemi) faaliyete geçmiştir. 28 Aralık 1997 tarihinde M1 (Kızılay - Batıkent) Metro Hattı, 12 Şubat 2014 tarihinde M3 (Batıkent - OSB-Törekent) Metro Hattı, 13 Mart 2014 tarihinde M2 (Kızılay - Koru) Metro Hattı, 5 Ocak 2017 tarihinde ise M4 (Atatürk Kültür Merkezi - Şehitler) Metro Hattı ve 12 Nisan 2023'te ise M4 (Atatürk Kültür Merkezi - Kızılay) Metro Hattı hizmete açılmıştır. Sistemde toplam 57 istasyon bulunmaktadır. Ankaray (A1) hattı 8,5 km, M1 hattı 14,6 km, M2 hattı 16,5 km, M3 hattı 15,3 km, M4 hattı ise 12,5 km uzunluğundadır. Ankaray (A1 (AŞTİ - Söğütözü)) uzatması inşa hâlindedir. M4 (Şehitler - Forum) ve Ankaray (A2 (Dikimevi - Natoyolu)) uzatmaları ile M2ᴀ (Koru - Yaşamkent), M2ʙ (Koru - Bağlıca) M5 (Kızılay - Atatürk Sitesi), M6 (Gar - Çubuk) ve M7 (Gar - Ovacık (Forum Ankara)) hatlarının ise yapımı planlanmaktadır. Ankara metrosu, hatların geçtiği halleriyle Altındağ, Çankaya, Etimesgut, Keçiören, Sincan ve Yenimahalle ilçelerinden geçmektedir. Gelecekte Pursaklar, Akyurt ve Çubuk ilçelerinden de geçecektir.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Metro fikri ilk önce 1967 yılında ortaya çıkmıştır.^[3] Ankara, 1970'lerde; idarî ve siyasî yaşamın yerleşmesiyle birlikte nüfusu hızlıca artan şehirlerden birisi olmuştur. O yıllarda toplu ulaşım otobüslerle ve dolmuşlarla sağlanıyordu. Raylı sistemlere geçiş düşüncesi kamu kuruluşu açısından ilk kez ciddi anlamda 1973 yılında dönemin belediye başkanı Ekrem Barlas'ın döneminde düşünülmüştür.^[4]

1972 Ulaşım Etüdü[değiştir | kaynağı değiştir]

7 Ekim 1969 tarihinde şehrin o dönemki sorunların çözülmesi amacıyla çalışmalar başlatılmıştır. 1972 yılında bir etüt projesi yapılmıştır. M1 hattının inşa ve projelerine kadar toplu taşıma konulu Ankara'da yapılan ilk ve tek ciddi çalışma bu olmuştur. EGO Genel Müdürlüğü'nün Fransız Sofretu firmasıyla birlikte gerçekleştirdiği bu etüt kapsamlı bir toplu taşıma ağının yeniden inşasını, modernizasyonunu ve Ankara'da metro kurulmasını içeriyordu. Bu çalışma sonucunda; Kavaklıdere-Dışkapı ve Dikimevi-Beşevler olmak üzere iki aşamadan oluşan toplamda 14 km'lik iki metro hattının inşa edilmesi kararlaştırıldı. Lakin DPT projenin tamamen Fransız teknolojisine bağımlılık yaratacağı olmasından ve finansman sıkıntılarından dolayı projeyi geri çevirdi.^[5] Bu etüt projesi, o zaman kadar Ankara için yapılan en detaylı ulaşım projelerinden birisiydi. Daha sonrasında gerek idari sebeplerden gerekse de siyasi sebeplerden dolaylı benzer titizlikte bir ulaşım projesi öne sürülemedi. DPT'nin o dönem ret için sebep sürdüğü yabancı teknolojiye ve yabancı mallarına bağımlılık potansiyeli daha sonra yapılacak olan ulaşım projeleri için bir ders niteliği taşımaktaydı. O zaman belirtilen gerekçelerden sonra yapılan ulaşım projelerinde yerellik ön plana çıkmıştır. Bu çerçevede 1978-1980 yılları arası yapılan çalışmalarda hiçbir yabancı firmanın desteği olmamış; EGO, projelerini yerli firma olan Yapı Merkezi adında bir danışmanlık firmasıyla gerçekleştirmiştir.^[5]

1972 tarihindeki etüt çalışmasından sonra benzer bir çalışma yapılmadı. 1978-1980 yılları arasında Yapı Merkezi ile yapılan çalışmalar sonucunda Batıkent - Kızılay arasında 25 km'lik bir metro hattı yapılması planlanmıştır. Planın Ankara kentsel arazi kullanımı ana planı (Nazım Plan) kentsel stratejilerine uygun olmaması, diğer toplu taşıma araçları ile entegre olmaması ve öngörülen ulaşım dinamiklerinin gerçekçi olmaması projenin eleştirilere hedef olmasına sebep olmuştur. Mayıs 1980'de başlanan çalışmalar kısa süre içerisinde merkezi hükûmetçe durdurulmuştur.^[6]

İlk metro hattının inşaatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Metronun temelleri 1980 ve 1987 yıllarında atılmıştır.^[3] Ancak çalışmalar devam ettirilememiş^[3] ve daha sonra yönetimlerin değişmesi bir türlü metro çalışmalarını etüt çalışmalarının ötesine gidilememesine sebep olmuş, inşaat konusunda somut bir adım atılamamasına sebep olmuştur. İlk somut adım 6 Şubat 1989'da atılmıştır. O tarihte Ankara Büyükşehir Belediyesi, Türk-Kanada Konsorsiyumu olan UTDC-GAMA-Güriş firmaları arasında proje yapım sözleşmesi imzalanmıştır.^[7] O dönemki sözleşme Yap-İşlet-Devret (YİD) modeline göre metronun yapılmasını içeriyordu. Dönemin belediye başkanı Mehmet Altınsoy döneminde ihale edilen metro için Murat Karayalçın döneminde ihale modeli değiştirilerek çalışmalara devam edildi.^[8] 13 Mayıs 1991'de Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı, EGO ve yükleniciler arasında imzalanan bir mutabakat muhtırasıyla YİD modelinden vazgeçilerek anahtar teslim yöntemine dönüştürüldü ve 29 Mart 1993'te yapım işine başlandı.^[9] 28 Aralık 1997'de inşaatın tamamlanmasıyla Ankara'nın ilk metro hattı hizmete girdi.

M2, M3, M4 hatları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankara'da ilk metro hattının faaliyete geçmesinden sonra Ankara'da oluşan yeni yerleşim yerlerine ve halihazırda yoğun nüfuslu yerleşim yerlerine metro hatları tasarlanmaya başlandı. Bu kapsamda Keçiören, Çayyolu ve Sincan bölgelerine giden üç ayrı metro hattı projelendirildi. 2001'de Sincan'a gidecek M3 hattının,^[10] 2002'de Koru istikametine gidecek M2 hattının^[11] ve 2003'te de Keçiören'e gidecek M4 hattının^[12] inşaatları başladı. Söz konusu metro hatları inşaatları başladıktan iki yıl içinde tamamlanması öngörülüyordu. Belediyenin metro inşaatları için yeterli ödenek ayırmaması inşaatların durmasına ve senelerce şantiyelerin atıl bir şekilde durmasına sebep oldu. 7 Mayıs 2011'de Ankara Büyükşehir Belediyesi üç metro hattını da Ulaştırma Bakanlığı'na devretmiştir.

Ulaştırma Bakanlığı devredilen metro hatlarının inşaatlarını kısa süre içinde ihale yoluyla devam ettirmiştir. Yeniden başlayan metro inşaatlarının bazılarında istasyonlar güncel yerleşim birimlerine göre güncellenmiştir. İhalelerden sonra metro inşaatları bitmiştir. M3 hattı 12 Şubat 2014'te,^[10] M2 hattı 13 Mart 2014'te,^[13] M4 hattı da 5 Ocak 2017'de işletimlere alınmıştır.^[14] Şubat 2019'da EGO Genel Müdürlüğü, M1, M2 ve M3 hatlarında aktarmasız hizmeti sağlamak adına bu üç hattı M1-2-3 adlı tek bir hatta birleştirmiştir.^[15] 12 Nisan 2023'te M4 hattının AKM-Kızılay uzatması hizmete girmiştir.^[16]

Altyapı[değiştir | kaynağı değiştir]

Demiryolu[değiştir | kaynağı değiştir]

2023 itibarıyla Ankara metrosu, 57 istasyon ile hizmet vermektedir. Metro hatlarının hepsi Ankara ilinin merkez ilçelerinden geçerken, 5 istasyonu Ankara Çevre Yolu'nun dış kısmında bulunmaktadır.

Ankara metrosu, beş hattıyla toplam 67,4 km'lik bir sistem olarak, uzunluk olarak dünyanın en uzun 79. metro sistemidir. Hatların bir kısmı hem yer altından hem de yer üstünden gitmektedir. M1 ve M3 hatlarının bazı istasyonları yer üstünde bulunmaktadır. Trenler bu istasyonlara varırken yukarıdan gitmektedirler. M2 ve M4 hatlarının tamamı yer altından gitmektedir. M1, M2 ve M3 hatlarının son istasyonları birbirleri ile bağlantılıdır. Her ne kadar farklı hatlar olarak yazılsa da trenlerde aktarma yapmadan M2 hattının son istasyonu olan Koru'dan M3 hattının son istasyonu olan OSB/Törekent'e gidilebilmektedir. Bu şekilde tren Ankara'nın merkezi içinden geçerek büyük bir ters C harfi çizmiş olur.

Hattın yaklaşık yüzde otuz biri yer üstünde bulunmaktadır. 17.965 metresi aç-kapa sistemi, 17.795 metrelik kısımda delme yöntemi tünelden oluşmaktadır.^{[17][18][19][20]} Trenlerin tümü trafiğin sağ yönünden gitmektedir.

A1, M1, M2, M3 ve M4 hatları 750 Volt doğru akım üçüncü ray sistemi ile elektriklendirilmişlerdir.^{[17][18][20][21][22]}

Hatlar[değiştir | kaynağı değiştir]

2021 yılında Ankara metrosu 216.261.528 yolcu tarafından kullanılmıştır.^[23]

Adı	Açılış tarihi	Uzunluk	Son istasyonlar	İstasyon sayısı	Depo	Kullanılan tren	Araç sayısı	Yıllık yolcu sayısı (2019)
	30 Ağustos 1996	8,527 kilometre (5,298 mi)	AŞTİ Dikimevi	11	Söğütözü	AnsaldoBreda	3	36.800.757
	28 Aralık 1997	14,661 kilometre (9,110 mi)	15 Temmuz Kızılay Millî İrade Batıkent	12	Macunköy	CSR-MNG	6	45.982.600
	13 Mart 2014	16,590 kilometre (10,309 mi)	15 Temmuz Kızılay Millî İrade Koru		Çayyolu			31.659.077
	12 Şubat 2014	15,360 kilometre (9,544 mi)	Batıkent OSB-Törekent		Macunköy			18.174.750
	5 Ocak 2017	12.500 kilometre (7.800 mi)	15 Temmuz Kızılay Millî İrade Şehitler					9.068.070

Bunların dışında B1, B21 ve T1 hatları da şehir içi ulaşıma katkı sağlayan diğer raylı ve kablolu hatlardır.

İstasyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankara metrosunda kırk iki istasyon bulunmaktadır.^[24] 15 Temmuz Kızılay Millî İrade istasyonu, aktif olarak en çok hat geçen istasyondur.

Trenler[değiştir | kaynağı değiştir]

M1 hattında kullanılan orijinal araçlar Toronto metrosunda kullanılan Bombardier Transportation tarafından üretilen altıncı nesil H-serisi trenlerin modifiyeli haliydi. Bu trenlerden toplam 108 vagon vardı ve genellikle M1 hattında altılı set halinde 18 tren olarak kullanıldı. Vagonların koltukları sert plastikten imal edilmiştir ve hepsi uzunlamasına vagonlara monte edilmiştir. Sandalyelerin hiçbiri gidiş güzergahlarının önüne ya da arkasına bakacak şekilde monte edilmemiştir ve araçların en ön ve en arkalarında koltuk bulunmamaktaydı.

2012 yılında hem M1 hattındaki trenleri yenileme amacıyla hem de yeni açılan M2, M3 ve M4 hatlarında kullanılmak üzere Çinli CRRC CSR-MNG firmasına 324 araçlık sipariş vermiştir.^[25] Günümüzde metro hatlarında kullanılan bu siparişler altılı set halinde 54 tren olarak söz konusu dört hatta hizmet vermektedir. 2019 yılında M1, M2 ve M3 hatlarının birleştirilip tek hat olmasıyla beraber Bombardier Transportation tarafından üretilen altıncı nesil H-serisi trenleri eski model oluşu ve çağın teknolojisinden geri kalması nedeniyle kaldırılmıştır.^[26]

8 Mart 2022 tarihinde Bombardier marka trenlerden biri, yenilenme çalışmaları tamamlanarak ve yolcu taşıyarak M1-2-3 hattında bir haftalığına test edilmiştir. Bu test ile beraber Bombardier H-serisi tren, 3-4 senenin ardından tekrar yolcu taşımış oldu. Daha sonra ise 23 Nisan 2022 tarihinde M1-2-3 hattında grafitilerle süslenerek, tek günlüğüne yeniden sefere verildi. Bir sene sonra, 19 Nisan 2023 tarihinde aynı kodlu tren, tek seferlik olarak M1 hattında Macunköy ile Kızılay durakları arasına sefere verildi. Aynı sene 29 Ekim 2023 tarihinde de M1-2-3 hattında tam sefer verildi.

Tren stok kodları[değiştir | kaynağı değiştir]

Her sistemde olduğu gibi Ankara metrosunda da trenlerin kodları bulunmaktadır. Ankara metrosu ve Ankaray birbirinden farklı sistemler olduğundan dolayı iki sistemin kendine özel numaralandırmaları bulunmaktadır.

Metro[değiştir | kaynağı değiştir]

Her araçta dört haneli kod ile beraber her üçlü araç setinin birleşmesi ile birleşik kod bulunmaktadır. Her dört haneli kodun ilk hanesi üçlü araç setinin kaçıncı aracı olduğunu, kalan son üç hane ise üçlü araç grubunun numarasını belirtir. Örnek olarak 1022 numaralı araçta, ilk hane olan 1 numarası üçlü gruptaki aracın numarasını, son üç hane olan 022 ise üçlü grubun numarasını belirtir. İlk hane araç grupları üçlü olduğundan 1 ila 3 arasında sayı alırken kalan 3 hane toplam araç sayısına göre artarak gitmektedir. İlk hanesi 1 ve 3 olan araçlar motoru bulunan ve kontrol paneli içeren ön veya arka araç olup 2 olan araç ise ara vagon olup motor ve kontrol kabini içermeyen vagondur. Bombardier araçlar 001 ile 036 grup numaraları ile numaralandırılmış olup CSR-MNG araçları 037-144 arası numaralandırılmıştır.

Ankaray[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankaray'da ise numaralandırma bir harf ve onu takip eden iki numaradan oluşan bir numaralandırma ile yapılır. İlk harf A veya B olabilirken iki haneli sayı, bulunduğu harf grubundaki araç numarasını gösterir. Ankara metrosunun aksine araçlar üçerli grup ile numaralandırılmamaktadır. Her aracın kendisine ait bir numarası bulunur ve farklı kombinasyonlarla üçerli gruplar oluşur. Örnek olarak A12 numaralı araçta, ilk harf trenin özelliğini, son iki hane olan 12 ise özellik grubundaki trenin numarasını belirtir. İlk harf sadece A ve B olabilmektedir. A harfli araçlar motoru bulunan ve kontrol paneli içeren ön veya arka araç olup B harfli araç ise ara vagon olup motor ve kontrol kabini içermeyen vagondur.

Stok kodunu bulma[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir aracın numarası:

• Dışarıdan:
  • Bombardier: 1 veya 3 ile başlayan araçların kontrol panelinin bulunduğu yönde bulunan ilk pencerenin yanında, 2 ile başlayan araçta ise aracın 1 numara ile başlayan araca başlanan ucunda, yine ilk pencerenin yanında bulunur.
  • CSR: 1 veya 3 ile başlayan araçların kontrol panelinin bulunduğu ucunda, ilk yolcu kapısı ile ön panel kapısı arasında ve trenin ön camın iki yanında, 2 ile başlayan araçta ise aracın 1 numara ile başlayan araca bağlanan ucunda üst köşesinde bulunur.
  • Ansaldo Breda: Tüm araçlarda ilk ve son kapının köşesinde, ve araçların ön ve arka taraflarında, sol alt köşesinde bulunur.
• İçeriden:
  • Bombardier & CSR: Trenin en sol üst köşesinde ve kapıların yanlarında Başkent iletişim çıkartmasında bulunur.
  • Ansaldo Breda: Tüm araçlarda birleşim noktalarında bulunan camların üst tarafında kalan acil durum kolunun üzerinde ve kapıların yanlarında Başkent iletişim çıkartmasında bulunur.
• Kontrol Panelinde: Bombardier trenlerde dışarı bakan sayaçta iki haneli ve sayacın yanındaki panelde 4 haneli, Ansaldo Breda (Ankaray) trenlerde yine dışarı bakan göstergede iki haneli ve panelin içerisinde orta üstte harf ve iki haneli formatta, CSR araçlarda ise yine panelin sol üst köşesinde 4 haneli olarak bulunmaktadır.

Bombardier:

• 
  1026 numaralı aracın kodu, trenin ilk penceresinin yanında
• 
  3026 numaralı aracın kodu, trenin en sol üst köşesinde
• 
  3026 numaralı aracın kodu, sayaçların yanındaki panelde
• 
  3026 numaralı aracın kodu, sayaçlarda 2 haneli şekilde ve Ankaray'da da aynı sistem kullanılmakta

CSR:

• 
  1039 numaralı aracın kodu ilk kapının hemen yanında
• 
  2039 numaralı aracın kodu 1039 numaralı aracın bağlantı noktası tarafında, üst köşede
• 
  3039 numaralı aracın kodu, trenin en sol üst köşesinde
• 
  1059 numaralı aracın kodu, trenin ön tarafında
• 
  3061 numaralı aracın kodu, trenin kapısının hemen yanındaki çıkartmada
• 
  1131 numaralı aracın kodu, kontrol panelinin sol üst köşesinde

Ansaldo Breda:

• 
  A22 numaralı aracın kodu, acil durum kolunun hemen üzerinde
• 
  A22 numaralı aracın kodu, en ön kapının hemen yanında
• 
  B02 numaralı aracın kodu, trenin birleşme noktasında en sol alt köşede
• 
  A04 numaralı aracın kodu, tren kapısının hemen yanındaki çıkartmada
• 
  A02 numaralı aracın kodu, kontrol panelinin orta üstte

Depolar[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankara metrosu sistemi için şu anda iki tane depo sahası bulunmaktadır. Bunlardan bir tanesi Macunköy istasyonuna yakın 144 araç kapasiteli saha iken diğeri de Koru istasyonu yakınında 135 araç kapasiteli depodur.^[27] Yapılması planlanan hatlarla birlikte Etlik Şehir Hastanesi yakınına bir adet depo sahasının daha yapımı planlanmaktadır. Ankaray araçlarının deposu ise Söğütözü'nde bulunur.^[28]

Sinyalizasyon sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

Hem Ankara metrosu, hem de Ankaray sinyalizasyon sistemi olarak İletişim Tabanlı Tren Kontrol sistemini kullanmaktadır. Ankaray'da sinyal lambaları sonraki sinyale kadar tren olup olmadığını gösterirken Ankara metrosunda sinyaller belirli kurallara göre yanmaktadır.

Metro[değiştir | kaynağı değiştir]

Diğer metro sistemlerinden farklı olarak Ankara metrosu yeşil sinyal yarı-otomatik seferlerde kullanılmaz. Sistemin çalışma mantığı basitçe kırmızı-yeşil sinyal sistemine benzemektedir ancak bu duruma ek olarak GoA2 Yarı Otomatik Tren İşletim Sistemi, bu yeşil sinyal aralığının kontrolünü alıp sinyali yanıp sönen sarı sinyale dönüştürmektedir. Güvenlik sebebiyle sistem, sadece bir sonraki sinyal aralığını tarar ve bu sebepten dolayı eğer birden fazla sinyal aralığı boş olduğunda yeşil ışığın yanması gerekirken sadece tek bir aralıkta yeşil veya sarı ışık yanar. Sinyalin yeşil veya sarı yanması basit iki koşulun aynı anda sağlanması gerekmektedir: İstasyona yaklaşan bir trenin olması veya istasyonda zaten bir trenin bulunması, ve bir sonraki sinyal lambasına kadar hattın boş olması. Ayrıca sarı yanması için ek koşul, trenin yarı-otomatik modda olması. Sarı ışık aynı zamanda sadece ileri (daire) sinyallerde yanmakta olup ters yöndeki oluşabilecek tren akışını engellemek üzerine ayarlanmıştır. Eğer ilk iki koşul aynı anda sağlanmaz ise (yarı-otomatik kontrol dışındaki koşullar hariç) sinyal kırmızı yanmaktadır ve trenin otomatik olarak hareketi engellenir. Eğer tren elle kırmızı sinyalden ileri götürülür ise acil durum frenlerini devreye geçirir ve trenin kırmızı sinyalden sonra ilerleyişi tamamen engellenir. Yeşil ışık ayrıca eğer son istasyonlarda metro istasyondan çıkarken ray değişimi yapılacak ise yanıp sönen yeşil sinyal yanabilmektedir (otomasyon durumunda yeşil yerine sarı sinyal yanabilir). Bunun sebebi ise ray değişiminin otomatik sistem tarafından yapılıp, rayların trenin geçişi için hazırlanıp kilitlenmesidir. İstisnai durumlar: Manuel moddaki hizmet dışı bir tren, kontrol merkezi tarafından yakılan yeşil sinyalle, otomatik modda hizmet dışı bir tren ise yanıp sönen sarı sinyalle önündeki hat doluyken bu dolu hatta geçebilir.

Sinyal	Anlamı
	Tren otomatik modda ileri devam edilebilir veya ray değiştirebilir.
	Tren ileri devam edemez.
	Tren manuel modda ileri devam edebilir.
	Tren manuel modda ray değiştirilebilir.

Ankaray[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankaray ise Ankara metrosundaki gibi yeşil, sarı ve kırmızı lamba kullanmaktadır. Yeşil lamba bir sonraki sinyale kadar hattın temiz olduğunu gösterirken kırmızı sinyal ise bir sonraki sinyal lambasına kadar hattın dolu olduğunu gösterir. Ankara metrosunun aksine sarı lamba, ileride ray değişimi yapıldığı zaman yanmaktadır. Ankara metrosunun aksine yeşil sinyaller normal şekilde çalışmaktadır. Şu anda GoA1 seviyesi olan Ankaray, Dikimevi-Natoyolu uzatmasının yapımıyla beraber hem yeni, hem de eski hattın sinyalizasyonu GoA2 seviyesine yükselecek ve tıpkı diğer metro hatlarındaki gibi yarı otomatik işletmeye geçecektir.

Sinyal	Anlamı
	Tren ileri devam edebilir.
	Tren ray değiştirebilir.
	Tren ileri devam edemez.

Sinyal fotoğrafları[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Kolej istasyonundaki yeşil Ankaray sinyali
• 
  Aşti istasyonundaki turuncu Ankaray sinyali
• 
  Kolej istasyonundaki kırmızı Ankaray sinyali
• 
  Ankara metrosu Bilkent istasyonunda bulunan kırmızı sinyal
• 
  Akköprü istasyonundaki yanıp sönen sarı Metro sinyali
• 
  Batıkent istasyonundaki normal yeşil Metro sinyali
• 
  Sinyaller aynı zamanda yön göstermektedir. Daire sinyaller ileri yönü, kare sinyaller ters yönü gösterir

Gelecekteki genişletmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

İnşa halindeki genişletmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

A1 hattı uzatması[değiştir | kaynağı değiştir]

Mevcut durumda AŞTİ'de son bulan Ankaray (A1) hattının yaklaşık 800 metre boyunca Söğütözü'ne uzatılması ve böylece M2 hattı ile kolayca aktarma yapılabilmesi hedefleniyor. Bu uzatmanın tünel kazma, ray serim, elektrifikasyon ve istasyon işleri halihazırda Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından zaten inşa edilmiş haldedir. Hattın hâlâ hizmette olmamasının nedeni ise Ankaray'ın oldukça eski olan sinyalizasyon sistemidir. Hattın bu bölümüne kurulacak aynı sinyalizasyon sistemi için parça veya destek bulunmamaktadır. Hattın Natoyolu uzatmasının inşası esnasında tüm hattın sinyalizasyonu baştan sona GoA2 seviyesinde modernize edilerek hem servis sıklığı, seyir hızı, kapasite ve yolculuk güvenliği üst düzeye yükseltilecek, hem de hattın Söğütözü bölümü hizmete alınacaktır.

Planlanan genişletmeler[değiştir | kaynağı değiştir]

A2 hattı[değiştir | kaynağı değiştir]

AŞTİ - Dikimevi arasında hizmet veren hafif raylı sistem Ankaray (A1) hattı, Dikimevi istasyonundan itibaren güneydoğu yönüne doğru Natoyolu'na kadar uzatılacaktır. 7,4 km uzunluğunda ve 8 istasyona sahip olacak olan A2 hattı için Ankara Büyükşehir Belediyesi 4 Haziran 2020 tarihinde proje ihalesine çıktı.^[29] 13 Ekim 2020 tarihinde ihaleyi kazanan Metro İstanbul A.Ş. ile 6.565.900 TL'lik sözleşme imzalandı,^[30][31][32] çalışmalar başladı^[33] ve hattın projesi 10 Şubat 2022 tarihinde Metro İstanbul tarafından tamamlanarak EGO'ya teslim edildi.^[34] Projenin ÇED raporunda hattın inşasına 2022 yılında başlanması ve 3,5 yıllık bir inşa sürecinin ardından 2025 yılında hizmete açılması öngörüldü.^[35] Proje Kasım 2022'de Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı'ndan onay aldı ve 2023 yılı Cumhurbaşkanlığı yatırım programında yerini aldı.^[36] Yatırım programında projenin başlangıç tarihi olarak 2022, bitiş yılı olarak 2026 yılı yer almaktadır. Bu projenin finansmanı için 25 Haziran 2023 tarihinde Ankara Büyükşehir Belediyesi, Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası (EBRD) ve Fransız Kalkınma Ajansı (AFD) ile 4 yıl geri ödemesiz olmak üzere 12 yıl vadeli 250 milyon euro tutarında dış kredi sözleşmesi imzalanmıştır.^[37] Temmuz 2023 itibarıyla Büyükşehir Belediyesinin ilgili proje için yapım ihalesine çıkması beklenmektedir.

M2 hattı uzatmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankara Büyükşehir Belediyesi, 8 Haziran 2022 tarihinde M2 (Kızılay - Koru) Metro Hattı'nın uzatılması için "Uygulamaya Esas Kesin Proje Hizmeti Alımı" ihalesine çıktı. Teknik şartnamede yer alan bilgilere göre projelendirilen hattın 7,72 km uzunluğunda olması planlanmaktadır.^[38] 29 Eylül 2022 tarihinde EGO Genel Müdürlüğü ile ARUP Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş. arasında "Uygulamaya Esas Kesin Proje Hizmetleri Danışmanlık Hizmeti" alımı sözleşmesi imzalanmıştır.^[39] Sözleşme bedeli 11.200.000 TL'dir.^[40]

Uzun vadede Bağlıca kolunun Devlet Mahallesi istasyonuna bağlanmasıyla M2 ve M3 hatlarının birleşmesi ve tüm hattın kapalı bir çember haline getirilmesi planlanmaktadır. Bu uzatmanın projesi Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından hazırlanmakta, hattın 5 istasyonlu ve yaklaşık 12,5 km uzunlukta olması planlanmaktadır. Hattın, Eryaman YHT istasyonunda Başkentray'a aktarma imkanı da bulunacaktır.^[41]

M4 hattı uzatması[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankara Büyükşehir Belediyesi'nin 9 Haziran 2022 tarihinde proje ihalesine çıktığı uzatma, hattın son istasyonu olan Şehitler'den başlayarak hattı Forum'a kadar 5,5 km boyunca uzatacaktır.^[42] Bu uzatmanın projesi için 10.900.000 TL'lik sözleşme 29 Eylül 2022'da ARUP Mühendislik ve Müşavirlik A.Ş. ile imzalanmıştır.^[43]

M5 hattı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankara Büyükşehir Belediyesi, 10 Haziran 2022 tarihinde M5 (Kızılay - Atatürk Sitesi) Metro Hattı için proje ihalesine çıktı. 29 Eylül 2022 tarihinde TÜMAŞ ile 30.800.000 TL bedelle proje sözleşme imzalanarak proje hazırlama çalışmalarına başlanmıştır.^[44][45] İlk etapta yaklaşık 13 km uzunluğundaki bu hat 11 istasyona sahip olacaktır.^[46] Hat hizmete alındığı zaman M4 hattı ile entegre, aktarmasız bir servis sağlayacaktır. Daha sonraki etaplarda ise hat Yukarı Dikmen, İncek ve Gölbaşı istikametlerine doğru çatallanacaktır. Hattın projesi ile ilgili ÇED raporu Şubat 2023'te yayınlanmıştır.^[47]

M6 hattı[değiştir | kaynağı değiştir]

Gar - Kuyubaşı - Esenboğa Havalimanı - Yıldırım Beyazıt Üniversitesi - Çubuk arasında yapılması planlanan M6 hattının yapımı Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından gerçekleştirilecektir.^[48] Toplam uzunluğu 27 km olup 17 istasyona sahip olacak olan hat,^[49] GoA4 Sürücüsüz Tren İşletim Sistemi ve 120 km/h işletme hızına sahip olarak planlanmıştır. Günlük 700 bin yolcu taşıma kapasitesiyle dizayn edilen hatta çalışması için 102 adet sürücüsüz tren aracının alınması ve 17 adet 6 vagonlu set olarak kullanılması düşünülmüştür. Esenboğa Raylı Sistem Bağlantısı etüt, proje ve mühendislik hizmetleri Kuyubaşı - Esenboğa Havalimanı - Yıldırım Beyazıt Üniversitesi olmak üzere etüt proje çalışmaları 2016 yılında tamamlanmıştır ve ihale hazırlık çalışmaları devam etmektedir. Hattın diğer etaplarının etüt ve proje çalışmaları devam etmektedir. Hat; Gar - Kuyubaşı, Kuyubaşı - Esenboğa Havalimanı - Yıldırım Beyazıt Üniversitesi ve Yıldırım Beyazıt Üniversitesi - Çubuk olmak üzere üç etaptan oluşacaktır.

M7 hattı[değiştir | kaynağı değiştir]

Halk arasında Etlik metrosu olarak da anılan, hattın projesini hazırlayıp etütlerini yapan Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından güzergâhı Forum - Gar olarak planlanan metro hattıdır.^[50] Hat, yaklaşık 12 km uzunluğundadır ve 8 istasyondan oluşmaktadır. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı bu hattın M6 hattına entegre olarak bu güzergahta aktarmasız ulaşım sağlanacağını belirtmiştir.^[51]

Karapürçek hattı[değiştir | kaynağı değiştir]

Otobüs ve dolmuşların yetersiz kalması ve artan yolcu yoğunluğu sebebiyle Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından bölgeye bir raylı sistem planlaması başlamıştır.^[52] Proje henüz erken fikir aşamasında olduğundan Ulus - Siteler - Karapürçek güzergâhını takip etmesi planlanan hattın monoray olması dahi ihtimal dahilindedir.^[53][54] Hattın muhtemel istasyonları henüz belli değildir.

Diğer çalışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Park Et Devam Et uygulaması[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankara Büyükşehir Belediyesi 12 Şubat 2021 tarihinden itibaren Park Et Devam Et (P+R) sistemini metro sistemine dahil etmiştir.^[55] Metro kullanımını arttırmak ve şehir içine yönelik araç trafiğini azaltma amaçlı bu sistem 21 Ekim 2022 itibarıyla M2 hattındaki Millî Kütüphane ve M1 hattındaki Macunköy istasyonlarında yer almaktadır.^[56]

Peron ayırıcı kapı sistemi[değiştir | kaynağı değiştir]

EGO Genel Müdürlüğü, 2023 yılı ortasında M1-2-3 hattının OSB-Törekent istasyonunda peron ayırıcı kapı sisteminin bu hatta kullanılmasıyla ilgili AR-GE ve test çalışmalarına başladı. Bu çalışmalar başarıyla sonuçlanırsa hattın en yoğun kullanılan istasyonu olan Kızılay istasyonundan başlayarak peron ayırıcı kapı sistemi istasyonlara kurulmaya başlanacak.

EGO, yaptığı açıklamada bu sistemlerin normalde sadece sürücüsüz metrolarda zorunlu olarak kullanıldığını ve hat ilk inşa edilirken sinyalizasyon sistemiyle uyumlu inşa edilmesi gerektiğini belirtmekte. Aynı zamanda Ankara metrosunda sürücüsüz bir hat bulunmadığını fakat M1-2-3 ve M4 hatlarının bilgisayar destekli sinyalizasyona sahip hatlar olduğunu, sistemin sonradan eklenmesi halinde tehlike yaratma riskini ortadan kaldırmak için kapsamlı test ve çalışmalara ihtiyaç duyulduğunu da aktarmakta.^[57]

Ankaray sistemi ise tamamen sürücü kontrollü bir sistem olduğundan dolayı peronda duracağı yer sabit olmayıp, bu durum Ankaray hattına peron ayırıcı kapı sistemi inşa edilmesini, en azından sinyalizasyon sistemi bilgisayar destekli bir versiyona güncellenmediği sürece, imkansız kılmaktadır.

Yolculuk[değiştir | kaynağı değiştir]

Biletlendirme[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankara Büyükşehir Belediyesi, 2014 yılında AnkaraKart'ı tanıttı. Ankara'da toplu taşıma araçlarında kullanılan, ön ödemeli akıllı manyetik karttır. Metro ve raylı sistemlerin dışında AnkaraKart diğer toplu taşıma araçlarında; otobüslerde, teleferikte, özel halk otobüslerinde, merkezden çevre ilçelere giden toplu taşıma araçlarında Başkentray'da ve B21 bölgesel treninde kullanılabilir ve bu toplu taşıma sistemleri arasında aktarma yapılabilir.

Ocak 2019'dan itibaren AnkaraKart'ın yanı sıra temassız kredi ya da banka kartlarıyla da toplu taşımayı kullanmak mümkün olmuştur. Eylül 2019'da NFC özelliğine sahip telefonlarla AnkaraKart uygulaması ile toplu taşıma mümkün olmuştur.^[58]

AnkaraKart üç kategoriye ayrılmaktadır: Tam, İndirimli, Serbest. Öğretmenler, öğrenciler ve 62-65 yaş arası yaşlılar sahip oldukları indirimli AnkaraKart ile toplu taşımayı indirimli kullanabilmektedirler. 65 yaş üstü yaşlılar, engelliler, engelli refakatçileri, gaziler ve şehit/gazi yakınları, bazı emniyet görevlileri, zabıtalar, TÜİK çalışanları ve basın mensupları serbest AnkaraKart kullanabilmektedirler. 26 yaşını doldurana yaşına kadar öğrenciler, aylık abonman kullanabilmektedirler. AnkaraKart'ın dışında kullan-at tipli kağıt bilet de mevcuttur. Bu biletler kağıt malzemeden olup, ücret tarifesi normal AnkaraKart'tan pahalıdır.

İndirimli veya ücretsiz AnkaraKart sahipleri yılda bir defaya mahsus olmak üzere kartlarının vizelerini yeniletmelidirler. Böylece indirimli veya ücretsiz taşıma kullanma hakları sona eren yolcuların indirimli kart kullanmaya devam etmesi önlenir. Vize yeniletmeyen yolcular bu işlemi gerçekleştirene kadar tam bilet fiyatı üzerinden ücretlendirilirler. Öğrenciler vize yenileme işlemini AnkaraKart İşlem Merkezleri'nden veya Smart Banko ve Mini Banko isimleriyle anılan kiosk cihazlarından ücretsiz bir şekilde gerçekleştirebilirler. Öğretmenler, 62-65 yaş arası yaşlılar ve TÜİK çalışanları vize yenileme işlemini, ücreti karşılığında AnkaraKart İşlem Merkezlerinde yaptırırlar. Güncel vize ve kart ücretlerine AnkaraKart resmi sitesinden ulaşılabilir.^[59] Usulsüz kart kullanımının tespiti halinde yolcuya 200 tam bilet parası ceza kesilmektedir.

11 Nisan 2022 tarihinden itibaren EGO tarafından pik saatlerdeki kalabalığı daha erken saatlere yaymak amacıyla toplu ulaşımda "pik saat" tarifesi uygulanmaya başlanmıştır. Bu tarife kapsamında sabah saat 06.00 ile 06.45 arası seferlerde tam bilet fiyatı üzerinden indirim yapılmaktadır.^[60]

İşletme programı[değiştir | kaynağı değiştir]

Metroda gece hizmet bulunmamaktadır. Günün ilk seferi saat 06.00'da, son seferi de saat 01.00'da yapılır. Gece genellikle hatların bakımı yapılır. Bu zaman dilimlerinde güzergâhlarda gece otobüsleri ile hizmet verilir. Metroda herhangi bir tatilden dolayı sefer yapılmaması durumu yoktur. Herhangi bir tatil günü metro kullanılabilir. Bayram günleri metro ücretsiz kullanılabilir.

Ağ haritası[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ankara'da ulaşım

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Ankara metrosu ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Resmî site
• Ego Genel Müdürlüğü 16 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• EGO Metro hizmetleri sayfası
• EGO Raylı Sistem hizmetleri sayısal veriler
• Ankarakart Resmi Sitesi 15 Kasım 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.